16 Kasım 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

Bir zamanlar Akdenizi bir Türk Xu haline getiren; Atlas ve Hint wuslarını uzanan; şimdiki harp ilerinin filikaları olabilecek tek. | ötle tâ İzlanda o ve Cavada şanlı ağımızı dalgalandıran Türk de lerinin kabiliyeti, ne yazık ki, de. “1 Sesini duymıyan kubbealtı ve Ra N İn kötü idaresi yüzünden israf e “ Hükümet tersanesi keyif ve ar. * çalıştı ve büyük muvaffakıyetle. kazaneları deniz tarihine parlak falar yazmakla kalarak barici po Ya istikamet veremedi. Kralların Yonları anbarlar dolusu altın ve | *Stan başka yeni müstemlekelerin tarlarını getirirken, Septe, Men. Ye Hürmüz boğazlarından miller. Yeaklara giden Türk gemicisinin kârlığı ekseriya değersiz bir fer götürmeğe münhasır kaldı. Harp gemilerinin mutfak bacasın.| duman çıksa korkusundan ne ya. İn: şaşıran padişahlar devrinde lerce Haliçte beklemeğe mahkün n kahraman babriyelilerimiz Bal harbinde İstanbulu müdafaa ede! Umümüi harpte Çanakkalede katı mliık menkıbeleri yaratırken şan | *edlerine lâyık denizciler oldukla. "İspat ettiler. kiraz muharebe kruvazörümüzün 2 senesinde Hamburg tersa- ki ikmal edilmiştir. Almanya Midilli kruvazörü ile birlikte - o ki parayla « 80 milyon mark müz! yrde satmalımmıştır. em olması evsafı harbiyesini işülecek bir vaziyet değildir. Nete- aç yük devletler deayni yaşta gemileri (O kullanmaktadırlar; tk ların Jan Bar, İtalyanların Ka- üystemi harp gemileri de ayni yaş- lar ve bugün faal filoya dahil bu- yy çalar. Kaldı ki Yavuz 1930 da e- ei tamir görmüş ve inşası tari- ia €vsafı inde edildikten başka ha oktalarda goğaltılmıştır. Biz bu- & Yavuzun Almanlardan yeni alın- Zamanki vaziyetine dair malümat| İng 5 yeni kudreti hakkında mas) İş vermek bizim ne elimizdedir, nei doğrudur, ıl yaratmışlardır. | tahlisiye gemisi idi. Ayrı bir kahra İz Ty Trabzon üssilbahrisinde bulunan gem lerimiz. Meni tiklât mücadelesinde bu çürük çarık teknelerle kahramanlık hraman bahriyelilerimiz İstiklâl harbinde İse cihan tarihin | de görülmemiş fedakârlık ve kahra. manlıklar gösterdiler, istiklâl! Harbinda bahriyelilerimiz İstiklâl harbinin başından sonunu kadar Karadenizde faaliyet göstermiş) olan “harp gemileri, miz şunlardı; | Aydinreis, Preveze, Şahin, Alemdar,! dört numaralı gümrük motörü, Ra.! tum, Gazal, Mebruke, Ayyıldız, Amas ra, Aslan, bir ve iki numaralı motör botlar, Trabzon ve Samsun.. Oldukça büyük bir filo değil Fakat bu gemilerin nasıl şeyler oldu. j? mi? ğunu anlayınca kanaat derhal değişe. cektir, Şahin 1250 tonluk bir ticaret gemi- si idi. Mücadelemizin müsadere olunmuştu. Alemdar, takriben 250 tonluk biz ilk günlerinde manlık efsanesine mevzu olacak o bir şekilde kaçarak milli kuvvetlerimize iltihak etmişti, Dört numaralı gümrük gemisi an. cak yüz tonluktu, milli kuvvetlerimize Ereğlide iltihak etmişti. Batum her seferinde sızıntı yerle Yavuz 22640 ton hacmindedir. Boyu 185 küsur metre, arzı en geniş yerin- de 30 metreye yukmdır. Çektiği su, ni deniz sathından aşağı olan kıs-| mu 8 metrodan fazladır. Makineleri 70.000 beygir kuvvetin- dedir. Dört uskuru vardır. Sürati 28,6! mildir. Zırhları kuşakta 105 ilâ 19, ağır) topları da 20,5, tali bataryalarda 15 santimetro kalınlığındadır. İkişer ikişer toplu beş tarete tak- sin edilmiş 28 santimetrelik on topu vardır. Tali bataryalar 12 tane 15 santimetrelik, 12 tane 8,8 santimetre- lik toptan müteşekkildir. Daha ufak mikyasta topları ve torpil kovanları mevcuttur, Mürettebatı bin kişiden fazladır. Kö' mir anbarları 3100 ton kömür almağa müsgiltir. e İŞ e e X bl > bn (Bahriye X Se ri çimento ile sıvanan çürük bir tekne cikti, Gazal 90 tonluk bir römorkör, Meb. ruke motörlü bir mavna idi, Ayyıldız 70 tonluk motörlü bir yelken gemisi idi. Torpito gibi kullanılıyordu. A. masra da ayni mahiyette bir teknecik- ti. Aslan 25 tonluk bir salapurya idi. Bir ve iki numaralı motörler Sakarya harbi sırasında Ruslardan (alınmış kırkar tonluk yirmi mil sliratli tekne lerdi. Trabzon bu motörler tarafın. dan müsadere edilmiş bin tonluk bir vapurdu. Enosis isimli olan bu va” pura sonradan Trabzon ismi verilmiş. ti. İlk ismi Uranya olan 3000 tonluk Samsun da Gazal römorkörü tarafm. dan zaptedilmişti. Aydınreis ve Pre veze İse beş yüz tonluk gambotlardı. Altışar tane ufak çapta topları vardı. İşte Türk bahriyelileri bu. vasıtâ. larla hakiki harp gemilerinden müte. şekkil bir filonun yapacağı işleri ba- şarmak kahramanlığını göstermişler. İnönü ve Sakaryalarda çarpışan kar. deşlerine denizden yardım edebilmek için tarihte eşi görülmemiş fedakârlık larda bulunmuşlardır. Denizcilerimizin istiklâl harbinde. ki hizmetlerini şöylece hulâsa etmek kabildir: 1 — Muhtelif menbalardan, İstan buldan temin edilen harp malzemesini denizden Kaçırmak. 2 — İstanbuldan kaçırılan silâhla. rın, mühimmatın ve gemilerin O harbe hazır bir hale getirilerek kısmen sa. hillerimize konulması (ve kısmen de içerilere nakli. 3 — Parça halinde getirilen deniz taryârelerinin Amasrada kurularak faaliyete geçirilmesi. 4 — Pontasçuları denizden tazyik. 5 — Trabzon, Samsun ve Amasra” nın mevkii müstahkem haline getiril. mesi. Bilhassa Akdenizde Fethiyenir alelacele bir mevkii müstahkem hali. ne getirilerek burasını Elli kruvazö- rünün mütemadi hücumlarından tah. lis ve Elliyi hasara sokarak firara mecbur etmeleri, 6 — Karadenizde düşman gemile*.. nin, düşman torpitolarına rağmen, hücum ve zaptedilmeleri; düşman mü- nakalâtının men ve tahdit edilmesi, Cumhuriyet devrinde Türk denizciliğini lâyık olduğu mevkie ulaştırmak yolunda azimle ça. Nişan cumhuriyet idaresi, her suhade olduğu gibi bu işte de plânla hareket etmektedir. İer şeyden evvel iyi ye. tişmiş denizciler, sonra gemiler lâzımı- dır. Bu sebeple cumhuriyetimizin ilk yüllarında tamir edilen ilk harp gemi. lerimiz talim ve terbiyeye hasredilmiş, ondan sonra yeni gemiler alınmasına başlanmıştır. İşte böyle plânla hare. ket edilmesinin neticesi olarak bahri- yemiz, bügün, iyi yetişmiş, teknik ma. lümatı kuvvetli mürettabat elinde ye ni gemilerle mücehhez bir hale gelmiş, bahriyelilerimiz Türk donanmasının daha zenginleştirilmesini istemeğe hak kazanmış bir o seviyeye yükselmiş, lerdir, Donanmamızı imkân bulduk- ça yeni gemilerle kuvvetlendirebiliriz. Çünkü teknik elemanlarımız bu yeni gemileri de azami meharetle kullan. mak derecesini almış bulunuyorlar, *.. Barbaroslarım, Turgutların torun, larma, dost memleket Türk Obayrağnı (o dalgalandırmağa gittikleri bu gün “Yolunuz açık olsun,, derken deniz tarihimizin sanlı sehitle rinf de unutmıyalım, Midilli, Mesudi- ye kahramanları! Şanlı bahriye şehit lerimiz! Müsterih olunuz! Kardeşle. riniz. Türk bahriyetileri, cumhuriyet sayesinde en mükemmel (o vesaite kavuştular ve iestında sizler gibi ha- yatlarını feda etmekten çekinmiyecek lerdir, İ limanlarında) yuze setâmladı. ! Yavucun baş taraftan Yavuz taretlerinin birer topu ile salvo atış yaparkön — ag ş ip At at ürk Bahriyelilerimiz Hamidiye kruvazörünün hatıra def- terine yazdıkları yası: I “Hamidiye kruvazörü, maziden ya- digâr kalan donanma aksamı içinde, Türk cumhuriyetinin denizlerde faali- yete geçen İlk gemisi oldu. Beş sene- denberi mütehassiri olduğum deniz ha yememe Bema gmmtam mrk mam du. Türk donanması kumanda ve Zâ- bitan heyetini bu gemide ve buna re- fakat eden Peykişevket torpito kru- vazöründe tanıdım. Temas ettiğim ru- hu genç, mefküresi genç, bu istikbal kumandan ve zabitleri bahriyemiz için en kuvvetli ümitler hâsıl etti. Bu kiy- metli, gedit arzulu heyeti yadiyârı ma zi olan bu gemi içinde bırakmakla ik- tifa olunamaz. Onları müsteid ve müs- tahak oldukları kadar inkişafa mazhar edebilmek için, bugünün icabatına ka- vuşturmak lâzımdır. Hudutlarının mühim ve büyük ak-. samı deniz olan Türk devletinin do- nanmasi da mühim ve büyük olmak gerektir. O zaman Türk cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır. Mü- kemmel ve kadir bir 'Türk donanması- na malik olmak gayedir. Bunun ilk a- zimet noktası sefaini harbiye tedari- kinden evvel onları muvaffakıyetle sevk ve idareye muktedir kumandaniz- ra, zabitlere, mütehassıslara maliki - Do yettir. Hamidiye ve Peykişevketie ta- nıdığım arkadaşlar gayeye yürüyebile- ceğimizin canlı ve kıymetli delilleri- dir. Bugün için bu güzide heyet büyük alâkayla muhafaza olunacaktır. Mevcut büyük küçük gemilerimiz- den yalnız kabili istifade olanlar tef- alien zi mmm e heyeti umumiyesinden faal ve nafi un- surlardan mütevazı bir bahri cüzülam vücuda getirmek imkânma kani ol- dum. Bunun için hükümeti cumhuri- yenin, tedbir ve teşebblisleriyle şahsan alâkadar olacağım ve kıymetli bir nok- tai azimeti bulduktan sonra ondan mu azzam gayeye yürümek ve ona vâsıl olmak elbette müyesser olacaktır.,, 20 Eylül 1925 Adatepenin hatıra defterine yaz dıkları: “Adatepe ile kısa yolculuğun değer- li hatirasmı unutmıyacağım. Yakm- dan tanımak fırsatma malik olduğum seçme deniz kumandanlarımız, genç zabitlerimiz ve denizcilerimizle iftihar ettim.,, 27 Temmuz 1938 Büyük Millet Meclisi kürsüsünde; “Deniz silâhlarına ehemmiyet veri» yoruz. Denizellerimizin iyi silâhlı ve iyi talimli olarak hazırlanmaları bü- yük emelimizdir. nanmamızın Cumhuriyet devri takvimi 29 Eylül 1923 — Hizır Reis ganbotu| Bozcaadayı teslim aldı. 1918 o denberi Boğazı geçen ilk Türk harp gemisi olan Hızır Reis ayni şekilde İmrozu da tes- Tim aldı, Yunan memurları ve jJandar- maları bir Yunan torpidosile bu iki ada- yı terkettiler. Adalara Türk bayrağı çe- kilirken Hızır Reis topla şanlı sancağı” 22 Eylâl 1925 — Reisi cumhurumu- zun Marmara ve İzmirde yaptığı seya- hat dolayısile filomuz 1918 denberi ilk defa olarak resmi bir tezahüre iştirak etti, Büyük şefimiz Reşit paşaya (geçti; Ertuğrul yatile Gülnihal (o Reşitpaşayı takip ediyordu. En önde de Peykişevket torpidosu gitmetkeydi. Basra ve Akhi- sar torpidoları Rejsicumhurumuzun bu- Junduğu vapurun iki tarafında idiler, Nisan 1925 — Büyük Millet Meclisi Yavuzumuzun tamiri için üç (milyon lira tahsisat kabul etti, 12 iikteşrin 1929 — Yavuz Gölcük- te sabih havuzdan indi. Gayet “nazik olan bü iş sabahın saat yedi buçuğun- da başladı ve saat on altı buçukta mu- vatfakiyetle bitti, Tamir bundan sonra su üstünde yaplıdı ve muharebe kruva- zörümüz 1930 senesi ilkkânununun son larında yepyeni bir hale geldi. 18 Iikteşrin 1931 — Yeni alman A- datepe ve Kocatepe torpido muhripleri mize merasimle bayrağımız çekildi. 6 Sonteşrin 1931 — Yeni yaptırılan Sakarya ve Dumlupınar denizaltı ge- milerimize Türk bayrağı çekildi. PFele- menkte yaptırılan Birinci ve İkinci İnö- nü denizaltı gemilerimiz iki sene evvel donarmamuıza iltihak etmiş bulunuyor- lardı,