2 Temmuz 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

|». Arnavut Kral Fransaya gitti Beyanatında “Balkanlarda sulh ancak kuvvetli bir | “Türkiyenin mavcudiyetiyle mümkündür ve hamdolsun) Türkiye kuvvetlidir. ,, diyor İki aydanberi şehrimizde bulu. nan Arnavut Kralı Zogo ve Krali. ! çe Jeraldin, çocuğu İskender,! #ki kız kardeşi ve 18 kişiye varan maliyetiyle beraber dün gece saat| yirmi ikide Romanya bandıralı| Besarabya vapuriyie Köstenceye hareketetmiştir. Hareketten evvel vali ve polis müdürüne (o şehrimizde gördüğü misafirperverlik ve takayyütten derin bir memnuniyet ve minnet duyduğunu söylemiş ve bütün ef- radı ailesi namına teşekkür etmiş- tir. , Sabık kral Romanyadan sonra, Lehistan, Letonya, İsveç, Norveçe uğrayacak, orallan da Frasaya ge“| gerek, ve oradanda İngiltereye gidecektir. Sabık kralın ailesi Perâpâlastan ayrıldığı sırdda kız kardeşlerinden Prenses Zeynebin arabası tramva. ya Çarpmışsa da kendisine bir şey olmamıştır. Kralın beyanatı İ “S'on Posta, garetesinin bir mharriri, dün akşam hareketinden evvel Perapalasta kralla görüş - müştür. N Birinci Zöogo sorulan bir suale| cevap veriyor; “— Türkiyeye ait intibalarımı sormuştunuz değil mi? Evet, bu. nu maalmemnuniye söyleyeceğim. Mütcessif olduğum birşey var..| Geldiğimdenberi 'Türk matbuatı ile pek meşgul olamadım. Fakal ikinci gelişimde bunu bol bol ya Jafi edeceğiz ümilindeyim. İstan- bulda kaldığım bu kısa müddet zarfında vakıa çok şey göreme“ dim. Türkiyenin diğer vilâyet - lerini ziyaret edemedim. Fakat İstanbulda gördüğüm şeyler bir misal teşkil ddebilir. Çok meftun oldum. Beni daha fazla memnun e- den birşey varsa, Türkiyenin genç İiğe verdiği ehemmiyet ve hayatı içtimaiyede gösterdiği muvaffa. kıyettir. Göremediğime çok mü- teessif olduğum Büyük Atatür - kün ve ona cidden lâyık şimdiki değerli Reisicumhurunuzun icraa” tına son İerece hayranım. “Matbuatın büyük bir vazife si vardır. Pek yüksek ve aşil mil Jetinize Türkiyenin daima kuv vetli bulunmasını ifham etmekte- dir. Gördüğüm şeyler bana Tür- kiyenin o asırdide haşmet ve kuv- wvetinin iade edildiğini gösteriyor Xi, bu da iki büyük reisin ve Türk efkârı münevveresinin eseridir. Kuvvetli ve her arzusunu izha. sa kaklir bir Türkiye yalnız Dürk milletinin değil, küçük milletlerin de istiklâl ve hürriyetlerinin bir kâfilidir. Balkanlarda kuvvetli bir sulh ve salâh, yalnız kuvvetli bir Tür-| kiyenin mevcudiyetiyle mümkün-| dür. Hamdolsun bugünkü genç ve dinç Türkiyede bunu görüyo Tuz, Arnavutluk ve Arnavutlar hak kmda hükümeti cümhuriyenizin, etkârı umumiyenin ve matbuatın gösterdiği çok samimi alikaya son Herece minnettarız Asırlarca bir. leşmiş Türk ve Arnavut klbini | bir rubu aşır yıramar. 'Demek is-| tiyorum ki, Balkan barbindenberi | geçen yirmi beş sene zarfında bu! 'kalblerin biribirlerine karşı duy- dukları sıcakirk, hararetini kay - betmemiştir. Onun için, bilhassa rica ederim, benim ve bütün Ar- navutluğun, Arnavutluk ve Arna. 'vutlar hakkında necip Türk mil! Tetinin gösterdiği yüksek alâka-| dan dolayı daima minnettar kalca” İmuzı yazınız. © — Majeste, Arnavutluktaki £- talyan işgaline takaddilm eden hâ. diseleri sorabilir miyim? $ — Tabildir ki, Arnavutluk bir müvazene üzerine yaşıyordu. Bir tarafta Balkan devletleri, diğer ta- rafta İtalya... Son zamanlarda bu müvazene sarsıldı. İtalya ilç olan anlaşmamı #â rağmen Arnavutluk bharben işgal edildi. Anlaşmanm birinci maddesi: , “Arnavutluğun istiklâl ve hâ- kimiyeti milliyesinin muhafazası, idi. Mademki İtalya Arnavut ğun istiklâl ve hâkimiyeti milliye- $ini tekeffül etmişti, bu bareketi yapmaması İcap ederdi, — Bunun için İtalya bir sebep göstermişti midir?, — Hayır hiç bir sebep., Sön ül. timatomla bir takım şerait talep i. Bu şerait Arnavutluğun i ediyordu, Mu- kabil bir teklif yapıldı, onlar bu- nu kabul etmedi. Bunun Arnavutluk, bir istilâ ordusiyle iş gal edildi. — Arnavutluk Bâlkan antan- na itlihak etmiş bulunsaydı, va. iyet daha başka türlü olmaz mıy- dı?. — Belki.. Fakat o zaman mevsimsiz addedilmişti. — İstanbuldan ayrılmanıza bep nedir, tekrar dönecek misi- niz?, : — Tabit... Ben keniğimi yarı İs- tanbullu telâkki ediyorum. — Kraliçe hazretleri memle . Betimizi nasıl buldular?. — Bilâşüphe oda İstanbula yrandır. Hattâ İstanbuldan ay rddığı için de çok müteessirdir . Hususi işlerimiz ve Ârnavutluğa taallük eden bazı (o düşünceleri - miz olmasaydı, buradan sa bir #aman için de olsa ayrılmak iste mezdik. Bizzat ben hi güzel çağlarını bu Iâf şehirde geçirmiş bulunuyorum. — Arnavutluğun kurtulması hu- susunda ne gibi teşebbüslerde bu. Tunudunuz?. — Cemiyeti Akvama bir muh- tıra gönderdim. Bu vaziyeti pro- testo ettim., — Bu hususta daha çalışmak tasavvurunudasınız tabil majeste? Gözleri bir milddet yere çivilen. di Başı cevap vermek için doğru Jurken dik ve azimkürde, Ümit, ce- seret dolu gözlerini gözlerime çevirdi: — Sağ bulunduğumuz müd. detçe Aravutluğun © ietiklâlinin istirdâğı einelini terkedemeyi Biliyorsunuz ki, bir milletin isti lâli, hayatında, her şeyinden mü- kaddestir.,, üzerine bu Belçika Başvekili tedbir alındığını söylüyor Brüksel, 1 (A.A.) — Hariciye bütçesinin âyan meclisinde müza- keresi esnasmda Başvekil Pierlot, mühim bir nutuk söylemiştir. Hatip, Belçikanm harici siya. setinin iktadi bürriyetten ayrık ması mümkün olmıyan istiklâl ve azmi ve harici siyaset hürriyetine istinat ettiğini kaydetmiştir. Başvekil bu bususta sınat ve zirai faaliyetin kuvvetli bir müda- faa teşkilâtı kadar mühim olda. ğunu söylemiştir. Pierlot, muhtelif İstihbarat ve propaganda servisleri ihdas edil- Giğini bildirmiştir. Netice olarak Başvekil, harp zuhur ettiği takdirde memleketin İşesini temin için bütün tedbir- lerin alınacağını söylemiştir. İzmirde kasırga tahribat yaptı İzmir, | (A.A.) — Dün ak. şam 18,40 da İzmir büyük bir kasırga geçirmiştir. İzmirlilerin hiç görmediklerini söyledikleri 'bu kasırgâ tam yirmi dakike İsürmüş ve şehirde ciddi bir he- yecan doğurmuştur. Gayet kesif kurşuni bir toz bulutu bütün şehri çevreliyen dağları ve denizi kaplamıştır. Sokaklarda on metre ilerisini görmek kâbil olmadığı gibi, ev- lerden de karşı evleri ve dam. ları bile görmek mümkün ol. mamıştır. Fırtına şehirde bir hayli cam kırmış, kiremit uçurmuş ve ha- trt sayılır tahribat yapmıştır. Kasırganm Karşıyakadaki tah. ribatı daha büyük olmuştur. Kiremit ve camlardan başka bir dükkânm da vitrini tama. men uçmuştur. Karşıyakaya fırtmadan sonra on beş daki. ka kadar şiddetli bir yağmur ve onu takiben de fındık bü. yüklüğünde dolu yağmıştır. Dolu ve yağmurun civare da düşmüş olması muhtemel. dir. Hava bu sabah açılmış ve biraz serinlemiştir. Nüfusca zayiat yok İzmir, 1 (A.A.) — Dünkü ka. sırga nllfus zaylatma sebep ol - mamıştır. Yalnız o esnada deniz komutanlığına sit bir kotra ile denizde bulunan komutanlık er » başlarmdan Şemsi denize âtla - mak suretiyle canını kurtarabil - miş, kolra da bilâhara kurtarıl mıştır, Karşıyakada Kenati âğın- da bir genç de bir arkadaşının sandalmı kurtarmağa teşebbüs etmiş ve bu esnada 8ol kolu çıktı. ğından memleket hastanesine kal dırılmıştır. İnönü Ankarada i (Baştorajı 1 incide) diye bağırmağa başlamıştır. binin önündeki yarış sahasına git miş ve biraz sonra diğer (vapurlar İda tayin edilen yerlerini almışlar- dır. Bu sırada Üniversitelilerin hal m bindiği vapurlar Savaronanm İ önünden geçerek İnörünü mışlardır. Deniz yarışlarma tam saat 14 te başlanmıştır. Mektep bah | şesinde hususi davetliler için .İyerler hazırlandığı gibi, halk da şamandırada bağlı bulunan An. kara ve Ege vapurlarmdan ya- rısları takin etmişlerdir. Cumhurreisi, bir taraftan yarışlar rı seyröderken diğer taraftan da Ça- nakkale boğazı ve Marmarada yap sında bulu İstanbul kuman danına anlatıyor, ajans bültenlerini gazeteleri tetkik ediyordu. Konuş İma esnasında yeni barem kanunu hakkında valinin o ve kumandanm | fikirlerini sormuş, ötellerde düğün” İlerin menedilmesi mevzuu etrafın da validen izahat almıştır. İsmet İnönü sast 18 de yarış Sa hasından ayrılırken on beş gün son ra tekrar İstanbülâ geleceğini müj- delemiştir. Yat bundan sonra hal- kın (yaşa!) sesleri ve o vapurların düdük çalmaları arasında Oboğaza doğru açılmıştır. Saat 2130 da ge- ri döndüğü zaman sahilde ve va purlarda eğlenen halk (tarafından tekrar büyük tezahürat yapılmıştı Buradan doğruca Derinceye Gi! ve oradan da baştanbaşa donanmış olan İzmit körfezinde alkışlar için de Derinceye çıkmış ve o kendisin: karaya hareket etmiştir. Yat | radan doğruca Deniz ticaret mek | Yunanistan ve bulgaristanda da büyük sel baskınları oldu Sofya, 1 (A.A.) — Bulgar A jansınm aldığı son haberlere gö p felâketinin bilânçosu 50 kadar kayıp, 250 ev tamamiyle yıkılmış, 450 ev olu . rulmıyacak hale gelmiştir. Zirai mahsulât ciddi hasara uğramış - tır. Büyük miktarda hayvan te - lefatı vardır. Maddi hâsar yekünu 100 mil . yon leva kadardır. Kral bugün seylâbe maruz Ka- ve felâkete uğrayan halka karşı derin bir alâka göstermistir. Müs taceliyetle yardım fanliyeti or ganize edilmiştir. Dahiliye nazı- rı da felâket mıntakasında bu - lunmaktadır. Yabancı mem'eketler diploma. tik mümessilleri hükümete tazi - yetlerini bildirmiştir. Bunlardan bazıları felâketzedelere para yar dımında da bulunmuşlardır. Yunanistanda şi idetli yağmurlar Atina, 1 (A.A) — Atina Ajan. sı bildiriyor: Hükümet Betoya ve Fiotid mın- takalarında — şiddetli yağmurlar Üzerine tuğyan fclâketine uğra- İ yanlar için seri yardım tedbirleri almıştır. Başvekil o Metaksasın emriyle ziraat, münakalât nazırları ziraat bankası müdürü ve içtimai basiret umumi kâtibi, hasaratı görmek ve yardım tedbirleri kararlaştırmak Üzere tuğyana maruz kalan yer. kre gitmişlerdir. » Hükümet acele seyyar hastaha. neler, doktorlar ve ilâç göndermiş ve tahsisat vermiştir. Münakalât ve muhaberat tekrar tecessüs etmiştir. Berlin propaganda yapıyor; Yugoslavlara ihtar Berlin, 1 (AA) — “Börsen Zeitung, gazetesi, Sırp milleti Öze İrindeki Türk tahakkümünün başlan gıcı olan!,, Kosva o müharebesini 550 inci yıldönümü o münasebetile yazdığı bir makalede diyor ki “Londranın müzaheretile Türki- yenin Balkan devletlerini garp dev letlerinin tehlikeli harekât sahaşma sürüklemeğe çalıştığı bu oarlarda Keosva muharebesinin hatırası Yur goslavya için bir ihtar olmalıdır... Fransa ile ticaret j . ; müzakereleri Heyetimiz bu akşam Parise gidiyor Fransa ile yapılacak yeni Tica" ret anlaşmasında, müzakereleri idareye memur edilen Ticaret Ve kâleti müsteşarı Halid Nazmi, bu akşam heyetle beraber Parise ha" reket edecektir, Heyet Pariste İir ay kadar ka- larak Fransa ile karşılıklı menfaat temin edici dir ticaret muahedesi yapılmasına çalışacaktır. “Dün gece, Ortaköy önünde büyük deniz şenlikleri yapılmış, Ege va Burunda da bi fet ve o suvare verilmiştir. Boğaziçi, hemen ber ta ralmı kaplayan elektrik ziyalari içinde tam bir şehri Ayin manrarası arzetmekteydi. Dünkü yarışların tafsilâtı spor. münakale vekilinin deniz bayramı be beşinci sayfamızdadır.,, lan araziyi gezmiş, felâket hak:| kında mufassal malümat edinmiş | Sie (Baştarofı 1 incide) Press Associationa göre, Çember- layn bu akşam söyliyeceği nutukta Lord Halifakstan sonra İngiltere. inin her tecavüze karşı koymak bu- isusundaki azim ve kararını tekrar teyid edecektür. İngiliz. matbualı vaziyetin bütün vahametini anlamakta ve fakat bü- tün İngiliz efkârı umumiyesinin Da iadier ve Halifaksn nutukların mütlehiden müzait bir surette kar, şıalmış olmasinin İngiliz milletinin vaziyetin icab ettireceği her türlü icraatı evvelden kararlaştırdığına delil olduğunu kaydeylemektedir. Times gazetesinin siyasi muhar- tiri, Almanyanın Danzigi içerden İzapta çalışacağını bildirerek bu su. tte hâsıl olacak vaha- meti kaydeylemekte ve İngiliz hü- kümetinin buns rasıl karşı koyaca, ğmı izah etmektedir. | Muherrir, son dakikalarda Lon- drayn bu projenin muhtemel tatbi. retlg va “İkine sit sarih malümat gelmiş ol- İduğunu bildiriyor ve Danzig civarı- na turist maskesi altında yalnız İbircok kıtsat değil, büyük mikyas, kında Varşovadan alınan malüma. tı da teyid ettikten sonra diyer ki: j “Alman hükümetinin kullanacağı usul ne olursa olsun, Danszigi Al - manyaya ilhak veya muahedeleri nakz için yapılacak herhangi bir te jsebbüs derhal daha vahim bir vazi- İyet ihdas edecektir. Fransız ve İn. İ giliz hükümetleri hattı hareketle - rini sarih bir surette bildirmişler. Jdir. Bu hususta şüphe mevcut ola- maz. Her ikisi da Polonyays karşi olan taahhütlerini tamamen ia & deceklerdir. Paris ve Londra vazi, İyetin inkişafını en büyük bir dik- katlş takip eylemektedir, İki hükü. İrmet daha dün akşamda istişare halindeydiler ve yapılacak hareke- tin icab ettiği anda müştereken ya- İ pılmasına saride bulunmaktadın . lar,,, İngiliz *“ Eözhii “MimAbIR* Dan. #g meselesi (o hakkmda o Lord Halifakssm OoOson (o nutkunde İn- giterenin (vaziyetini kat'i bir şe- kilde tayin ettiğini ve bu hususta mütslea beyanma lüzum beslenme- diğini söylemekle iktifa ediyorlar, Varşovadaki İngiliz sefiri mezuni - yet alarak Londraya gelmiştir. Lörd Halifaksa Lehistanm vazi, yeti hakkında bir rapor verecektir, | Harbiye nezaretinin yaz sonunda İmuhtemel bir harekete hazır olma- farı Mzumunu territorfa! ördü men. sublarına. tebliğ ettiğine dair çı - İkan haberler salâhiyettar mahafil- ce uydurma olarak tavsif edilmek. tedir. Malüm olduğu üzere bundan da- | ba iki ay evvel harbiye nezaretinin bir emirnamesi mucibince, territo. rial ordu askerleri ve ibtiyatiar ge nelik talimler haricinde (muhtelif talim ve terbiyeye tâbi tutulmuş - lardır. Binaenaleyh İngiliz ordusu iki ay evvelsine sit katurdarla ya, zın melhuz herhangi bir tehlikeye karşı koyacak vaziyette esasen bü- Vunacaklardır. Fransanın kararları Paris, 2 — Dün Cumhurrejsin | Pelsliğinde toplanan Fransiz nı jlar meclisinde obaşvekil Daladiye, İdelma vakim mahiyetini muhafaza İ etmekte olan umumi vasiyet hak- | kında arkadaşlarma malümat ver - miş, Fransanın icraatını takviyeye ve kararındaki âzim hakkımda mev. vut bazı tereddütleri (o dağıtmağa matuf tedbirleri izah eylemiştir. Nağiriar meclisi alman tedbirleri ittifakla tasvib etmiştir. Dalsdiye, milli müdafaa için im- za edücn taahhütlerin tasvib edil. mesini tetemiş ve bu anlaşmalar da tasvib edilmiştir. Müterkisen Bonnet diş vaziyeti anlatmış, ezcümle İngiliz - Fran - “3 . Sovyet müzakerelerinin mü - salt istihalesi ve balön müzakere edilmekte olan metin hakkında ma lümat vermiştir. Bu içtimadan sonra Fransız hari. bekliyen hususi trene binerek An-| münasebetile radyoda verdiği hita- eiye nazırı Bounet, Almanya sefiri- vd hariciye nezareline davet etmiş- al Danzige tecavüz muhakkak tir, Nazır, sefire Şarki Avrupa ve Danzig meselesi münasebetile Fran sanın vaziyetini izah etmiştir. Fransız hariciye mazın, Şarki Avrupada vaziyetin asla değişme - sine Fransanın asla lâkayt kalamı, yacağını, böyle bir teşebbüsün va. him neticeler vereceğini bildirmiş- tir. Danzigde bir hareket teşebbüsü İüzerine Fransayla birlikte İngilte- re dö harekete geçecektir. Resmi gazete bugün bir çok ka- rarnameler neşretmekledir, Bu ka. rarnameler milli müdafaayı kuv. vetlendirmek için hazırlanmıştır. Dün harbiye nezaretinde Dulad- yenin reisliği altında dahiliye, Ad - liye nazırlariyle emniyet müdürün- den mürekkep bir toplantı Yapılmış tar, Toplantıda son vaziyet müna, söbetile menfi propagandılar ve her nevi tahrikât için slmacak ted. birler görüşülmüş, kararlar ve: miştir. Fransa tarafından milli müdafa- ayı kuvvetlendirmek ihtiyatia- rın silâh altına daveti hakkında bir karar yoktur. Danzigte hazırlığı Vatyora, 1 (A. A.) — Polonya güzeteleri, Dansig âyanı tarafından ittihaz edilen tedbirlere ve bilhassa gönüllü kıtaları vücuda getirmek £, çin tevessül ettiği tedarikâta dair şu malümatı vermektediş; “Geçen gece, vapurlarla Danzige büyük kamyonlar getirilmiş ve bun lar sivil halka yasak edilen Bish . hofsberge sevzolunmuştur. Diğer taraftar gönüllü kıt'aları- ns sit at sürüleri Danzigden geç - mektedir, Danziş topraklarında ba- raknlar (Oo kurulmaktadır. Gönünü kıtaları bilhassa şarki Prusyadan gelen 19 ilâ 23 yaşındaki gençler, den teşkil olunmaktadır... Romanya Kralının mühim nutku (Baştarafı 1 incide) mebusan meclisi mümessillerine hitben demiştir ki; Almanların retleri ve büyük fedakârlıkları ne- Gcesinde, Romanya, bugün bu. Janduğu mevkle erişmiş bulunu. yor. Romanynım vazifesi, ecdadın. dan kalan bu mirası tam olarak muhafaza etmektedir. Bizim, ken- dimize ait olmıyat hiç bir şeyde gözümüz yoktur. Fakat bize ait olanı muhafaza ve müdafâaya da ayni derecede armetmiş bulunu. yorur. ' Ordunun takviyesi İşin yapılar fedakârlıklar o malümdur. Mint müdafaanın takviyesini böyle de daba ziyade fazlalaştır. mak mecburiyetindeyiz. Orduyu en modem silâhlarla techiz edece» ğiz ve Rumen hudutlarını ve Ru men haklarmı müdafaa için bu ordudan kuvvetli bir kalkan vücu. da getireceğiz. Rumen askeri, bir. İleşmiş Remanyanın tabil ve mu- İhik hudutlarını kanları ile çizen seleflerine daima lâyık Okalacak- tr. Kral, bundan şöyle bitirmiştir; harici siyâtetinin esasını teşkil e. den sulh, şeref ve mill istiklâl prensiplerini enerjiz surette teyit eylemiş ve halen takipte bulun. muştur, Ayan âzsına hitaben s5ylediği sözlerde de, kral ayn: prensipleri bildirmiş ve demiştir ki: “.— Biz, tabii ve muhik hudutları. mızı bulduk. Başkasının malında gözümüz yoktur. Fakat kendi ma- imiz: da bütün enerjimizle muha, fazaya azmetmiş bulunuyoruz, Bu çerçive içinde, nasebetlerin inkişafını temin eds. cek olan her şey Üzerinde iş bir. liği yapmağa hazırldır.,, sonra sözlerini | “. Bu nüfuz sayesinde, Romanya | Romanya, sulhu, i milletler arasında ekonomik mü. | “e Asırlardan intikal eden emek | lerine varmak hususundaki gay- | bundan |