13 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Setimizin vefatı haberini veren yabaner gazetelerden birkağr. Büyük matemimiz - karşısında dünya matbuatının yazıları Lor Ar. “.(A.A) — Röyter o ajansıf olan zorlukları yenmesine yardım etti bildir ilin Londra gazeteleri Ata- türke ,,,> <aleler ve makaleler tahsis et- mekte » f Tim.$ gazetesi başmakalesinde diyor ki: “Kemal Atatürkün, yeni Türkiyenin kurucusu ve yapıcısı olan o meşhur Mus- tafa Kemal paşanın şahsında büyük as ker, büyük devlet adamı ve büyük şef öl müştür. 1919 danberi Türkiyenin tarihi, onun hayatımın tarihi oldu, Cesareti ve yatanpetverliği onu ümitsiz bir teşebbüsün başına, küçük, bitkin ve mu" zafer müttefiklerin kahir istekleri önüm de bütünlüğünü kaybetmiş bir milletin mukavemetinin başıma koydu. Onun ruh kuvveti ve azim ve iradesi, kim olursa ol- Sun diğer herhangi bir şefi sarsabilecek içüin kuvveti ilimden ve çalışkanlıktan ibarettir, hükmünü koydu. İnönü iktrsadi inkılâbımızı da: “Türkiye Cumhuriyeti iktısadi istik lâli gaye bilen bir nizam tesis etmiştir. Cumhuriyetin şiarı, yüksek O gayemizi teşkil eyleyen iktisadi devlet idealini sür'atle tahakkuk ettirmek için çarel ve vasıtalar tabarri etmektir., Diyerek tesbit etmişti. Filhakika bu nu tahakkuk ettirmiş bulur , *. İnönü içtimai inkılâbımızda da bü yük işaretler vermiştir: “Türk kadınının içtimai esaretten kat'i olarak kurtulması hâdisesi de bu zamı- na rastlar. İlk serbestlikte belki tutumu” mu şaşırmış olan bir ikiye karşı, şebrli ve köylü bütün Türk kadını, ailede, ce, miyette ve hayatını namuslu (Oakunn temiz teri ile kazanmak yolunda kendi saygılı yerini hakkı ile doldurmuştur. İsmet İnönü, "Cemiyetimiz, ilim ve fenne İstinat eden, güzel saf'atlara meclüp olan, milliyetçi, ilerleyici bir cemiyetir. Böyle olmalıdır; demek su- retiyle ilim, fen, gürel san'atlar İnkıli” bında da inkılâpçılık vasıflarmı tebarüz ettirmiş şeltir. İsmet İnönü de klâsik bir mefküre ci değildir. Onun yalnız kudretlerinde değil her yolunda dinamik bir vasfı vardır, Yeni Reisiçumhurumuzun Türk in. kdâbındaki mevkii bu kadar mühim bu- lunmasına mukabil beynelmilel bir si. ması da vardır, Bu hüviy alız , 2. litika ve harp işlerinde değil, ilmi sis temlerde, İlmi p:ensiplerde de mümtaz Onun daha evvel Gelibolu yarımadasın daki Epik mücadelede İngiliz (Omüstev lilere karşı talihi tersine çevirmiş olan as- keri dehası, nihayet kendi davasımâ tam ve parlak bir zafer temin etti. Bahtiyar ve galip asker adamı, cüretli ve cesaretli fakat ayni zamanda ihtiyatlı ve basireti bir devlet adamı ve islahatçı oldu. Ekseri- ya hasta adamın ölümü için âyin yapmı: olan Avrupa otorilelerini mahcup etmiş” tir. Bunlar, Türk milletinin harekete g mek ve devleti tekrar canlandırmak için sadece şefin sihirli çubuğu ile Otemasını bekliyen gizli kuvvetlere malik olduğunu unutuyorlard.., Times, Atatürkün muhtelif ıslahatını gözden geçirdikten sonra şu suretle devam ediyor: “Onun muvaffakiyetleri (yalnız mem leketin dahilinde Avrupalılaşmasna mün bâsır kalmıyordu. Daima ilham ve bazar da idare ettiği harici politika, Türkiyey batı devletlerinin dostluk çerçevesi için koydu ve eski düşmanlardan yeni dest' yaptı. Evvelce Avrupada bir tufeyli telâk ki edilen Türkiye, onun idaresi altında Avrupa politik heyetinin kıymetli ve mü terakki bir azası haline geldi. Türkler için bir bahtiyarlık eseri olarak, o, diğer mil let şefleri gibi eski arkadaşlarını uzaklaş trrmağa sevkeden şüphe ve hasetlere asla kapılmadı ve onun kurduğu sosyal ve po litik âbide sağlam temellere dayanmakta dır. Kendisi tarafından hazırlanmış ve £ dare edilmiş olan Türk inkılâbı, erkek, kadın bütün vatandaşlara Türkiyenin ev: velki nesillerinden hiçbirine nasip olmr yan hür, tam ve emin bir hayat verdi. Ye- ni Avrupada harp ve ihtilâl karışıklıkla" rından ortaya çıkan şeflerden hiçbiri da ha İdzlasını yapmamış ve bu kadar 2ör- lukları yenememiştir. O, bir milleti matem içinde btraktı,. Türkler, şimdi dostları © lan ve Atjtürkü korkulur bir düşman sr fatile derin bir hayranlıkla takdir etmiş o Jan İngilizelrin bu kadar büyük bir ada- mun ölümünün Türkiye ve Avrupa için bâsıl ettiği ziyadan dolayı pek | ziyade! müteessir olduklarını bilerek kısmen mü teslli olabilirler... "mes gazetesi diğer bir sayafda Ata türkün tercümsi haline beş. sütunluk bir yazı tahsis etmiştir. Bu yazı şu satırlarla bitiyor: “Kararı, tesareti ve şiddeti Türkiyeyi düşmandan kurtarmış ve sonra da yalniz Rusyada Pier ve Lenin tarafından yapı lesinde hâlâ da kati bir tesiri olabilir.,, lan sosyal değişikliklerle kabili mukayese değişiklikler vücuda getirmiş olan hayret verici adam öldü. Asker, teşkilâtçı ve ida” reci, onun modem Türkler arasında hiç bir rakibi yoktu ve çok eski zamanin harp cu sultanları arasında da pek az rakibi vardı. Muvaffakiyetleri, o Türkiyeyi bir Avrupa devleti yaptı, yakın doğunun ta» rihini değiştirdi ve müslümanlığın istiha- Fet.i Okyar Ankara, 13 — Alman bazı haberlere göre söki Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras yakında İultan istia ederek Londra büyük elçiliğine tayin oluna » caktır, Eski Dahiliye Vekili Şükrü Kayanm da bir elçiliğe töyini ihtimallerinden bahsslunmaktadır. Bugünkü Londra Sefiri Fethi Okyar ise açık bulunan mebusluklardan biri- ne namzet gösterilecektir. Mebus se gildikten sonra kendisine mühim bir vazife verilmesi ihtimali de vardır. Fethi Okyah dün sabah Ankaraya gelmiş ve öğleden sonra Mecliste ki Riyaseticumhur ninkamında Cum . hurreisi İsmet İaönü tarafından ka- bul edilmiştir. Fethi Okyardün akşam eskpresle İstanbula hareket etmiştir. Diğer taraftan, Dahiliye Müsteşar. lığına eski müsteşar Vekbi Demirel'in getirileceği ve bugünkü dahiliye müs- teşarı Sabri Çıtakın münhal valilik lerden birine tayini de mevzubahstir. Londra büyük elçimiz . Fethi Okyar bu sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir. , 28 gelmiştir, 500 Milyon lira mmm ğa ağn Elman ki, yy yy yg CİTEŞRİN e 13 İKİN Almanyadaki Yahudiler hüküm, bukadar ceza verel vay Berlin, 13 (A.A) — Von Rathın kati-| servetlerinin yüzde 19 us i #4 lini cezalandırmak için hükümet Alman) tarafından alınacaktır. İ” yakudilerine bir milyar mark (500 milyon) ıtibaren yahızdiler tü Türk lirası) ceza kesmiştir. Diğer taraf | nedilmektedir. elli tan Göbbels Yahudilere tiyatro, sinema Yahudi meselesinin razino vesair eğlence yerlerine girmeyi) Görinzin riyasetinde vasak etmitşir. mıştır. mele Alman yahudilerinin heyeti umumiye) | Neşredilen emire”. ge hurliler toptan pera! yarak yonculuk ve müstakil © pamıy klardır. “ Keza, yahudiler Bir #nde vukua gelen zarar ve ziyanın ya Me ge hudi mal sahiplerine Eli için ahi çi Mi neti ç Ha'kın galey iler tai gene yahudiler bir milyar mark verecek | yabribatı gene yahud b Aİ i yüzde on mektedir. Diğer taraftan, halkın infiali o netice yardır yi lerdir. dir. Yahudilere ait Bu suretle, Alman yahudilerinin umumi| ne lehine müsadere ol Taksimdeki topla” al dır! Ey Sakarya vE “amli hitleri ayağa kalkın?! di yük adamı aranızâ Ga Ve meydan bişi er Abdülkadir, senini bir terek ilâve etti; “— Etin ve kere li öldü. Fikrin ve idi. gi mali ebediyyen yaşaya ni, Türk inkılâbıni. her zaman koruyacağ” kanımızın son dam rak..,, Buna meydanı delderi” kösten şucevap giti” .— Koruyacağı?” yg Elirsüye ikinci wi oldi Atatsımın ölümü karşısında sonsuz bir acı duyan yükzc. tahsil gençliği sara baberin duyulduğu gündenberi, bü yük bir heyecan içinde bulunuyor. Evvelki gün, ve dün arka arkaya versite konferans dalonunda toplara Üniverşitelilerimiz Cumhuriyet âbide. # önünde toplanıp vlu Atamızm hey- <eli önünde and içmeye karar vermiş- terdi. Gençlik bu asil arzusunu bu sabah Taksim de Cumhuriyet âbidesi önünde sonsuz, fakat vakur bir heyecan içinde yerine getirmiştir. Daha sabah saat 9 dan itibaren Tak” sime akın başlamış ve saat tam 11 de binlerce münevver genç ve on binlerce İstanbullu meydanı doldurmuş bulumu- yordu. Merasime hep bir ağızdan söylenen İstiklâl marşiyle başlandı. Etraftaki s0- kaklar hıncahınç dolmuştu. İstiklâl cad- desinde iğne atılsa yere düşmez bir kar labalık vardı. Fakat, atlı, motosikletli, bisikletli, yaya polisler, miğierli jan « darma mangaları vs inzibat erleri, inti” zami muhafaza etmeleri için bu yüz bin insana en ufak bir ihtarda bulunmak fırsatını bile bulamadılar, : p Kürsüye ilk çıkan edebiyat fakülte | tiği Minetti, Meydani”. grit | sinden Abdülkadir oldu. Meydanın ma: | Türk milletinin igne r 4 gin Me gt olan kağınlığın mersiye söyledi yecan içindeydi ki ee lerini hn yldebil ay "— Atam! Sen Ti yaktın bıraktın! varsa taş olsun!, i Bu olmıyan, olmıyacı* | i düşmana karşı Türk ğ temli sükânu birden genş ve gür bir | reddüd etmiyeceği W erkek sesiyle doldu. Bu ses, het an be. | tekrarladılar: yecanını ve perdesini yükselterek ha * kikaten münever Türk gençliğinin duy gu ve heyccanmı terennüm etti; “ Bü tunç âbidenin huzurunda, ©. Bun yüksek sahibi suilli kahraman Atv türkün karşısında, milli saadetimizi id- rak için toplanıyordüuk. Ne yazık! Şim. di onun ölümünden duyduğumuz acıyı, içimizde bir şimşek gibi çakan hasreti göze vurarak toplanıyoruz. Atam! Ev lâtların duydukları azabın, hiçbir yük- sek san'atla terennürn edilemiyeceğini anlıyorlar. Sen ki Türk gençliğine; “Ey gençler! Aranızda yirmi yağına gelmiş sayısız Mustufa Kemaller var, demiştin. Senin sözünü isbat edece. ğiz. Aramızdaki Mustafa Kemâller tuzuna, kırkına, ellisine de ulaşacaklar- — Taş olsun! Üçüreü olarak yari hendin mektebindö” e heyecanlı bir sesl€ dedi pi * “— Atatürk, K kalbi Türk gençliği şıyacaktır!,, g Ve nutkunu Atatürk? tiğin haddi yoktur» Bunu müteakip » tsut fakültesinden fet Ha'im heyecsn ha arttıran birer ve siteli kürsiye g© tuklarından genlik mını kıçkırıklarla ilan Bundan sonr, Vedia kürsüye er aşağıdaki andı sö: 7 eki Binlerce genç söy bir ağızdan a ii “Biz, Türk # yaktığı eşsiz miri Üniversitelilerin İnönü'ne telgrafı Dün Üniversite konferans salsnunda toplanan Üniversitdiler Reisicumhur İsmet İnönüne şu telgrafı göndermiş « lerdir: İsmet İnönü Cumhurrcisi pi a yetine, onun vetli ve kuvvetli e © dık kalmağa; vö mizr, istikisline şerafimiz, si dü 4 ve Türklüğümüz. yeri” denin önünde BÖP EN ruz.,, ço Merasim nihayet gil k hep beraber tekraf i lendi. ger Sonra koparlör ç di: j0” — Merasim bit. j kün ile dağılasağı”* ANKARA “İstiklâlimizin, Cumhuriyetimizin, ve inkılâbımızın başında gizi görmek bahtına erişen İstanbul Üniversitesi gençliği, kara haberin, kara feliketi kasşıtında büyük ümide ve biricik te- sellisine kavuşmuştur. Bütün O Türk gençliği, milletinin ve başının sağ ol- maâsım dileyerek hürmetle ellerinizden öperler. İstanbul Ünive budur. A