26 Haziran 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

* 26 HAZİRAN — 1037 Çanakkaledeki kaza nasıl oldu ? (Baş tarafı 1 incide) “Compagnia Genovesi Navigaziane 4 vapore,, kumpanyasına ait bulunan bu vapurun Istanbul acentesi “Laster Li. berman,, dır. Perşembe akşamı saat 21. de 12 yolcu ile limanemızdan hareket etmişti. Vapurda, Napoli, Cenova ve Marsil- ya için hububat, kereste, yapağı, fın « dık ve yumurta bulunmaktaydı. inde şu yolcular bulunuyordu: r İsaard, bayan İsaard, ba . im, bayan Varol, doktor Ha. di ve ailesi, dotor Kemaleddin ve Loui& İspanyol vapuru 9689 tonluktur. Va- lensiyodan gelmekte ve Karadeniz Sovyet limanlarına gitmekte idi. Bir petrol gemisidir. Kaza nasıl oldu Sabahın saat tam 8,25 i idi. Saat se - kizde Çanaâkkaleye vasıl olan Çapo — Pino vapuru iyi bir hava ile Boğasa doğru ilerlemektedir. Nâraburnunu dö. nen Çapo — Pino işte bu esnada ayni rota üzerinden gelen Magellanas va- puriyle karşılaşmıştır. İki vapur biribirlerini görünce dü . dükle işaret vermişler, fakat anlaşılan yekdiğerini sağa almak için icap eden manevrayı yapamadan biribirine yak- Jaşmışlardır. İşte bu sırada müthiş hir çarpışma olmuş, ve İspanyol vapuru bütün hıziyle Çapo — Pinonun üzerine gelmiştir. Bu sırada Çapo — Pino .geç kalmış - bir manevra yapmak istemiş ve tornis . tan emiştir. F at İspanyol — vapuru bütün şiddetiyle Çapo — Pinonun kıç küpes- teye yakın bir kısmına bindirmiş ve İtalyan gemisi bu müsademede Wbüyük bir yara almıştır. Fakat İspanyol gemisi deç bu çarpışmadan yarasız kurtulam ı mış provada su kesiminin iki metre üstünden bir yara almıştır. Bu vaziyet üzerine Çapo — Pino vapuru süvarisi karaya vurmak istemiş ve karaya çok — yaklaşmiıştir. Fa kat bu sırada gemi yana yattığından a'- tık kurtuluş Ümidi kalmadığını gören kaptan derhal 12 yolcusu ile 27 tayfa . sını tahlisiye sandallariyle dışarıya çe karmış ve biraz sonra saat 11,35 de gemi batmıştı: . Çapo — Pino sığlıkta battığı için bir kışmı dışarıda kalmıştır . Kazayı müteakip İspanyol vapuru İtalyan vapuruna şu telsizi çekmiştir. *“Manevrarızı gördük, Yardrma ihtiya- cın'z varsa bildiriniz.,, Yi dim istenmemesi üzerine de yo- İul am ederek bu sabah sekiz bu . çukta limatırmıza gelerek Harem önün « de demirlemiştir. Vapur saat ona kadar pratika İste . memiş ve vapur hakkında bir tahkika. ta girişilememişti. Saat on buçukta İtalyan vapurunun buradaki acentası bir taraftan müddci- umumiliğe diğer taraftan —da limara müracaat ederek İspanyol vapurunun kaptanı hakkında takibat yapılmasını istemiştir. Diğer taraltan bu sırada Çanakkale müddeiumumiliği de İstanbul müddeiu- mumiliğine bir telgraf çekerek vapur kaptanı hakkında takibatta bulunulma, sını İstemiştir . Bunun üzerine vapur durdurulmu, ve vapur hakkında transit muamelesi kakdırılmış ve emniyet beşinci şube ve liman memurları vapura giderek kon . trol yapmışlardır. Yolcuların gözile kaza Batan vapurda muhartir Hamdi Va- ralın refikası Gülnar Varal da bulun- maktaydı. Kazayı müteakip Çanakka . leden şu telgrafi çekmiştir: “Saat dokuzu on geçe, Çanakkalede. Nâraburnunda, içinde bulunduğumuz Çapo — Pino vapuruna bir hpı,,y,_,ı gemisi çarptı. Üzerimize doğru gelen bu vapurla bizim vapur arasındaki mü. sademe pek şiddetli oldu. Çapo — Pi - nonun kaptanı tornistan — ettiği — için İspanyol vapurunun, tam ortadan çerp- masına mâni oldu. Aksi takdirde bir “n içinde batardık. Tayfalar, yolcuları teselli ve gemi - , den çıkarılmalarına yardım ettilersi de sonradan yalnız kendi eçyalarını kur . tarmak gayretine düştüler ve yolcuların eşyasını tamamiyle ihmal ettiler. Hat | tâ, tayfaların, kendi mallarını kurtar - mak için tam on beş dakika bol bol va- kit bulduklarını, içlerinden bazısının elbise bile değiştirdiğini söyliyebili - rim . Karaya çıktıktan sonra, Çanakkale Sahil Sıhhiye dalresinin vesaitiyle Ça- nakkaleye nakledildik, orada vali Fey- zi ve belediye reisi Osman kazarzedelere karşı fevkalâde alâka ve nezaket gös . terdiler; bizi ellerinden geldiği kadar teselli ettiler; yiyecek ve mesken teda. rik ettiler, hattâ eğlendirmeğe çalış'ı - lar. Fakat, maalesef hepimiz parasız ve giyeceksiz kaldık.., Bu sabahki tahkikat 'Türk sularında cereyan eden bu mü- sademenin tahkikatına Türk adliyesi namıma kıymetli hâkimimiz bayan Bey- han başlamıştır. Bayan Beyhan Recele Karol vapurunun lüks mevki salonların- dan birinde bu sabah saat on buçuktan itibaren ftalyan gemisinden kurtulan tayfaları, kaptanları çarkçıları ve _:cr'k Rumen gerek İspanyol gemilerinin sü- varilerini v* vakayı görmüş olanları istievap etmiştir. Hâkim Beyhanın tah: kikatr gazetemizin basılacağı ana kada devam etmekteydi. İspanyol vn:vyunm“" k'”'f“ bugün öğleden sonra adliyeye getirilmiştir. Hâdisenin şahidi olan kaptan ne diy İspanyol vapuri runun Çal şahit olan Romanya le Karol yolcu gemi tan Marko hâdise izahatı vermiştir: or yle İtalyan vapu- le çarpışmasına bandıralı Rece- ji süvarisi kapr bize şu ĞN kontrol sıramı bekliyordum. !ıpı.nyol gemisi den evvel kııııırıılek girmişti. Şnşm muamelesini yaptıktan sonra bizim gemiye de yola devam _edcbılecz!ı bildirildi. Saat 8,20 de Naraya doğ- ru yollandık. İspanyol gemisi bizden 1,5.mil önde gidiyordu. Bu - sırada Halyan gemisi gözüktü. Hava aydınlıktr hâdiseyi birçok yolcular ve biz gayet iyi seyredebil. dik. İspanyol gemisi iskele baş omuz luğundan İtalyan gemisine bindirdi. Müsademe neticesinde İtalyan gemi. sinin bir numaralı bölmesi delindi ve gemi süvarisi baştan kara etmek için manevra yaptı. Hemen sandal. larımızı indirdik. Lâkin bizim yar- dımımıza ihtiyaç kalmadan İtalyan gemisinin bütün mürettebatı kurta- rildi. Vaka Boğazın Narada Bukalı kaleleri ınıındıki_dlf ve derin kıs mmda cereyan etli. — Sizce hâdiseden kimi mesul tutmalıdır? — Buna adliye "' koymuştur. Benim şahsi fikrim her iki gemi kan. tanının da az çok kabahatli addedi. lebilecekleridir. İspanyol — gentiginin İtalyan gemisinin iskele başomuzlu ğuna bindirdiğine bakılınca İtalyan kaptanının da İspanyol kaptanının seyrüseferde bir yolsuzluk — yapma dıkları, yani görülm_cıı lâzimgelen borda lâmbalarını görerek yol aldık ları anlaşılıyor. G" ” iki geminin ro taları pek biribirinin - üstünde — idi. Süratleri normaldi. ?ılen bu gemi: ler pek süratli ı'emıleı değillerdir. Hatta yavaş gemilerdir. Ve galiba bu süratsizlikleri yü- zünden ani bir manevra ile müsa:- demeden kurtulamamışlardır. Maw mafih bütün bu söylediklerim hep gelişi güzel tahminlerden — ibarettir. Bunlara büyük ehemmiyet verme- menizi rica ederim. Alman kızı L'dyanm fikri Ayni gemi ile İstanbula gelen ve vaka esnasında baş anbar üstünde duran genc Ve güzel bir Alman kızı da sunları söylemştir: — Bizim gimi Ispanyol gemisi- nin dümen suyu üstünden gidiyor du. İtalyan gemisi belirdiği. zaman böyle bir. müsademe olabileceğini tahmine imkân yoktu, Zira İspanyo! gemisiyle biz avni hat üzerinde sey- yettiğimiz için görüyordum ki İtalyan gemisi en az on metre sağımızda ve açığımızdadır. Burada cereyan var mı acaba. Zira İtalyan gemisi ken- diliğinden İspanyol gemisinin üstü- ne düşer gibi olmuştu. Aman aman.. HABER — Ak; ğ Tumnceli ıslahnatı BSeyit Rizamın karısı Ferhat Uşağı aşireti Pelislerinden Ani Hatun Elâziz 26 (hususi surette giden arkada şımızdan - Seyit Rızanın aranması şid detlenmiştir. Seyit Rıza karısı Âni Ha- tunu Dersimli addedilen meşhur Rehbe- Te yardım dilenmek için göndermiştir. Fakat Rehber Ani Hatunla görüşme- miştir. Akıllı bir rois Aşiret reislerinden Tacın oğlu Hıdır muhalefetin başındanberi kendisine ya- pılan müteaddit müracaatlara rağmen onların hareketine iştirak etmemiş, ve bu İşten vargeçmelerini söylemiştir. Hıdır dün Elâzize çağrılmış ifadesi alın- mıştır. Suçu görülmemiş ve hizmeti an- laşılmıştır. Hıdır köyüne dönmüştür. Niyazi Ahmet Tayyarelerimizin harekâlı Elâziz 26 (hususi) — Tunceli mım- takasına hareket eden Üüç tayyare filo- muz şakilerin son sığınakları noktaları taramıştır. Filolarımız akşam Üzeri dön müştür. Son tedip hartketi plânımın tatbikine başlanmıştır. Şimdi şakavet hareketine iştirak eden döküntüler toplanmaktadır. Şakiler arasında iaşesizlikten sonra cep hanesizlik başlamıştır. Teslim olan şaki- lerde en çoğu Üç fişek bulunmuştur. Tahrikâtçıların başı Seyit Rızayr bu maceraya sürükliyen ve Seyit Rızanın baş müşavirliğini yapan Ali Şirin şarki Dersime geçmek istemiştir. Fakat şa- kavet mıntakası, kıtaatımız tarafından ikiye ayrıldığından gidememiş ve tekrar Seyit Rızanın yanma dönmüş'tür. Seyit Rızanın, yanında butunznlahın kendisini kâmilen terkettikleri anlaşıl- mıştır. Muhalefetin diğer bütün eleba- şıları yakalanmıştır. TU aa T a ee G Gin Harlevun haletfi! Kendisine filmlerde daha şimdi- den perlak bir isim yapmış olan Ma- caristanın sarışın aktrisi İlya Meery. Jean Harlov'nun halefi olarak gös- terilmektedir. Jean hastalandığı zaman “Sara- toga, filmini çevirmekte idi. Bu filmde onun yerini Nevyork aktrisle. rinden Rita Jonson almıştır. Ne dehşetli, ne korkunç şeydi. Hele © tayfaların bağırmaları, ve acı dü- dük sesleri... T0 Benzin ihtikârı (Baş tarafı 1 incide) kuruşa satın âlmaktadırlar. İstanbul gi bi, vesaiti bol, benzin sarfiyatı fazla bir şehirde kumpanyaların başın: bu kadar boş bırakmanın verdiği bu neticenin ce- zasını İstanbul şoförleri, benzinle işli- yen motör sahipleri çekmektedirler. Bu niçin? İzmir vilâyeti belediye daim! encüme- ni daha dün tatbik sahasına — konulan yeni kanuna göre hemen faaliyet: geç- miş ve benzinin satış fiyatını — tesbit edezek şişesinin 70 kuruşa satılacağını büdirmiştir. * Ankarada toplanan tröstçü benzin şir ketlerinin satış müdüzleri benzinleri İs tanbulda, İzmir belediyesi iktisat müdür lüğünün tesbit ettiği fiyattan 15 kuruş fazlasına sattrrabilmektedirler. Doğru- su garip ve şaşılacak bir iş. Hesap basittir Söylendiğine göre Ankarada — topla- nan bu satış müdürlerinin tesbit ettikle. ri rakam yanlış esaslara istinat — ed'le- rek elde edilmiştir. Çünkü, yapılân ten- zilâtta yalnız hükümetin yaptığı tenzi- lât yekânu hesap edilmiştir. Halbuki, şöyle bir vaziyet vardır: Memlekete gelen benzin ve petrolun CİF. oktruva karşılığı duhuliye Tesmi ve ondan sonra sif kıymet gümrük ve oktrvanın yüzlle onu nisbetinde — müa- mele vergisi, daha sonra gümrük duhu- Hye ve muamele vergilerinin ve istihlâk resminin mecmyunun yüzde önu nisbe- tinde liman ücreti alınmaktadır. Şimdi, benzin ve petrol fiyatlarında yalnız gümrük ve istihlâk resmi tenzi- lâtı nazarı dikkate alınarak bir indirme yapılmış, fakat bunların duhuliye ve li- man ücretlerinde ve muamele vergisin de yapacağı tenzilât gözönüne alınma. mıiş. Fahiş kâr- Hesap gayet açık ve sarihtir. Şirket- ler benmzinden fahiş bir kâr — te min etmek düşüncesindedirler. — Uyur- sak,dikkatli davranmazsak bunu yapa- caklardır da. Misal İşte hesap; bir kilo benzinin sif kıy- meti ve istihlâki de dahil gümrüklü I- yatı 13,7$ kuruştur. Bunun — mecmuüu 15,12,5 kuruş eder. Buna yüzde ön kıy meti olan 1,51,2 kuruş ta ilâve edilince 16,63,7 yekümu bulur. Bu yekünun yüz de onu nisbetinde müuamele vergisi ilâ. ve edilirse benzinin kilesunun — toptan Batış kıymeti-olarak 18,30 kuruş bu - lunur, Yani bir şişe benzinin toptan satış kıymetinin 68,62 kuru şolması lâzım dır. Buna satıcılar için yüzde 12.5 kâ da ilâve edil'rse bir şişe benzinin 76 kuruşa satılması lâzımdir ki şimdi 85 kuruşa satılan bir şişe benzinje bunur arasındaki fahiş kâr farkı görüğür . Umarız ki, benzin #rketleri bu ko . nulan yüzde 12.5 kuruş kârı az bul . mazlar. Çünkü kendileri bugün — Yu - nanistanda bu kârla İş yapmaktadırlar Valimiz ne diyor ? Vali Muhiddin Üstündağ bu sabıh kabul ettiği bir muharririmize vilâyetin hâdiseyi nasıl teşhif ve tetkik etmekte olduğunu şöyle izah etmiştir : “— Benzin meselesinde vaziyet şu- dur. Petrol fiyatlarında. eskisine naza ran İki kuruş kadar tenezzül vardır. Fa kat benzin fiyatlarında litre başına bir kuzuş gibi bir yükselme mahsüsdur. B'zim piyasamızda hâkim olan Ro- manya piyasısının menşe, orijin Hiyat- terelfü tablatile İstanbul piyasasına da başına) beş kuruş kadar bir tereffü yap meştır, mazmafih bu tereffü büyük ana larıdır. Romanya fiyatlarında hasıl olan İ şirketlerin resmi fiyatlarındadır. Şirketlerin aralarındaki rekabet yü zünden fiyat yüklelişi ve perakendeciler arasında litre başına 20 paraya kadar hattâ bazı yerlerde daha aşağı düşmek- tedir. Bununla beraber makamın bu işi lâyık olduğu ehemmiyetle mütalca et- mekte olduğunu size söylemek isterim.., Tlicaret odasının hesabi Ticaret Odası İktısat Vekâletinden İstanbul vilâyeti kanaliyle gelen cmrte istinaden litresi 23 kuruştan gatılan benzin ve 16,3$ ten satılan petrola tenzilâttan sonra şu toptan fiyatı koöy - müş ve ilân etmiştir. Benzinin litresi 16,35. Petrolün litresi 11,34 Şunu da ilâve edelim ki Ticaret O . dası benzinin şişesi 81,70 kuruşa ge . len bu heşabr şimdi benzinin şişesi 125 kuruştan satıldığını gözönünde tuta - rak yapmıştır. Halbuki bu fiyat bir ihtikârın neticesi idi. Ve yine şunu da ilâve edelim ki bu hesapta gümrük ve istihlâkin inmesinden sonra duhuliye, diman resimleriyle muamele — vergi- sinden vukubulacak tenz'lât hesap e . dilmemiştir. Kumpanyaların bir başka marifeli Öğrendiğimize ve yaptığımız tahki- kata göre bu törstçü kumpanyalar. dan bazıları, satış dükkânlarında mevcut olan, gümrüğü yüksek öden. miş benzinlerin satışından Vükua ge. lecek zararları doğrudan doğruya « nafın sırtma yüklemek istemektedir. Matbaamıza müracaat eden bir girket satıcısı, deposunda mevcut olan ben. zin farkını kumpanyanın tanımadığı. nı, bundan kendisinin T0 liradan faz- la zararı olduğunu bild'rmiştir. Kum. panya, müracaatında kendisinc: “— Hükümet bizim zararımızı ta. mır da tazmin için bir yol bulursa, biz de sizin zararınızı öderiz!,, demiştir. Doğrusu mükemmel bir mantık! Demek oluyor ki şirketlerin kazandık. ları kâfi gelmiyor olacak ki, ufak za- rarlarını küçük esnafın sırtına yükle. mek istiyor. İ #y yt Ankarada Ankara, 26 (Hususi) — Otomobil. ciler ve sivil memurlar bazı benzin dükkânlarında cürmü meşhut yapmış- lardır. Çekiç Orak firmasından başka An. karadaki bütün benzin satıcıları bu. gün şoförleri: “benzin yoktur.,, diye başlarından savmak istemişlerdir. Bu hâreketleri vilüâyetçe ihtikâr telâkki olunmuş ve derhal alman tedbirlerle, ihtikârı tesbit edilen allı dükkân ka, patılmıştır. Ankara belediyesi petrol ve benzini ucuz'atan kanunun mer'iyete- girdiği bugün, petrol ve benzin tenekelerinin şehirde satılabileceği fiatları tesbit et. miştir. Buna göre; Büyük teneke petrol, eskiden 375 kurüşken 4'mdi toptan 258, perakende 268 kurustur. Kücük teneke petrol, es. kiden 106 kuruşken şimdi toptan T5, perakende 80 kurustur, Büyük teneke benzin, eskiden 450 gimdi toptann 318,75 ve perakende 328.71 kuruştur. Beş titrelik benzin eskiden 180, ş$imdi perakende 87 kuruştur. Bir fitre benzin cakiden 26 iken | şimdi 17,40 kuruştur. Izmirde İzmir, 25 — BPe'ediye encümeni top. lanarak, yeni kanuna tevfikan benzi- nin litresinin azamij 14 “sişesinin 70,, aksetmiş ve galon başına (yani beş litre î petrolün psrakende 12 buçük, toptan 11 buçuk kuruş'tan — satılmasını karar altına aldı ve ilân etti. — Türk Hava Kurumu Büyük Fiyangosu 3.üncü keşide İT Temmuz 937 dedir, Büyük ikramiye: 45.000 Liradır. Bundan baş'ca: 15.000, 12.000, 10000, liralık iktamiye'erle (20.000 DIKKAT: ve 10C00) liralıx iki adet mükâfat vardır. Bilet alan herkes 7 Temmuz 1937 günü akşamma kadar biletini de- Hiştirmi bulunmalıdır. Bu tarihten sonra bilet üzerindeki hakkı sakıt olur... —