20 Eylül 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

20 EYLÜL — 41539 Müzvelti ği iri DESA okuyacak Sovyet Rusyanın Leh topraklarındaki hareketini! diğer devletler nasıl telâkki ediyorlar Hitler nutkunda Polonya harbinin neti- celendiğin!i ve sulh istedigini söyledi Alman devlet reisi Hitler, dün akşam bizim #aolimizle 18 de Danzig şehrinde lam bir buçuk #aat süren bir nutuk söylemiştir. | zetesinin bütün “İduğu bu nutukta Hitler Alman- Ya ile Polonya arasındaki müna - Sebetetrin uzun bir tarihin miş ve bugün Alman ordularının Polonyada kazandıkları muyaffa, kiyeti anlattıktan İngiliz #iyasetine şiddetle tir, Hitler bilhassa Danzir şehrini Almanyaya ilhak etmenin neka- dar hayati bir iş olduğ nttkunda tebarüz ettirmişti Harbin mes'uliyetini Polonyaya Yükliyen Hitler, birkaç gün için- de Alman ordusunun kâtmı tamamlıyacağını ve bu yüne ka- çiz sonra, dür 300 bin asker, iki bin subay | ve birçok generallerin €sir edil. Miş olduğunu bildirmiştir. Alman devlet ©n çok kızdıran meselenin Munya ile Sovyet R AL usya arasın. daki anlaşma olduğunu da ilâve etmiştir, Hitler nutkunun Sonunda sulh Arzusunda olduğunu gösterir ler söylemiştir. Bü nutkun, İngiltere Fran- #ada tefsirleri de dikkate değer. Radyoların verdiği haberlere gö. 8 İngilterede Hitlerin Almanya- hm harbi icab ederse yedi sene Uzatabileceği yolundaki sözleri o- le almarak, 5 halde, © ahlokann heden masum Alman milletini ö- Yime sürüklemek şeklinde telâk- ki edildiği, iptidai maddeleri var, *a bundan neden endişeye düşül. düğü sorulmaktadır. Fransızlar da: “Führer, harbin sebebini İngil- trenin Polonyaya verdiği paran. tide- bulmakta, fakat bu İngiliz #arantisinin, bizzat Hitlerin sözü- Kal ar ” nalbi Mor vii lik ihdasını VE eski Vi mezuniyet vermiş ngion konsolosu € “ Ehlikayı bu sefarete Sınistir. Burun Vetistien Muraris- hin Berlin elçiliğine tayin e miştir : ör i * Dün sait 18 de Açores adaları. W Fayolden. uçan Amerikan Clip > deniz tayyarexi bu limanın 100 Mil garbında, Allantiğin ortasında yn ize İnmede mecbur Y Porfekix topçekeri Arda mına gitmektedir » * Fon Nöyrat, tütün, bi İMO gibi istihlik vaa 4? hüsüni şekilde konular iraisnin, Almanya tehine ye alma riemleketlerde de ki dikim emreylemiştir. Ru madde e 9 fiyalları yüzde yirmi beş olmuştu: tayyarenin ve İs zeri. harp olarak alan, ve heyecanlı en 30 Kişi tevkif etwaiştir. ? Beynelmilel Selânik fuar skar, faaliyeti ve #vletin her s Yunanistanını pen hususundaki — büyük adım tebarüz ettirecektir. Meiburn”, h liğine gö wsluralya müdafansına mah- © kürvellerle Avrupaya gönde X katan. mevendunan kaydeditmistir . * Kumas'daki Sovyet elçisi dar Lituanya hu X ya şmüştür, nazırı Guy Ja Giy, Paladye hava ay l bre ile görüşmüştür. hücüm etmiş. | relsi İngiltereyi | söz- | Resmi | yarısı | ciye Tokyoda bir tayin ey. mü inkâr etmesinin, giriştiği ütleri ihlâl eylemesinin ve A- adan #onra Çekoslovakya- çiğnemesinin tabii bir neti- Alman milletinden im. ahi vustur, yı da cesi olduğunu nektedir, n ğı tecavüzü de Danzigi geri al. mak Tüzumu İle izah etmektedir Hitler yanın yeniden n müsaade etmiyeceğini riyor. Demek ki ancak bir behanedir Hitlerin emeli, Polonyayı yok et- mek ve Avrupayı bâkimiveti al tina almak yolunda yeni bir mer haleyi daha tesis eyleme ör Polonyanm maruz kaldı- biraz sonr Danzig İngiltere Londra, 20 — Presse Associa #lonun diplomatik muharririnin bildirdiğine göre Çemberlayn, bu gün avam kamarasında bir nutuk söyliyecek ve ezelimle, Rut teca. vüzü neticesinde vukun gelen ye ni vaziyeti izah edecektir. Diplomatik muharrir, bü ba - beri verirken, Çemberlaynım İn » gilterenin hedeflere kadar harbe devam varır azmini ir kere daha teyid edeceğinde şip- be yoktur, demektedir. Mmgilterö Bövyat Rusyaya” Barb İlân etmiyecek ve bugünkü vazi, ni muhafaza edecektir. İngiliz büyük elçiliği İngiltere- nin bitaraflara koyduğu (o abloka ile onları herhangi bir şekilde o- Yursa olsun #ikiştirmak İstemedi. Bini ve bu bitarafların yapacak - ları ciddi ticareti kolaylaştırmak için elinden geleni esirgemiyece. Şini söylemektedir. İngilterenin istediği sey, Almanyanın gerek doğrudan doğruya, gerek bitaraf memleketler vasıtasile harbi u » zatmasına imkân verecek oşva ve levazımı tedarik mâni olmaktır. İngütere hükümeti, Polonya halkina bir mezajda bu- lanarak gösterdikleri kahraman - ıktan dolayı kendilerini takdir et miş ve İngilterenin sonuna ka - dar yardımdan geri kalmıyaca Zınt bildirmiştir. Varsovadan a - Iman ve bu mesaja cevab teşkil eden bir radyo Varşovanım Alman bombaları altında inledi - ğini, fakat müdafandan geri kal madığımı bildirmiş ve İngiliz yar- dımınm ne etmesine radyo ile sesi, #amen (yapılacağını sormuştur Kannân hükümeti, Sovyet Rus yanım Polonya harbine iştiraki ü. zerine toplanarak İngiltere hü - kümeti, Sovyet etmek mecburiyetinde kalırsa sü ratle bir heyeti seleriye gönder- meyi kararlaştırmıslır. | Fransa Nazırlar meclisi bugün topla * EŞ YATA TNŞİDE dirilmesine | Hakikatte | | Almanya ile Sovyetlerin ne dere- | | tilleri hakkında bir hükm vermi. nacaktır. Polonyanın bir kısmının Rus ordusu tarafından işgal olunması ile tam bir tesanüt halinde hare- ket eden iki büyük defikrasinin ittihaz ettiği hattıhareket hiç bir Suretle baleldar olmıyacaktır. Na #ırlâr meclisi, hem bunu müşa - hede edecek hem de İngiltere ile | tam bir ahenk dairesinde takip o. lunacak harb siyasetini bir kere daha ittifakla tasvib eyliyecektir. Fransız gezeteleri Polonya ha, rekâtının ve bilhassa Rus istilâsr- nın terfilerini mevzubahsetmekte ceye kadar elbirliğile hareket ets ye çalışmaktadır. Diğer taraftan Alman ve Sov * yet kıtastı arasındaki temas, Al manyanın arzu ettiği kadar dosta Sualinin cevabı, | Paris siyasi mahfillerince hâ Selerin istikametini ehemmiyetle değiştirecek mahiyette telâkki 6. | ne olacak mı? dilmektedir. Bu mahfillerin kanaatince, Al. manların şarka doğru ve Sovyet- lerin garbe doğru ilerlemeleri ha- Polonyadan gelen ve Sovyet kıtalarının halk ile ve Leh kıta - &tı ile olan münasebetlerinde bü » yük bir ihtiyat gösterdiklerini bildiren haberler çok manalı gö gülüyor, İsveç Polonyada Rus (omüdahalesi hakkında tefsiratta bulunan İs - veç gazeteleri, bunun Ukranya - nm bir Alman müstemlekesi hali. ne gelmesine ve keza Baltık mem leketlerini zaptetmek hususunda ki Alman rüyasının tahakkukuna mani olmak suretiyle Hitleri | meşhur “şarka doğru akın” ima nihayet verdiğini yazıyorlar. Almanya Alman matbuatı bilhassa Sov: yet kıtaatının Polonyaya girişi ile meşgul olmaktadır. Gazeteler Alman ve Sovyet hü- | kümetleri tarafından neşredilen Rusya ile harb | müşterek tebliğ üzerinde durarak bu ili memleketin çarpışacı dâir demokrat memleketlerde bes lenen ümitlere nihayet verdiğini, Almanya ile Rusyanın şarki Av, rupada yeni bir nizam kurmak i- şini üzerlerine aldıklarını tebarüz ettiriyorlar. Amerika Amerika Hariciye Nazırı Hull, dünkü matbuat toplantısında “Amerika hükümeti, Sovyet kıta» | Atının Poloüyaya girmesi: Mikayt kalamaz. o Ambârgonun Rusya hakkında da tatbiki nazarı e karşı ! ARAKIMDAN DÖNMEM. e o Tedhiş siyaseti başladı Skoda fabrikasında- ki ısyan üzerine Yüzlerce kişi tevkif ve idam olundu İGöbels orlada i yok Kopenhag, 19 — Gelen bözi haberlere göre, Bohemya ve Mo- ravyağa tethiş başlamıştır. Skoda fabrikalarının işçisi ara- sında vuku bulan isyan Üzerine Gestapo yüzlerce kişi tevkil ve bazı kimseleri idam etmiş... Brno'da da bir kaç isyan hareketi kaydedilmiş ve orâda da idamlar yapılmıştır. Eski başveki! Ru - dolf Berne tevkif edilmiştir. Slovakyada da Slovak makam . ları haberdar edilmeden bâzı i - damlar vuku bulmuştur. Bunların | ihtiya cezalar olduğu anlaşıl - maktadır. Grantz'dan bildirildiğine göre de, Karenti Sloven ckalliyetine mensup bazı liderler ve bu arada Sloven kültür birliği sekreteri ile bir muallim, harbin ilânmdan İ sonra Gestapo tarafndan tevkif | | kikibir yarış mahiyetini almaştar. | edilmişlerdir Göbels ortada yok Londra, 19 (Hususi) — Sum day Pictorial gazetesinin Berlin muhabirinin bildirdiğine göre, Al manyada propaganda nazırı Gö - belsin nerede olduğu sunli zihin- leri işgal etmektedir. Filhakika harb başladığındanberi Hitler, Göring, işçi kıtaları şefi Ley ve Alman gizli polis (Gestapo) teş. kilâtı şefi Hinfler birer nutuk | söylediği halde, Göbelsin sesi çık mamıştır. Diğer taraftan, bir hafta ka. dar evvel, propaganda nazırının, Almanya aleyhindeki yabancı neş atma cevap vermek Üzere bir seri nutuk söyliyeceği haber ve- mişti, fakat şimdiye kadar bu nutuklardan hiçbiri verilmemiş- tir. itibara alınmıştır... demiştir. Cumhurreisi Ruzvelt dün ordu | ve donanma erkânile mühim bir | mülâkatta bulunmuştur. Hariciye nazırının da iştirak ettiği bu mü- lâkâttan sonra, Ruzvelt mesajımı perşembe lü şahsan kongrede okuyacağını söylemiştir. Mesajın | mahiyeti hakkında kat! ketumiyet | muhafaza ediliyor. Portekiz Pörtekiz matbuatı, Polonya . nam nazizm ve komünizm tarafın dan taksiminin efkârı umumiyede uyandırdığı nefret ve infiale ter- <ümân olmaktadı ir. YOLA Çeri A Vİ YALNIZ SANA BBLYOTEK TEV Tap GEN İZE HİKAYE OKUYAYAAY, di ygaıdan İasreyai Anlatan: 2 Dr. NİHAT REŞAT BELGER, Yazan: SABİH ALAÇAM Abdül ramit devrinde hıristiyan unsurlar nasıl vergı verirlerdi? | Ade merke tle baş kaldı. ran müslüman ve bristiyan un surların imparatorluğun sükür ve istikrar havasını bosacakları aşi - kârdır. Vakit vakit, yer yer te, Zahür edecek olan bu infirad ba- reketleri yüzünden, imparatorluk bünyesinin sarsılacağı ve devlet otoritesinin zayıfıyanağı tabii - dir Velhasıl ademi merkeziyet dils- turu öyle bir afet memleketi, hallaç dağıtacaktır!, Merkeziyetçilerin bu olacaktır k pamuğu gibi, vehimleri hem hakikate tevafuk etmiyordu © hem de gayri ilmi kil, Onlara: Mukubelesinde bu denli. Sükünetle sözlerime devam ,et- tim: ”— Memleketimizde — yuşıyan unsurlarm ekseriyeti teskil etti. fini sanıyorsunuz! Bu, yanlıştır. İstatistikler ortada, Biz, Fransızların negrottiği “Sar ki - tab” 1, İngilizlerin o neşrettiği “Mavi kitab” 1 ve düyunu umu. miye idaresinin (istatistiklerini tetkik ettik, Bilhassa Anadoluda müslüman unsurlar, hristiyan un- teşkil İşte, surlara nazaran ekseriyeti eyledikleti gibi, sair » da hriat Uyette yan unsurlar yine akal, kaliyorlar. Onun muhtelif unsurların faikiy “ademi merke: nin idari bir teş et vereceğini ummak, hatadır. Halkın ruhi bir idarenis kurulması ise, Mutla- ka lâzımdır, Zira, akalli; bugünkü © vaziyetleri, tetkik edilecek olursa, ahvalihe — uygun etlerin meyilleri “merkezi yet, sist üründen doğan ve doğacak bulunan hoşnutsurluklar dolayısile bunlarm İmparatorlu - i kalmiyacaklari muhak - Bu nokta mevzubahs olurken harici tehlikeleri de görmek icab eder. İmparatorluğu parçalamak istiyen devletler, bilhassa hristi- yan ve Arab unsurlarını ayak - landırmak için el altından çalışı, yorlar. Bu menfi propagundanm önüne geçebilmek için idari bir terör yapmaktan şiddetle sakm - malıyız. Harici düşmanlığın memleket - te kök sulmamasmı istiyorsak, imparatorluk camiası içinde yaşı- yan aka kin yapmaiıy bir idare bulamıyacaklarını ki daha âdilâne baş, ka memleketler ahalisinden ziya- de müreffeh olduklarına İnansın - lar ve hiçbir ecnebi tahrikine ka- pılmasınlar? Bütün bu mülâhazaları gayri. varid telâkki etsek bile, hakika- ti bir nebze gördüğümüz takdirde “ademi merkesiyet” ten kat'iyyen tehaşi eylememek (lâzımgeldiğini anlarız. Zira, hristiyan unsurlar daha şimdiden değil, hattâ urun bir mazi devresinden beri adetâ “muhtariyeti are, ye o kavuş- muş bulunuyorlar. “Ademi mer - keziyet,, ile idari ve içtimai ba. kımlardan hiçbir ideoloji yakın - YAZAN vE ize Ya İNE Bulak DA NE İ lere o tarzda bir tel lığı göst dur merkezi, yali yuh rmiyen »tariyeti kğ şekli zaten prehsipini bir "ha- 1,, dörekesine ivdirmiş * mevcut de bulunuyor Bunu bir misalle izah edeeö gö) tm, Osmanlı imparatorluğu ca 3 minsnda haller vilâyetlerin, eo büyük derdi olan nedir? Vers İl gi! Türkler, jandarma, tahslldar korkusuyla titrener ve tarlala «Oi izlerini bile ezen, tir: sürecek olan ğ ğ verği botvu icin elden çikarırlar > ken hristiyan unsurlar il bir nevi İstiklâli e bu yakularmı kurtarıyorlar! t; Kuy am, ka - 1 içinde vaşıyan bris «Ül tiyanların mükellef oldukları ver Sİ vu baş papa il Onlar. tekkliğ kendi ve ği her mükellefin isütnatı malisine l | İ belâdan İl | | İ za Sisirl gi mikdarının vekü iyor UN aralarını ederek sandı; bi göre laksim topluyor veiji ma kalomde yül Tıyorlar, Hattâ çok zaman istes nilen meblâğın kali surette ta kârrlizinde kdarı t gil ettirebilmek çaresini bile luyorlar, kilteri, varid ka dilleri ve da müstakil bir mahiyet pir midir? dinl tamamı de; olm harsları Her ce dur? Vek ibadethan i yok mu gerak ve yk tedrisat! çocuklari; atin kil nları İle e gitmekte ikanlariyla blerinde tama, rakılmamişiar midi Böylece dini, dili, kükürü seyr tekâlifi devleti de kes © mda taksim eder olan ve murakabele sir impa t idaresi ku rulutken, “ademi merkeziyet” düş ratorlukta moşrut turundan korkmağı mahal ka mı, ilmem?,, Sözlerimi dinle rım, noktai nazı biraz tereddütlü bi muhatapla - ıma karşı olan tavır aldılar;! itiraz ettiler, merkeziyt” sistemdi, (b sonra şidde atlerince, “ademi tiyen muzır vami var) | Bütün İstanbul halkı Mazırlas nız. Bu mevsimin ilk büyük Gargster filmi BATAKHANE ÇOCUĞU Başrolierde: BRUCE CABOT - BEVERL! ROBERTS, bütün Amerikaya meydan okuyan müthiş hall düşmanı GANGSTER'"in heyi BUGÜN matınelerden itibaren İALKAZAR sinemasında: BASLIYOR ZAYİ — 339 sene ret Mektebiâlisi, âli kısm: aldığım tasdiknamemi kaybettim Yenisini (alacağımdan hükmi yoktur. 73 numaralı Nüzhet Sahir F -.san,