19 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

10 — Bugü Be Buştarah 1 incide İunduğu için hi in süküna kavuşan ruhu ka görülmemiş bir İntizam ve sükün ile çoktanberi hazırdı lar, Müssseseler, dükkünlar kapanmış kaynaşan halk kütlesi, İstanbu" la tarihlerin kaydetmediği, tekerrür ede mez bir matemi mahşer manzarası ver miştir, Saat 7,39, Dolmabahçede Ebediyete intikali (o anındanberi ordu: müzun şerefli mümessilleri (o taralından ihtiram nöbeti ile beklenen aziz Atatür kün tabutu başında orgeneral o Fahrettin Altay, general Cemil Cahit, Ii Ha lis Bıyıktay, Generâ hı, General Ce mal Doğan nöbet bekliyorla; 7.45 de Büyük A Meclisi heyeti sar ona geldi. Tabutun sağ tarafımda şefin manevi huzurunda | etle duruyorlar. Sol tarafta iki manga sabit son selâm res- mini ifa etmektedirler, Bu esnada nöbet değiştirildi. Son nö beti şu zevat aldılar: Muhafız alayı komutanı albay İsmail Hakkı, başyaver Celâl, yaver Şükrü, ya" ver Cevdet, muhafız bölük komutanı Veysi... Bu sırada saylav Kılıç Ali, Recep Züh- tü, Hasan'Cavit, Hasan Rıza, eski yaveı Müaziler ayakta ihtiram vaziyetinde dur maktadırlar, Saat 7,50 de on iki yeneri! geldiler. Bu generaller şunlardır: Ziya, Nuri, Zeki, Ek rem, Sabri, İshak Avni, Osman Tufan, 1. Hakkı, Enis, Kemal... Yüzlerinde, bu derin omatemin, ve'bu sonsuz elemin büznü belirmiş generaller nun en büyük askeri- ni son dela kucaklımak şeref ve matemi“ İle sonsuz bir heyecan (o içindeydiler, Bu istikametine umumi görü| büyük & i tanzime memur protokol memurları bu sabah saat yedi buçuktan itibaren gelmeğe başlayan #evata Dolma" bahçenin dış kapısından Beşiktaşa doğru Olan sahadaki yerlerini gösterdiler, | Askeri er b mülkf erkân frak İstiklâl madalyeleri olanlar madalyelerini takmış lardı: Konsoloslar ve maiyetlerinin iri Yu yerde büyük üniformaları ile ve frak larla yer alan ecnebiler de hemen hemen saat 8.50 da hazırdılar, Çelenkler için sarayın dış (kapısının) Tophane tarafındaki trotuar tahsis edir! miş bulunduğu için bu taraf bir çiçek der: yası gibi görünüyor. Halif sisin sindiği| Dolmabahçe ve etrafı daha derin bir hü” sün manzarası almış bulunuyordu. Dolmabahçenin arka kapısından itiba ren yaya kaldırımlarda muntazam ve sa! kin birer hürmet safı kuran o halk İstan buldan ebediyete yolculuğa (hazırlanan büyük ölünün törenini derin bir huşu İf çinde bekliyorlar. Kollarındaki bazubentlerde “protokol., yanlı memurlar hari tarı gelenlerin yer Jerihi göstermek ve halkın yayadan aşağı! taşmamalarını temin etmekle meşgul olu yorlar. Şehrin umumi hali Türkiyenin hiçbir yerinde, hiçbir ta- rHikinde tekerrür etmemiş mahşeri bir bala korafeti henüz sekiz bile olmadan tâ Dolmabahçeden bütün tören yolu isti- kametlare görülmektedir. Resmi müecs- #eselörin buyrokları yarıya kadar çekii- miş bir haldedir. Dükkânlar kapanmış, civardaki evicrin pencereleri, balkönları, damları, biraz yüksek bütün tümsekler kadın, erkek, çoluk gocuk binlerce İs - tanbulluyla ve civardan, vilâyetlerden, her yorden, 4 Balkanlardan gelen yüz binlereo ala doludur, #tinae İki taraflı yaya. kaldırımlarm önü mektepler, asker ve Jandarmanın kurduğu bürmet saflarıyla kapanmış bulu alınıyordu. Namazı müteakip tabut salonun kapisi na getirildi. Son merdivende 12 general, ebedi şefin tabutunu ellerine (oalarak top arabasına koydular. Top arabası 10.5 luk sahra Otopuydu. Üzerine yerleştirilmiş bir sehpanın üstü ne tabut konuldu. Bilâhare müzeye kald rılacak olan sehpanın Üstündeki sarı bir levhada şu kelimeler okunuyordu: Atatürkün top üstünde naklinde kullamlan sehpa 19-11-1938 Bu esnada herkes fevkalâde müteessirdi. Bu arada Başvekilin ağladığı görülüyor” du. Hareket Top arabası 9,10 da muayeğe salonu nün kapısı önünden hareket etti, Arabayı üç çilt hayvan çekiyordu. Ön- de beygir üstünde teğmen Kemal gitmek» teydi. Arabayı çeken hayvanların üstün de de teğmen Arif, teğmen Abdürrehman ve teğmen Salih vardı. Arabanın önünde kara. deniz ve hava subayları, iki tarafında generaller o yürü yorlardı. En önde ise at üstünde general Fahrettin Altay ve general Cemil Cahit gitme ler. Top arabasının beş metre gerisinde en kıdemli tümgenera? İlyas, siyah bir kadi- fe üstünde Atatürkün istiklâl mada)yesini götürüyordu. Bu vaziyette sarayın büyük kapısına gelinerek orada (birkaç dakika durulduktan sonra hareket edildi , Merasim alayı, atlı polis kıt'asiyle baş. yor, Merasim alayına yolu açık bulun- durmak vasifesiyle mükellef bulunan pos lis kıt'aları hareket ettiler, Bu İşaret birdenbire halks yayıldı. Kitleler kaynaştılar. O balk ki onu her la gelişinde ve gidişinde görebii. n gene böyle kütleler halinde kaynaşmıştı. Fakat bugün O artık İstan. bulu, Türkiyeyi, Türk dünyasını ve ciha» ni boynu bükük bırakarak ebediyete İn- tikal ediyor, Bir daha balk böyle coşan, akun, kaynaşan kütleler halinde onu ge- lecek, gidecek diye beklemiyecekler, bekliyemiyecekler ve bunun derin ve Sonsuz hüsranı gönülleri kanatıyor. Dolan gözler boşaldı. Dün onu elleri yanmcaya kadar hayat denen fani varit- Bında alkışlıyan halk, bügün kizarınış ve ağlamaktan yumrulaşmış gözleriyle onü son defa selâmilıyor. Merasim komutanımı mışraklı bir süva- ri olayı taburu takip ediyor. Ban. dosu önde gelen o Yedek subay okulu taburu halkın coşkun elemini izhara ve. sile oldu. Bando ağır bir matem havasını çalarak arkasmda taşıdığı dünyanm en büyük imanı, Türkün Atasmm tabutu. bun yaklaştığını bildiren bir elem haber. eisi oldu. Arkasmı topçu taburu tuttu. Sonra gene bandosuyla geçen deniz ta- burnun arkasından çelenkler başladı, Büyük Ölü geçerken Çelenkler uzun stirdü, Çelenkleri üni- versiteliler taşıyorlar. Çelenklerden son- ra Harp akademisinin bütün sınıfları, bü“ yük ünilormalarile ve başlarında komur" tanları korgeneral Ali Fuat bası üzerinde Büyük ölünün Türk sanca- ğına sarılı tabutu geçti. Tabut geçerken kendinden geçen, bayılan ve haykıran ağ” layan balkan coşkun ıstırab ve hüznünü insan dilinin Aciz kelimeleri vasfedemez ler, Arabanın sağında altı ve solunda altı olmak üzere 12 general yanlarda ve top arabasınm tekerlek seslerine ayaklarını kaptırmış yürüdüler, Bunu Atatürkün — *. istiklil madaj- yelerini taşıyan general takip etti. Büyük asker Atatürk, Türkün İstiklâl savaşında» ki hizmetlerine karşılık Türk O yurdunun bemen her zerresine damlayan alnımın te rile istiklâl madalyesini almış bir başku" mandandı, bir Ataer, bir Ata askerdi. O hayatına tek mağlâbiyeti kaydettirmemiş, cihanın en muzaffer askeriydi. Harp ma- dalyeleri onun kahramanlık (hayatında Türk ordusunun, şerefli Türk askerinin | bir sembolik varlığı halinde ebedileştiğini yanın izmemliği ve gösteren bu tezahür askeri çok ağlattı. Başvekil ve Meclis heyeti “Tabutun ve nişan taşıyan generalin ar kasından Cumhurreisi İsmet O İnönünün üç yaveri yürüyordu. Bunu Başvekil Celâl Bayar taki petti. Başvekili Büyük Millet meclisini temsil heyet tâkip ediyor, *te, Büyük Miltet Meclisi riyaset bulunduğu |şiyan top arabasının yaklaştığını gösteren balde safta geçtiler, Arkasından top ara-| çelenk akını karşısınıda ağlavın son had- BABER — Akşam postam 19 TKİNCITEŞRİN ZE günkü hazin tören den Beyazmrt saylavı Halit Bayrak, Kâtip Çoruh saylavı Ali Zırh, İsparta saylavı Mükerrem, İzmir saylavı Rahmi, Zon guldak saylavı Raif, Ankara saylavı Yah ya Galip, İstanbul saylavı Ali Barlas, ve Kütahya saylavı Naşit Hakkı Uluğ görü lüyor, Bunlardan sonra, eski Efgan kralı A“ manullah mihmandarlarile beraber ve büyük bir teessür içerisinde yürüyordu. Cumhuriyet Halk Partisi ile halkevle rini temsilen gelen Sinop saylavı Cevdet Kerim İncedayıdan sonra İstanbul vali ve belediye reisi Muhiddin Ustündağ ve mev- Ki ve deniz komutanları, İstanbulda bulu" nan ecnebi konsoloslar, İstanbul vilâyeti- nin teşrifata dahil askeri ve mülki erkânı, şehrimizde bulunan mebuslar, Halk parti- si erkânı, rektör, dekanlar ve profesörler geçtiler. Tramvay yolunu takip eden alay Top*| haneye ve oradan Karaköye geçti, Köprüden geçerken Alay köprü Uzerinde kolbaşısı ile görün- düğü zaman, Eminönü meydanından yükselen bir feryat, binlerce kişinin bir ağızdan haykırışları etrafı kapladı. Önde ileriiyen atl polis kıt'ssmm parlak miğlerleri sessiz sessiz ağlıyan kitleyi coşturdu, hıçktırtklar, ineeli kalın. l «b ağlamalar arasında polis. kıt'aları iler- ledi, bunu eğik başı ve mahzun oturuşu De at Üstünde merasim komutanı takib etti, Beyaz kırmizi mızraklariyle takım köo- tunda yürüyen süvarilerin #rkasından 60 parçalık bandonun, Betbofen'in ölüm meloğisini çalarak ilerleyişi, bali işbas gelen halkın gözyaşlarını çoğalttı. Bandonun ardından başta subayları bulunan yedek subay okulu taburu tü. fekleri ters asil: safta yürüdüler, Topçu taburunun atları bile matem tu. tan sakin bir yürüyüşle ağlar gibi arka- larmdaki topları çekiyorlar, kaldırımlar. da hazin bir taleyiş gibi akseden hafif gürültü halkm mtırab cümlelerine karı. şıyor, eğik başlar hüngürtülü bir gözye- şi tufaniyle sarstlıyor, hiçkiriklar, inle. meler, büyük ölünün manevi İruru ie Ürperen, kalplerde baygulık meydana getiriyordu. Binlerce vatandan, martila sarsıla hiçkırıyor, katılırcasiza ağlıyor. du. 'Topgü tabturunun arkasmdan bahriye bandosu Şopenin btenaze marşını çalarak geçti. Bu senfoninin iç Ürperten ahengi, ağlıyan, ıstırab çöken yüz binlerce kişi. lik halk kitlesinin baykırışlarını bir mis. U daha arttirıyorda. Bandoyu takiben flerliyen tüfekleri ters asılı döniz taburu, bu gözyaşlariyle sulanan Kumlu yollarda başları eğik ve derin hir keder ifade cdön bir tavırla yürüylüşa devam otti, Üniversiteliler tarafından taşman çe. lenkler, başta Cumhurreisi İnönü'nün. Millet Meclisinin, Başvekilin ve Partinin kiler bulunmak Üzere 188 parça muaz « zam, 4.5 genç tarafından zorlukla götü- rülebilen görülmemiş çelenklerdi. Ebedi şefin bayrağa sarılt nansını ta- dini bulmuştu. Başları açık, hudutsuz bir ihtiram tavrı! ile ddeta perişan gibi duran kütlede sar sıntılar göze çarpıyor, yere çömelerek hıç- Kıranlar, eşinin kollarına yığılan, baygın lik geçiren kadınlar göze çarpıyordu. Yav ruların yanık. iç burkultan haykırısları Zâten her tarafa hâkim olan matem bava- sını tenellüs edilemiyecek derecede ağir laştırıyor, gözlerinden yaş sızmayan tek! kişi bulunmuyordu. 185 mükelle! çelengin geçisi 15 dakika da nihayetlendi, çelenklerin ardından bü" yük Gniformalarını kuşanmış harp aka“ demisi subayları, her sınılın o yaptırdığı çelengi önlerinde taşıyan saflarla sırlarını takip ettiler, Bu sırmalı matem saflarınm arkasından 6 yağız atın çektiği topla büyük Atanm tabutu göründü. Atlas bayrağa sarılı abanoz tabutun İ- çinde 18 milyon kişinin kanlı gözyaşları! dökerek mateme büründüğü büyük ölü bu 18 milyonun 20 de birinin dayanılmaz feryatları arasında ve, arabanın İki ba) şında tek adım mesafe ile ilerliyen, 6 çar dan 12 generalin tazimi ortasında Eminö” nü meydanı takip etti. Mevkibin görünüşü, feryat eden muzta»| rip halkın heyecan ve matemini son had" le de divanı namma reis vekillerinden Bursal dine çıkardı. hususi olarak eda edildi. Tekbirler türkçe saylavı Refet Cahrtez, idare Amirlerin Biribirinin üzerine yığılı duran kalaba: Pazartesi yapılacak Vali ve Belediye Reisliğinden: 1 — Ebedi Şefimiz Atatürkün aziz na aşlarının 21-11-988 pazartesi günü Anka rada mevkii mahsuunsa vaz'ını müteakip yurdun her noktasında Büyük Ölünün hatırasına son bir ihtiram olarak herkes olduğu yerde ve ayakta hürmet vaziyet &- larak üç dakika tevakku! edecektir. Bütün nakil vasıtaları da oldukları yerlerde üç dakika duracaklardır. lık sarsıldı, yere yıkılanların, bayılanla- rın, kendini yerlere çarparak döğüne dö Küne ağlayanların sayısı birkaç yüze çık” tn. Gülhane parkı içinde Alay saat tam 12 de Gülhane parkı ka- pımndan girdi, parkın denize doğru uza- nan geniş yolun İki tarfı askeri mektep- ler talebeleriyle dolmuştu. Yolun sonu- na doğru deniz kuvvetleri bandosu ve müteakiben de kara kuvvetleri bandosu evvelâ İstiikiii marşını ve sonra da ma- tom havasını çalarak Büyük Atamıza karşı son vedalarını yaptılar ve geri kal- dılar, Cenazenin önünden giden askeri kıt'a. lar yolun sağ tarafına dizilerek Büyük Ölünün tabutuna yol verdiler, Atamızı taşıyan top arabası parkin deniz kısmı. na doğru ilerledi, va sahilde durdu. Zafer torpito muhribi, Sarayburnuna konulan dubaya yanaşmış, Büyük Ölüyü bekliyordu. Müuhribin arkasında bir Ka- tafalk yapılmış, üzeri mor kadifelerle ör. tülmüştü. Katafalkın önünde başta Ami. ral Şükür Okan olduğu halde bütün yük- sek rütbeli deniz #ubaylarımız büyük Mnlformalariyie, Büyük Ölü'yü karşıla. mağ hasırlanmışlardı. Torpltohun etra- fn Atasiyle vodnlaşınağa gelen binler- 66, on binlerce İstanbulluyu hâml mo- törler, romorkörler ve diğer vesaitle çevrilmişti, Bu sırada tabut top arabatın'lan on İki general tarafından alındı ve âğtr bir yü" rüyüşle Zafer torpldosuna geçirilerek ha- zrlanan kâtafalkım Üzerine kondu. Arka sından cenazeye refakat edecek o Başve- kil Celâl Bayar ve diğer zevat ta torpido" ya geçtiler. “Zaler,, tam saat 13 de bütün İstanbul halkının göz yaşları içinde o yavaş yayas Sarayburnu 'rıhtımından ayrıldı. Bütün Beyottu, Üsküdar ve İstanbul strtlarinde evlerin, apartımanların pencereleri, bal konları ve damları üzerinde toplanan bü- tün İstanbullular Zafer torpidosunun ar kasında Türk bayrağa sarılı en büyük insanın tabutuna yaşlı gözlerle (yalnız hıçkırarak veda ettiler, Selâm topları » Merasimin başladığı saat 9 dan itibaren Galata külesindeki varda'andra taratın" dan verilen işaret üzerine Yavuz harp ge mimiz ber beş dakikada bir top top ata” rak aziz ve büyük ölüyü kucaklamayı bek” liyordu. Top sesleri her patlayışında bir “deta daha halkın hıçkırıkları içinde dağılurak bu hazin ve elim güne daha derinleşen bir acı yöyiyordu. Bü durada hava fileları yakın mesafe. den alayı takip edterk umumi heyecana ve teessüre semadan akan birer matem enini gibi bir havayı dağıtıyordu. San- ki semalar ağlıyorl , Tabutun harp gemisine nakli sıraşın- da ağlayanları hıçkırıklarından, hava filosunun muztarip oğultularından bay ka bir şey duyulmuyor. Yavızun, bü" yük ölüyü, Atamızı son defa taşıyacağı şerefli göğsü üzerinde bit müfreze ihei- tam vaziyetinde duruyor . Tabutu taşıyan gemi yavaş yavaş Ya. vuza yaklaşırken halk arkasında beyaz köpükler bırakarak üzerinde büyük ölü" yü, Atamızı ebediyetine biraz daha yak- laştırmağa giden geminin arkasından kan ağlıyor. < O sırada Atatlirktin tabutuna refakat edecek zevatın nakillerine tahsis edilen Sus vapuru rıhtımda ve istim üzerin de bekliyordu , Proğram mucibince alaya refakat e den memurlarla, halkın Atatürke yapı” Jaçak deniz merasimine iştiraklerini müm'tün kılmak için Şirketi Hayriye ve Akayın hazırladıkları ikişer vapur da Sarayburnu açıklarında beklemek - tevdiler, Denizle Bu sırada Marmara üzerindeki umu- *malihimee olanlar meraS 2 — Bunun için Gala li lelerile Kadıköyünde meyal mam saat on altıda çalmağa — başlıyacaklaf Şirket vapurları dahi aYBİ bulunuyorlarsa canavar © suretile bu saatin hulüi e J)» g8 i dirmeğe yardım edi 3 — Bütün santler 21” Galata kulesindeki vakit dilecektir. bütün ve mi vaziyet şöyle idi: basil a Atanın hazin tabutun” yyl ağır ağır Yavuza doğr ” Ecnebi harp geler, ag mensup denizaltı VE arms | zam bir saf halinde 41” memiş bir büzün veriye alg dıköyünden bir, Sirkeci # gi iskelesinden iki ve kÖP" ” olmak üzere 11 vapur İS lam halkla dolu harektt ri Vapurlar, Feneri yağ « bi harp gemileri ile Ka | pe ei kendilerine tahsis oli kurmağa doğru ağır Ağ” lunuyorlar, Top atışı, yuluyor ve g balkın ağlayışı bir tufan > rdu, sayıl hâli bulunan m j yanaştı. Yavuzda pp Yavuza, program Boy : İşaretinin aryası çekildi. n siz ölünün tabutu Ya di Yavuz kısa fasılajara top ateşine başlıyor. > af harp gemileri de yirmi d? yı ile büyük ölüye #9 A yapıyorlar , i Bütün vapurlar yendiler Wi yerlerde hazırdır, Tabut”. yil nayla Yüvuzumusa alı senin hürmet safı z ve top atışı suretiyle sasi tazim eda olunarak ge ol P önüne vazedildi. Bir “ “ vaziyetinde bek'i Top seslerinden yaşka » alış bile duyulmuyor: 4 Dn bir tek gös Tl A) nde üzerinde ei . â sonmuz matemindei / Atatürk evlâdı gibi, çırp Marmara, Atayı Kas yi da taşıyarak onun bayat a | varlığının sevkine varan şa” gün İstanbulun met içine hüzün olup akti Yavuz beynelmilel € yanım çekiyor, Yavs” çekemiyeceği en bü! kün Atasun taba riyle kucaklayarak yor, Tayyare filolarınn beş dakikada bir t9P 2 izdihamın seb P kazalâ Cenaze alayının # , gl” rmek ve Büyük A ime halkın piriksik kazalar olmuştur” meydanının eğil zarı tarafında rın duvarlara ların çökmesiyle süresi” Mi ile arkın yollards? i kaldırılmışlardı. — ann Zühire Borsasi dükkünmin damına ai çökmüş, yalnız olmamış, aralarında 35 yaşlarında bir # imdat rılmuş, kendisi sıhbi sesin” Cerrahpaşa has k tedavi altına ani rind rek caddeye ei men'i için itfeiye" 2 ruret hasıl olmuştu”