12 Eylül 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Aharbin harıcındedir Almış olduğumuz askeri tedbirler - - #RLDRd z AELARASDAKIADADATA AABDARAŞ Ğİ KG RAMDAMDA Ç B -Dunün ve bugünün haber ve hâdiseleri Türkiye Başvekilin dünkü nutku M bug ünkü ancak intiyati ’redbırlerdır Ankara, 12 — Büyük Millet Mec- © Jisi dün içlimalarına başlamışlır. 4 T t » veçhile bugün Celse açılınca reis, “söz Başveki- lindir,, demiş ve Başvekil Dr. Re- fik Saydam kürsüye gelerek çok mübhim bir nuluk söylemiştir. Başvekil nutkunda ezcümle şun- ları söylemiştir: “— Mühterem arkadaşlarım, İki aylık: bir'tatil devresinden oye münlehiplerinizle yakından te- — masları sonra, verdiğiniz karar toplanmanız, hü- kümeltiniz için çok ferahlı ve ken- | disine küvvet verecek bir hâdise- — dir. Hepinizi hürmetle selâmlarım. (alkışlar) Bu iki ay içinde Avrupa vaziye- O tinde vukua gelen elim hâdiseler malümunuzdur. Aylardanberi sul- hu muhafaza için yapılan bülün l.eşchbuslı:r maalesef müsbet bir Ka nelıceşe varmamış, emrivaki olun- — caya kadar bertaraf edileceğini ü- — mit etmeklen hali kalmadığımız — harp başlamıştır. Ümitlerimizin ta- - hakkuk edememesinden hepimiz — Muüzlaribiz. '1 münasebal kaidelerine — Almanya ile aramızda ) Türkiye cumhuriyetinin siyasceti, - bu son zamanların mühim vekayii içinde, ayni islikameli muhaflaza C elmiş, ayni — teyakkuz ve dikkatle — muntazar inkişafını takip eylemiş- Wtir. Muharip taraflarla münasebetle- 'rimiz normaldir ve — beynelmilel uygundur. doğrudan - doğruya bir siyasi ihtilâf mevzuu yoktur. Polonya ile münasebetleri- -— miz İse hemen daima arızasız ve dostane — olmuşlur. — İngillere ve 0 Fransa ile malümunuz olan muay- - en dostane bir hava - yen esaslarda menfaat iştirakimiz ve müşlerek telâkkilerimiz vardır. — Bu memlekeller ile müzakeresine başladığımız nihat gnuahcdclerin içinde görü- şülmesi devam etmektedir. Aziz arkadaşlarım, Biz bugünkü harbin haricinde- - yız. Bu harbin memlekelimize bhu- laşacak inkişaflar göstermemesini Ltı:merım ediyoruz. Memlekelimizin | bazı yerlerinde almış olduğumuz — askeri ltedbirler, ancak ihtiyat ted- - birleridir. ) - Arkadaşlarım, Komşumuz Sovyet — ittihadı ile -— münasebatımız dostanedir ve dos- | tane kalacaktır. (Bravo sesleri, al- Okışlar). Alâka ve rabıtalarımızda /| bir değişiklik yoktur. Temaslarımız - ve mülat olan fikir tealilerimiz her Zamanki gibi samimidir. Harici siyasectimizin diğer un- surları, son defaki maruzatımdan - beri, size arzedilecek bir tebeddül, — göstermemişlerdir. —— Hakkından emin olan milletimiz haklıa ve küvvyeline d'u.'ınan poli- tikasında sükünla, şuurla ve le- yakkuzla yürümekte — devam ede- ceklir. (Bravo sesleri, alkışlar). Müuhlerem arkadaşlarım, Memleketimizde — memnuniyete “değer bir sşükün mevcultur. Hal- ımız, huzur ve emniyet içinde iş ve Büçlerile meşguldür. Türkiyede İinzibat ve asayiş, hiçbir. medeni " mı:mlckelteıı daha zayıf — değildir. Mıllelımız, beynelmilel buhranın nkışafını vekar ve melanelle lakip diyor. Milli Şele, yüksek meclise ağlılığı ve itimadınızla mübahi o- |JJan hükümetinize karşı ilimadı if- Tihar ve haltâ gurur verecek dere- cededir. (Bravo sesleri, alkışlar) İnsanlığa arız olan ve inkişaf sey- |rile devam müddetli, tahribatının derecesı bugünden keslirilemiyen —büyük buhran karşısında, milleti- O miz için en İsabetli hareket larzı- nm ihltiyar edildiğine ve bundan İp_nra da buü yolda şuurlu bir suret- e yürüneceğine hcykcsizı inandığı- ni görmekle kuvvet ve inşirah duy- v_înnklnyız.,, (Bravo sesleri). — Başvekil bundan sonra sözü ba- tem kanununun lalbikatına getir- ı[ niş, bu kanunun * tatbikatından Maddelen müteessir olan , valan- aşl.ırın az olmamasına — rağmen alâkadarların bu katımü sükünelle, 'alla vicdani bir memnuniyet ve ş şirahla karşıladıklarını söylemiş Klir. — Başvillk erim aK varlveli- mİzi dea anlattıklan sonra ihlikâr ti şehlıue?e—mdı-ı bahselmiş ve şöy- &e demislir! M —— Mazide hepimizin şahidi ol- duğumuz vuükualın tekerrürüne fır- sat — ve imkân verilmiyeceklir. “Bravo sesleri, alkışlar), Şimdiden idari ve kanuni bülün — tedbirlere müracaal edilmiş olmakla beraber, bu husustaki mevzualımızın ikmal ve takviyesi lâzım geldiği neticesi- ne de vardık. Bu maksalla iki ka- nun lâyihası bugünlerde yüksek huzurunuza lakdim olunacaklır,,; Başvekil müleakiben — demiştir ki: ö— Bir kısım valandaşlar bu a- yın başında mevduuallarını geri al- mak için bankalara müracaala baş- ladılar. Mevdualın çekilme hare- keli geçen halta şayanı ihmal ol- nüuyacak bir vüs'alle iken, üç dört gündenberi evvyelâ — durgunlaşmış müleakiben lcvakkula — yakın bir manzara göslermekle — bulunmuş- tur. Vatandaşların bankalarımızdaki mevduatları hakkmda — endişeye düşmeleri için hiçbir ciddi sebeb yoklur. Bankalarımız şimdiye ka- dar muühtelif vesilelerle bünyeleri- nin sağlamlığını isbal eltikleri gi- bi, halen de bülün ialepleri karşı- layabilecek — bir durumdadırlar. Vadeli mevluatın dahi iadesine de- vam olunması bunun en yeni ve bariz delilini teşkil eder. Hükümetiniz, mevdualın — çekil- me harekeli karşısında, talep edi- lenin herhalde iade olunmasını en doğru bir yol olarak kabul etmiş ve bu hususta icabeden — terlibalı almıştır.,, (Bravo sesleri, alkışlar) Zirai istihsal vaziyelimizin iyi ve mevcudun yıllık — ihliyacın üs- tünde olduğunu tebarüz — elliren başvekil sözlerine şöyle devam et- mişlir: “— Bu itibarla yiyim ve giyim maddeleri-üzerinde hiçbir endişe- ye mahal yoklur. Bazı gıda ve ip- tidai maddelerinin ihracı hususun- da son zamanlarda yapılan lakyi- dat, zaruret icabı değil, ihliyat tedbiridir. Ayni mülâhaza ile istihsali ek- siltlmemek, bilâkis artlırmak için icabeden bülün tedbirleri de almak yolundayız.,, Hâdiselerin tefsiri Türkiyenin vaziyeti (Baştarafı 1 incide) mak azmindedir; ancak buğgün. kü harbin inkişaflarını da dikkat- le takib ediyor. Çünkü, bilhassa Akdenizde ve Balkanlarda sulhün muhafazası bakımından bir ta- kım taahhüdlerimiz olduğu gibi, | bir takım taahhüdler üzerinde de müzakerelerde bulunmaktadır. Bu itibarla, Türkiye bugünkü Av- rupa harbi önünde bitaraf değil fakat, sadece harb harici vaziyet- tedir. Türkiyenin vazifesi yalnız ken- di hududlarına her hangi bir te- cavüz olduğu zaman silâh ile mü. dafaa etmekten ibaret olsaydı, hiç şüphe yok ki, sadece Türkiye- nin bitaraflığını ilân edecekti. Fa- kat belki bir gün milli hududları. mz haricinde müdafaa olunacak sulh meselelerimiz. de meydana çıkabilir. Türk-Yunan ittifakı, Balkan antantı vardır. Sonra, Fransa ve İngiltere ile konuşmalarımızın de- vam ettiği malüimdur. Onun için- dir ki Başvekilin nutkunda bu- günkü hâdiselerden bahsedilir- ken: “Bu harbin, memleketimize bu. laşacak bir istikamette inkişaf et- memesini temenni ediyoruz.” den- miştir. Aziz Milli Şef İsmet İnönü'nün direktiflerinden kuvvaet alan hü- kümet, bu garazsız ve ivazsız sulh siyasetinde bütün Türk milletinin kendi arkasında bulunduğuna e- min olabilir.. HASAN KUMCAYI Si YNU Bugünkü “ Semplon,, yolcuları Milletler Gemiyetine Müzaheret Kongresi murahhaslarımız bu Ssabah Bugünkü semplon ekspresi, İsviçrenin muhariplere hudut « larmı kapattığı gündenberi ilk defa olarak bu memlekete de uğ- rayarak gelmiştir. Böylece semplon ekspresi nor mal bir şekil almış oluyor . Cenevrede toplanacak Millet. ler Cemiyetine müzaheret birli. gi köongresine iştirak — için bir müddet evvel Avrupaya giden Ordu meb'usu Ahmet İhsan ve Bilecik mebusu general Besim Ömer bu trenle memleketimize dönmüşlerdir. Mebuslarımızın izahatıma gö- re, harbin — başlaması üzerine memlekete dönmek istemişler, fakat İtalya yolunu o vakit em. niyetli bulmadıkları için vaziye. tin aydınlanmasını karar vermişlerdir. ,Fakat bu sı- rada İsviçrenin hudutları ka. panmış, mebuslar bir hafta ka. dar orada kalmağa mecbur ol- muşlar, nihayet, hudutlar açı. lınca yola çıkmışlardır. Ahmet İhsan muharririmize şunları söylemiştir: “— Milletler Cemiyetine mü. zaheret birliği kongresi, merkez heyetinin karariyle, buügünkü şartlar altında toplanması mu- vafık görülmiyerek tehir edil. miştir. Zaten harbe giren millet. lerin murahhasları da gelmemiş- lerdi. Memleketime dönerken yol . larda,bix; takım güçlüklerle kar. şılaşacağımızı, şanıyorduk. Hal- buki sulh zamanındakinden da. ha iyi şekilde geldik. Her taraf. ta iyi muamele gördük. Bilhassa İtalyada nezaket ve sempati ile karşılandık. Bunu memnuniyetle ifade etmek isterim. İtalyanlar, Türk dostluğuna çok ehemmiyet verdiklerini söylüyorlar. İtal . yanlar harbe girmek istemiyor. lar. Bu kanaat günden güne kuv vetleniyor. Ben de İtalyanların, kendi menfaatleri icabr olarak beklemeğe | döndüler sonuna kadar harpetmiyecekleri- ni umuyorum. İsviçre, hudutlarının her han. gi bir tarafından bir - tecavüz ihtimaline karşı son derece mü. teyakkız bir vaziyettedir. Ne Fransa, ne Almanya hudutları - nın geçilmesine imkân bırakmı. yacak müthiş tertibat alınmıştır. Köprüler, şimendifer yolları, ve diğer geçitlerin altına yapı. lan beton mahzenlere dinamit konulmuştur. Bir düşman te- cavüzü olursa bu dinamitler a. teşlenerek bütün geçit yerleri üç saâat içinde berhava edilecektir. İsviçre kat'i surette bitaraflığı. nı muhafazaya karar vermiştir. Kanaat, Polonya ezilse de ne- ticede harbi sulh cephesinin ka. zanacağı merkezindedir. Benim kanaatime göre, harp ya üç ay- da bitecek, yahut ekonomik bir şekil alarak senelerce sürecektir. Şimdilik bizim harbe girmemizi icap ettirecek bir vaziyet yoktur. Avrupadaki temaslarımda bü- tün milletleri harbe aleyhtar gör. düm. İngilizlerin tayyarelerle Almanyaya attıkları beyanna. meleri, bilhassa Alman milletinin bügünkü vaziyetten mes'ul ol- maldığı yolundaki sözlerin Al. manlar üzerine müessir olacağı. na şüphe etmiyorum, Ayvrupanın her tarafında ol- duğu gibi İsviçrede'de Türkiye hakkında büyük sevgi tezahür . lerine şahit oldum. Bunun en son delili bizim . İsviçrede bu. lunduğumuz sırada hiç bir. tesiri, miz olmadan doğrudan doğruya İsviçre san'atkârlar ve tüccarlar cemiyeti tarafından Türkiyeye dair tertip olunan mühim — bir konferanstır. Bu münasebetle memleketimiz hakkında esaslı izahat verilmiş, milletirzizin kısa- bir zamanda gösterdiği büyük varlık, terak. ki hamleleri, inkılâp hareketleri tebarüz ettirilmiş ve — projeksi- yonla gostcnlmıştır : Çek mültecileri Almanya, Polonyaya karşı harp açtıktan sonra binlerce Çek genci Çekoslovakyadan kaçarak Romanya, Yugoslavya ve Yu- nanistana iltica etmişlerdir. Son günlerde bu firarlar pek çoğalmış, 100.,000 i geçmiştir. Bu gençlerden 13 kişilik bir kafile kumandanlariyle birlikte bugünkü konvansiyonel treniyle Yugoslavyadan Şşehrimize gel. miştir. Kafile henüz bakaloryasını ver memiş pek genç lise mezunları ile ünüversitelilerden mürekkep- tir. Hepsi sivil giyinmişlerdir. O. muzlarında yiyecek — çantaları vardır. Kumandanları izci kıya- fetlidir. Bu gençler kendilerile görüşen bir muharririmize şun- larr — söylemişlerdir. : — Harp başladıktan sonra Al. manların tazyikleri tahammül e. dilmez bir şekil almıştır. Böyle esaret ve açlık altında kalmak - tansa vatanımız için çarpışarak ölmeğe karar verdik. Başımızda bulunan kumandana Fransadaki Çek lejiyonuna gönüllü olarak kabul edilmekliğimiz için müra. caat ettik. Buradan Fransaya gi deceğiz. Fakat — ne zaman .ve hangi yoldan gideceğimiz he- nüz belli değildir. Trenle yolu. muza devama imkân yoktur. Çünkü İtalyadan geçmek istemi- yoruz. Almanya dahilinde yollarda calrstırılmak İcin sürülenlerden binlerce Çek genci kaçmışlar. 'dır. Bunlarla beraber eski bir çok muharipler ve kumandan - lar da Almanyadan çıkmağa mu vaffak olmuşlardır. Bunların hepsi düşmana kar. şı koymak için gönüllü yazılarak teşkilâtlandırılacaklardır. — Ne- ticede Çekoslovakyanın istik . lâlini kurtaracağımıza imanımiız vardır. Diğer kaçanlar ida ya- kında bize iltihak edeceklerdir..,, Şehrimize gelen Çekler Fransa için vize edilmiş muntazam pasa- portla seyahat ediyorlar. Buradan transit olarak geçmektedirler. Büugünlerde —Suriye — yoluyla Fransaya gitmeleri ihtimali var- dır. Almanyadan firarları çok müş- kül şartlar altında olmasına, yol- larda fevkalâde güçlük, heyecan, sefalet ve ıstırab çekmelerine rağ- men yorgunluklarını bastıran s0- Bukkanlılıklarını muhafaza edi- yorlarve gönüllü yazılmak imkâ- nını buldukları için memnun gö- rünüyorlar. ) Çek gönüllüleri, beraberlerinde milli sazlarımı da getirmişlerdir. Vatan havalarını terennüm ede- rek Fransız konsolosluğundan ha- reket emrini bekliyorlar. Diyer gelenler Fransa hükümet — bankasında staj gören Cumhuriyet — merkez bankası şeflerinden altı kişilik bir heyet bugünkü Konvansiyonelle memleketimize dönmüstür. BTYTYE YTUATUAYYUR HK EA AF TT Fransız kuvvetleri Sarbruka yaklaştı (Başlarafı 1 incide) da 20 kilometrzlik bir cephe üze- rinde de ciddi terakkiler elde edil- mektedir, Sarın şark — taralfı de- mek, Sar nehri ile Bliffe — ismin- deki ayağı arasında Gueminesde dahil olmak üzere Sar arazisinin şimal kısmı demektir. Bu suretle Fransız kıtalarının ilerleyişi, git- tikçe daha mahsus bir surette Sarrebrucke yaklaşmaktadır. Bu yaklaşış, Sar nehrine akan Rosel- le irmağının iki sahilinden, yani gerek şarki gerek cenubu — garbi- den vukua gelmektedir. Almanla- rın mukavemet hatlarını Sarreb- ruckün öte tarafına geçirmeleri günü muhakkak ki çok #akındır. Leh tebliği Varşova, 12 (ALA.) — Po. lonya genel kurmayının telsizle 11 eylül saat 22.20 de neşretti. ği 11 numaralı tebliğ: Düşman hava kuvvetleri faa- aliyetine devam ederek kıtaları, münakale hatlarını, şehirleri ve yollar Üüzerindeki sivil halkı bombardıman etmiştir, Suvalki mıntakasında vaziyet te değişiklik yoktur. Narevde Lomza mıntakasında ve Bug ü, zerinde, kıtalarımız, çok mühim miktarda motörlü ve zırhlı kuv. vetler kullanan düşmanla şid- detli çarpışmalar yapmaktadır.. Modlin önünde vaziyet aynidir. Varşova civarındaki çarpış - malarda, hükümet merkezinin kahraman müdafileri, düşmanın hücumlarını kırmışlar ve — geri püskürtmüşleridir. Kutno mm. takasında, şarka doğru ilerliyen fırkalar, — kanlı — çarpışmalar yapmaktadır. 'Sani Hattr üzerinde de çarpışmalar devam etmekte-' dir . Leh müdafaa hatlarını yaramadılar Varşova, 12 (A.A,) — Polonya ajansı, saat 23 de telsizle Varşo- varadyosundan askeri vaziyet hakkında aşağıdaki - mütemmim malümatı vermiştir: Alman kuvyetlerinin Narev ve Bug üzerindeki Polonya müdafaa hatlarını yarmak için bütün te- şebbüsleri kırılmış — ve akim kal- mıştır. Varşova müdafaası kumandarn- lığının verdiği malümata — göre, hükümet merkezine yapılan Al- man hava hücumları esnasında, düşman tayyarelerinin yüzde yir- mi kadarı düşürülmüştür. Tayyare bombardımanları Lublin, 12 (A.A.) — Polonya radyosunun gece, askeri harekât hakkında verdiği mütemmim ma- lümata göre, Luck şehri, 11 eylül- de saat 5.30, 6, 16 ve 18 de olmak üzere dört kere bombardıman e- dilmiştir. Alman hava kuvvetleri, Lublin- de ciddi hazarlara sebebiyet ver- miştir. Tarihi kule ile diğer meş- hur bazı binalar yıktlmıştır. Al- man tayyareleri, Brzesc, Koveo, Zamose ve Siedlce gibi hiçbir as- keri mahiyeti ve ehemmiyeti ol- Son Dakika Bu akşanki nüsha- sından it'baren '1939 Harbinin resimle tarihi, ni vermeğe başlıyacaktır. Takip ediniz! mrıyan şehir ve kasabaları dâ bom bardıman etmiştir. L Mülteci sivil halkr tâşıyan trefi ler de bombardımana tabi tü muştur. Birçok Alman tayyareleri müret tebatının esir edilmesi vakâlamî da tesbit edildiği gibi, tayyaredi ler, henüz 17 yaşını geçm“wş genç çocuklardır. Alman hava kuvyvetlerinin bür tün tahrikâtına rağmen, ordul ve sivil halkın — maneviyatI yüksektir. Polonya, yalnız ml_l” ü fer olmayı ve vatanı yeniden etmeyi düşünmektedir. Zehirli paralar ! Paris; 12 — Lehistan men" edildiğine göre, Alman taW"rde ri Varşova üzerine Leh bankn? çe ları atmışlardır. Bu paralarin hirli olduğu anlaşıldığından ha ikaz edilmiştir. Mareşal Göringin Leh CePh ne gittiği Berlinden gelen h lerden anlaşilmaktadır. > Hitler öleceğini söylemi$ Amsterdam; 12 — Berlin gelen bazi kımselerm orada emin menbalardan öğren kaydiyle — söylediklerine Hitler yakınlarına teşriniev” öleceğini söylemiştir. Bu havadisi Barlinde nazi partisİ ri gelenlerinden cluyduklı!.!'llıı lemekte ve Hitlerin artık öl üm düşünmeğe başladığına en bmğıf delilin son nutkunun âdetâ " vasiyetname mahiyetinde O IK ib e si teşkil ettiğini ileri :5311'111"kt dirler. Malümdur ki Hitlef n nutkunda ölürse yerine ('.ı'rol'mgı'tı geçeceğini söylemişti. Ayni zevata göre Hitleri w lümden bahsetmesi Nazi €f arasında Führerin sıhhati hıt kında bir takım endişeler y'” mıştır. Diğer taraftan Nazi lidermın bir suikasta maruz kalmasi maline karşı da tedbirler alın tır. Hitlere gittiği yerlerde © edil' şerilmesi şiddetle yasak miştir. Alman radyosu bu dün bir kaç defa ilân etmiştir iR Almanyada rejimi muhaf çin idame edilen bir mılyonl a yasi ordu çok uyanık bulunm emrini almıştır. Almanlardan |. çoğunun İngiltere ve Fransâ “k hali harbde olduklarıni Göringin son nutkundan Öğ" dikleri anlaşılmaktadır. Romanyanın alıdığı tedbirler aA Paris, 12 — Gelen habîfııb göre Romanya hükümeti, _'*“ bal hakkında bir kaydı e etmeksizin, bugünkü V”'Yedr bitaraf olduğunu ilân etmiş Romanya ayni zamanldâ I” Ti tedbirler de almıştır. h altında bir milyondan fazla ker vardır. Hudut ı'tıu'ıtlîk".l dan kadınlar ve çocuklar yesi edilmektedir. Bükreştt icabında sivil halkın tahliy için tedbirler alınmıştır - he Romanyanın Besarabya —| dudunda tahkimat yaptıgs? gi Bulgar ve Macar. hudutlarır ida askeri tedbirler aldıği öt ber verilmektedir. Romanyâ — dusu Sovyet hududunda çlef yester nehri sahillerinde sipef kazmaktadır. Emniyet sandığı müdafmgu ö den: e Paşabahçe — İncirli köyn&:da Kaymakam bay Hamdi © ut” turan Muhassasatı Zatiye M medi Bay Said 15-2-1939 tarih” de sandığımıza bıraktıği cüg' çin verilen 52929 numal -. Yt danı kaybettiğini söylemi hüx nisi verileceğinden eskisin nin mü olmıyacağı ilân olunur. VRE larından verilen haberlerde iddi& çok gikleri öre, Telde ile ıöl' Mı t c — — — —x v - F — v v c —1 — mee Ça — —— —— —mar - d — Amz ” e 5 Si el