12 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 11

Ka — 1935 Kilise —iseber fikirler Fransa... Vin MM e, — büyük ye ce, Pariste eee biz zer Bi büyük adam bekliyor? ve İğimiz büyük adam bu ann en kar sapi ve en SL gü “A İŞİN Gok tehlikeyi &N başında Daladiyeyi aladiye gerek dahilde, te a, yet hümmalı bir faali- iy e Yorum ki Fransız İd Önce sorduğu su- bizim sormamız doğru © taba yayin Yillardanberi b:k- Baş y — am bu mudur?, erek ii w demektense “bu » Zira, ii İİ demek daha doğru” ya mikyasında büyük a- din di İda e Mİ devlete dünya mik ag üni adama ŞA ve Uçurumun kenarmda bur hergün uçuruma yu” İhtimaller de arttiğr için üz Mücİzesini göstermiş yg naleyik kendisini he- âdam,, olarak kabul et- e Yoktur, Yenin hareketleri em va ki gurlan kurtarmağa ey ola karşılaşmış bu- bize sandırabili “prestijli büyük i Hi Pe Benian e. etmemek Üy İlet tü, T şeyden evvel Kam İSİ, yaratmak lâzımget- | | a benziyo, or. Onun mem- baka ir çoğ | RR MA Taş nların bit çoğu , dı, Cen evvel de "İleri 0*€ de bu memleket sınıf Kama ba Şalkanıyordu. Fa- iğ tün sınıf tezadların- RE ayy tün sokak mücade- Ve tek endişesi vatanı St bir anğlam Fransa a Fransada görülen ep zerine hulya ku- acı acı aldanacak- NE a Wtidar mevkiine 22 Muş olanların içinde da- m > dizndn mpi it Ve sayısizdır. A* Bi Ve bu draz İlk defa gi il ği mr Tek 2. di Avcılara ve Man Meshr © sporculara senelerdenberi yollarını göstermekte bi bir köpek bundan birkaç ağlara Sen $ olan bu köpeğin hugün bir heykeli dikilmesine karar veril- Cu ie ei bir DE hizme- Yazan: Nizameddin Nazif hissettirmeğe başlamıştır. Fransız Ra- dikal Sosyalist Partisinin Marsilyada yaptığı son kongrede söylediği nutuk bu temayülün en büyük delilidir. Da- ladiye, Fransada millet birliğinin, par İâmento da muhtelif partileri temsil €- denler arasında yapılan kısa ömürlü kombinezonlarla değil, fakat doğrudan doğruya halk yığınları ârasında yapıla- cak umumi bir “hırs ve kin çanriyesl avlaşma ile tahakkuk edebileceğini h etmiş gibidir, BİDAAİ Dâladiyeyi bol partili parlâmentolarda kulis entrikalar; o çe virerek iktidar mevkiinde kalmak itiya- dından sıyrılmış ve zamanın icablarına uygun bir yol aramağa karar vermiş bir adam olarak kabul edebili Şim- di mesele şu suale cevap aramağa ka- iyor: “Acaba ne yapacak ve yapmak İste diğini yapabilecek mi?.,, Daladiyenin ilk yaptığı şey, evvelce yapılışında büyük bir zol oynadığı “şey,, İ, yani balk cephesini yıkmak ol- du. Filvaki bu cepheden radikallerin ayrılması, bu cephenin, parlâmento de şında değilse bile, parlâmento içinde bir İş yapamaz bir hale düşmesi demek- tir. İkinci işi Pol Reno'yu kabinesine af makla, “müfrit demokrasi düşmanlığı,,- n: “dizginsiz bir Alman dostluğu,, na kadar (O vardırabilenleri beğenmiyen, millet sever Cumhuriyetçilerle birleş- mek oldu. Bu hal, Pol Renc'nun mali dehasından istifade etmekten .ziyade, Daladiyenin iktidar mevkiinde kalmak için yeni ekseriyetler aramasına bam- ledilebilir. Pökat Daladiye'nin yapmak isteği- gi esas işi başarabilmesi için bu tuta- mak kâfi midir? Elbette değildir, Da” Jadiye'nin girişmeğe karar verdiği işi başarabilmesi için “milli şef,, mertebe. sine yükselebilmesi lâzımdır. Bir milli şef ise partiler tarafından değil, sade- ce ve doğrudan doğruya millet tarafın dan yaratılabilir, Bu takdirde Daladiye için gidilecek tek yol vardır; “Düşüncelerini rcillete beğendirmek ve fevkalâde salâhiyetleri parlâmente- dan değil, Fransız milletinden almak, Daladiye bü yola sapabilecek midir?, Hem “parlâmentecu demokrasi, nin şartlarına sadık kalmak, kem bu yola sapmak imkân: olmadığına göre Dala diye bugünkü şartlar içinde kalmayı kabul edecek mi? Etmesi düşüncelerini tahakkuk etti- rememesi demek olacaktır. Etmemesi Fransada kolay kolay tahakkuk et trilemiyecek olan büyük bir heves ve hırstır? Diktatörlük. Mizameddin NAZIF hafta evvel o ölmüştü. eren ve HARER — amman a BER e Akan Dostum Çin” in B asil Zanharof'u Çin hükümetinin harp malzemesini Avusturyalı bir kadın temin ediyor O artık işten çekilecek, hayatının geri kısmını iki çekik gözlü çocuğu ve Çin Şimdiye kadar görülmüş büyük ma- seralar henüz tükenmiş değildir, Bügün de Teres İrinmayer (isminde bir ka- dın ve Villlam Donald ve Hugo Lus- tig isminde iki erkek Çinin mukaddera- ta üzerinde mühim bir rol oynamakta « dırlar, i Maceralı hayatlarını aşağıda kısaca anlatacağımız bu üç Avrupalı, Şangha* ya bir hiç olarak gelmişler, fakat zekâ ve cesaretleriyle bügün Çinin mukadde- ratına hükmeden Üç mühim şahsiyet ol- muşlardır. Tereş İrinmayer aslen Avsturyalıdır. Babası duvarcı, si bir otomobil fab- rikasında amele Harpten sonra işçi sınıf için Avusturyada hayat güçleşmiş- ti, Teres o zaman kenüz on altı yaşm- da, kızıl dalgalı sarı saçları, nemli ma- vi gözleriyle güzel bir kızdı. Komşu” larda orta hizmeti yaparak çamaşır yr- kayarak, üstünl başını temin ediyordu. Hayatını kazanmak için daktilo ve ste- no da öğrenmişti. Gayet zeki idi. Bir ustabaşının teklif ettiği izdivacı red- detti, Bu belki de hayatındaki büyük muvaffakıyetin başarılması için ilk e dımdı, Netekim bir sene sonra Teres zengin bir eczacı ile evlendi ve emsalini kıs- kandıran bir lüks içinde yaşamağa baş- iadı. Fakat ne bu refah, ne de kocası onu uzun müddet “eczacının karısı, ol- mağa razı edemedi. Niyahet daha yirmi yaşındayken bo şandı., Bundân sonra Teresi debdebe ve ih- tişam içinde ve dalma sarı renkli, çekik gözlü kibar bir erkeğin refakatinde lüks moda mağazalarında görüyoruz. Teres şimdi çok daha güzeldi. Nemli mavi gözlerinin İfadesi sertleşmiş ve daha tehlikeli bir manzara almıştı . Siyasi mahfelde, Çin büyük elçisinin, bit eczacı karısı olan bu eski işçi kıza âşık olduğundan bahsediliyordu. 1928 senesinde Teres Şanghayda bir mobilye mağazası açtı. Şanghayda yeni göze çarpan bu kadının Çin hükümet riçalinden biriyle alâkadar olduğu de- dikodusu yüksek muhitin alâkasını celbediyor ve Teresin ticaretini kolay * laştırıyordu. . 1930 da “Teres ve arkadaşları, ban- kast kuruldu. Bu Şapghayda mühim bir hâdise değildi, Fakat Çin hüküme- tinin bütün harp malzemesi siparişleri" ni bu banka vasıtasiyle yaptığı görülün- ce meselenin rengi değişti, Bilhassa banak direktörünün Avru- palı sarışın güzel bir kadın oluşu dediko duyu arttırdı. Herkes bu işlerden ban kanın kazanacağı parayı hesaplamağa başladı, Teres İrinmayer, Çin hükü- metinin itimadını kazanmış bir “Basil Zaharof,, u idi. Fakat son günlerde Çinin bu “Basi; Zaharofu,, nun artık işden çekileceği, Amerikan ve İngiliz bankasmda mmil- yonlarca parası bulunduğu ve hayatının mütebaki kısmını iki çekik gözlü çocu" ğu ve Çin hükümetinin nüluzlu bir şahsiyetiyle birlikte Fransanın cenu - bunda geçireceği söylenmektedir. Çinde mühim rol oynayan ikinci şa- his da, umumi harp zamanında o Avus turya ordusunun mahremi esrar ve İm- paatorluğun harp malzemesini temin eden Hlügo Lustig'dir. 1916 da gayri meşru kârdan dolayı tevkif edilmiş, fa- kat dokuz ay sonra sebset bırakılmış» tı. Uzun müddet Avusturyanm harp malzemesi vekilliğini yapmıştır. 1918 de büyük bir sermaye ile Al - manyaya geçti. Hükümetten - hattâ Berlinin göbeğinde - geniş arazi satm alarak gayet muazzam ticaret (o evleri teşkil etti ve fevkalâde bir servet yap- '. Fakat Hitlerin mevkii İktidara gelme siyle Almanyada Jaha fazla tutunamı * yacağını anladığından servetini ve Al- imanyâyr terkederek hayatını (o yeni va Yilyam Donald ve den kurmka üzere Çine gitti, Çinde Şankayşek ordularını tanzim etmek tü- zere bulunan Alman generali Von Sett ten başka tanıdığı yoktu. Şanghaya ayak bastığı zaman ancak kendisini dostu generalin evine götü * ren taksi ücretini ödeyecek kadar pa- rası vardı. Aksi tesadüf generalin çok hasta clduğunu ve kendisini kabul ede miyeceğini söylediler. Fakat, o yılmadı. Ertesi günü gener yanına çıkarak, ölüm halinde olan arkadaşından . Çin maliye vekiline hitaben , bugünkü bü- tün şans ve servetini temin eden mek- tubu aldı, Dört sene sonra artık Uzak Şarkın harp sanayii kralı olmuştu. 40 milyon dolar sermaye ile Çinde noksan olan makine sanayiini kurdu. Bugün 63 ya şında olmasına rağmen Çinin Ber tara. fında kurduğu fabri : bizzat kont” rol eder ve böylece eski servetinden daha muazzam bir servete malik olmuş» tur , Üçüncü mühim şahsiyet de evvelce bir İngiliz vapurunda aşçı olan Vi Donald'dır, (1901) senesinde Şangha- ya gelmiş ve meşhur olmak örzusiyle kaptan da vererek arı vapura bir daha dönmemiş, onun ölmüş olmasına ihtimal vapuru hareket ettirmişti. Bundan sonra Vilşam Donald evvelâ bir nakliyat şirketinde çalışmış, sonra bir Amerikan firmasının o acenteliğini yapmış ve nihayet gazeteciliğe başla- mıştır, Vilyam Donald, gazetecilik... şöhretini temin etmiştir. Çinde ilk defa olarak Hong - Kong tisaniyle gazete çıkarmış ve en çok satma Pekin Nevs gâzetesiyle rekabete başlamıştır. - Bu vaziyet karşısında Pekin Nevs gazetesi sahibi, Vilyamın gazetesini pahalıya asıl hükümetinin nüfuzlu bir şahsiyetile birlikte Fran- sada geçirecekmiş Madam Şankayşek Satın alarak kendisine evvelâ muhatrir- lik ve bir sene sonra da gazetesinin baş muharrirliğini vermiştir, Bir gün gazete #ahibi kendisini hu susi olarak çağırmış ve bundan sonra gâzetenin çin siyasetini tutmaması ve Japon propagandası yapması işin kom- şu devletin bir milyon teklif ettiğini ve bunu beraberce paylaşacaklarını ha ber vermiştir, Vilyam gayet soğukkanlılıkla; . — Yarınki nüskada Japon propa gandasını yapacak olan makalemi ilk sayfada dikkatle okunmuştur, Cevabını vermiştir Ertesi günkü gazetede, Vilyam, ga“ ete sahibinin kendisine yaptığı teklifi bütün açıkl'ğiyle anlattıktan sonra bu teklifi kabul edemiyeceğini ve bundan sonra vatansever Çinlilerin ruhuna 2€- hir aşılamak istiyen bu gazeteyi hiç bir Çinlinin okumamasını efkârrumumi- ye bildirmiştir, Bu makale gazetenin kredisini dü - şürmüş, fakat Vilyama yarım milyon” dan daha büyük menfaatler temin et- miştir. O, bu şekilde Çin hükümet reisinin itimadını kazanmıştı, Mareşal Şankayşek isyan ettiği za man da, Çin diktati e Vilyam Do- naldin çok büyük hizmetleri dokunmuş ve tamamen itimat ve dostluğunu kaza- nârak ayda bir milyon frank tahsis” ile devlet şürasına tayin edilmiştir, Bir kaç gün evvel Vilyam Donald, aşçı olarak ayrıldığı memleketine, baş- vekil ile mühim bir mülâkat yapmak ve kendisine mahrem bir haber getir * mek üzere, yeniden gelmiştir. İ Şimdi Çin Devlet Reisi sabırsızlıkla | onun avdetini beklemektedir. Kendi kendine ateş alan bir top Avrupada siyasi meseleler münakaşa olunurken, silâhlarn derbal ve kendilik” lerinden patlıyacağı ileri sürülüyor ve bu korku her saman duyuluyor. N Fakat, topların kendiliklerinden pat - ladığı, kelimenin asıl manasıyla, son gün lerde Hollandada görülmüştür. Hattâ bu hâdise hakiki bir dünya harbinin lk a- teşi şeklini almak istidadını da göster. miştir, Belçika hududuna yakın bir mesafe. de manevra yapan Hollanda askerleri, istirahat esrasımda birdenbire bir topun patladığını duyuyorlar, Top, Hollandalı askerlerin kulunduğu tepelerden birin- ç il den atılmış ve hakiki bir mermi Belçika hudutlarından içeri düşmüştür. Hüdise .Belçikada çok fena karşılanı- yon Çünkü, Hollandanm, manevra mak. sadıyla Belçikaya liücum etmek istediği kanaati hâsıl oluyor. Fakat, Hollanda hükümeti derhal itizar beyan-ediyor ve hüdisenim bir yanlışlıktan ibaret oldu- ğunu söylüyor. Yapılan tahkikat neticesinde topun i kendi kendine ateş aldığı anlaşılıyor ve hâdisenin telrrar vukua gelerek yeni bir siyasi ihtllâfa mahal vermemesi için ted- bir almiyor.