14 Ağustos 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10
Tiyengin anlaşması i İngiltere için i bir “Uzakşark Münihi !, dir. İngiliz - Japon anlaşmasını 4 Tiyençin (Obâdisesinin Kalin. | de ilk fasıl kabul etmek Ji. zımdır, “© Japon âskerleri itiraz öluna- maz bir galibiyet kazanıyor. Üç hafta evvel Mr, Neville Çemberlaya avam kamarasma 'okyo ile yapılan müzakerele- rin yalniz Tiyençindeki “mev- gil hâdise, ye dair olduğunu temin ediyordu. Halbuki 24 temmuzdaki beyanatında İngi- liz başvekili, OArita - Crajsie anlaşmasının Tiyençin hüdise . sinin “arka plânı” n: teşkil ettiğini söyledi. Diğer taraftan Londra hü- kümetinin Çin hükümetine kar şi hiş bir alâka bewlemediği- ne dair kat'i teminat vermeyo mecbur olduğunu analmak için Anlaşma metnini gözden geçir- mek kâfidir. Çin gazeteleri bu anlaşmanın Cenevre misakt İ- le bir tezat teşkil ettiğini söys lerken pek de bakâiz değiller. Fübakika milletler cemiye- ti misakı büyük devletleri bü- gün Çine “ferdi yardım, ave ri aa VE ve ingiltere 'Bu Iki Balkan devletine Fransa © ne suretle yardım edebilir ? Gene Haber stlinlarında çıkan Si? yanda Belgred ve Sojya hkü- Rümetlirinin, Avrupada biribiri karşısına çıkan iki büyük devlet blokunun ikisine de bitaraf bir vaziyet almalörındaki sebebleri anlatmıştık, O yanda bu hükü- metlerin bitarafhık muhafazasına karar . weimelerindeki © sebebin Mihverin tezyiklerine daha fazla mukavemet edebilmek için oldu- ğunu söylemiştik (1) Bu fikirde yalm biz olmadığı" mz memmuniyelle o görüyoruz. Bilhassa Balkan o meselelerinde büyük bir salâkiyetli bilgisi olan eski ticaret nazımı M. Paul Bas tid de “Ere Nonvelle,de şöyle diyor: “Bulgaristanın vaziyeti (o Yugos lavyaya çok benziyor. O da totaliter |” devletleri idare etmek (o mecburiye- tinde... Esasen bu iki devlet takip etmek mecburiyetinde kaldıkları si- yasette biribirine dayanmek İstiyor lar. İki memleketin resmi münase betlerindeki yakınlık ve halk arasın daki hareretle dostluk da buna yar dım etmektedir. Müşterek gayeleri nin Alman kıskaçından , kurtulmak; ii he etmeme; ından kurtulidai. Bulgaristanla Yugoslavya kendile; İmek üzere Paristen ayrlırken seya» JiBalzar | Meclisi Reisi DM. Maşanof| ihtiyacı da Nöyyi bugü muahe'lesinin mından kurtaran selânik anlaşma sının imzasından sonrâ büyük bir mikyasta giriştiği silâhlanma prog Bulgaristanı askeri ahkâ il ramı ile son derece artmış bülunu”! yor, Geçen sene nihayetinde Sobranya harp malzemesi ve milli techizat (nafia işleri) malzemesi almak için 6 milyar levalık bir bütçe kabul et- miştir. . » * Sobranya reisi M. Moşanofun Lordraya ve Parise gelişini acaba Sofya hükümet mahafilini meşgul &len bu'mesetelerle adikadir göre “bilir miyiz? !. Moşanol Bulgaristana dör Yugoslavya Alman kıskacından korkuyor Cenevre acaba o uyanacakmı? Milletler o Gemiyetinin, kendi inkişafı çalışması icap eden vakit geldi vazan: İ Fransaran eski Milletler | Cemiyeti murahhası Dr. F. Labrousse RRRRARRRRA Büyük o devletlerin bir sulh erpkesi kurmak ve sulhu okuw vellendirmek için o uğraştıkları, illijaklar akdettiğleri şu zaman” da Milletler o temiyetinden hiç bahsedilmiyor. Halbuki bugün takakkuk ettirilmek istenen mil letlereresi işbirliği ve ittifak bu Cenevre müessesesinin esas vazi” fesidir. Buhronl günlerde imes lelerin haline muvaffak olama- ması Millefler cemiyidinin k:r halde, sulh eserine hiimel için sarledilen gayretlere (o iştirakine mani taşkil etmez, Milletler cemiyetinin önümüz| deki eylül ayında yapacağı mir tat toplantısı münasebetile, Ce nevre müessesesinin bugünkü ri-| catini gözden geçiren bir yazıyı 'cirdiği bu tahavvülün müncer ol duğu felâketli neticeleri buğün bu rada zuubahs etmek istemiyo” sun, Maksadım, bizçokları j etileceğini ve sulh kuvvet yandıracağını ümit ettiğim bir fer- sara erini idare eden mahafilde akis w iç a n. Bu inmeyi davnirn olacaklaf şun tar” sesi, meli naklediyoruz: Eylül ortasında Cenevrede dün:| yanın nazarları değilse bile hiç ol! mazsa hükümetlerin murahhas'arı yat koparmaktır: Cenevre uyanacak mı? Milletler cemiyetinin kendi inki- şafı için — az kaldı kendini başka-, terbiyenin başına bir şapka (gi Allah fikrinin geçirilmesi . lüzum ve beyzirlere kırk saatlik halta ys lünün tatbiki gidi meselelerin mi rine yardım edilec:k olursa şüphesiz buna daha fazla muvaffak olacak:| pi, halbuki böyle bir şey olmadığı: lardır. İnt söyledi. hatine bir siyasi mahiyet veri ya Japon mütearrıza karşı Çi- nin mukavemetini kıracak, ha leldar edecek bir gey yapma- EE AA hdi hd bie Taya mecbur eder. İngiliz - Japon müsakerele- riyle artık Avrupada yer bula. Tayan Münih usulü uzak gark- ta tutbika başlanmış oldu. İn- gütere Japon tehdidine karşı yerek Japonyayı teskin etmek | istiyordu. Fakat, İngiltere Avrupada bir adım daha gerilememek is- s uzak h anlaşmasını kabule mec burdu, hattâ bu elzemdi. Onun için, İngilterenin Çine karşı olan siyasetini değiştir- mömiş olduğunu ispata kalkış- mak çocukça bir iş olur, Mr. Çemherlayn Is lord Halifaksm “sözleri ancak uzak garktaki va- siysti bilmiyenleri aldatabilir. İngilterenin Çin dolarma Gİ yaptığı takviye bir iki güne ve- ya bir Iki haftaya kadar mu - KN YE A HR Be Rİ ei me şarktaki bu yeni İşte, bizim de elimizde onlara do”| layısile edebileceğimiz bir o yardım! vasıtası var ki o da iktisadi yoldur.| Bu iki memleketle olan ticari müna sebatımıziı mümkün olduğu kadar inkişaf ettirmek ve bayuk bir kredi vermek. Ayni zamanda bizim de menfaati" mize olan bu siyaset muhakkak ki Belgardda ve Sofyada çok iyi karşı lanacaktır. Meselâ (o Bulgarislanda| ihracat tüccarları, hattâ hükümet| Almanyanm gittikçe boğucu o bir hale gelen ticari vaziyetinden kur- tulmak ister gibi görünüyorlar. BungünBulagirstanın “harici ti caretinin yüzde 80 ne yakm bir kıs- mı Almanya iledir. e Bulgaristarın 1900 da baslayan dünya bukranının neticesi olarak göral! mahsulâr fiyatlarının. düşmesi üze | rine mecbur olduğu sistemden isti fade ederi Almanya, pek de tasav vurdan hali olmıyan sinai mamulğ* tmı ekseriya fahiş fiyatlarla satma iktisadi) Bünunla beraber, Bulgar meclis | reisi Londrada olduğu gibi Pariste! de resmi şahsiyetlerle ve parlâmen"! toya mensup nüfuzlu kimselerle bir| çok temaslarda bulundu. Diğer taraftan, Londra matbua tına verdiği bir beyanatta M, Mo şanol ziyaretinde gayenin Bulgaris-! tanm milletlerarası vaziyetini İngil- tereye daha iyi tanıtmak olduğunu parlâmento şahsiyetleri #öyledikten sonra İngiltere ile Buk değil. Sadece her| muntazam ticari garistan aratında münasebet tesisinin, bilhassa İngil terenin Bulgaristandan meyve ve sebze alarak, kabil olabileceğini işa-| ret etmiştir. Nihayet, şu da dikkate çarpan bir noktadır ki Londradan dönüşünde Dol nazırı M. de Monzie tarafın Pafise uğradığı zaman M. Moş i dan kabul edilmiştir. ... M. Moşanofun malümat edinme kabilinden olan bu görüşmelerin! den ne gibi bir intıbala ayrıldığını toplanacak. Zira bugün herkes bi yor ki Vilson tarafmdan ortaya x an ve Leon Bourgeois tarafından devam ettirilen fikir artık tamami" cemiyeli arlık, muhtelif (o şekilde memleketlerine şeref veren yüksek şahsiyetlerin toplandığı yer değik dir. Hattâ iştirak eden milletlerin bir ara ya geldiği yer men hemen hariciye omezaretletine İmensup memurların bir Okönsort" İyumu denebilir. Milletler cemiyetinin kurulması pa esas olan ümdelerden birinin ge tası olan Alman nüluzunu azalt İmiş olmakla gayretlerinin mükâfa İten: göreceklerdir. Bulgar harici ticaretini Fransız İngiliz harici ticareti ile mukayes edersek bu sahadaki faaliyetin, bir t kullanıldığı takdirde Jsok kolay olacağı anlaşılır. le değişmiş bulunuyor ve Milletler! arının elinden kurtarmak © Ar vakit gelmiştir. Csmiyetin, Milletlerarası hakkır mevzuubahs olduğu günlerde uzun wüddet müdafaa olunabilen İki yavaşlığı bugü “1 hâdiselerin sürati, diktatörlük devletlerinin Güreti ile artık kabilitelif “ranz Josef vari diplomasinin, Fre deric Passy zamanındaki sulhculu- Zun, hak'ı veya haksız harp nazari yelerinin bakiyeleri yerine artık milletler cemiyetinde bu teşekküle n bugünkü vazifeleri iyice id ik eden bir şuur, omesuliyetlerini Jaha iyi kavrayan bir gö “; teke ür eden veva uzayıp giden katliâm lardan hicap, eskiyen usullerin bi akılması, misuk maddelerini” yen kacrosunda ve ağır gelen bütçede baştan gözden geçirilmesi, teşkilât tadilât gibi esaslarm kaim olması tâzımdır. Milletler cemiyetinden can sikin maz ru acaba? tarıl değildir.) muhucirlerinin ezeli İvapıyor?.. İ zakaşa edildiği o maşhur ilk koni” yecektim — çalışması icap (eder! yonu hiç unutmam... Bu cihansümül anketlerden vaf ge,rek hem bütçe için, hem um” a menfaati için daba faydalı o ün kıtalardak' memleketlerde sefahatin bö ı için kullanılan usulle” tetkik etmek maksadı ile iki üç K€ (: cunya seyahati yapan ve bütü” mesaisi polisten, gezdiği şehrin sı hat nizamnamesini istemekten iğ fet kalan komisyon acaba daha 'â çalışmasını bitirme dimi? 400 yon nüfuslu bir memlekette bütü” salgın hastalıklarla tek başma mir cadele etmek & için Çini dolaşan li misyonun mesaisi acaba ne mer le? Zannedersem Milletle: cemiye. tinin ta kuruluşundanberi, E istırablarıA nihayet vermek istiyen (bir diğ” komisyon daha vardır, acaba © ”* Madem muhacir dedim, burö? bürü “ hukkak kesilecek ve Çin hü. © kümetine ordusunu beslemek isin gösterilen kolaylıklara son — verilecek, © CAnlaşmanın manevi tarafını? “ müğefan mümkün deği, Birğ “ mütecavizin şimdiye kadar bağ: kadar büyük bir cörnertiikle oç taltif edildiği pek nadirdir. İ Fakat siyasi hâdiselere yal nız ahlâk baktnından hüküm vermek doğru olmaz. Tokyop anlaşmıasinm Berlinde ve Ro-? mada (uyandırdığı hiddet İn. İ gütere hükümetinin Japonya- 4 ya boşuna baş eğmediğini gön-p ya muvaffak oldu. bilmiyoruz. Biz kendi hesabımıza | Işin daha vahim tarafı, Almanya| Fransız - İngiliz grupu ile Bulgari Bulgaristandan sade kendisinin ilr-| tari arasında ticari, iktisadi ve mali tiyacı olan maddeleri almıyor, baş-! münasebatın inkişalını temenni ede) bir noktayı da ilâve etmek isteri” Son senelerde o memleketleri sürülen Yahudilere, Avusturyalı” ra, Çeklere, İspanyollara Milet! S cephesini kurmak, mütearmı za karşı kuvvetli bir set çekmek i çin hiçbir vasıta ve hiçbir memleket ihmal edilmemelidir. Geçen sene Solyaya bir o iktisat heyeti gitmişti. Fakat O bekleniler İ neticeyi vermedi. Bundan iki ay ex İvel, İngiltere hükümetinin iktisat “müşaviri Sir Frederick Le'th R setindeki heyetten bir ax tası koğulmalıdır. Toplantı devreleri çok uzun. Ba; angıçtaki boş nutukları, li hakkındaki uzun izahları kaldırma” lı. Bunlarda Kısa, vazih ve kati Söz| cemiyeti ne gibi bir fayda, bir üöylendiği o pek nadirdir. Burlarİdım temin edebildi? o Fransay? Mülletler cemiyetinin kendisine has byardımda bulundu? sayılabilecek veni bir nutuk nevidi | Fakat asıl cemiyetin ea” İç» lenebilir. Bir taraftan Cizvit pâpar”| sunda gayret sarfedilmesi : m varzlarına, bir tara'tan esk İdir, Artık misakın yalnız 13 el şarkında | Sofyaya gitti, avukatların o müdafaanamelerine.| eya 16 ıncı maddesinin tadili mev sadi «| Hülâsa bu sahada müsbet netice | vir taraftan da eski Dabifli dipler| zuubahs olamaz. Bugün Iizm e” in &i kadar yar İlere varmak ister, İngilizler gibi biz matlarının sözlerine beriziyen nur| Milletler cemiyetinin Mökü dım etmeli İ Fransızlar da Avrupanın şarkıda) tuklar, İnsen bunları dinlerken, söy | lahıdır. Bunun için de onun i Bu siyaset, yardım ettiği memleİ heryerde olduğu gibi, - Solyada de )'ayenin saklamaya çalıştığı noktala-İ müteamrızın tarifi, devletlerin huk ketlerin Almanya ile olan işlerin | e çekilde olursa olsun mewİrı keşfe. uğraşıyor. Bu (o nutuklar! ku ve daha birçok mevzular üzeri” İ Almanya ile #talyanm Ar; İlerine kapanmış gibi bir halde bur!derhal azaltacak değildir. Fakat ik İ sut bulunmalıyız. riandı bile o derece uyutmuştu'| Jeki çocukça münakaşaları yarak? 4 rupadaki işlerini kolaylaştıra -” |lunmasından şikâyetçidirler. taraf için de çok büyük faydası o | Serg: Sabattier (La Tribune der|'si sonraları artık bunları dinliye| >bjektif vüzuhu tercih etmesi 4 cak olan Japonya tehlikesiz? | Fiiğer taraftan, Bulgaristan OS )lacaktır. Bir taraf, bir gün siystİ Natloni) nsz. hattâ okumaz olmuştur. umdir. ver hale getirlimiştir. Bu $u — | | nayiin henüz pek az inkişaf ettiği! artlarını da kabule mecbur etme”! (1) “La Tribune des Neieta, de| Hic kömisyonlar! Hiç bir mille'| Bütün nazariyeleri bırakıp doğ ğ retie, tetaliter devletler oyna. * | bir memleket olduğu İçin © winümi) muhtemel olan tsk müşteri ve satrİçifan bu yazıyı gazetemizin Peliti:| tin hatırı kalmasın diye başkan, a$|dan doğruya. Danzir, 4 dikları oyunda ellerinden bir? | müesseselerinin bütün ihtiyaçlarıni|cılarından kurtulacak; diğer taraf de İğa sütirilarına eynen nakleteriştik.| saşkan, “Sreterler, | komisyonlar | Dobrica meselelerini öle alık 1 (Devamı 14 ümeüde) > © hariçte aliyor. Bu müesseselerin İikrisadi silâh: baslıct takviye vası-' (Haber)! İli komisyonlar, muvakkat rapor (Devamı 14 üncüde) TİYE » 'dosanmasını çıkarmak niyetin» de değildi. Bazr imtiyazlar ve- kasına kolayca satip, (o kendisinde| fiz. Bu temenni ile, g Nİ gene bahar | bulunmuyan harici piyasada itibari döviz kazanmasına yarayacak mal ları da alıyor, Balkan memleketlerinin başlıca müşterisi olan Almanya bugün on lara > kendi tatbikini iste meresiz kalan fikcin Bulgar ihracatçıları bu vaziyet İçok acı bir şekilde hissediyorlar ve 4 teriyor. ? ingiliz, Fransız pazarlarının kendi:
