12 Eylül 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

e haamkkdikekAkd Türkiye Ankara, 12 — Böyük Millet Mec“ Msi dün içlimalarına başlamıştır. Celse açılınca reis, “* Paşveki- İlndir,, demiş ve Boşvekil Dr. Re fik Saydam kürsüye gelerek çok mühim bir nutuk söylemiştir. kunda ezcümle yun” şiir: “— Muhterem arkadaşlarım, İki aylık birlatil devresinden © aslan sonra, verdiği © veçhile bugün Hopi © kümetiniz için çek (erahlı ve ken © disine kuvvet vererek bir hüdise- “dir, Hepinizi hürmetle selimlarım. (alkışlar) Bu iki ay içinde Avrupa vaziye- tünde vukua gelen elim hâdiseler hu muhafaza için yapılan bütün “teşebbüsler maalesef müsbet bir © neticeye varmamış, emrivaki olun. © caya kadar bertaraf edileceği © mit etmekten hali o kalmadığır harp başlamıştır. Ümütlerimiz. ta: © hakkuk edememesinden © hepimiz müstaribiz, Türkiye cumhı n siyaseti, © bi son zamanların mühim vekayii İçinde, ayni istikameti muhafaza etmiş, ayni © teyakkuz ve dikkatle mumtazar inkişafını takip eylemiş- tir. Muharip taraflarla münasebelle- o Timiz normaldir ve (o beynelmilel mümasebat kaidelerine uygundur. “ Almanya ile aramızda (doğrudan doğruya bir siyasi ihtilâf mevzuu yoktur. Polonya ile münesebetleri- miz İse hemen dalma arızasız ve dostane (Olmuştur. O İngiltere ve Fransa İle malâmunuz olan muay- yen esaslarda menfnat iştirakimiz ve müşlerek telâkkilerimiz vardır. Bu memleketler ile müzakeresine başladığımız nihat yuahedelerin “en dosisme bir hava (içinde görü şülmesi devam etmektedir. Aziz arkadaşlarım, Biz bugünkü harbin haricinde- “ Yiz. Bu harbin memleketimize bu- “laşacak inkişaflar göstermemesini “ demenni ediyorur. Memleketimizin bazı yerlerinde almış olduğumuz askeri tedbirler, ancak ihtiyat ted- birleridir. / Komşumuz Sovyet — ittibadı ile münasebalımız doslanedir ve dos- me kalacaktır. (Bravo sesleri, al kışlar). Alika ve rabılelarımızda © maldmunuzdur. Aylardanberi sut: | — Arkadaşlarım, | Başvekilin dünkü nutku ME am ema mm bugünkü arbinharicindedir Imış olduğumuz askeri tedbirler ancak intiyati tedbirlerdır “— Mazide hepimizin şahidi duğümüz vukuatıa tekerrürüne Lr ve imkân iyecektir. o sesleri, 4 Şimdiden tedbirlere sat ve ün ve takviyesi lâzım 1 me de sardık. Bu miaksal nun lâyihası bugünlerde huzurunuz takdim olunacaktır Başvekil müteakiben © demiştir ki: vdaşlar bu a- rını geri ak Bir kısımı vala uda mevdual isak için bankalara würacaala böy“ ladılar, Mevduatın çekilme hate" keli geçen hafta şayanı İhmal ol muyacak bir vüs'atle iken, üç dört gündenberi evvelâ © durgunlaşmş mülcakiben tevakkufa © yakın bir manzara göslermekle © bulunmuş» tur, Vatandaşların bankalarımızdaki mevduatları hakkında — endişeye düşmeleri için biçbir ciddi sebebi y »ız şimdiye ka- dar muhielif vesilelerle bünyeleri- nin sağlamlığını isbat etikleri gi- bi, bölen de bütün talepleri karşı- luyabilecek © bir durumdadırlar. Vadeli mesluatın dabi indesine de- vani olunmusı o bunun en yeni ve bariz delilini teşkil eder, Mükümetiniz, mevduatun o çekik me harekeli karşısında, talep edi- lenin herhalde inde olunmasını ca doğru bir yol olarak kabul etmiş ve bu hususta icabeden — tertibatı almıştır... (Bravo sesleri, alkışlar! Ziral istibsal ovaziyelimi ve mevcudun yıllık ihtiyacın tünde olduğunu lebarüz (o eltiren başvekil sözlerine şöyle devam et- mişlir; “— Dü itibarla yiyin ve giyim maddeleri “üzerinde hiçbir endişe” ye mahal yoktur. Bazı gıda ve ip tidal maddelerinin ihracı husutsan- da son Zamanlarda yapılan takyi- dat, zaruret icabı değil, | ihtiyat tedbiridir. Ayni mülühaza İle istihsali ek- siltmemek, bilâkis arttırmak için icabeden bülün tedbirleri de almak yolundayız.,, Hâdiselerin tefsiri değişiklik yoktur. Temaslarımız e mutat olan fikir teatilerimiz her | somanki gibi samimi İ — Harici siyasetimizin diğer un- surları, son defaki maruzatımdan beri, size arzedilecek bir tebeddül, göslermemişlerdir. — Hakkından emin olan milletimiz like ve kuvveline dayanan poli- tikasında sükünla, şuurla ve te- akkuzla yürümekte o devam ede ektir. (Bravo sesleri, alkışlar), Mühlerem arkadaşlarım, Memleketimizde © memnuniyele “değer bir sükün mevcuttur, E ! ide müzakerelerde bulunmaktadır. / Bu itibarla, Türkiye bugünkü Av- Türkiyenin vaziyeti (Bâştarafı 1 incide) mak azmindedir; ancak bugün. kü harbin inkişaflarını da dikkat: le takib ediyor. Çünkü, bilhassa Akdenizde ve Balkanlarda sulhün muhafazası bakımından bir ta- kım taahhüdlerimiz olduğu gibi, bir takım taahhüdler üzerinde rupa harbi önünde bitaraf değil Muz, huzur ve emniyet İçinde iş Büçlerile meşguldür. Türkiyede | ibat ve asayiş, hiçbir o medeni | emleketten daha zayıf değildir. lilletimiz, beynelmilel | buhranın İnkişafını vekar ve metanetle takip İ iyor. BKM! Şefe, yüksek meclise | kağlılığı ve itimadımızla » İ dir. (Bravo sesleri, alkışlar) nlığa arız olun ve inkişaf sey- devamı müddeti, tahribatının cesi bugünden kestirilemiyen k buhran karşısında, milleti- miz için ea İsabetli hareket larzı- ia ihiyar edildiğine ve bundan onra da bu yolda şuurlu bir suret- İe yürüneceğine beykesia inandığı» Di görmekle kuvvet ve inşirah duy- Mmaklayız.,, (Bravo sesleri). Başvekil bundan sonra sözü ba- Fem kanununun İnibikatma getir NİŞ, bü kanunun tatbikatından maddelen müleessir olan vafan- daşların az olmamasina o rağmen ikadarların bu kâhtnu sükünelle, Htâ vicdani bir memnuniyet ve nşirahla karşıladıklarını söylemiş İl İattıktan sonra ihlikâr bbüslerinden bahsetmiş ve şöy- İmin olabilir. HASAN fakat, sadece harb harici vaziyet- tedir. Türkiyenin vazifesi yalnız ken- di hududlarına her hangi bir te- cavüz olduğu zaman silâh ile mü, dafaa etmekten ibaret olsaydı, hiç şüphe yok ki, sadece Türkiye- nin bitaraflığını ilân edecekti. Fa- kat belki bir gün milli hududları. mz haricinde müdafaa olunacak sulh meselelerimiz de meydana çıkabilir. Türk-Yunan ittifakı, Balkan antantı vardır. Sonra, Fransa ve İngiltere ile konuşmalarımızın de- vam ettiği malümdur. Onun için- dir ki Başvekilin nutkunda bu: günkü hâdiselerden bahsedilir- ken: “Bu harbin, memleketimize bu. laşacak bir istikamette inkişaf et- memesini temenni ediyoruz." den» miştir, Aziz Milli Şef İsmet İnönü'nün direktiflerinden kuvvet alan hü- kümet, bu garazsız ve ivazsız sulh siyasetinde bütün Türk milletinin kendi arkasında bulunduğuna © ÇAYI Pe e Bugünkü “ Semplon,, yolcuları Milletler Gemiyetine Müzahereti Kongresi murahhaslarımız bu sabah döndüler Bugünkü semplon ekspresi, İsviçrenin muhariplere hudut - Jarmı kapattığı gündenberi ilk defa olarak bu memlekete de uğ- İ rayarak gelmiştir. Böylece semplon ekspresi nor mal bir şekil almış oluyor , Cenevrede toplanacak Millet. ler Cemiyetine müzaheret birli. kongresine iştirak için bir müddet evvel Avrupaya giden Ordu meb'usu Ahmet İhsan ve Bilecik mebusu general Ömer bu trenle memleketimize dönmüşlerdir. Mebuslarımızın izahatma gö- re, harbin başlaması üzerine memlekete dönmek fakat İtalya yolunu o vakit em. niyetli bulmadıkları için vaziye. tin aydınlanmasmı obeklemeğe karar vermişlerdir. Fakat bu sı- rada İsviçrenin hudutları ka. pânmış, mebuslar bir hafta ka. dar orada kalmağa mecbur Ol- muşlar, nihayet, hudutlar açı. mea yola çıkmışlardır. Ahmet İhsan muharririmize şunları söylemiştir: “- Milletler Cemiyetine mü. zaheret birliği kongresi, merkez heyetinin karariyle, obugünkü şartlar altında toplanması mu- vafık görülmiyerek tehir edil. miştir. Zaten harbe giren millet. lerin murahhasları da gelmemiş- lerdi. Memleketime dönerken yol. lerda, biz, takım güçlüklerle kar. şılaşaçağımızı sanıyorduk. Hal buki sulh zamanındakinden da, ha iyi şekilde geldik. Her taraf. ta iyi muamele gördük. Bilhassa İtalyada nezaket ve sempati ile karşılandık. Bunu memnuniyetle ifade etmek isterim. İtalyanlar, Türk dostluğuna çok ehemmiyet verdiklerini söylüyorlar. İtal . yanlar harbe girmek istemiyor. lar. Bu kanaat günden güne kuy Besim | istemişler, | vetleniyor. Ben de İtalyanların, | kendi menfaatleri icabı olarak Almanya, Polonyaya karşı harp açtıktan sonra binlerce Çek genci Çekoslovakyadan kaçarak Romanya, Yugoslavya ve Yu- nanistana iltica etmişlerdir. Son günlerde bu firarlar pek çoğalmış, 100.000 i geçmiştir. Bu gençlerden 13 kişilik bir kafile kumandanlariyle birlikte bugünkü konvansiyonel treniyle Yugoslavyadan şehrimize gel. miştir, Kafile henüz bâkaloryasını ver memiş pek genç lise mezunları ile Ünüversitelilerden mürekkep- tir. Hepsi sivil giyinmişlerdir. O. muzlarında yiyecek çantaları vardır, Kumandanları izci kıya- fetlidir. Bu gençler kendilerile görüşen bir muharririmize şun- Jarr söylemişlerdir. — Harp başladıktan sonra Al. maçların tazyikleri tahammül e. dilmez bir şekil almıştır. Böyle esaret ve açlık altınla kalmak - tansa vatanımız için çarpışarak ölmeğe karar verdik. Başımızda bulunan kumandana Fransadaki Çek lejiyenuna gönüllü olarak kabul ödilmekliğimiz için mürâ. çaat ettik. Buradan Fransaya gi, deceğiz. Fakat One zaman .ve hangi yoldan gideceğimiz he- nüz belli değildir. Trenle yolu. muza devama imkân yoktur. Çünkü İtalyadan geçmek istemi yoruz. Almanyı inde yollarda sonuna kadar harpetmiyecekleri- ni umuyorum. İsviçre, hudutlarının het han. gi bir tarafından bir ihtimaline karşı son derece mü, bir vaziyettedir. Ne Fransa, ne Almanya hudutları - nın geçilmesine imkân bırakmı. yacak müthiş tertibat alınmıştır. Köprüler, şimendifer yolları, ve diğer geşitlerin altına yapı. İ.n beton mahzenlere dinamit konulmuştur. Bir düşman te cavüzü olursa bu dinamitler a, tecavüz teyakkız İ teşlenerek bütün geçit yerleri üç sâat içinde berhava edilecektir. İsviçre kat'i surette bitaraflığı. | nı muhafazaya karar vermiştir. Kanaat, Polonya ezilse de ne- ticede harbi sulh cephesinin ka. Zanacağı merkezindedir. Benim kanaatime göre, harp ya Üç ay. da bitecek, yahut ekonomik bir şekil ali senelerce sürecektir. Şimdilik dizim harbe girmemizi icap ettirecek bir vaziyet yoktur. Avrupadaki temaslarımda bü- tün milletleri harbe aleyhtar gör. İngilizlerin Almanyaya attıkları oObeyanna. meleri, bilhassa Alman milletinin bugünkü vaziyetten mes'ul ol mallığı yolundaki sözlerin AL manlar üzerine müessir olacağı. na şüphe etmiyorum, Avrupanın ker tarafmda Ool- duğu gibi İsviçrede'de Türkiye hakkında büyük sevgi tezahür - düm. lerine şahit oldum. Bunun en | son delili bizim. İsviçrede bu. lunduğumuz sırada hiç bir tesiri miz olmadan doğtudan doğruya | İsviçre san'atkârlar ve tüccarlar | cemiyeti tarafından Türkiyeye dair tertip olunan mühim könleranstır. Bu münasebetle memleketimiz hakkında esaslı izahat verilmiş, milletirzizin kısa. bir zamanda gösterdiği büyük varlık, terak. ki hamleleri, inkılâp hareketi: tebarüz ettirilmiş ve oprojeksi- yonla (o gösterilmiştir . Çek mültecileri binlerce Çek genci kaçmışlar. dır. Bunlarla beraber eski bir çok muharipler ve kumandan - lar da Almanyadan çıkmağı mü vaffak olmuşlardır. Bunların hepsi düşmana kar. şı koymak için gönüllü yazılarak teşkilâtlarılırılacaklardır. - Ne- ticede Çekoslovakyanın istik - Jâlini kurtaracağımıza imanımız vardır, Diğer kaçanlar'da ya- kında bize iltihak edeceklerdir. Şehrimize gelen Çekler Fransa için vize edilmiş muntazam pasa- portla seyahat ediyorlar. Buradan transit olarak geçmektedirler. Bugünlerde Suriye (yoluyla Fransaya gitmeleri ihtimali var | dır. Almanyadan firarları çok müş" kül şartlar altında olmasına, yol larda fevkalâde güçlük, heyecan, sefalet ve ıstırab çekmelerine rağ- men yorgunluklarını bastıran 80- ukkanlılıklarını muhafaza edi” yorlarve gönüllü yazılmak imkâ” niar buldukları için memnun gör sünüyorlar. Çek gönüllüleri, beraberlerinde milli sazlarını da getirmişlerdir. Vatan havalarını terennüm ede- rek Fransız konsolosluğundan ha: | yeket emrini bekliyorlar. Dijer gelenler Fransa hükümet — bankasında staj gören Cumhüriyet omerkez bankası şeflerinden altı kişilik bir e tayyarelerle | bir | Çevreye Dünün ve bugünün haber ve hâdiseler! ekli kkkkkkhkabendi (Baştaranı 1 incide) İ da 2 kilometrelik bir cephe üze“ rinde de ciddi terakkiler elde edil- mektedir. Sarım $ö tarafı de mek, Sar nehri İle Blüfle o ismin- deki ayağı arasında Gueminesde dahil olmak Üzere Sar arazisinin şimal kısmı demektir. Bu suretle Fransız kıtalarının ilerleyişi, git- tikçe daha mahsus bir surette Sarrebrucke yaklaşmaktadır. Bu yaklaşış, Sar nehrine akan Rosel* le ırmağının iki sahilinden, gerek şarki gerek oonubu o garbi- den vukua gelmektedir. Almanlar nn mukavemet hatlarını Sarreb- ruckün öte tarafına günü muhakkak ki çok #akındır. Leh tebliği Varşova, 12 (A.A.) — Po. lonya genel kurmayının telsizle 11 eylül saat 22.20 de neşretti. ği 11 numaralı tebliği Düşman hava kuvvetleri faa- aliyetine devam ederek kıtaları, münakale hatlarını, şehirleri ve yollar üzerindeki sivil halkı bombardıman etmiştir. İ o Suvalki mmtakasında vaziyet İ te değişiklik yoktur. Narevde Lomza mıntakasında ve Buz ü, zerinde, krtalarımız, çok mühim miktarda motörlü ve zırhlı kuv. vetler kullanan düşmanla şöğ- detli çarpışmalar yapmaktadır. Modlin önünde vaziyet aynidir. Varşova civarındaki çarpış malarda, hükümet merkezinin kahraman müdalileri, düşmanın | kücunlarını kırsuşlar ve geri » | kürtmüşlerdir. Kutno mm. takasında, şarka doğru ilerliyen fırkalar, oOkanlı (oçarpışmalar yapmaktağır."Sahi hattı üzerinde de çarpışmalar devam 'etmekte» * dir . Leh müdafaa hatlarını İ yaramadılar Varşova, 12 (A.A.) — Polonya ajansı, saat 23 de telsizle Varşo j va radyosundan askeri vaziyet hakkında aşağıdaki o mütemmim malümatı vermişti Alman kuvvetlerinin Narev ve Bug üzerindeki Polonya müdafaa hatlarını yarmak için bütün te sebbüsleri kırılmış o ve akim kal- mıştır. Varşova müdafaası kumandan» ağının verdiği malümala o göre, hükümet merkezine yapılan Al cumları esnasında, lerinin yüzde yir- mi kadarı düşürülmüştür. Tayyare bombardımanları Lublin, 12 (A.A) — Polonya redyosunun gece, askeri harekât hakkında verdiği mütemmim ma“ lümata göre, Luck şehri, 11 eylül- de saat 5.30, 6, 16 ve 18 de olmak üzere dört kere bombardıman €- dilmiştir. Alman hava kuvvetleri, Lublin- de ciddi hasarlara sebebiyet ver- miştir. Tarihi kule İle diğef meş hur bazı binalar yıkılmıştır. Al man tayyareleri, Brzesc, Köveo, Zamose ve Siedlee gibi hiçbir as keri mahiyeti ve ehemmiyeti ol RR AAA Son Dakika Bu akşanki nüsha- sından it'baren — 1939 Harbinin b sandıği müdürlüği” , resimle tarihi, ni vermeğe başlıyacaktır. Takip ediniz! EN YAP e Fransız kuvvetleri o Sarbruka yaklaştı geçirmeleri | e ee meyan şehir ve kasabaları da bö” barduman etmiştir. Mülteci sivil halkı taşıyan t€” ler de bombardımana tabi tut” muştur. Birçok Alman tayyareleri mürd tebatmın esir edilmesi vakaları” ; da tesbit edildiği gibi, tayyare ler, henüz 17 yaşını geçmem genç çocuklardır. Alman hava kuvvetlerinin PÖ tün talirikâtma rağmen, ord. ve sivil halkın omaneviyati yüksektir. Polonya, yalnız mü j fer olmayı ve vatanı yeniden üşünmektedir. Zehirli paralar ! Paris; 12 — Lehistan meptö larından verilen haberlerde igdir edildiğine göre, Alman tayyarelf ri Varsova üzerine Leh banknot ları atmışlardır. Bu paraların Z hirli olduğu anlaşıldığından halk ikaz edilmiştir. cephesi habe Mareşal Göringin Leh ne gittiği Berlinden gelen lerden anlaşılmaktadır. : Hitler öleceğini söylemi Amsterdam; 12. X gelen bazı kimselerin orada $” emin menbalardan öğrendi kaydiyle ( söylediklerine Hitler yakınlarına tegrinieyrif* öleceğini söylemiştir. Bu gari havadisi Barlinde nazi partisi Tİ gelenlerinden duyduklarım! sil lemekte ve Hitlerin artık ölümü düşünmeğe başladığına en yüyüt delilin son nutkunun âdet$ Vi vasiyetname mahiyetinde ol sı teşkil ii i idirler. Malümdur ki nutkunda ölürse yerine İgeçeceğini söylemişti. 5 Ayni zevata göre Hitleri” lümden bahsetmesi Nazi er arasında Führerin sıhbsti kında bir takım endişeler YAP” mıştır. Diğer taraftan Nazi dei bir suikasta maruz kalmasi maline karşı da tedbirler al i tır. Hillere gittiği yerlerde verilmesi şiddetle yasak miştir. Alman radyosu bu dün bir kaç defa ilân Almanyada rejimi mubaf: çin idame edilen bir milyonluk pir 1 ge iştir m ame yasi ordu çok uyanık bul emrini almıştır. Almanlardan de çoğunun İngiltere ve Frans# k hali harbde olduklarını a Göringin son nutkundan ÖĞ dikleri anlaşılmaktadır. Romanyanın alıdığı tedbirler Paris, 12 — Gelen hepa göre Romanya hükümeti, il bal hakkında bir kaydı ib etmeksizin, bugünkü Va bitaraf olduğunu ilân gön a e Romanya ayni zam: ri tedbirler de almiştir. altnda bir milyondan > ker vardır. Hudut mamak, dan kadınlar ve çocuklar ge yesi edilmektedir. Bükre” | bında sivil halkın © için tedbirler alıarıştır « pa Romanyanın Besarabya çivi 4 dudunda tahkimat yaptığ da Bulgar ve Macar hudutlar, da askeri tedbirler aldığı “. ber verilmektedir. Roman”* dusu Sovyet hududunda » yester nehri sahillerinde $İ kazmaktadıf, — Ti den: ? Paşabahçe (İncirli o Kaymakam bay Hamal ere turan Muhassasatı Zs hin” pars İ köyü medi Bay Said 15-21939 de sandığımıza bıraktığı çin verilen 52929 n ye danı kaybettiğini söylemisti”. ininin Hİ. nisl verileceğinden eski mü olmıyacağı ilân. (0