24 Mayıs 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

AKSAM POSTASI ©» Nejrişat Müdürü San Rasim Us Şirin edebiyat ' Uran. Turhan Tan, kene Üy 1 taşıyan © gazetenin içe “tahil ve tenkid, Habeş; kiden indikad der Taş İZ olmadan M. Turhan Ref e) yenileşiyor?) , gene Üs Sing iş Halidi'in Bir avuç Saçma iriyge diyor, Üstadların böyle ha, 58 İnulüs arzetmeleri bizi pek » # etmez ama gözüm. ilişti, tip kay ram. Büyük münekki- “nizahp ince Refik Halid'in yazıları Yı ciidiyete,, (ben uydurmu. Kendisi öyle söylüyor) bir re hikâyen My te, mulassalca birer ede- a) imiş, Mizahi o ciddiyet, ve mufassal vecize... Ü: Mi, « Turhan Tan, yavaş yavaş Yor. dir #döcaent,, muharrir olur ire müz vefa ederse günün Kh “nün karanlık (ışıklardan, «e, “caklıklardan bahsettiğini! v OcağiZ, — Girip Saçma'nın Haleb baskı. Ba tum; kaç sene oldu bil- Hiç, . Fakat şimdi hatirımda “Sey kalmadı. Tekrar okumak n Di de duymuy Niçin? Hiaglar can mu sıkar? İng elim ki Refik Halidin yazr ki hepsini değilse de çoğunu * “lg, Rülümsediğimiz olur; iğ bir Nevi tatlılık vardır. ÜL di Turhan “Tan yazısına onun | 5 Özünü almış. Meselâ “Ke- “ a Şapıtdayanın; kadın, kese- Yanın yüzüne bakar ve Ar.,, “Güzele ne yakışmaz? bozuğu bile, Halbuki çirkine İle yakışmaz. Refik Halid imde bir dela (Okonuştum; Mekki St bu gibi sözlerle dolu ise la, Şi boğça olsa gerek, Fakat bun ölmem se diye yazıyor? Aca Bi edebiyatm böyle şeyler Buy Olduğunu mu sanıyor? e Yazılır; yazılmaz değil. Mükğ ken sarfedilen cinasların, Yür in gazete sütunlarında yeri Gi hattâ kitaba da girmeleri Siren. Okuyan, bunlarla vakit ge ii, “amlar bulunabilir. Fakat Lay hiçbir tarafında, belki tey, yada bile, bir adamı böyle ti Yazdığı için büyük bir mu ip Kendisi ile iftihar edilecek Yep eMatkâr, “yüksek bir münev » Mrazlar. Bizim bedbabiliğr Üinde, da, Refik Halid'in yaztla” kan, hoşlanan'ar onların — birta k Di “eler olduğunu söylemek” eri “üyor, onları büyük bir sanet vi “iye karartıyor, edebiyatın, bü N ea iyatın bu olduğunu iddia” Ge, dar gidiyorlar, o Hatta ciddi © İammliğemiz, yazılarında “mi * Gldüyet,, değil, “ciddi ciddi 1 bir muharririmizin :spsare ve Cervan ttiğini de gör ek memleketin, şirin edebiyat di- İltiyg imiz bu nevi yazılara da a Yazdır. Kitap» denilen Şey &t #eçirmek için de okunur, V iy, Girmek içir de yazılabileceği kör Fakat o edebiyatı göklere çr « Kiymetler silsilesinde onun tayin et hk *İ, onun bayağılığını söyleme- iç GKte karşı, sanata karşı bir nâhtır, Bunun zararları da vardır. Julien h Yazısında şöyle bir şey e Ve Zarçayı okuduğum kitap a şimdi elimin altında aklımda kaldığı gibi yazıyo” <a Suihte | casusluk. Profesyonel casuslar, kendilerinde vatan sevgisi başkalarının — vatanperverliğinden İstifade eden İnsankırdır; ek- | | seriya bunlar vatansız erkek veya kadınlardır; kendilerinin bir | vatandan mahrumiyetlerini o başkalarınm vatanına fenalık ederek ; | gidermeye çalışırlar. i Bugün büyük devletler (erkânr- |ile tatmin edici malümat (o almak-! harbiyelerinin harp “talimi, yap-|taydı. Fakat buğün bu işte daha| makta çok İleri bir sistemleri var-| büyük bir faaliyet göstermeye başla! dir ki bu da herhangi bir ihtimale | mış ve her tarafa kendi adamlarını karşı askeri harekât plânı kurmak, | göndermiştir. Bunlardan bazılarını hattâ eri zayıf ihtimallere karşı ted. | oradaki İngiliz askeri ata: i veya bir almaktır. Söylemeye lüzum yok | siyaset adamları bile bilmez. tur ki, bu plânlar evvelâ en fazla) Bu işi kendine meslek edirmiş muhtemel bir rakibe (Karşı hazır) casuslar ise, dünyada nasıl bir ka lanır, Fakat erkânhardiyeler kendi | zışıklık çıkacağını çok evve'den, ko- memleketlerile üst olan (o milletlere|ku almış gibi, tahmin ederler ve, karşı bile bir harp ihlimalini düşü-| bal kovanının tirâlına arı nasıl ü- nerek, plânlar kurarlar. şüşürse derhal oralara koşarlar. | İster çok muhtemel bir düsmana| Bu işin tehlikeleri de, müküfatla ! karşı olsun, ister en zayıf bir ihti-İrr da son derece büyüktür. İki merr | maile dost bir memlekete karşı ol-İleket arasındaki gerginlik fazlala ELA un, erkârı harbiyelerin plân hazır. |şınca işe Rusların “ta çi faali Varken bilmeleri ilk lâzimgelen şey | yet,, dedikleri şekilde yeni bir âmil Ciğer memleketlerin askeri kuvveti, | karışır. fert kuvveti, teşkilât ve kaynakları) Son on dört ay zarfındaki dünya dır. buhranı esnasında herkes bu tabiri Sulh zamanındaki bu casusluk wİsık sık işitti. Bununla OKasdediler mumiyetle muhtelif memleketlerde" | sey, yabancı memleket o cesusları ki askeri ve bahri staşeler vasıtasi- | nın, düşman memleketteki o gayr le, bazan da onların “gizli memur.) memnun kimseler ve gruplarla te| ları,, tarafından yapılır. Fakat bu|masa geçip onlardan yalnız mal& işte şahsi araştırmaların, kitap, ga:|mat alma değil, onları grev zete, mecmua, risale, ticaret gazete-|le, suikasde ve diğer tet leri gibi neşriyatı tetkikle elde edi-| ketlere teşvik etmeye çalışmalarıdır. len neticelerin de büyük bir opayı| “Profesyonel casuslar bugünkü me vardır. ideniyetin meraklı hâdiselerinden bi | Bu şekilde casusluk bugün alelâ-iridir, Bunlar, kendilerinde o vatar de bir iş gibi o karşılanmaktadır ve! sevgisi olmadığı için (o başkalarının! ara sıra bile olsa bir casusun ve ar-| vatanperverliğinden İstifade eder- kadaşlarının ağır cezalara (o çarpilİler. Ekseriya bunlar vatansız erkek dığımı işittiğimiz zaman (çoğumuz kadınlardır. Yani öyle karışık bunu mülm bir şey telâkki » etmi" eri vardır ki gel memleket yor veya fevkalâde bir hâdise olarİleri veya ana dilleri hangisidir, ker* rak karşılamıyoruz. dileri de bilroez. Bununla. beraber, biribicile harp! Tabii şeyden evvel para için! etmek ihtimali olan ve aralarında; çalışırlar. Fakat sade para da on ki AMA Giz tatmin etmez. Onların © sek iki, memleket arasındaki casusluk | buldukları gey ölümü bile göze ala- ise başkadır. Bu şekildeki casusluğu| rak başdöndürücü bir süratle ma- alelâde bir şey olmaktan çıkaran İ-| ceralara atılmaklır. o Kendilerinin | ki mühim âmil vardır ki bunlardan! bir vatandan mahrumiyetlerini baş biri İngiliz Entellicens Servisi, di"İkalarmın vatanına fenalık ederek ğeri de Du işi kendine meslek edir | gidermeye çalışırlar, miş casuslardır. Bu tatısların bir de türlü lisan Entellicens , İngilterenin bilen bir kısmı vardır ki onda bir dost memleketlerdeki askeri at⺀| ok milliyetler birleşmişür. Fakat leri, adamları ve diğer kayrakları vi in geldiği o memleketlerden —İyalnız birine kendisni hasreder. “Harp öncesi,, ismi verilen de rele muhtemel bir düşmana tati İedilen casusluk usulürün ze oldu nu gözden geçitebi Askeri veya ticari ataşeler, siyasi o memurlar, konsolosluk erkânı ve diğerleri ta- rafmdan toplanan az çök “meşru, malümat yanında bir de Entellicens i rum): “Kart'ın söylediği sözlerin daha basit bir ifade ile söylenemi- yeceğini kabul oediyornunuz ama gene sinirleniyorsunuz, Anlryorum. Siz asıl böyle şeylerin söylenilme" sine öfkeleniyorsunuz. Kolay şey ler yazmak dururken O bünlardan bahsedilmesine mana veremiyorsu” HABER — Akşam Postası İda bu şekilrleki tahrikçi hareketleri Nar Türk Cumhuriyeti 939 bütçesi münasebetile Yazan: M. DALKILIÇ ÜYÜK Millet Meclisi 939 bütçesini müzakere oodiyor. Bütçe, hükümetin murakabesi mana ve değerindedir. Cumhuriyet hazinesi 958 mali yılma yirmi yedi milyon eli yedi bin yedi yüz on liç lira nakille girmişti, 959 yılında da ayni va, riyeii muhafaza ettiği görülmektedir. Üniversite tedris kadrosu Önümüzdeki yıla kadar takviye edilecek Üniversite rektörlüğü, İstanbul ©- niversitesi tedris heyetinin tekvi, yesi için yapılan tetkikleri ikmal etmiştir. İstanbul üniversitesinde ohemen İker fakültenin asistanlık, doçent- ik ve profesörlüklerinde münhal - ler vardır. Münhal. asistanlıklara her sene Üniversiteden en iyi dere 939 yılı masraf bütçesi 261,064,192 liradır. Yani geçen yılla $ | ce ile çıkan ve üniversite ailesi - yeni yıl arasında 11 milyon liralık bir fark müşahede olunuyor. Devlet işlerinin itizam ettiği masrafları rahatça ve geniş bir mikyas dahilinde edaya müsait bulunan 939 bütçesi, ayni zu, manda Türkiyenin umumi kalkmma hareketinin de bir müş'iresi ve bir miyarı halindedir, 1989 de Cumhuriyet bütçesi 169 milyon liraydı. Yedi yıl içinde 92 - 93 milyon hira gibi mühim bir fark kaydedebiliyoruz. Bu yüz milyona yakım fark, Türk milletinin tediye kabiliyetini gösteren en canlı vesikadır. Bu günün dünle mukayesesinde birçok varidat monbalarında halk lehine tenziller görülür. O halde bütçenin, bilhassa kazanç ve istihlik vergileri ve inhisarlar hasılatı gibi irad Kaynakları hasılalarının artımından bugünkü seviyeye mazhar olduğu anla- sılır, Bunlar gerek iç ve gerek dış ticaretimizdeki ilerleyişi İfa- de ederler. Bir milletin tediye kabiliyeti, o milletin umumi kalkınması ie mebsuten mütenasib olmak gerektir. Bir millet satamaz, alamaz, kazanamazsa bütçesi de o nispette müzayeka içinde çırpmır, Fakat görüyoruz ki yedi yıl gibi ksa bir devre içinde gerek sanayileşme, ve gerekse kalkınma yolunda halkın işlirn ve tediye kabiliyetine istinat edebilen yüz milyon liralık bir te, fevvak meydana gelmiştir. Bütçemiz, hattâ bir yıl içinde İl milyon fark göstermekle bir yıldn Türk milletinin, son siyasi şerait karşımda dahi pa, rasınm İstikrarından doğan büyük bir emniyetle tediye ve İşti- ra kabiliyetinde dalma ileri gitmiş olduğunun bir işareti bulunu- yor. Devlet hizmetlerinin eksiksiz bir refah içinde cereyanimi te- min eden 939 bütçesini Türk milletine sunabilmek şerefi, muhte, rem Refik Saydam kabinesine masib oldu. Bütçe encümeni mazbatasmda bütçenin bugünkü yüksek te, vazilniinü temin eden Refik Saydam hükümetinin basiret ve kiya- setini tebrike lâyık görmektedir. Bir taraftan da bu feyizli neticenin asil kaynağı olan Türk milletinin fedakârlık ve fanliyetini şükranla yadetmektedir. Biz 939 bütçesi karşısında her şeyden önce Türk milletini tebrik ederiz, Evvelâ bu bütçede kendi kalkınışımızı ve ilerleyi- simizi görüyoruz. Sanlyen, devlet hizmetlerinde ve bütçe muva- eehesinde tam bir hassasiyet vo Ilina ile çalışan ve muvaffak olan yüksek bir hükümete sahih bülunduğumuzu görüyoruz. Büyüklerimizin İzi üzerinde yürümekteki o müttehit ahit ve Imanımızın bizi şaşırimadığını, yanlısa düşürmediğini görüyoruz. Bütün inkılâblarımızla atbaşı beraber milli hazinemizin de i daima ilerlediğini görüyorüz ve bu gidişin Türk milletinin iştira ve tediye kabiliyetlerine en yüksek rotasmı bağışlıyabilecek bir hedefe, şaşmaz adımlarla varmak Üzere olduğunu görüyoruz. Bütçeyi gören Türk milleti, hükümetimizin Türk bütünlüğü. nün en samimi ve candan İtimadına bir kere daha lâyık olduğu. mu sonsuz tadina ve heyecanla yadedecektir. : : : i i casus aramaya başlarlar. En ni-Jrından gerek dahilde, gerek hariçte bayet, tahrikçi faaliyete geçerler ki,| “Ruh ve vücutla, tam bir itaat is- bugün buna fazla ehemmiyet veril-, tiyor. NKVD (eskiden GPU diye gi görülüyor. tamlan Sovyet gizli polisi) memur Sovyetler birliği son aylar zarfın |ları da Rusyada çalışan her Alman tebeasının Gestapo (o (Alman gizli polisinin bir adamı sayacaklarını resmen ilân etmişlerdir. Moskova” daki Alman sefarethanesi (son bir ön plâna çıkardılar. Onların dediği- ne göre, Alman ve Japon casusları ve onların Ruslar arasındaki me- İServisin faaliyeti vardır ki; bu teş İkilâtm adamları ekseriya iş adamı! veya zararsız kimseler gibi | roller zlırlar ve sahte isim, milliyet ve pasaportla seyahat ederler, Harp tehlikesi arttıkça bu mahal li casuslar, “hususi vazife, İc mi kellef daha yüksek mevkide adam larla takviye edilir. Sonra, bunların her ikisi de ellerine geçirdikleri ma lümztı beraber tetkik ederler ve her biri kendi tarafından, o memleketin nuz... Refik Halid gibi, Ömer Sey- feddin gibi muhamirleri büyük bi- ter senatkir diye göstermenin böy” le zararları vardır; onlara alışınlar. onlardan bir parça yukarısını ukar lâlık diye karşılar. Fakat o yerleri tayin edilirse bu tehlike kalkar. Eğlendirici Refik Halid, eğlendi- rici Ömer Seyfeddin... Bun! ka- büle hazırız; fakat mütefekkir Re fik Halid, mütelekkir veya sanat kâr Ömer Seyleddin... Hayır. Nurullah ATAÇ asıl sakinleri arasında ikinci derece") Her iki memleket de, vatandaşla” sene zarfında üç yüzden fazla 'AL man mütehassısı tevkil edildikten smra itimat kazanmıştır. o Bunlar dan bazıları hâlâ hapistedir, diğer leri de Almanyada ayni şekilde tev- kil edilmis, tleri zikredilmi- yen kimselerle mübadele olunmuş. tur, Almanyadaki tecrit o kampların dan “kaçmış, ve Rusyaya iltica et- meş Alman komünistlerinin yarn sından fazlasınm da gerek (kendi murları veya onların teşvikine ka- nanlar Sovyet trenlerine, fabrikala- rına ve diğer smai o mücsseselerine karşı büyük bir suikast hareketine geçmişlerdir. Son seneler zarfinda izerek Almanların, yerek Japonların İRusyaya karşı pek de dostane his ler beslemediklerine hiç şüphe yok. Onun için, bu gibi hareketlerde bu- İunmuş olmalarına hiç de hayret « dilmez. ARL ERİL ATİN LAR İRİ Oteller nizamnamesi TELCİLER o Cemiyeti, Fransadan O otelciler nizamnamesini getirtmiş” tir. Nizamname tercüme ettirilecektir. Nizâmname geldi güzel, ama, otelleri ve oteleiisri ns zaman getirecekler, asıl bü lâzım! Barut fiyatları iniyor NMİSARLAR İdaresi, bu ay başm. | dan itibaren barot fiatlarmda yüz- de oh nispetinde tenzilât yapacak. Kiloluk kutulur 220 den 200 kurusa, yarım kikoluklar 110 dan 100 kuruşa, 250 gramlıklar da 55 den 50 ye İnecekmiy, Doğrusu bu (atlarla kıyas edince me- selâ kilosu 140 kurusa olan barbunya ba- lığı ve kilesu 50 ye koyun eti, tanesi 70 kuruşa tavuk daha barut! olmak üzere zuhürat karar vermis, cekmis. üzerine koyup —— Haydi kalkıyo: teri de bulmak lâzem 0 Rasgele Zuhurat Postaları ARKETİMAYRİYE (halkın tehaeğ- mü karsısında, pazarlara mahsus Pazarları sabah altı bucuktan itibaren ihtiyaç nispetinde vapurlar tahrik edile- İyi ama, bir molsanr var! Tlinde çıngırak bulanan birini köprü Yalovâ otellerinde fiatlar ALOVADA otel fiatları ilân olunu, yor. Bir kisi Için 605 kuruşmuş. Aman, acele edip Yalovayı Bursaya, bağlıyalım, İstanbulda böyle müşteri pek © bulunamıyacak, belki Bursadan çıkar! Elektrik direkleri ELEDİYEYE alt yeni bir hâdise meydana çıkarılmış ve yahut ha- ber verilmiş. Elektrik lâmbaları direkleri- nin belediyeye mal olacağı fiat 50-33 Wra olarak tesbit edilmiş. Şimdiye kadar du 2000 direk dikilmiş, Fakat bunun tanesi 30.35 liraya de, git, 130-135 Hraya mal olduğu anlaşılmış. Merak edilecek ne var yahu, nihayet bu direkler büyücek bir kasi demek de- ğil mi? Mim postaları İşletmeğe r? diye zuhurat müş. ! İ rasında kalmak arzusunda bulunan © gençlerin tercihan akumaları ta - karrir etmiştir. Bunlara mecburi hizmetlerinden ve sair hususlardan kolaylıklar gösterilecektir, Ötedenberi üniversitay! bir hayli düşündüren doçentlizler meselesi | önümüzdeki ders senesine kadar kat'i olarak halledilecektir, Halen doçentlik için imtihan vermiş fa « kat tayinleri yapılmamış asistan « lar vardır. Bunların teyinleri yapı" © lacak ve sonra diğer münhaller fe çin imtihan açılacaktır. Bu mün haller bilhassa tib fakültesile ikti sat ve fen fakültelerindedir. p Önümüzdeki ders senesinde İsa tanbul Üniversitesine o beyrelmilef şöhreti haiz bazı profesörler daha gelecektir. Bunlarm bir kısmıila maarif vekâleti elân temas halin, © dedir, Bir kâsmi ile de mutabakağ hâsıl olmuştur. Herbaldo 030 - 940 ders yılnda üniversite tedris kadrosu tamam - © lanmış olacaktır. Emekli ve *yedek subayların yoklamaları Eminönü yerli As, Ş. sinden; Şubemizde kayıtlı bulunan bilü- mum Emekli ve yedek subayların senelik yoklamaları yapılacaktır. Yoklama: 1 haziran 939 dan 30 haziran 939 za kadar devam edecek tir, Herhangi kanuni bir mazeret yö zünden şuheye gelemiyecek olanlar. yeni adreslerini, sıhhi (o ahvalleri sicil veya kayıt numaralarını taah- hütlü mektuba yazarak bildirmek suretile yoklamalarmı yaptırmalı. dırlar. Muayyen müddet zarfırıda yoklar malarını yaptırmayıp lâkayt ka 3 larin bilâhare vaki olan o itiraz'eri nazarı dikkate alınmıyarak haklar rında cezai muamele yapılaca”: ilâm olusur. arzuli rabaları tehdit edildi riyet altında casusluk tapo adamları olduğu sö; Uzak şark vilâyetlerinde o * Japonların (o tazyikinden kaça Rusyaya iltica eden Koralı “mülte“ ci,lerin de ayni şekilde birer Tapoa casusu olduğu gene NKVD tarafıma dan ileri sürülmektedir. â Bundan bir iki sene evvel ortaya çıkarılan Metro - Vickers davası da hatırlardadır: Rusyada elektrik lerinde çalışan İngiliz müherdi: Rusyanın yeni askeri fabrikaları silâhlanma programı hakkında malümat almak için her | fırsat istifadeye kalkışmakla itham mişlerdi. Fakat, bunların aleyhinde ki ithamlar, yabancıları tatmin € decek şekilde isbat olunmamıştır. Diğer taraftan, Rus matb bugün Alman ve Japon faaliyeti hakkında ileri sürülmekte olan if hamlarım çoğu doğruya (benziyor. Doğru veya yanlış, bunlar ha sonrası casusluk işlerine o has noktadır. İki memleket o aras muharebe başlayınca vaziyet mile değişir. Harp zamanındaki susluğün esas kanunlarından bir raporun'pek © ehemmiyetsiz ol ması, fakat bir çok raporların bir raya gelexsi ile mü bir malın elde edilebileceğidir. Muharebe esnasında casusluk © sas itibarile üçe ayn'ır. Bunlarda! birincisi tamamile askeri e ri kesletmek: Yani, hançi kıtala hangi mımtakaya gönderildiği, h vi yeni taarruz tedbirlerinin Uâilfen sayfayı çeviriniz), * A