3 Kasım 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

aA aa aa aa asa ddd p Sovyetlerin Kars - ve Ârdahanı istedikleri yalandır — Molotofun nutkunun Dizden bahıs kısmının —tam metni anlaşıldı h — Ankara, 2 (A.A.) — Soövyetler - birliği komiserleri meclisi ve ha- (Baş tarafı 1 incide) Türklere dokunulmamışstır. Yarı seferber bir halde bulunan Bulga ristanda silâh altına alımman fakir ailelere, hükümetin ve harbiye ne- zaretinin emrile, belediyeler mad- | riciye komiseri Molotof tarafın. | O dan irat olunan nutkun Türkiye | / ye ait kısımları tam öolarak aşağı- di yardımda bulunmaya mecbur tutulmuşlarsa da Bulgar tabiiye - tindeki Türklerin böyle bir var - © Fa dercedilmiştir. — “Türkiye ile olan müzakerele. | — Memleketlerde birçok masallar | — Meşrolunmüştür. Bu masallardan | — bazısında Sovyetler ittihadının — kendisine iadesi talebinde bulun. — muş olduğunu tâhmin edilebile- | ceği yazılmaktadır. Bunun bir yalan ve uydurma haber olduğu- — Üü söyleyeceğiz. Filhakika mevzuu — bahsolan mesele Karadeniz ve Boğazlara münhasır mütekabil bir müzahe. ret paktının aktidir. Sovyetler it. — tihadı bu yolda akdolunacak bir — paktım kendisine hiçbir vakit Al- Mmanya ile müsellâh bir ihtilâfa ması ve harp tellikesi halinde — Karadeniz devletterinden madut — Olmayan devletlere ait harp sefi- nelerinin Boğaziçi tarikiyle Ak. denize geçmelerine Türkiyenin — Müsaade etmiyeceğine dair Sov. | Jet Rusyanın teminata malik bu- | lunması fikrindedir. —- Türkiye, Sovyetler Birliğinin g büu iki maddesini reddetmiş ve bu O Süretle paktır imzasını gayri '—"" Mmümkün kılmıştır. , Sövyet - Türk müzakereleri — bir pakt akdine müncer olmuş bulunmakla — beraber, hiç ol. — Mazsa bizi alâkadar eden muhte. | İif bir çok siyasi meselelere te- | Mas imkânını vermiştir. Bugün. kü beynelmilel siyasi vaziyette bDizimle münasebetleri ciddi bir tbemmiyeti haiz olan devletlerin hakiki çehresini ve siyastini ta- — Rimak çok lüzumlu bir şeydir. Gerek Moskova görüşmelerin. 'Ş) dıen ve gerek Türk hükümetinin - Siyaset sahasındaki sön ef'alin- — dön sonra bugün Türkiye hükü. — Metinin kendi — mukadderatınır harbe iştirak eden Avrupa dev- — İetleri grupuna bağlamağı ter. 4 Cih ettiği malümdur. — Türkiye — hükümeti, Almanyaya karşı iki — Aydanberi —harp halinde bulu - — Nan İngiltere ve Fransa ile karşı. İllfîı bir müzaheret paktı akdet- — Miştir. a Bunu yapmakla, Türkiye tam | 'fhtiYatkâr bitaraflık — siyasetini | İterek İnkişaf etmekte olan Av. - Tüpa harbinin mahrekine dahil — Olmuştur. î .Kmdi harp sahalarına müm . kün olduğu kadar fazla bitaraf Memleket çekmek arzusunda bu- Unan İngiltere ve Fransa bun - ı-din Mmemnun bulunuyorlar. F Türkiye acaba bir gün, bu hare L ketine esef etmiyecek midir? - (Mecliste muhtelif hareketler.). : Biz yalnız komşumuzun harici | MYastindeki yeni tezahüratı göz - *nünde tutarak hâdiselerin inki. A Safını dikkatle takip etmek va- — Zilesile mükellefiz. Eğer Türki. — Ve hükümeti, şimdi ellerini bir 4 Üereceye kadar bağlamış ve mu 4 İ"î"ip devletler — zümrelerinden | Pir tarafın maruz bulunabileceği tîhlikelerin ağırlığını kendi üze. |— Fine almağa muvafakat etmiş ise, - Pek sarihtir ki deruhte ettiği mes | İ uliyeti her halde müdrik bulun - 'w.'İ.“ktadır. Fakat bu tarzı hareket S?'Yet!er ittihadı tarafından ta- DD olunan —haricf siyaset hâttı — değildir. ; _ohtillwyetkusyaya ha- O TİEİ siyasetinde pek çok muvaf. rin mahiyeti hakkında, ecnebi | r rılmaktadır. '. sevkedecek hareketlere yol açma | dımdan müstefit oldukları görül- memiştir. Bu yüzden yüzlerle, bin- rişan, aç ve selil bir hale düşmüş- derdir. Rençper sınıfına mensup | köylü “Türklerden — birçoklarına — Kars ve Erdehan mintakalarının | Bulgarlar silâh teslim etmeğe em- niyet ketmedikleri için bunlara Longaz denilen ve Varna kazası dahilinde bulunan bir bataklıkta kereste ve dağlardan odun taşıttı- Son günlerde Bulgaristandan geçerek memleketimize gelen yol- cuların yine anlattıklarına — göre, Bulgar tebaası Türklerin bir şehir den diğer bir şehre seyahat ede - bilmeleri emniyet müdürlerinin hu susi müsadesine bırakılmıştır. Ka- sabalarda yaşıyan esnal Türkler - den birçokları dükkânlarını kapa- mak mecburiyetinde kalmıştır. A - liş veriş yoktur ve Bulgarlar Türk esnaftan alışveriş etmemektedir. Bütün bu yapılar tazyik ve dür ki, birkaç Türkün bir araya gelerek konuşması birçök yerlerde yasak edilmiştir. Türklere Türki - yeden gönderilen mektup ve ga - zeteler verilmemektedir. Gazeteci- lik eden birkaç Türk münevveri de muüuhtelif ve meçhul mahallere sürğgüne gönderilmişlerdir. Bun - lardan bazıları pasaportları elle- rine verilerek muayyen bir müd - det zarfında Bulgaristanı — terke mecbur edilmişlerdir. Eski vakıf- lar müdürü ve Flibenin münevver Türklerinden Vahdet Hafız Cev - det ile Varnalı kitapçı Abdullah bunlar arasındadır. Bu iki Türk İstanbula gelmiş bulunuyorlar, Solya selirimiz Şevki Berkerin Bulgaristan Türklerine yapılmak- ta devam olunan mezalime niha- yet verilmesi hakkında Bulgar hü- kümeti nezdinde teşebbüslere gi- rişliğini de dün yazmıştık. Maa - mafih, her zaman olduğu gibi Sol- yadaki yüksek Bulgar makamatı böyle bir tazyik siyasetinden ha- berdar olmadıklarını ve Bulgar - ların Türkiye ve Türklere dost ol- zulmün en feciinden birisi de şu- | Bulgarıistan Türkleri acınacak bıir halde lerle Türk ailesi çoluk, çocuk pe - | KA AĞ MAZLARRDIİRARA — AM Hai di VA GALARA BAH I AAA ğ GA BAA G AD KH BAA AA A Hd iLikt AĞ a İDünün ve bugünün haber ve hâdiseleri Fo v ea duğunu söyliyeceği bir taamül haline geldiğinden bu seferki te- şebbüsten müsbet bir netice bek - lenmemektedir. Bulgaristanda yaşıyan Türk te- baası Türk ve Yahudilerden ba- zıları da hudut harici edilmişler - dir. Gazetemize yapılan şikâyet - lerden anlaşıldığına göre, Make - donya Bulgaristanından ve zengin Türklerden Nazmi, âni olarak bir gece evinden alınmış ve hududu - muza kadar getirildikten sonra bırakılmıştır. Nazmi, İstanbula gelmiş ve buradan Eskişehre ak - rabaları yanıma gitmitşir. Samakof kasahasında Türk tebaası ve kereste yaşıyar tüccarı Mehmet isminde bir Türk de dö” | gece evvel ailesi, çoluk çocuğu ha- berdar edilmeksizin işinin başın - dan almarak hududa getirilmiş ve Mehmet İstanbula gelmiştir. “Bulgar dostlarımız” — Türklere karşı gösterdikleri dehşet hareket lerinde o derece ileri gitmiş bulunu yorlar ki,'Sofyadaki konsolosha - nemizde kâtip Muradı sabah otel- den çıkıp vazifesi başına gelirken tevkif etmişler ve ailesinin, kon - solos ve sefirimizin protestolarını dinlemeden hududumuza kadar getirdikten sonra trene bindirmiş- ler ve Edirneye göndermişlerdir. Muradın ailesi orada kalmış ve se- firimizin bütün teşebbüsleri âkim kalmıştır. Bütün bu yazdıklarımız bize gelen şikâyetlerin yüzde biridir. En son verilen haberlere göre, şehrimizde üniyersite ve mekteplerde okuyan 50 kadar Bu! garistanlı ve Bulgar tebaası Türk genci, bu sene tatil aylarını ge- çirmek üzere giltikleri Bulgariştan dan şehrimize gelememişlerdir. Bulgarlar bu gençlerin pasaport İarını ellerinden almışlar ve hudut haricine çıkarmıyacaklarını bil - dirmişlerdir. Ne kadar yazıktır ki, senelerdenberi yüksek mektep- lerimizde tahsilde bulunan bu Türk gençlerinin tahsilleri yarıda kalacak ve istikballeri mahvola - caktır. Buna rağmen Bulgarlar şehrimizde okuyan Bulgar mille - tinden gençlere hudut haricine çık malarına ve şehrimize gelmelerine müsaade edilmiş ve Bulgar tale - beler şehrimize gelmişlerdir (Bu mevzu üzerinde yeni malü- mat aldıkça tafsilât vermekte de- vam edeceğiz) tikbalde dahi serbest bulundurma yı ve bitaraflık siyasetini idame ettirmek suretiyle yalnız harbi körüklememekle kalmıyarak - bi- lâkis sulhu iade etmek için mev- cut temayüle iştirak eylemeği tercih etmektedir , Biz eminiz ki Sovyetler ittiha- dının, zaala uğramadan, takip et. tiği sulh siyaseti istikbal için da- ha iyi vaadlarla doludur. Biz bu 'aiyaseti Karadeniz havzasında da, gerek Sövyetler ittihadının ve gerek onunla dost olan mem. leketler menfaatinin lüzum gös- terdiği şekilde tamamen tahakku kunu temin edeceğimize emin ola rak takip edeceğiz. ANADOLU AJANSININ NOTU: Molotofun nutkuü elimize maale- sef geç ve noksan olarak gelmiş- tir. Bu arada Türkiyeden bhahis iki telgraftan biri hiç alınmamış ve diğeri noksan olduğu bilinme den dünkü bültenlerimizle neşro- lunmuştur. Beyanattaki noksan. İk yaptığımız kontrol neticesin" de anlaşıldığından Hariciye Ve- kâletine müracaat edilerek nut- kun bize ait olan aksamı vekâle. te gelen metinle itmam edilmiş, 'Lfaıı.“,e“" temiİn etmiştir - Sövyetler ittihadı ellerini is. heyeti umumiyesi tekrar neşro” lunmuştur. ü 25 telgraftan mürekkep olan | Ribentrop (Baştarafı 1 incide) Diğer taraftan buraya gelen ha- berlere göre, Almanyanın Mos - kava sefiri von Şulenberg Mosko - vadan Berline hareket etmitşir. Sefir hareketindeni evvel Moloto - fu ziyaret ederek son nutkundan dolayı Alman hükümetinin teşek - kürlerini bildirmiştir. Bunula beraber gelen haberler- den nazi Almanların Molotofun nutkile büyük bir hayal inkisarı - na uğradıkları anlaşılıyor. -Alman gazeteleri: “Biz zaten Rusyadan askeri yardım beklemiyorduk ki” mealinde yazılarla bu havayı iza - leye çalışıyorlar. Amerikanın si.âh ambar gosu (Baş tarafı 1 incide) rahhasları bu sabah müşterek bir toplantı yaparak bitaraflık kanu. nunun kat'i metnini hazırlamıya baslamıslardır. Bitaraflık kanununun bu suret le değiştirilmesi neticesinde İn - giltereyle — Fransa Amerikadan serbestçe silâh ve mühimmat mü- bayaa edebileceklerdir. Almanyanın da silâh almasına bunları kendi gemileriyle taşıma. mâni voksa da deniz hâkimiyeti müt. tefiklerde olduğundan fiilen Al- manya silâh alamıyacaktır. İngiltere ve Fransa siparişle. evvelden vermişlerdir. Avustralya da İngiltereye gön - dermek üzere derhal yüz tayya- re ve üç torpito muhribi sipariş edecektir. Bır milyar dolarlık sipariş Vaşington, 3 (A. A.) — Silâh ihracatına konan ambargo ilga e. dildiği takdirde Amerikan fabri . kaları müttefikler tarafından ts - marlanmış olan 800 tayyarenin büyük bir kısmını sevkedehile - cek mevkide bulunacaklardır. Hükümet mahfellerinde gele - cek haftalar Avrupa devletleri tarafından —Amerikaya yapılacak bedeli 1 milyar dolar olarak tahmin edil- mektedir. sı şartiyle kanunen hiçbir rini daha zarfında siparişlerin yüksek | Vinada Yahudilere eziyet Paris, 3 — Alman menbala. rından gelen haberlere göre Vil- nada dün genç Polonyalılarla ya. hudiler arasında şiddetli çarpış - malar olmuş, polis birçok tevki- fat yapmıştır: Dün gece birdenbire dar Soir_vet tankı miştir. Niçin olduğu bilinmiyor. İki saat evvel Litvanya kitaatı şehirde yahudiler aleyhine nüma- yişler olduğu için devriye gezi - yordu. Yahudilere evlerinde bile tecavüz edilmiştir. Vilna ve Kaunasdaki yahudi ctemaatleri Litvanya hükümetine müracaat etmişlerdir, kırk ka, Vilnaya gel. Talebe iramvayları ve hocalar (Baştarafı 1 incide) mışti; aldığı emri yerine getiri. yordu. Talebenin mektebe — vaktinde gitmesi müşkülâtı halletmez, Mu- allim gelemeyince ders yapamaz. Talebeyle birlikte hocanm da dü. şünülmesi lâzımdır. Bunun halli de pek baslitir: Her mekteb, hocasına bir kâğıt verir. Bu kâğıdı hâmil bulunan- ların talebe tramvaylarıyla mek- teblerine gidebilmek salâhiyetini haiz olacakları tramvay idaresi müdürlüğü tarafımdan biletçilere bildirilir. Bu, kendisine hoca sü. sü vercceklerin talebe tramvay. larma binmelerine mâni olacağı gibi, hocası vaktinde yetişemiyen sınıfların boş kalmasının da önü- ne geçer; münazaalara, tramvay durdurulmalarına, polis çağırıl. malarma sed çeker. * * © , Şarkın Ses Kralı ABDÜLVEHAP'ın Mestedici bir müzik... Gaşyedici bülbül nağ- meleri... Lâhuti sesler ve hazin bir aşk ile dolu Beyaz Gül Türkçe sözlü - Arapça şarkılı müstesna filmi İstanbul sayın sinema meraklılarına en büyük bayram hediyesi olacaktır. | İmha tayyareleri geniş mikyasta giltere üzerine akınlar yaptıkları takdirde Almanya üzerine ayni suüretle İngiliz tayyareleri de akınlar yapacaklardır. Hava mü- dafa ağır zayiata Birkaç tayyare geçmeğe muvaffak ola - rak bize kadar irası zarar edebi- lirse de biz de derhal Almanyaya gecikmiyece, ni teşkilâtı Almanları uğratacaktır. mukabele etmekte ğiz. Düşman ne yaparsa yapsın İn- giliz milletinin sinirlerini sarsa. Milletin maneviyatı daima yüksek kalacaktır. Bu gibi yeisle yapılan hareketlerin neticesi Al- manyaya pek pahalıya malolabi. lir. Böyle bir mütekabil imha har- bine başlamak delilikten başka bir şey değildir. Hitler, Göring ve arkadaşlarının bir hava har. bine başladıkları ve büyük şehir Terle halkının imhası siyasetini takip ettikleri takdirde bizim de ayni suretle hareket ederek giliz mâ]etini zd'ere götürünci. ye kadar mücadeleye devam e- deceğimizi bilmelerini isterim.,, Garp cephesinde faaliyet Paris, 3 — Garp cephesinde Almanlar, ufak taarruzlar hücum taburlarını gitgide fazla kullanmaktadırlar. Bu mütehassıs efradın mevcu. diyeti, bazı ecnebi müşahitleri hataya düşürmüş ve Alman taar- ruzunun başladığı zannını u. yandırmıştır. Halbuki böyle bir şey yoktur . Cephede arasıra Alman hü:- cum taburlarının mahalli taarruz larla ihlâl ettikleri bir sükünet maz, İn- için daha | hüküm sürmektedir. Son defa tutulan Alman esirlerinin büyük bir ekseriyeti, Hitlerci gençlik YÜYT TUOEAR UUU * UAT DA PU C harbi teşekküllerinden gelen pek genç çocuklardır. Bu hâdise, geçen harp ile, Almanya askerlik hiz. metinin ihyası arasındaki müd- det zarfında askerlik çağına gi. renlerin askeri terbiye noksa. nni teyit eden bir noktadır. Bir Alman gemisiı battı Nevyork, 2 (ALA) — Nevyork Times gazetesinin muhabiri bil- diriyor: Friedrich ismindeki Alman pet- rol vapuru Caraibes denizinde İn- gilizlerin Dispaten kruvazörü ta - rafından yakalanmıştır. Alman vapuruna krüvazörden silâhliı bir müfreze geldiği zaman, Alman vapurunun kaptanı su ka- paklarını açtırdığını bildirmiş ve biraz sonra da vapupr, içindeki 40.000 varil petrol ile birlikte bat- mıştır. Çemberlaynın nut'cu Londra, 5 — İngiliz Başvekili dün Avam Kamarasında mutat haftalık nutkunu söyliyerek hatp vaziyeti hakkında izahat vermiş, Britanya İmparatorluğunu teşkil eden bütün devletlerin harp kara - rında İngiltere ile müttehid ol duklarını tebarüz ettirmitşir, Lord Halifaksın nutku Londra, 3 (A.A) — Lordlar Kamarasında yapılan müzakeler esnasında Lord Halilaks, sulha yaklaşmak için yapılacak her te - şebüsün esası, itimat o'ması lâ - zimgeldiğini söylemiş ve demiştir ki: — Şimdiki Alman hükümetinin ortadan kaldırdığı itimadın yeni - den teessüs etmesi lâzımdır. Bu itimad, Alman milleti taralmdan yeniden tesis edilebilir. Bunun nasıl tahakkuk edebileceğini dü - şünmek bize değil, Almanlara dü- şer. Hâdiselerin tefsiri (Maştarafı 1 incide) hazırlanan adenililecavüz muka., velesi son safhasına girmiştir. Buüşün mukavelenin metni neşre, dilccektir. İtalyanın Türkiyeden ayrı ola. rak Yunanistanla bir a?emiteca- vüz mukavelesi akdetmek İsteme- si, sadece Balkanlarda bir sulh ve sükün devri açmak için midir? Yoksa böyle bir mukavele ile Yunanistanı Türkiyeden ayırmak ve ondan sonra — İtalyanm hege- monyası altında bir Balkanlar Birliği fikrini tahakkuk ettirmeğe çalışmak için midir? Bu noktalar üzerinde şimdilik durmağa mahal yoktur. Bu — ciheti hâdisclerin müstakbel inkişaflarıma bırakmak daha doğrüdür. Ancak İtalya ile Yunanistan arasında hazırlanan ademitecavüz muahedesi hakkimda Türkiyenin tasvib şeklinde — verdiği cevabm bugünkü —beynelmilel hâdiseler arasında huüsüusi bir manası bu- Taunduğuna işaret etmek lâzımdır. Zira — Musolininin organı olan Giornale d'İtalia bu defa imzala- nan Türk - İngiliz . Fransız pak. tından bahsederken, bu muahede, nin başlangıçta İtalyanım Balkan- Tarda genişleme — siyasetini tut- omak maksadını - istihdaf ettiğini, bundan sonra Akdeniz statükosu- nu bozarak arazi almak gayesine doğrüu istikamet aldığını iddin et. mişti, İşte Türkiyenin İtalyan - Yunan ademitecavüz paktma kar. şı gösterdiği sempati İlalyan ga- zetesinin bu tarzdaki neşriyatıma füili bir tekzib teşkil eder. İtalyan gazetelerinin neşriyatı ve Giorna- le d'İtalia'nın neşriyatı kasten iltizam edilmiş bir hata eseri de, gilse hâdiselerle meydana çıkan ve Türkiye sİyaselinin dürüstlü. Zünü gösteren bir hakikati itiraf etmeleri beklenir. HASAN KUMÇAYI Yunanistan - iiaiya münasehalı (Baştarafı 1 incide) Balkanlarda sulh ve sükünu tak - viye edici mahiyettedir, Yunan Başvekili Metaksas, 12 teşrinievyelde İtalya selarethane - sine gönderdiği bir mektupta Yu- nan hükümetinin Arnavutluk - Yunan hududundaki İtalya asker- lerini geri çekmek için Roma hü - kümeti tarafnıdan verilen karar - dan çok mütehassis olduğunu ve Yunan hükümetince derhal aynı tedbir ittihaz edildiğini kaydettik ten sonra Yunanistanım sulh siya- setine devam etmek ve beynelmi - lel vaziyetin inkişafile iki hükü - met arasımda her sahada müsmir ve emniyetli bir teşriki mesai te - min etmek niyetinde bulunduğu - nu ve 1928 senesinde Yunanistan ile İtalya arasında aktedilmiş dost lük, ademi tecavüz ve hakemlik paktınma bağlı olduğunu beyan e - diyor. Atinadaki İtalyan sefareti Yu - nan hariciye nezaretine gönderdi - ği cevabi notada İtalyanın da Yu- nanistan tarafından izhar edilen bu hissiyata tamamile itşirak et - tiğini, sulh siyasetine şiddetle mer but bulunduğunu ve iki hükümet arasında her sahada daha müsbet ve daha verimli bir teşriki mesai temin etmek emelinde bulundu - Bunu bildirmiştir. İtalyan gazetelerinin neşriyatı Roma, 3 (A.A,) Bü sabah çı - kahn gazeteler, ilk sayfalarnıda İ - talya ile Yunanistan arasında te- ati edilen notaların metnini bü - yük harflerle neşretmekte ve koy: dukları başlıklarda iki memleketir dostluğunu, sulh siyasetine devanı etmek ve aralarındaki işbirliğin' kuvetlendirmek hususundaki ar - zularını tebarüz ettirmektedirler.