16 Kasım 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

Filomuzun Malta ziyareti münasebetile bahriyelilerimiz - Bir zamanlar Akdenizi bir Türkt İstiklâl harbinde ise cihan tarihin- g:!u haline getiren; Atlas ve Hint| de görülmemiş fedakârlık ve kahra. hüuslarma uzanan; şimdiki harp| manlıklar gösterdiler. | İlerinin filikaları olabilecek tek. DErle tâ İzlanda —ve Cavada şanlı ağımızı dalgalandıran Türk de- [ıi'l'!rinin kabiliyeti, ne yazık ki, de, —'İlt'ı E_!esinî duymıyan kubbealtı ve Ba hd*_““m_kötü idaresi yüzünden israf e- L Hükümet tersanesi keyif ve ar. 4 çalıştı ve büyük muvaffakıyetle. kazanglan deniz tarihine parlak &falnr yazmakla kalarak harici po (AYa istikamet veremedi. Kralların YSonları anbarlar dolusu altın ve bllı tan başka yeni müstemlekelerin ih tarlarını getirirken, Septe, Men. | Ve Hürmüz boğazlarından miller. İzaklara giden — Türk gemicisinin akârlığı ekseriya değersiz bir fer h götürmeğe münhasır kaldı. Harp gemilerinin mutfak bacasın. duman çıksa korkusundan ne ya. ğinı şaşıran padişahlar devrinde ileîen:e Haliçte beklemeğe mahküm €n kahraman bahriyelilerimiz Bal İn harbinde İstanbulu müdafaa eder lmumi harpte Çanakkalede kah wmanlık menkıbeleri yaratırken şan *edlerine lâyık denizciler oldukla. Dispat ettiler, | AM k— Istiklâl Harbinda bahriyelilerimiz İstiklâl harbinin başından sonuna kadar Karadenizde faaliyet göstermiş olan “harp gemileri,, miz şunlardı; Aydınreis, Preveze, Şahin, Alemdar, Ba. tum, Gazal, Mebruke, Ayyıldız, Âmas dört numaralı gümrük motörü, ra, Aslan, bir ve iki numaralı motör- botlar, Trabzon ve Samsun.. Oldukça büyük bir filo değil Fakat bu gemilerin nasıl şeyler oldu. mi? ğunu anlayınca kanaat derhal değişe, cektir. Şahin 1250 tonluk bir ticaret gemi- si idi. Mücadelemizin müsadere olunmuştu. Alemdar, takriben 250 tonluk biz tahlisiye gemisi idi. Ayrı bir kahra. manlık efsanesine mevzu olacak — bir şekilde kaçarak milli kuvvetlerimize iltihak etmişti. Dört numaralı gümrük gemisi an. cak vüz tonluktu, milli kuvvetlerimize Ereğiide iltihak etmişti. Batum her seferinde sızıntı ilk günlerinde yerle Maar . anekmi ee n di Üa ĞÜLi anak ai De Üait gö gşrayia) HBAT Y aieiüselrem H S GAĞA İ GÜ DEAN : SD KS Denizaltı gemilerimizden Gür Yavuzun evsalı Yavuz 22640 tön hacmindedir. Boyu 185 küsur metre, arzı en geniş yerin- de 30 metreye yakındır. Çektiği su, yani deniz sathından aşağı olan kıs- mı 8 metrodan fazladır. Makineleri 70.000 beygir kuvvetin- dedir. Dört uskuru vardır. Sürati 28,6 mildir. Zırhları kuşakta 10,5 ilâ 19, ağır topları da 20,5, tali bataryalarda 13 santimetro kalınlığındadır. İkişer ikişer toplu beş tarete tak- sim edilmiş 28 santimetrelik on topu vardır. Tali bataryalar 12 tane 15 santimetrelik, 12 tane 8,8 santimetre- lik toptan müteşekkildir. Daha ufak mikyasta topları ve torpil kovanları mevcuttur,. Mürettebatı bin kişiden fazladır. Kö mür anbarları 3100 ton kömür almağa müsaittir. İ;î:vuz muharebe kruvazörümüzün l 1 1912 senesinde Hamburg tersa- kni"de ikmal edilmiştir. Almanya- %Ğudüli kruvazörü ile birlikte - o 'ihi] i parayla - 80 milyon mark mu- hînde satmalmmmıştır. _uçmBenelik olması evsafı harbiyesini n t!î-'cek bir vaziyet değildir. Nete- ax_pbîlyük devletler de ayni yaşta gemileri — kullanmaktadırlar; —î'”amarm Jan Bar, İtalyanların Ka- ldâîrte:m ha.rP gemıleı_'ı de ayni yaş- y ve bugün faal filoya dahil bu- lılhl'o_rı:a.r. Kaldı ki Yavuz 1930 da e- i%hır tamir görmüş ve inşası tari- büz ki evsafr iade edildikten başka Bdanokta,larda çoğaltılmıştır. Biz bu- ğ Yavuzun Almanlardan yeni alm- Br&îlîıanki vaziyetine dair malümat atğm: yeni kudreti hakkında ma- İa 4 Vermek bizim ne elimizdedir, ne Zai !U»&ıîn ğzhgb_f"?# Trabzon üssübahrisinde bulunan gemilerimiz. (Bahriye- %klheı Şıkla! mücadtlesinde bu çürük çarık teknelerle kahramanlık €ri yaratmışlardır. SAĞMü ri çimento ile sıvanan çürük bir tekne cikti. Gazal 90 tonluk bir römorkör, Meb. rüke motörlü bir mavna idi. Ayyıldız 70 tonluk motörlü bir yelken gemisi idi. Torpito gibi kullanılıyordu. A- masra da ayni mahiyette bir teknecik- ti. Aslan 25 tonluk bir salapurya idi. Bir ve iki numaralı motörler Sakarya harbi sırasında Ruslardan — alınmış kırkar tonluk yirmi mil süratli tekne. lerdi. Trabzon bu motörler tarafın. dan müsadere edilmiş bin tonluk bir vapurdu. Enosis isimli olan bu va- pura sonradan Trabzon ismi verilmiş. ti. İlk ismi Uranya olan 3000 tonluk Samsun da Gazal römorkörü tarafın. dan zaptedilmişti. Aydınreis ve Pre- veze ise beş yüz tonluk gambotlardı. Altışar tane ufak çapta topları vardı. İşte Türk bahriyelileri bu vasıtâ. larla hakiki harp gemilerinden müte. şekkil bir filonun yapacağı işleri ba- şarmak kahramanlığını göstermişler. İnönü ve Sakaryalarda çarpışan kar. deşlerine denizden yardım edebilmek için tarihte eşi görülmemiş fedakârlık larda bulunmuşlardır. Denizcilerimizin istiklâl harbinde. ki hizmetlerini şöylece hulâsa etmek kabildir: 1 — Muhtelif menbalardan, İstan- buldan temin edilen harp malzemesini denizden kaçırmak. 2 — İstanbuldan kaçırılan silâhla. rın, mühimmatın ve gemilerin harbe hazır bir hale getirilerek kısmen sa. hillerimize konulması — ve kısmen dt içerilere nakli, 3 — Parça halinde getirilen deniz tayyarelerinin Amasrada kurularak faaliyete geçirilmesi. 4 — Pontosçuları denizden tazyik, 5 — Trabzon, Samsun ve Amasra- nın meykii müstahkem haline getiril. mesi. Bilhassa Akdenizde Fethiyenir alelacele bir mevkii müstahkem hali. ne getirilerek burasını Elli kruvazö- rünün mütemadi hücumlarından tah. lis ve Elliyi hasara sokarak firara mecbur etmeleri. 6 — Karadenizde düşman gemileri. nin, düşman torpitolarına — rağmen, hücum ve zaptedilmeleri; düşman mü- nakalâtının men ve tahdit edilmesi, Cumhuriyet devrinde Türk denizciliğini lâyık olduğu mevkie ulaştırmak yolunda azimle ça. lışan cumhuriyet idaresi, her sahade olduğu gibi bu işte de plânla hareket etmektedir. Her şeyden evvel iyi ye, tişmiş denizciler, sonra gemiler lâzım- dır. Bu sebeple cumhuriyetimizin ilk yıllarında tamir edilen ilk harp gemi. lerimiz talim ve terbiyeye hasredilmiş, ondan sonra yeni gemiler alınmasına başlanmıştır. İşte böyle plânla hare. ket edilmesinin neticesi olarak bahri- yemiz, bugün, iyi yetişmiş, teknik ma. lümatı kuvvetli mürettabat elinde ye ni gemilerle mücehhez bir hale gelmiş, bahriyelilerimiz Türk dotTanmasının daha zenginleştirilmesini istemeğe hak kazanmış bir seviyeye Yyükselmiş. lerdir. Donanmamızı imkân bulduk- ça yeni gemilerle kuvvetlendirebiliriz. Çünkü teknik elemanlarımız bu yeni gemileri de azami meharetle kullan, mak derecesini almış bulunuyorlar. * K * Barbarosların, Turgutların torun. larma, dost memleket — limanlarında Türk bayrağını — dalgalandırmağa gittikleri bu gün “Yolunuz açık olsun,, derken deniz tarihimizin sanlı şehitle rini de unutmryalım. Midilli. Mesudi- ye kahramanları! Sanlı bahriye şehit lerimiz! Müsterih olunuz! Kardeşle. riniz, Türk bahriyelileri, cumhuriyet sayesinde en mükemmel — vesaite kavuştular ve irabımnda sizler gibi ha- yatlarını feda etmekten çekinmiyecek lerdir, Ey Hani Hamidiye kruvazörünün hatıra def- terine yazdıkları yazı: | “Hamidiye kruvazörü, maziden ya- digâr kalan donanma aksamı içinde, Türk cumhuriyetinin denizlerde faali- yete geçen ilk gemisi oldu. Beş sene- denberi mütehassiri'olduğum deniz ha yatrımı kama gtağatarmn Aaskır safima al- du. Türk donanması kumanda ve Za- bitan heyetini bu gemide ve buna re- fakat eden Peykişevket torpito kru- vazöründe tanıdım. Temas ettiğim Tu- hu genç, mefküresi genç, bu istikbal kumandan ve zabitleri bahriyemiz için en kuvvetli ümitler hâsıl etti. Bu kıy- metli, şedit arzulu heyeti yadigârı ma zi olan bu gemi içinde bırakmakla ik- tifa olunamaz. Onları müsteid ve müs- tahak oldukları kadar inkişafa mazhar edebilmek için, bugünün icabatına ka- vuşturmak lâzımdır. Hudutlarının mühim ve büyük ak- samı deniz olan Türk devletinin do- nanması da mühim ve büyük olmak gerektir. O zaman Türk cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır. Mü- kemmel ve kadir bir Türk donanması- na malik olmak gayedir. Bunun ilk a- zimet noktası sefaini harbiye tedari- kinden evvel onları muvaffakıyetle sevk ve idareye muktedir kumandanla- ra, zabitlere, mütehassıslara maliki - AT aviğ ürk Bahriyelilerimiz « n ü— li v e el ÜÜÜ A ÜĞĞÜ D 1 - yettir. Hamidiye ve Peykişevkette ta- nıdığım arkadaşlar gayeye yürüyebile- ceğimizin canlı ve kıymetli delilleri- dir. Bugün için bu güzide heyet büyük alâkayla muhafaza olunacaktır. Mevcut büyük küçük gemilerimiz- den yalnız kabili istifede olanlar tef- t çermn söllm sere Eücgem - heyeti umumiyesinden faal ve nafi un- surlardan mütevazı bir bahri cüzütam vücuda getirmek imkânma kani ol- dum. Bunun için hükümeti cumhuri- yenin, tedbir ve teşebbüsleriyle şahsan alâkadar olacağım ve kıymetli bir nok- tai azimeti bulduktan sonra ondan mu azzam gayeye yürümek ve ona vâsil olmak elbette müyesser olacaktır.., 20 Eylül 192) Adatepenin hatıra defterine yaz- dakları: “Adatepe ile kısa yolculuğun değer- li hatirasmı unutmıyacağım. Yakın- dan tanrmak fırsatma malik olduğum seçme deniz kumandanlarımız, genç zabitlerimiz ve denizcilerimizle iftihar ettim.,, 27 Temmüz 1938 Büyük Millet Meclisi kürsüsünde: “Deniz silâhlarıma ehemmiyet veri- yoruz. Denizcilerimizin iyi silâhlı ve iyi talimli olarak hazırlanmaları bü- yük emelimizdir.,, 29 Eylül 1923 — Hızır Reis ganbotuj Bozcaadayı teslim aldı. 1918 — denberi Boğazı geçen ilk Türk harp gemisi olan Hızır Reis ayni şekilde İmrozu da tes- lim aldı; Yunan memurları ve jandar- maları bir Yunan toörpidosile bu iki ada- yı terkettiler. Adalara Türk bayrağı çe- kilirken Hızır Reis topla şanlı sancağı- mızı selâmladı. 22 Eylül 1925 — Reisi cumhurumu- zun Marmara ve İzmirde yaptığı seya- hat dolayısile 'filomüz 1918 denberi ilk defa olarak resmi bir tezahüre iştirak etti. Büyük şefimiz Reşit paşaya — geçti; Ertuğrul yatile Gülnihal — Reşitpaşayı takip ediyordu. En önde de Peykişevket torpidosu gitmetkeydi. Basra ve Akhi- sar torpidoları Reisicumhurumuzun bu- lunduğu vapurun iki tarafında idiler. Donanmamızın Cumhuriyet devri takvimi Nisan 1925 — Büyük Millet Meclisi Yavuzumuzun tamiri için üç — milyon lira tahsisat kabul etti. , 12 İlkteşrin 1929 — Yavuz Gölcük- te sabih havuzdan indi. Gayet — nazik olan bu iş sabahın saat yedi buçuğun- da başladı ve saat on altı buçukta mu- vaffakiyetle bitti. Tamir bundan sonra su Üstünde yaplıdı ve muharebe kruva- zörümüz 1930 senesi ilkkânununun son larında yepyeni bir hale geldi. 18 İlkteşrin 1931 — Yeni alınan A- datepe ve Kocatepe torpido muhripleri mize merasimle bayrağımız çekildi. 6 Sonteşrin 1931 — Yeni yaptırıları Sakarya ve Dumlupınar denizaltı ge- milerimize Türk bayrağı çekildi. Fele- menkte yaptırılan Birinci ve İkinci İnö- nü denizaltr gemilerimiz iki sene evvel donanmamıza iltihak etmiş bulunuyor- lardı. VA