11 Kasım 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GARB CEPHESİ Fransa, Almanya, Belçika, Felemenk, Lüksemburg ve İsviçre hududlan, Maginot ve Siegfrid hatlan gayet mufassal haritadır 20 kuruştur. KANAAT KiTABEVi Atatürkttn ölfim yıldöniîmii J yll umhuri Taksimde Cumhuriyet meydanında . RRR£| fSTANBUE C A G A L O G L Ü t 00 0y Telgraf ve mektub adresl: Cumburiyet, İstanbul Posta kntusu: tstanbol No. 248 Telefon: Basmuharrir ve evl: 22366. Tahrlr heyeö: 24298. İdare ve matbaa tana 24299 • 24290 I I I IKinClteŞNn 1939 KRÎSTAL AFİYE^nin Kış bahçeslnde; Bayan iştirakîle açılıyor, Büyük program Abide önünde ağlıyan bir ana Taksimde Cumhuriyet abidesi önünde toplanan binlerce genc tstiklâl marşını söylüyor Millî malem günü tatürkün geçen sene dünkü gün fani hayata gözlerini kapayışı bütün vatanı ve bütün vatandaşlan derhal umumî bir matem havasile sarmış, bu büyük hâdisenin tesirleri memleket hududlarını aşarak bütün dünyada derin akislerle rınlamıştı. Türk milletinin büyük evlâdı olan Atatürk bütün dünyanın hayTanlıkla telâkki ve takib ettiği eserlerinde âlemşümul bir şöhret kazanmıştı. Onun cenazesine dost milletler mahsus heyetlerle ve asker takımlarile iştirake gelmişlerdi. Hayatı yalnız mensub olduğu milletin değil, bütün insanlığın tarihi için büyük bir vakıa teşkil eden Büyük İnsanın ölümü önünde bütün dünya milletleri hürmetle eğilmeği bir vazife bilmişlerdi. A Dünyurdun her tarafında büyük ihtifaller yapılarak ebedîAtanın aziz hatırası yadedildi MİLLI ŞEFİMİZ Inönü, dün Atatürkün kabrini ziyaret ederek çelenk koydu Matem ıztırablarile ağlaşan kızlanmız Ankaradaki merasim Ankara ı o (Telefonla) Büyük kayıbımızın birinci yıldonümü bugün Ankarayı derın bir matem havasile sardı. Her tarafta bayraklar sabahtan yanya tndirümışU ve geae erkenden ihtifal y»püacak yerlere doğru yola çıkan kafıleler gorülüyordu. Reısıcumhur İsmet İnönü saat 9 da Ebedl Şefin muazzez kabirlerinin bulundugu Etnografya Müzesı onüne geldiler. Burada Başvekil, Vekiller, Ankara Valisi, Emnıyet müduru ve dığer zevat tarafından karşılanan ve bir askeri kıt'a tarafından selâırüanan İsmet İnonü, saat tam 9 05 te bmaya dahil olarak Atatürkün kabırlenni zıyaret ettıler. Beş dakika sukut edıldı. Bu tazim arunda Millî Şefımizın refakatınde Kâtıbı Umumılen Kemal Gedeleç, General Kemal Gokçe, Ankara Valısi Nevzad Tandogan, Seryaverleri Celâl, Kalemı Mahsus muduru Sureyya ve yaverlen bulunmaktajdı. Cumhur Reısımız kabre çiçek demetlen bıraktıktan sonra binadan ayrıldılar. Muteakıben Buyük Mıllet Meclısı Reısı Abdulhalik Renda, Başvekil doktor Refık Saydam ve butün Vekıller Ebedî Şefm mezan karşısında tazımle eğıldiler Bu hazın merasımden sonra kordıplomatık namına Doayen sıfatıle Amerıka sefıri Mak Murray mezan ziyarete geldı Mak Murray'a, askerî merasim yapıldı. Amerıka sefıri kabre kordıplomatık tarafmdan hazırlanmış olan büyük çelengı koydu. Bunu halkın Atatürkün kabrı onunden tazimle geçışi takıb ettı. Zıyaret akşam geç vakte kadar fasılasız devam ettı ve Ebedî Şefın metfenıne sayısız çıçek demetlen getırıldı. Dün bu a a matem gününün yıldöhümü idi. Bütün memleket haftalardanberi bu ilk yıldönümünü hesablıyor, o gün sevgili Büyük Ölünün aziz hatırasını anmağa hazırlanıyordu. Atatürkü unutmuş Büyük ölünün büstü önünde nutuk söyleniyor Eminönü Halkevinde yapılan toplantıda bulunanlar ve onutabilecek tek Türk yoktur. Fakat ferd ferd herkesin kalbinde kaynayan hürmet ve muhabbet işte boyle yıldönümü gibi vesilelerde ma'şerî ve millî bir mahiyet alıyor. Dün bu yıldönümünde bütün memleket baştanbaşa Atatürke hürmet ve muhabbet havası içinde hüzün ve hicranla karışık vakur ve heybetli bir hayat geçirdi. Aradan geçen bir yıllık fasıla ile dün Atatürkün şahsiyeti bütün gözlere daha bariz bir ihtişamla görünüyor, şimdi onun fikirleri ve eserleri daha pürüzsüz bir azamet kazanmış bulunuÜniversite gencliğinin yaptığı ihtifal Hiç şüphe yoktur ki, mazi ile istikbal Devletimizin kurucusu, vatanın kurtarı matem havasile sanlmış, saat tam dokuzu yordu. çok muazzam olmuş, Atalarından ayrı ge arasında bir intikal ve ayni zamanda bir cısı, büyük inkılâbcı ve büyük kahraman beş geçe resmî, hususî müesseselerin ye Geçen yıl bugünlerde gözlerden boşaAtatürkün, dün, fani hayata gözlerıni ka konsoloshanelerin bayrakları hep birden nan yaşlar dün daha ziyade kalblere akı çen bir yılın acısile meşbu olan binlerce irtibat devri teşkil eden Atatürk asrında padığmm ilk yıldonümü idi. Bu acıklı gün, yanya indirilmiş, aziz Ebedî Şefin ölüm yor ve böylelikle tortulan yıkanan duy» genc, tek bir kalb halinde Onu anarak ağ yaşıyan nesiller, kendilerine teveccüh eden vazifeyi yapabilmek için, bundan bütün memleketi ve bilhassa onun terkı dakıkası her tarafta, büyük bir huşu içingularımız Atatürkü bütün berraklığile lamıştır. İhtıfalin yapılacağı Üniversite merkez sonraki nesiller de, kendilerine intikal hayat ettiği İstanbulu, yeniden derin bir de anılmıştır. Bir çok kimseler, Ebedî Şekucaklıyordu. Atatürkün aramızdan çeeleme garketmiş ve Türk milleti, aziz A fin tazim ile anılacağı Eminönü Halkevi kilip gitmiş olması acı bir hakikat, fakat binası, saat sekiz buçuğa doğru artık gi edecek aziz mirası muhafaza edebilmek tasının ebedî hatırasını minnet ve tazimle önünde, bekleşmişlerdir. onun bütün eserleri ve irşadlarile manevî rilemiyecek bir hal almıştır. Biraz sonra için her sene bu dakikaların saygı sükutu Saat 9 05 te Ankara Halkevinde ihtifal tekrar admıştır. varlığının kendi aramızda ve kendi var Vali ve Belediye Reisi Dr. Lutfi Kırdar, içinde düsünmek lüzumunu hissedecekler Şehrimizde bulunan millet vekillerinbaşladı Salonu dolduranlar ayağa kalkarak beş dakika sukut ettıler. Orkestra mahklarımızda devam ediyor görünmesi İstanbul Komutanı Korgeneral Halis Bı ve düşünürken de yürüyecekleri yolu göHalk, bpkı geçen senenin ayni günün den bazıları ve bu meyanda eski Başvekil tem havası çaldı. Ataturkun hayatma daır tath bir keyfiyettir. Içtimaî manasile Ata yıktay, şehrimizde bulunan meb'uslar, pro rebileceklerdir.» de olduğa gibi, derin bir millî ıstırab için Celâl Bayar, Fazlı Güleç, Halk Partisi hıtabeler soylendı. Bir şıır okundu ve türke millî varhğımızda hiç ölmez bir fesörler ve bütün Üniversite tedris heyeti Reisıcumhurumuzun beyannameslnden sonAtatürkün hayatmı ve yaptıklarını bede, meş'um saatin çalmasmı, daha erken Müfettisi Tevfik Sılay, vali muavinleri ra Ataturkun hayatına daır muhtelıf sesli devam mahiyeti veren bu hakikî vaziyet de gelerek kendilerine ayrılan yerleri işgal liğ bir ifade ile gözden geçiren profesör den beklemeğe başlamıştır. Atatürke Hüdai Karataban, Haluk Nihad, Vilâfüımler gosterıldı Bilhassa Ataturkün otir ki en büyük kıymeti haizdir. Dünya etmişlerdi. sözlerini şu suretle bitirmiştir: nuncu yıldakı hıtabesi dınlenır ve seyreolan sarsılmaz bağlılığımızın en yeni te yet, Belediye, Parti, Halkevleri mümessildılırken salon hıçkınklarla sarsıldı. Bu tarihine çelik iradesile nafiz dehasmm si Saat yavaş yavaş ilerlerken teessür dolu zahürlerine, dünkü matemli gün, bir sene leri ve diğer bir çok zevat, bu esnada E« Atatürk, Türk gencliğine hedefini merasımde bulunanlar da Ataturkun kablinmez nakışlarmı vurmus olan Atatürk gözler, palmiyeler arasında, büyük bay ve idealini göstermiştir. Atatürk, bu direkminönü Halkevi binasında toplanmıştuv sonra, tekrar sahne olmuştur. nne gıderek çelenkler koydular. bütün enerjisini aşıladığı Türk milletinin raklarla çevrili köşede duran eşsiz kah[Arkast Sa. 5 sutun 4 te] Büyük cadde ve meydanlar, derin bir Matem toplantısına tahsis edilen Halkehal ve îstikbal hayatında aslî unsur ol ramanm büstüne çevrilmiştir. Bu sırada vinin konferans salonunda bir Atatürk kömuştur. Dün Atatürk ölümünün ılk yıî Rektörün sesi duyulmuştur: şesi tertib edilmiş, koyu renk kumaşlarla dönümünde baştanbaşa Onun hatırasile kaplanan bu köşeye Ebedî Şefimizin bir « Saym Vali ve İstanbul Komutanı, dalgalanan büyük ve kadirşinas milleti sayın arkadaşlar; büstü konulmuştur. mizin her yaştan bütün tabakalannda işSaat tam dokuzu beş geçe, Eminönü Devletimizin banisi Kemal Alatürk, te olanca an'anesile bu hakikatin canlan 1938 senesinın ikincıteşrininin onuncu perHalkevi Başkanı Agâh Sırrı Levend, kür i dığım görmüş bulunduk. Bilhassa genclik şembe günü saat dokuzu beş geçe İstan* süye gelmiş ve Ebedî Şefimiz Atatürkün, tabakalanmızda. o dakıkada ebediyete intikal ettiğini haürbulda Dolmabahçe sarayında hayata gözAtatürke ve onun vatanî ve însanî ide lerini kapadı. Sarayın üzerinde dalgalanan latarak orada hazır bulunanları bir ihtiallerine bağlılıkta milletimizi terkib eden bayrak, yavaş yavaş inerken bu kara haram vakfesine davet etmiştir. Atanra nı : ferdler arasında herhaîıgi bir fark bulu beri yurdun her tarafına, dünyanın her huna tazimen beş dakika ayakta durulmak nabileceğin1' söylemeğe dilimiz varmaz. yerine yaydı. Bugün o acı günün ılk yıl suretile onun manevî huzurunda geçen bu Fakat onun eserlerini ve ideallerini en dönümü, bugün Türk ilinın her yerinde, derin sükunu müteakıb Agâh Sırrı Levend aziz emanetler olarak benîmseyen geııch her şehrinde başta Millî Şefimiz ve millî tekrar söz alarak Atatürkün bütün hayat ğin Atatürk yolunda bütün gayret ve fe gururumuz İsmet İnönü olmak üzere büsafhalarını, canlı kelimeler içinde hulâsa dakârlıklarile yürümek azmi Jbette hu tün Türk milleti ayakta ona tazim vazifeeden bir hitabede bulunmuştur. susî bir ehemmiyeti haizdir. Türk genci sıni ifa etmektedir. Bu acıyı yüreğinden Agâh Sırrı, bu hitabesinde, Ebedî ŞeAtatürkün cumhuriyeti kendisine emanet duymus olan sizleri, onun büyük hâtırasıfin, mekteb sıralarında geçen senelerinden ettiğini unutmuyor ve ondan gelen bu va na hürmeten beş dakika ayakta sükuta daıtibaren, gencliğini, ilk meşrutıyet inkılâzife uğrunda yapmağa hazır bulunduğu vet ediyorum.» bına adının nasıl karıştığını, Şama sürgün fedakârlıklan iftiharla gözönünde tutuProfesör Hâmidin sözleri edilişini, muteakıben, Balkan ve Trablus yor. Bu sükut dakikalarını müteakıb Edemuharebelerinde gösterdiği yararhklan, Dün bütün memleketin bütün içtimaî biyat Fakültesi Dekanı profesör Hâmid Umumî Harbde faal hizmete ayrılışını, 19 müesseselerinde ve hususile her dereceden söz alarak şunları söylemiştir: uncu fırka kumandanlığını deruhde edişinj bütün mekteblerinde Atatürkün aziz ha« Bugün Atamlzm maddî varlığım anlatmış, Çanakkale harblerinden de bahtırası sonsuz hürmet ve muhabbetlerle a aramızdan kaybedişimizin matemini ya settikten sonra O'nun asıl büyük zaferinıldı, ve bugünkü büyüSümüz Atatürkün yar ve hatırası önünde eğilirken Onun ne geçmiş, İstiklâl Harbinde en önde g c len rolünü tebarüz ettirmis, inkılâbc. Ş c YUNUS NAD1 manevî varlığının kıymet ve ehemmiyeti Yiiksek tahsil gencleri dün Universitede yapılan ihtifalde Rek törün hitabesini dinliyorlar lArkası Sa. 3 sutun 3 de] üzerinde bir kere daha durmuş oluyoruz. lArKast Sa. 6 sütun 1 de] Universitede Halkevlerinde Binlerce genc, Büyük Ölünün hizmetlerini anarken ağladı, abide onündeki muazzam toplantı çok heyecanlı oldu Yapılan toplantılarda halk, Ölmez Kahramanın eserlerine sadık kalacaklarım bir kere daha tekrarlıyarak and içtiler