21 Ocak 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

İn, ' ite mü, dg, 4 e 2 tetakiz iy dar 9 — Öğrendi. 1 İS Yanl Hiceret ve <3 akdi hususunda rada Göre. zakerat neti, İŞ olan metinler Mürah; larinca tum o eski önlay. | hüriyeş merkez ni için ürü Mazha- m, “Misyon halk tesbit et. liraya! R > *İrs, bir iki sefer neticesinde, sürati r Esnaf terafhından çürüğü çarığı ile alımb elenerek fiyatlandınlan yaş yemişlerin fiyatlar göz korkulacak kadar yüksektir. Meyve bahalılığında hale düşen vazife EYVANIN pahalılığından şikâyet edilir durulur. Dün Ha- ber, bu sütunun yanımda, üç sütununu bu meseleye ayır. mış ve önüne geçmek çarelerini araştırmıştı. Meyva ucurluğunu temin etmek, fiatm yükselmesini icab et- tiren maddeleri teker beker gözden geçirerek bunları yaratan va- ziyetleri önlemek demekse bir nokta üzerinde de ben dursca- ğım. Meyvanm pahalı oluşu, İstanbul halkmm yüzde seksenini manavlardan uzaklaştırıyorsa, bunun sebebini doğrudan doğruya müstahsilde ve müstahsilin fena hareketine göz yumar bir tarz. da hareket ettiğini öğrendiğimiz hal hakem heyetinin ihmalinde aramamız doğru olur. Bio bildirildiğine göre, kiraz, üzüm gibi küfelere İstif edi. lerek hale sevkedilen meyvaları hal hakem heyeti “gi görül. miyen,, elma, armud, portaksi, mandarina gibilerini de “görülen,, diye ikiye taksim etmiştir. Pahalılığı doğuran sebeblerin başımda bu taksimin büyük bir alâkası olduğu kanaatindeyiz. Hal hakem heyeti gözle görülmeyen malların iskandil sure- tile muayenesini yapmaktadır. Bu kabil meyvalar İstiflerinin, bu şekilde, üstü gibi, altı da gözden geçirilebilmekte ve neticede bozuk bir salkım bütün küfenin reddini icab ettirmektedir. Alâ. Fakat “gözle görülür” tasnifi içinde bulunan meyva sandıklarmın muayeneleri yalnız sandıkların üst kapakları açılarak bir göz at- makla yapılmaktadır. İddialar haksız ve gayrivarid sayılamaz: bu sandıkların al- tında bulunan meyvalar da üstünde bulunanlar gibi sağlam mı, dır? Umumiyetle yaş meyvacıların İddiaları şu: “Sandıklarm altları bozuktur. Bozuk çıkanları tartıp, fiatın sağlamlarına yüklüyoruz. Neticede fiat yükseliyor. Bu yüksek fiata tabiati. le kimse yaklaşmıyor. Mal birkaç gün daha dükkânda kalıyor. Aralarmda bozulanları oluyor. Onları da atıyor ve fiatını sağlam. ları üzerine ekliyoruz. Zaten yüksek olan fintrmız bir kat daha artıyor. Görülliyor ki, meyva fiatlarınm yükselmesinde küçük ihmal. lerin büyük tesirleri vardır. Hakem heyeti, sandıkların yalnız üstlerinden bakacak yerde bazılarının yanlarından, bazılarınm © altlarından baksa hakikati anlıyacak ve hale bozuk gelen malları müstahsile iade edecek, onun da görü faltaşı gibi açılarak işine hile karıştırmamaya nz- medecektir. Bulgaristanm bile kolaylıkla tatbik ettiği bu usulü halimizin başaramıyacağına hükmetmek saflık olur. Sandıkta bir tek bo. zuk - gözle görülmiyenlerinde yapıldığı gibi - reddi icab ettirme- li, müstahsil yola getirilmeli ve halka ucur meyva temininin bu basit çaresi hemen tatbik sahasma konulmalıdır. R. Almanyada yaptırılan gemiler “Etrüsk,, ün sefere çıkmasına müsaade edildi Almanyada yapılıp geldikten son. |kat başka tezgâhlarda yapılan “Trak” ve “Sus” vapurları üzerin - azalan “Etrüsk” vapurunun vaziye. İlini tetkik için iktısat vekâleti ko- misyonu çalışmasını bitirmiş ve ra- porun hazırlanmasına başlanmıştr. Komisyon, yine Almanyada, fa - ADALAYE YİNE RET ATAİZİ ARİN ONA AAA İİİ de de tetkikatta bulunmuş ve mu- kayesö yapılmıştır. "Etrüsk" vapurunun, tetkikler, den sonra bugün Mersin seferine | miz gibi çürüğü, çarığı e e Sabahları gelip burayı gör- çıkmasma müsaade verilmiştir. Yemişi niçin paha'ı yiyiyoruz ? Halk, çürüyüp dökülen, ezilip bozulan malların da parasını vermeğe mecbur ! Alâkadarlar, Yaş meyva esnafının vaziyeti ve kabzımalların vilâyete vaki şi- kâyetleri münasebetiyle yaptığı muz neşriyat sırasında İleri sürdü. ğümüz tedbirler esnaf arasmda bü. yükbir alâka ile karşılandı. Bu tedbirlerden bazıları, mevcut şikâ” yet mevzuların: önleyici mahiyet- te görülmekte, bazıları da mühim sebeplerle tenkid olunmaktadır. Bahçıvanlar ve yaş meyvacılar cemiyeti ile yapılan temasta, ba?ı | yeni dertler de meydana çıkmış o- luyor, En mühim dert nedir? Cemiyetin salâhiyettar erkânım- dan bir zat bize önce şikâyet ze- İ mini olan hâdiseleri şöylece izab İl ediyor: İ “En mühim dertlerimizden biri, her şeyden önce müstahsilin, ken” İdi zararma olmasına rağmen stan- İ'dard işinde oynâmağa kalkıştığı 0. | yundur. Eskiden Peşekâr denilen bir iş şi sin: vardı ki bunlar malları standardize ederler lece sandıklar veya sepetler içine kon-| muş malları tasnif ederek esnaf eline emin bir şekilde gönderir lerdi. Şimdi müstahsil küfenin, sepetin veya sandığm üzerine iyi- lerini koyup altına kötülerini, çü. rüklerini istif etmekte ve böylece meyvacıların eline gelen mâ mühim bir kaç netice vermekte- dir. Evvelâ, esnafta emniyet kalmı- yor, saniyen çürük ve Cena çikan ve aksamın parası sağlam kumin ü“| zerine yüklenerek fiyat artıyor. Salisen balk bu malları tutmu- yor, Filhâkika hâlde bir hakem ko. misyonu vardır. Bu, müstabsilin zararına olarak, bozuk gördüğü malı reddeder, Ancak, elma, armut gibi sandık veya sepet içinde bu- lunan bazı mahsulün beruk olup olmadığını tayin güçtür. Bu şerait altında yaş meyvacı, bu sandıkları boşaltamaz, boşalta' mayımcada yukarıda söylediği alır.. Dükkânında tasliye yapar. Me-| selâ bir sandığı beş yüz kuruşa al-! dı diyelim, sandıkta 20 kilo elma vardır, Kilosu 25 kuruştan alınmış demektir , Bunun içinden $ kilosu çürük, ezik, kötü çıktı.. Bunları ayıkla yan esnaf (125) kuruşu diğer sağlamların maliyetine eklemeğe mecburdur. Bittabi 30, 35 kuruşa satılacak bu elmayı biz 50 kuruşa almak mecburiyetinde kalıyoruz. Esnaf ne yapsın?, Kooparatiflerin faydası Şimdi meyva ve sebze koopera» tif teşekkülü bu işi üzerine almış bulunuyor. Teşekkül henüz nü. ve halindedir. Eğer bu iş ilerlerse - ki ümüğimiz böy “bu tak dirde esnafın eline mallar elenmiş olarak geçecektir. İzmirde üzüm ve incirde böyle yapılıyor. Bu takdirde meyva fi. yatları kismen ucuzlamış olacak- tr. Bulgaristanda meselâ yür kap! içinde bir kapta bir fena mala te sadüt edilince yüz kap mal birden refüze edilmektedir. Müsadere, dökme bu hesaba dahildir. Nakliyat işi Nakliyat işi en mühim davadır. Cemiyet, arabacılar cemiyeti ile görüştü, Bir sandığı dahi en uzak yere kadar taşıtabilecektik. Fakat bu işin çıkmaza saptığını gördük. Sabahleyin yüklediğimiz, ak- şama mal sahibine gidiyor. Yollar bozuk olduğu için araba sallantı. sına uğrayan mal yerine vasıl al- madan yüzde k:tk fira veriyor. Öyle yollarımız var ki araba geçmez, battâ sırtta yük taşınmaz, yürünmez ve böyle yollarımız çok” tur, Öyle yokuşlarımız var ve bura lar o kadar kesif halk yığını ile doludur ki bunlarin hasıl alış ve. riş ettiklerini düşünmek bile sana üzüntü veriyor. Hâlin kar şısında bir Devebağırtan yokuşu meli... eoektir, Belediye sarayı STANBUL Belediyesi için bir be, lediye sarayı İnsası tasavvurların- dan ve hattâ kararlarından bahsedildiği- ni elbette okumuşsunuzdur. Güzel fikir, enfes proje doğrusu. Bize burası değil şakası lâzım: Türbe karşısın. da eski bir konak artığında oturan beledi. Yeyl oradan bir saraya geçirmek İsabetli bi: hareket olur, ama: Bu yollara bakilmes, İstanbulun beledi. Yeeİlik bakımından umumi manısrası göz önüne getirilince, buzünkü belediye bina- 51 olan konak zalen saray görünür, Üst tarafı şimşir tarsk olmaz mı? — * İspanyanın vaziyeti ONDRADAN verilen bir habere na- zaran İtalya Almasuyayı İspanyada serbest bırakacakmış. Fakat İspanyollar? Rasgele Onlara da İtalyndn serbestçe hareket hak- kı verilse bari de fit olsalar! Bir sandal çalınmış ASIMPAŞA iskelesinde sandalecılık yapan İsmali polise müracaat ede- rek Mevlüd adında birinin 3277 numaralı sandalını çaldığını söylemiş, Acaba Mevlüd, ayakkabıya alem olan salspuryayı, kundura adlarından biri olan sandalı hakikaten kavaf isi bir fotla mi sandı nedir? Bilinmez ki, çocuk arabalarmdan, bisik. letlerden, otobüs tekerleklerinden, fıçılar, dan, sandıklardan olur da nicin sandaldan seyyar İsporta olmasın? Eğlence yerleri zararda imiş ÖLENCE yerleri zarar ediyorlarmış. Valiye şikâyet etmişler. Artık çok oluyoraz doğrusu, Vali, halkı zorla eğlen. direcek değil a! İkinci nevi ekmek ELEDİYE, seri buğdaya msırunu karıştırmak suretiyle İkinci nevi ekmek hazırlamış. Fikat, yapılan tecrübe- lerde bunun gidni kıymeti Obaiz olmasma rağmen kabarmadığı görülerek vargeçil. miş, İkinci bir çeşmi tutmağa karar veril, mis. Bugün de bunun tecrübeleri yapılacak. miş, Ne hacet bu messiye? Ekmek kabarmıyormuş, ne vararı var, tek ucuz olsun, halk onu oksaya oksaya pufis böreğine çevirir, merak buyurulma. VAR İva malların müstahsil elinden tasnifsiz gelişini, gezleli esnafın azlığını ve nakliyatın güçiü- ğünü pahalılığa başlıca sebep olarak gösteriyorlar Esnaf mallarını götürürken ne çekiyor? Bu yollarda el arabaları da işlemez. Ancak mütevazi bir yük, insan arkasında çrkabilir, Hâller teşkili Mevzil küçük hâlcikler mahiye. tinde pazarlar tesisinin mutasav- ver olduğunu öğrendik, Bu fena bir hareket değildir. Gazetenizin de bu teklifi çok yerindedir. Ancak bu, işin bir kıs- mını telâfi eder, Yemiş biraz iştiha işidir. Kapt- nızın önünden Üzüm, mandarina, portakal ve saire geçerken almak istersiniz. İşte müstahsili ve müs“ tehlik arasındaki elleri tatmin edeçek tezahür de budur. Bu da ancak 'yar esnafın Ço. ğalıpası ve dolaşabilmesi ile kabil- dir, Bir çok yerlerde el arabaları faydalı olur. Teklifiniz veçhile de İ bunların temini çok doğru olur. Ancak meselâ Zeyrekyokuşu gibi, Yüksekkaldırım gibi yerler vardır ki buralarda insan gücün- den başka bir vasıta bulmak müm kün olamaz, Böyle istisnat yerler için müsa» ade olunmak gerektir. Garip bir nokta Deve ilç nakliyat yapılan za manlarda dört yüz dirhem elmayı 20 kuruşa yerken ayni toprâğın, ayni yerin, ayni mikyasta elması. nı kilo olarak 59 kuruşa alıyaruz, Bunun sebebi nedir?. Hayat pahalılığı: budur bizce w Bunun sebebi malın kıymetilenme* sinde, talebin fazlalaşmakta, istih- salin yokluğunda, bilmem vergi vesa ire işinde değildir. Bu birinci derecede malların tasnif edilmeyip müstahsil elinden hile katılarak gelmesinden, yarların mal almamasında, malın elde kalıp çürümesinde ve nihayet nakliyatın güçlüğündedir. , Kilosu 25 kuruştan alınmış ve altı üstü bir Amasya elmasını, alıcının dükkânma kadar hiç bir sarsıntıya uğramadan ve yani fire verdirmeden (o gönderebilsek, bu malr 30 « 35 kuruşa yeyebiliriz. Halbuki şimdi halk, çürüyüp dökülenlerin, ezilip ve bozulanla. tın parasını vermeğe icbar olunu” yor. İşte yemişlerin pahâlılaşmasının &n büyük sebebi budur. Tavsiyel , tedbirlerinizin ve dileklerimizin bir an evvel hu- sulü mühim bir noktayı hallede- cektir. Müstahsil daha çok kazanacak, komisyoncular daha farla iş yapa“ cak, işçiler daha artacak, halk da. ha fazla istihlâk edecek, mal daha çoğalacak ve böylece zincirleme memleketin milli servetlerinde, biri artacak, kazananlar çoğala” <aktır.,, sey-