1 Ağustos 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

İsmet Inönünün mühim nutku “Boğazların yeniden techiz olunması için vergi koyacak ve yeniden külfetler teklif edecek Boğazlar mukavelenamesinin Ka mutayca tasdikinden ©: < Başvekil İsme* Imönü bir nutuk söylemiştir. Arkadaşlar, yeni Boğazlar muka- velesi, Türkiyenin emniyetini ve haki- müyetini Milletler arasmda teyit eden güzel bir vesikadır. Dr. Aras bu vesika ile yalnız Tür- kiyenin ereniyeti için güzel bir hizmet ifa etmekle kalmadı. Beynelmilei sulh davasının yorulmaz bir yolcusu oldu- ğunu bir kere daha ispat etti. (Bravo sesleri, alkışlar). Arkadaşlar, beynelmilel mushede- lerin her biri bir devrin ifadesidir. De- nilebilir ki yeni Boğazlar mukavelesi 923 tenberi yeni Türk devletinin siya setini ve varlığını gösteren bir vesika dır. Bu varlık, herşeyden evvel kudret iade eder. (Bravo sesleri alkışlar), Atatürk rejiminin Türk milletine bu kadar az bir zaman zarfında her #aha da temin ettiği kuvvet, kudret ve iti- bar, beynelmilel bir sahada tasdik €- dilmiş oluyor. Dahili siyaset itibariyle bütün milletimizi yeniden itimat ve if- tihara gark edecek mühim bir hadise karşısındayız. (Alkışlar), Arkadaşlar, yeni Boğazlar muka- velesi ils memnun olduğumuz diğer bir cihet de Türkiyeye, Türkiye siya- setine imlletler arasmda gösterilen yüksek itimattır. Boğazlar konferansından memnü- niyetle çıkıştmızm bir mühim sebebi, #lükadarların hepsinin de memnun çık miş olmalarıdır, İştirak edenler kâmi- nza ettiler. Bu meyanda 923 mu- kavelesini kabul e! memiş olan dostu müz Sövyötler de b'zimle beraber im- iler, Bunu me.inuniyetle kaydet i bir zevk telâkki ederim. Ve size yine memnuniyetle haber veririm ki bu anda Sovyet ittihadında dahi Bo- fazlar mukavelesi tasdik edilmiş bulu- nuyor. (Alkışlar, bravo sesleri) (o Bu memleket, bir buçuk aydanberi holecan içinde konferansı takip etti. Bu rüllelin hususiyetlerini yakından tanıyanlar ve bu milletin tarihini bi- lemler, bunu gavet tabit bulacaklardır. Boğazlarda yatan ölülerden her ev- de bir hatıra vardır. 7 Bizim, yeni Türkiyenin siyasetini anlamak için, onun zihniyetini de bil- mek lâzımdır. Bizim zihniyetimiz, im- paratorluğun beynelmilel âleme mal etmiş olduğu kanaatlerden büsbütün; başkadır. Biz, beynelmilel beraberlik ve sulh hayatında çalışırken, geçmiş! değiliz ,, hatıralardan aslâ kin tutmuyor ve as- lâ intikam takip etmiyoruz. Arkadaşlar, bunun kadar mühim olan birsey daha vardır, Biz, korkuya müstenit bir siyaset bilmiyoruz. Bizim bu siyasetimizi hoş görenler bizimle beraber çalışmaktan istifade edeceklerdir... Bizim bu siyasetimizden ayrı bir siyaset takip edeceğimizi w- manlar, elbette inkisara uğrıyacaklar- dır. Türk milletinin, icap ederse, yapa- cağı fedakirlikların hududu olmadi biliriz. Size haber verebilirim ki, in Boğazların yeniden teçhiz olun- ması için vergi koyacak ve yeniden külfetler teklif edecek değiliz o Biz memleketin iyi bir iktisadi ve mali siyasetle elde edeceği tabii inkişafın diğer ihtiyaçlara olduğu gibi, ordusu» mun ihtiyacına da kâfi geleceği kanaa- tini muhafaza ediyoruz. Mali siyase- timiz bu noktalardan bir iki defa mi- salini gösterdiğimiz gibi, mevcut ver- gilerden bazılarını indirmiye gülene yildir. Bugünkü siyasetimiz budur, Beynelmilel vaziyet fevkalâde bir mecburiyet göstermezse, bu takip et- tiğimiz mali siyasete devam edeceğiz. Şimdi arkadaşlar, bu uğurlu top- lanlınızı bitirirken hükümete göster“ diğiniz teveccühü reylerinizle bildir. menizi ve bu suretle hükümete, ağır mes'uliyetler içinde, yeniden ta76 neşe ve hayat vermenizi isterim, (Alkış. lar). Ingiltere 10 milyon Ingiliz lirası ile Sovyetlere kredi açtı Moskova, 81 (A.A.) — Tas ajansı bildiriyor: 18 temmuzda Londrada Sovyetler Birliği ticaret mümessili M. Ozerski ile ingiliz Kredi ve İhracat dairesi di. rektörü M. Mikson arasmda mektup. lar teati edilmek suretile İngilterenin Sovyetler Birliğine beş sene müddetle ve yüzde 5,5 faizli 10 milyon İngiliz liralık bir kredi açması hakkında bir anlaşma vücuda getirilmiştir. Bu kre. di ile Sovyetler Birliğinin 1 ağustos 1936 dan 30 eylül 1957 ve kadar Sov yetlerin İngiltereye verecek.eri sipa. rişlerin bedeli pegin olarak ödenecek. tir. Resmimiz dünyanın en Büyük gemisi olan Ken Mari'nin Nevyorka son sefe. rini gösteriyor. Bu transatlantik, sele fi olan Normandi'nin rekorunu gene Kıramamışlır. “Mavi kurdelâ remsile gösterilen şampiyonluk hâlâ Fransızlardadır Satılık arsa Beyazıtta Soğanağa mahallesi Nur sokağında bütün Marmarayı gören 157 metre arsa satılıktır. Yanındaki İl numaraya sorunuz. HABER — Aksam Poitaiı Boğazlar mukavelesi Kam tayda ittifakla tasdik edil& Hariciye Vekili, Italyanın bize teminat vermesi Ü ingiltereye Akdenizde yardım taahhüdünün devamına lüzum görülmediğini anlattı Dün Kamutayın Boğazlar mukavele” namesini tasdik ve onunla alâkadar lâ- yihaları kabul için yapmış olduğu top” lantı büyük bir heyecanla bitmiştir. Böşvekil İsmet inönü ve Hariciye ve kili Tevfik Rüştü Aras nutuklar söyli- yerek hükümetin noktâi nazarmı ve bey nelmilel siyaset âleminde o Türkiyenin mevki ve tesirini anlatmışlardır. Muhte Wf saylavlar söz almışlar ve son müzaf feriyet karşısmda hislerini ve fikirlerini bildirmişlerdir. Hariciye vekili Tevfik Rüştü Arat biri mukavelenamenin tasdikinden ev” vel, diğeri sonra olmak üzere iki nutuk söylemiştir. Har'ciye Vekilim.zin nutku Hariciye vekilimiz bunlardan birinci" sinde ezcümle demiştir ki: “Büyük şefimiz Atatürk,Loran Boğaz lar mukavelenamesinin tadilinin ergeç bir zaruret olduğunu hervakit ihtar c” derdi.Memleketimizin müdafaası için hü kümetle yapılan askeri müzakerelerde ge nel kurmay başkanımız Mareşal Çak “| mak boğazlarda gayri askeri halin mah» zurlarmı daima ileri sürmüştür. İngilterenin sabık başvekili Mösyö Mac Donald tarafından tahdidi teslihat komisyonunda teklif edilen malüm pro je hakkında hükümetin mütaleslermt! ifade için Cenevredeki o murahhasımız tarafından irat edilecek nutkun esasla» rını burada arkadaşım Numan Mene *| mencioğlu ile birlikte ihzar ederek şe- fim İsmet İnönünün tasvibine arzetti ğim esnada idi ki, büyük Başvekil ar -| tık boğazlar meselesinin ortaya konma- # zamanı geldiğini bana emretmiştir. Bu direktif üzerindendir ki harici - yemiz bu işe de koyuldu. Kıymetli Baş- vekilimizin talimatın: tam yerine getir- mek için hiç bir fırsatı fevtetmedim.On dan sonraki safahat biraz evvel arzet- tiğim gibi tamamile malümunuz olmuş tur, Yeni mukavelenin hususiyeti Şimdi yüksek tetkikinize arzolunan bu mukavelenamenin esaslı bir hususi” yeti memleketimizin yalnız ayrılmaz bir parçası değil, fakat ayrılmaz parçaları nr biribirine bağlıyan bu kıt'ası üzerin- de tam blkimiyetimizin sade muslihane değil çok dostane olarak temin edilmiş” olması ve memleketimizin müdafaası - nın istilzam ettiği tahkim hakkmın mu küvelenamenin imzasile beraber tanın - muş bulunmasıdır. 1924 Lozan mukavelesile gayri as - keri hale ifrağ edilmiş olan komşumuz! ve dostumuz Yunanistana sit Limni ve Samotra adalarına dair olan büküm de Montrö mukavelesile kalkmış oluyor demektir ki bundan da ayrıca memnu - nuz. Ni Bu münasebetle yeni Türkiye siya setinin bir vaslını da tekrar etmek İs - terim: Kendimiz için iyi gördüğümüzü dostlarımız için de iyi görmek ve hak- kımızda nâreva telâkki ettiğimiz her şeyi yalnız dostlarımız için değil, fâkat hiç bir devlet hakkında temenni etme » mek... Memleketimiz için çok hayırlı bir ikbal | mukaddemesi olarak telakki ettiğim bu mukavelenamesinin lütfen ve müstaceli yorür. Evlâtlarımıza memleketi lekesiz ve eksiz, hiçbir taraftan müdahale imkâ nı olmıyan baştanaşağı müstakil bir Wi” ke olarak teslim ediyoruz.., ittfakla kabul Kocaeli saylavı Süreyya (o Yiğit, Be fazlar münasebetile Kamutayda cere yan eden müzakerelerin bastırılarak köy lere varmcaya kadar dağılmasını teklif edip, bu teklif kabul olunduktan sonra, mukavelename reye konmuş ve 376 rey le müttefikan kabul edilmiştir. Diğer !ây'halar Bundan sonra rüsumu" sıhhiye karlar nuna ek kanın lâyihalarile Suriyedeki Türklere Türkiyedeki Suriyelilere ait emlâk hakkmda 2089 sayık . kanunla derpiş edilen müddetin üç ay daha uzal tılmasına dair kanun lâyihası ve 3037 numaralı kanuna ek kanun lâyihası gö” rüşülerek kabul edildi, Son kanunla 3037 numaralı kanunla verilen fevkalâde tahsisata ilâveten fev” kalâde menbalardan temin edildikçe ili” şik cetvel mucibince milli müdafaa ve Kara ve askeri fabrikalar bütçelerinde yeniden açılacak bususi Fasıllara taksi”. sat kaydedilmek üzere daha beş milyon! liranın sarfma mezuniyet verildi. Atatürke ve orduya teşekkür | Kamutay başkanı Abdülhalik Rendz” nm riyasetinde bir heyet Montrö zâfe” ri dolayısile Kamutayın şükranlarını A-, tatürke arzedecek, kahraman Türk ordu suna Kamutayın şükran hislerini iblâğ| edilecek, aynca bir heyet de İstanbul şehitliğine, Çanakkaleye, Dumlupmara giderek çelenkler koyacaktır. Hariciye Vekilinin Ikinci nutku Mukavelerâmenin tasdikinden sonra Hariciye vekili yeniden söz alarak bir” hassa beynelmilel münasebetlerimiz et“ ratmda beyanatta bulunmuştur : “Arkadaşlarım: Kamutayın bu içtimaından istifade ederek arsıulusal münasebetlerin o diger bir sâhadaki inkişafma da hururunuzla temas etmek istiyorum. 30 haziranda fevkalâde içtima eden Cemiyet Akvam “Assamblde,, sinde belli başlı (o olarak iki mesele bahsa mevzu oldu. ©iri Cemiyeti Akvâam (misakında bazt devletlerce ileri sürülen “Reforme,, yapılmasıdır. Bu hususta Türkiye her hangi bir teklif yapmayı şirndilik derpiş etmemiş olduğu gibi bu vadide yapıla» cak tekliflerin mlitalea ve (tetkikinden İ aslâ kaçınmamakla beraber mahiyet ve şümulleri hakkında tam bir malümat € dinmedikçe tahminler üzerinde mütales serdini kendisi için isabetli görmediği cihetle mümessilleri söze karışmamıştır Cumhuriyet hükümeti Çemiyeti Ak vam misakından mütevellit mükellefiyet. leri icabında İtalya hakkında tatbik emis olduğu iktişadi ve mali tedbirleri 15 vem- muzda kaldırmıştır. Akdeniz taahhüdü İngiltere hariciye nazırının bu tev |— kalâde içtima eden © Assamble'de irad etmiş olduğu nutukta Sanetionların kal. 1 AĞU AĞUSTOS ber” Malyanın verdiği Temmuzun 27 nci ünü gelen İngiltere büyük <8 pst y riciye nazırının ayni günde > rası komitesinde yapacağı" ede nn bu hususa taallük sey dan malümat verdi. BU ww. ” imiş ve Anadolu Ajansı " 3 cihetle malümunuzdur. Pedi niz vaziyeti üzerinde al ani Türkiye, Yugoslavya ve metlerine vermş olduğ minat İngiltere hüm rek bu vaziyete nazaran b de İngiltere hükümetince tek taraflı teminatın idame kalmadığıdır. Filhakika İİ Ankaradaki büyük elçisi tiyenize İtalyanın ara luk muahedesi icaplariyl8 addetmekte devam ettiği lisan İle ifade etmiştir. ahedesinin icaplarma Tür da ayni veçhile bağlı bulu” mururdur. ingiltereye kar$! devem ©! a Diğer taraftan İngilt"* zıtının birez evvel zikre' Akdeniz münasebatında diği ayrıca tasrih edilmiş “ gün evvel görüştüğüm 1 İtalya — İngiltere çok iyi bir yola girmiş © vi mesine göre Türkiye tars”” gi 7) reye tek taraflı olarak verildi ğim taahhütlerin artık $* kalmamıştır. Cumburiy©* bu fikir ve İkanaatırı yas arzederim. Normal bir vaziyeti? di ile yapılan bu beyanatım ie we ramızdaki samimi itim8 münasebetlerine asla do” memleket arasında bugü” münasebet mevcuttur. Bü ler esnasında işleri DEP girmesi için İngiltere me gösterdiği büyük kiyassti yi emekleri hürmetle yade bir vazife bilirim.,, Hariciye vekilinin bu ” ra Çanakkalede”yatan * dakika susulmuştur. .d m yp TESİSİ SSEİLE Em; hai ZİN > hahveciyi yar? Galatada Künerii * latyalı Ali Raşit dün Beyoğlundaki kahanele gıkmiş, Melek sinemasi “iy gerken sabıkalılardan sından üç el silâh atarak ya yaralamıştır. Yarar B€ ne kaldırılmıştır. Küçük di sonra kaçmıştır ER 7 > : Elektrik yetle tasvip edilmesini yüksek heeytiniz den rica eylerim. Söz alan mebuslar Hariciye vekilinden sonra saylavlar” dan Mazhar Müfit, Refik (İnce, Berç Türker, Hüsnü Kitapçı, Rasih Kaplan, Nakiye, Turgut, Yahya Galip ve diğer saylavlar söz almışlardır. Mazhar Müfit: “-- Dostlar için Boğazlar (açıktır. Fakat düşmanlar zorlamak teşebbüsün” de bulunurlarsa o Boğazların da muha” fest olan çelikten daha sağlam Türk or- dusunu karşılarında bulacaklardır. Va” tanımızı zorlamak ve kapılarımızı ceb” ren açmak hayali hamı arkasında koşan ! ların vay haline!,, demiştir. Refik İnce ezcümle şunları söylemiş”! müddeti ahvalin icabına göre tarafımız (8 tiri " — Biz bugünkü nesil, memlekette her türlü taarrur ve müdahaleden ma“! sun, pürüzsüz ve tamamen parlak bir| fstiklâlin sahibi olmak gururunu duyu"; olarak devam ettiğini bildirmiştir, dırılması zaruri olduğunu ileri sürmekle beraber İngiltere hükümetinin Akdeniz devletleri ile misakın 16 ncı maddesinin tatbikatından mütevellit karşılıklı taah: hütlerine işaret etmiş ve “Sanction,, ların kaldırılmasına karar verilse dahi bu ta ahhütlerin İngiltere tarafından hitama ermiyerek bunu takip edecek olan müp hemiyet devresinde odevam edeceğini kaydetmiş ve bu beyanatın, İngiltere kli kümetince hadisata tevafuk ettiği takdir olunduğu müddetçe, tesirini muhaiazâ edeceğini ilâve etmiştir. Bu beyanat da: ha evvel İngiltere Avam Kamarasınde ifade edilmiş ve hükümetimize metni biz muhtıra ile biditilmiştir. Cumhuriyyet hükümetini; her hangi bir talebi ve bizimle bir müşavere üzeri | sec ne yapılmış olmıyan bu bir taraflı taah: hüdü bükümetiniz takdir ve kaydetmiş! ve bilmukabele İngiltere (o hükümetine ile Samaiyada Mi ceryana kap” Samatyada Hacı F de Küçülefendi sald kal ihsanm karışı Mak ütüsünln prizini taka” pimaş, ölmüştür. yes Ölüm hâdisesine 74 kadının cesedi doktor yene edildikten sonrâ dan takdir edilmek suretiyle teminatımı: | zın İngütere hükümeti tarafından hiç bir arzu izhar edilmediği halde bir taraflı