7 Ağustos 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 12

12 HABER'in Tarihihi Romanı : haykırılan — Başlangıç — Aşağı yukarı Osmanlı imparatorluğuna birkaç milyon nüfus ve muazzam bir para tu tarına mal olan büyük harbin binbir tuhaflık “In dolu teşkilât macerası da vardır. Bunların arasında garabet rekorunu - kırın bilhassa iki hâdise, iki teşekkül, bugüne kadar yalnız müntesiplerile tarikat mensuplarına münhasır kalmış perakende malümat halinde uzayıp gelen ve âdeta efsaneleşmiş mevlevi taburu ile aksakallılar alayıdır. O zamanlar hârbiye nazırı ve başkumân dan vekili sfet ve memuriyetlerini becerik * siz ellerinde bir araya toplayan (Enver Paşa, büyük harbin her sant başında yüz binlerce cana ve liraya malolan inkişafı karşısında bö caladıkça garabette meşhur Mısır hâkimi Ka * rakuşa parmak ısırtan icaraata kalkışmış, tek” ke köşelerindeki dervişlerden köy bucakların daki 90 lık ihtiyarlara kadar önüne gelenin eline bir tüfek tutuşturup kan ve alev dalga larile yuğrulan cephelera göndermişti. İşte, harbiye nazirının kendisi gibi, orijinal akıl hocalarına Oouyarak verdiği kararlar, al dığı tedbirler arasında, cepheden cepheye sür düğü mevlevi taburunun muhtelif harp sahne lerindeki harekâtını bu tefrikada okuyucuları muza veriyorum. Ney, mey, cemal, mahbup, post ve sikke telâk kilerile dergâh köşelerinde “Vahdeti Vücut,, nazariyesini pratik (tetkiklerle uğraşan zabit şeyhlerden, kumandanı Konya (o mevleviha. nesi şeyhi Veled Çelebiden ve efradı - sikkeli, Kemerli mevlevi fıkarasından mürekkep bir ta burun kâh göz yaşartan, kâh gülmekten katıl tan maceralarını vesikalara istinaden ve resim lerle tesbit etmek suretile bu 'eseri hazırla. dm. “ Mevlevi taburu nasıl görüldü ? epi a j vr : p Büyük harbi: ile Osman İmpra. ratorluğunun .arka crkaya felütet merhâlele . rini boylamasi bir olmuştu. İmparatotluk bil. fill muharebeye (1330 * 1914) yılının sonbaha rında başlamış, ilk hamlede Çanakkale hamle sile karşılaşmış, bunu beş cephede birden silâha sarılmakla geniş imparatorluk budut. larının müdafaası işi takip etmişti. a Osmanlı kuvvetleri, (Pamukbaba) adı veri Ten ihtiyar padişah Beşinci Mehmedin genç ve cüretkâr damadı Enver Paşanın beceriksiz el, leriyle idare ediliyor, aklına geleni yapmaktan çekinmiyen başkumandan vekili etrafını saran Alman erkânı harp zabitlerinin hocalığına uya. rak türlü âcayip kararlar veriyor, ipe sapa ger mez tertibatin bu kararlarını taclandırıyordu. İlk hamlede Çanakkalede mevzii bir müda. faa zaferi idrâk edilmişti. Fakat bunu her ta. raftan, her cepheden gelen acı ve kâra haber ler takip etmekte gecikmemişti. Osmanlı imparatorluğunun iyi yetişmemis orduları noksan techizat ve bakımsızlık yüzün. den karşılarındaki az kabiliyetli fakat müköm ik eker! HABER — Akşam Postası CEDİ EDL, dd TABURU i Yazan: RAHMİ YAĞIZ. Gİ umumi karargâha tek terane mel silâhlı ve karnı tok düşman kıtalarını zor. tukla tesbit ediyor, her cephede bir felâket havası esiyordu. Birinci harp yılı bu şartlar içinde biti l Fakat, bir senelik harekât imparatorluğu büs bütün zayıflatarak (açlık, sefalet, ve binbir mahrumiyet içinde bıraktı. Cephelerden umumi karargâha yeknesak bir ifade ile haykırılan tek terane gu idi: — İkmal efradı, yeni kitâlar, ocephane, harp levazımı, seferi ihtiyaçları önliyecek ted. birler! Ve. bu yeknesak terane Enver Paşayı ye. »i kuvvet membalari aramağa sevkediyordu. Harp kararını birlikte vermekle, harp me suliyetini müştereken omuzlarına alan İttihat ve Terakki saçayağı, cihadı mukaddes İlânını takip eden günlerde, sadarette — şimdiki vi. lâyet konağı — sadrazam Talât Paşanın oda. sında toplanmış, yeni tedbirler müzakeresine geçilmişti. Talât Paşa, sadaret makamının yaldızlı kol tuğunda oturuyor, tahta örneği gür, siyah sa. kalı ve çatık kaşlarile yüzline heybet yerine korkunç bir ifade veren bahriye naziri Cemal Paşa odanın cephesini kaplayan kırmızı kadi. fe kaplı, yaldız ayaklı divana kurulmuş, bacak bacak üstüne atmış, elindeki kamçının üciyle çizmelerini darbeliyerek dinliyor, asabi yaratış” tışlı genç diktatör Enver Paşa bir eli küçük kıvrımlı bıyıklarında, öteki kemerinden sarkan kendi icadt işlemeli hançerin (sapında odayı boydanboya adımlıyarak örijinal tedbirlerini tasarlıyordu. * Talât Paşa, cihadı mukaddes ilânı mera . siminin heybetini kendi görüş zaviyesinden bir daha tahlil ve tekrardan sonra sözü En. ver Paşaya vermek, onun fikrini almak için sordu: — Bu iş de oldu biti, Halifenin açtığı (Sâricağı erit) “ini altında tekmil” diken lis - Tümanlarınım toplânacığı muhakkak. Fakat buna burada, İstanbulda yapılacak yeniliklerle kuvvet vermek İçin çare bulmak lâzım! Siz ne düşünüyorsunuz Paşa?. Enver Paşa, arşınladığı sadaret odasinin ortasında durdu. Tasarladığı fikri anlattı; — Doğru.. hakkın var paşa!.. Ben, daha (cihadı mukaddes) fikrini zatışahaneye arzet. tiğim zaman teferrüatın bu kiamını da düşün. müştüm. Talât ve Cemal Paşalar bir ağızdan sordu” lar; — Neyi düşündün? — (Cihadı mukaddes) ilânını, dini teşek. küllerin füli hareketleri ile yani ülema sınıfı. nın silâha sarılmasile bu işi kuvvetlendirmeği düşündüm. Talât Pazanın zekâ, şimşeklerile ışıklanan gözbebeklerinde bir sevinç pirıldayışı belirdi: — Bak, bu harikulâde bir buluş! Enver Paşa devam etti: — Evet.. cihadı mukaddesi teyit ve Hn edecek en kuvvetli vasıta budur. (Devam edecek) — Bu sözün söylenmesi çok kolaydır. Fakat hayat ekseriya bizi Söylediğimiz sözlerin aksini yapmağa mecbur öder. * Necdet, iddiasını hararetli cümlelerle müdafaa etti. O kadar kuvvetli Söylüyor du ki birkaç dakika sonra Neclâ doktora hak verir gibi oldu, ve bu noktai nazar w da sözlerile anlatmakta tereddüt etme izin noktai nazarmızı da anlıyor ktor. Behire için söylediğiniz söz- andığı haklı ve meşru bir nokta at bence her şeyden önce lâzım nokta Behirenin saâdetidir. Bilirsi- iz ki saadet denilen şey camdan Yapıl” mış bir köşke benzer. Ufak bir sey Onu yıkmağa kâfidir. — Demek siz de kendimi ona sevdirmekte haklı olduğumu kabul ediyorsunuz. Teşekkür ederim. Doktor sustu, Sonra Neclânm elinden tutarak hararetle rica etti: —N bana yardım etmeniz lâzım. Nihadın kim olduğunu iyice bilmiyor. dum. Yalnız çalışkan ve namuslu bir a” dam olduğuna eminim. Kims sordumsa lehinde söylediler, “iyi tahsil görmüş taz bir delikanlı imiş, Fakat Behire- na anlattıklarına göre Nihadın Be —- Benim raporumdaki malümat Dex can sıkıcı: Mahalledeki hemen ce maruf ancak iki isim var: Papaz Huppenşlaht ile birinci o mülâzim ! Haym... Bunların evine gizlice gir İdim. mevzuubahs şark'arin. hattı? hüçbir şarkının notasını bulamadım. Diğer taraftan genç kadının kös | haricindeki harekâtın: tarassut et imemi söylemiştiniz. Konser gece“ i çıktığını görmüştük, ancak ertesi sabah saz* yedide döndü. Geceleyin | sokağı çıkmak müsaadenamesi sah İ ce değil hakikattir, bizzat - kolone' | vene ! Madam Lökör yaşamak (tarz 'on beş gündenberi papaz Gayyar |sibi değiştirdi. Kiliseye devam ed: Şehirde kimse ile görüşmediği: acaba buranın yabancısı da yakın larda meselâ tayyare İle mi geldi di- ye kendi kendime düşündüm ve tah kikat yaptım. Kadin, Sen Korenten li bir sanayicinin karısı. Adam ih tiyat zabiti olarak orduya alınmış. Karıkoca hakkında işgalden evvelki hayatlarına dair hiçbir Odedikodu yek. Kompars:* i — Pekâlâ, dedi. Elimizde hâkim leri iknaa kâfi gelecek delil yok. Fa süratli davranmak mecburiyetinde" ni fikirde olmasını ve işi becerece" Fine kanaat getirmesini isterim, Bu vaziyette düşündüklerimi tamamile bilmeniz lâzımdır. Söylüyorum: Beni Sen Korentene, düşmanın gizli tayyare iniş sahalarını meyda- na çıkarmak, bu arada merkez ku mandanlığından çalınan evrak m selesi etrafmda yapılan (tahkikatı belli etmeden kontrol etmek vazile- sile göndermişlerdi. Evvelâ çalınan evrakın Fransaya gönderilmesinde ki sürate bakarak iki hâdisenin bi- ribirine sıkı bir surette bağlı oldu ğuna kanazt getirdim. Bu vaziyette Fransız tayyareci casuslarının ara mızda bir casusları bulunduğundan şüphelenmeğe başladım. Geldiğimin İlk günlerinde askeri istihbarata mensup bir askerin öl dürüldüğünü öğrendim. Bir papaz tevkif edildi. Her şey onun aley" n i hindeydi. Bununla beraber cinayet | gecesi nerede bulunduğunu isbat et- İ a 5 mek suretile kurtuldu. Fakat bunu o kadar geç ve o kadar gökten dü:|* her evin bir piyanosu var. Lökörün) şercesine yaptı ki ben şüphelendim | ren ajanımızın ele geçmiş «vine yakın evlerden piyanosu olan-| ve biribirine benzer iki adam mev | ihtimalini Şmite anlatıyor. Bü ların listesi işte. Bunun içinde biz“) zuubahs olup olmadığını kendi ken | na da gene iddiamı teyit © 4ime sordum, Sizi Vandövre gönderdim ve viğ lim de tahkikata başladım. Bu tah |- tikat biribi inden çok farklı iki saf vaya ayrılır. | Harivandan 16 hazir ana kadar devam eden birinci sal ta iki şayanı dikkat nokta arzeder 1 — Fikirlerimi, onları güvendir meden faaliyetlerine dolaymsile İsti kamet verebilmek çin (omer kez kumandanlığı zabitlerine açtım 2 — Muvallakiyetsizlikt:- muvaf fakiyetsizliğe yuvarlandım. — Kohrati itiraz etmek İstai Fakat Kompars buna meydanı akmıyarak? — Evet, dedi, dediğim gibi oldu Yelki de bana Vandövr muvalfaki | yetinden bahsedeceksiniz. Fakat bt muvafakiyet iddiamı tekzip değ teyit eder. Çünkü tahkikatınız mer kez kumandanlığı o mensuplarının malümatı olmakızm yapılmıştı Devam ediyorum: Müdahale etmeme vakit kalma dan papaz serbest bırakıldı ve bü: tün suçlar maktulün üzerine yük" lendi, Stifelin Val kanalında değil. allelâde bir çamaşır teknesine başı sokulmak suretile boğulduğu fikri ni ileri sürdüm, resmi ( tahkikatta| sehirdeki düşmanlarımızın Sizin mesainiz sayeside iki Gay | 'adıkları bir koz.. 16 haziran g© kat harpteyiz, harekete geçmek VE) yarın sekiz günde bir Sen OKoren | işte böyle bir müşkül bir and ileri müracaat edildi. Bu müşkül var yiz. İçinizden birine fevkalâde (bir) sürdüm. 15 haziran gecesi bunu gi'| ne olabilir? 17 haziran sabahı vazife vereceğim, Ancak ( bunu de'İdip gözlerimizle müşahede elmemi-| mahizenlerinin araştırılması ruhte edecek arkadaşın benimle ay” İzi teklif ettim; muazzam bir muvaf:| mi? O akşamki konserin manasi tende nöbet değiştirdiklerini fakiyetsizlik! Bu akşam gördünüz ki bütün de“ İillerim ayakta duramaz hale geldi. Boş olmadığı muhakkak olan yeral | İs tr mahzenlerini baştan başa tahar- meri ri ettirdim ve boş buldum. Düşman) derhal icap edenlere bildirmiş, i larımızın aleyhinde olan bütün ip lece zahmetimiz boşa çıkarıl: kalmıyarak Oumumi kar Sen Korentan merkez kumandanı” ğına ihtar gönderilmemesini, şehir le alâkadar olunmuyormu; hissi uyandırılmasını temin ettim. O gün den itibaren tahkikatımiz şaşılacak bir süratle ilerledi. Bize yalnız bir tek Jena h di: Umüumü karangâhtan dilimi tut- masını bilmiyen veya verilen emrini gel duğu muhatka 7 AĞOSTOS — 1959 deh. anlamayan bir Ob” & 175 yolu faaliyetini haber -İ şünkü bu casusumuzun m nd er öd * Şimdi elde ettiğimiz neti liyorum: Madam Lökörü, günakların iartan papaz Gayyar * kadar yorum. Bu kadın birinci snf asus. Kolonelle oyunu son 0“ we ve mah.ane,. İhtiyarın ini karıştırmış olan Fransız © man yakınlığı etrafırdda hayal! jelerden bahsederek Onun itin 4 kazanıyor v: icabında kukla anama ürete hazırır uzu şimdiden çok büyük, yu nüfuzu son u..czi2 İhtiyi dianıyor. Haymın ikide bir diği şiddetli tedbirleri hatiflet” gibi müdahaleleri de var. Bü kadın Sen Korentende © lat muvaflak oldu ki daha b syunlar zsvirebileceğine kanaat tirmiş. Bana, Alman p:opagö! emi olarak umumi — karargâhı” #sodisini takdim ettirmek iste ni sanıyorum. Bu vaziyette madam Lökör, veya çok müşkül vaziyetler için olabilir: ra derhal tahliye daki papazm evi civarı..'5 dim. Papaz belki cususların şefi Bil ama Mumya sevkediledek lâf devletizri askerlerinin iaşesi, lanmasr ve sevki islerile meşgul (Devamı var) MASAL çoc UKLARI HABER'IN AŞK hireyi mesut edebilmesi imkânsızdır. Bir defa tabiatleri, düşünceleri biribirine ta" mamen zıt, Bana öyle geliyör ki O Behire evlendikten sonra kocasının sözleri ve ha- enis Nakleden: VE, HİS R'G:M MUZAFFER ESEN — Biribirimizi çok iyi tanıyoruz. Behi- re sizi çök seviyor. Herhalde onun üğerin de çök müessir olabilirsiniz. Necdet sıkıldı, sözüne devam edemedi. ni tuttu, ANI: S1 Necdet yeniden hararetle Neclânın eli” — Dojtluğunuza güveniyor ve “ize “ni diden teşekkür ediyorum Neclâ! dalı olacağımı da henüz kestirmiş d Bu iş bana çok güç görünüyor. Sun rutrsyalım ki bu işte yapacağ” en küçük hata hâdiseleri aleyhimize rir. Behire dürüst bir kızdır. Eğer N” aleyhinde birleştiğimizden ( şüphele” bütün emellerimize veda etmek Jâzın Nedânın tahmini doğru çıktı. doktorun yüzü değişti, bakışları do lâştı. Necdet bu sözleri dinlerken B nin vaziyetini bambaska düşünmüş, * bir ihtimal kurmuştu. Binaenaleyh end ile Neclâya sordu: reketleri karşısında çok üzülecek, Den Behireyi seydiğim için onun istikbalde stırab çekmemesini temine çalışıyorunü. - Fakat Behireyi siz alırsanız onu Nr“ hattan daha çok mu mesut edeceksiniz? — Zannederim. Behire ile beraber bü yüdüm. Zevklerimiz aynı, hâdiseleri ayni gözle görüyoruz. Böyle bir çift o bayat neşelerini, elemlerini de daha (kuvvetli karşılar. — Belki; — Rica ederim Neelâ hanım, bana yar dım ediniz. Size çok minnettar kalacağım. Fikrini tamamlamadan evvel bir daki: ka tereddüt etti, Sesi daha ihtizazlı bir şekil aldı. Sonra tekrar söze basladı. Neclâ cevap verdi: — Ben de size yardım etmek (isterim. Zira Behireyi hakikaten severim. Fakat acaba bu İşte size faydam dokunur mu diye düşünüyorum.? Çünkü Böhire kün disine açıktan açığa verilen nasihatlere hiç kıymet vermez. Hattâ (o söyledikleri min aksi tesir yapacağından korküyortum! Bu'işte müdataleyi <ıri Behireyi çok sev diğim için kabul ediyorum. Eğer günün birinde Behire ile mesut olacak olursanız bu benim içini kâfi bir mükâfat e'ssak** O vakif döstunür olmak ve oaatotinise iş tirak etmek sevinci İçerisinde mesut olur rum, Meclânm dudaklarından hafif bir te bessüm uçtu. «- Demek şansim yerinde.. Eğer bugün sizden mümkün o'mryacak şeyler bile is tweydim olâacakmıs demek. Ve devam etti : — Sizi sevinmiş görmek benim için de bir sevinç oluyor. Bana teşekkür etmeğe gelince, Henüz daha onun sırası gelmedi Behire ile evlendiğiniz gün teşekkür eder" siniz. Çünkü henüz bu evlenme vaki ol mamıştır. Bilirsiniz ya bizde bir darbıme- sel vardır, Necdet bey “gelin ata binmiş, va masip. derler. Daha simüden bir **y- ler belli olmaz.Belki umulmadık manialar ile karşılaşırız. Zaten size ne suretle far sinde — Behire niçin ıstırab çekiyor, ke neden? Bu kedere sebeb kim? Neclâ Neğletin söze devam meydan bırakmadı. Sakin bir seye: — Seheb kim olacak, siz, dedi, — Nasıl ben? — Bastayağı siz., Siz Erzurumdan © meden evvel Behire akıl ve mantık dö , tebessüm nişan'anmıştı. Derin içetisinde evleneceği günü bekliyordu" run evlenmek için e tere hile göstereceğine hiç ihtimal etme düşünen bir kiz gibi dudaklar". ga” 0 ufak bir verm (Devamı var)