14 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

/ " • HEMOGLOBİN 0 KANSIZLIKLARDA. GENEL ZAFİYEÎTE, HALSİZLİK/TAKATSİZLİKTE KÜLLANIUR. J 11 inci yıl Sayı: 7569 umhuriyet İSTANBUL C A G A L O G L U Telgral ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutuau: îstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Yatıh Yatısız Özel AYDINjpUL Üç, dört ve beşin 1 fransızca, almari Her sınıfa öğrenci Taksim, Cumhuri ingilizce, vardır. laşlanmıştır. Tel: 40181 Cuma 14 Eylul 1945 Ingiltere ile Amerika müşterek bir hareket hattı takibini kararlaştırdılar Ruslar, Boğazlar hakkındaki emelleri konuşulurken sık sık Süveyş kanalı meselesini ortaya atıyorlarmış Ottaw a 13 (.B.Y.U.M.) Kanada radyosu şu haberi vermiştir: • Bir Londra haberine göre, beş büyük devlet Dış Işleri Bakanları Konferansında Boğazlar ve Ba kanlar meselesir.de Ingiltere ve Amerika müşterek bir hareket tarzı takıb edecek'.erdır. bahis mevzuu olduğu zaman daha iyi pazarhğa girişebilecsktir. Fakat Amerıkan devlet adamları Pasifıkteki deniz üslerinden bahsederken ve Sovyetler Birliği daha şımdiden Atlantik sahilinde bulunan Tanca'nın idaresinde faal bir rol ahrken, bu ihtımal de goründüğü kadar im>ânsız değildır. Boğazlar hakkındakı emelleri müzakere edilırken Sovyetler. sık sık Suveyş Kanalı meselesini ortaya atmaktadırlar.» Londra 13 'a.a.) Oğrenildiğıne göre, peyk milletlerle yapılacak andlaşmalardan ayrı bir mesele olmakla beraber Avrupanın nehir yolları meseiesi rie müzakere edilecektir. Şu halde mesele yalnız Boğazların statüsüne ve Montreux andlaşmaEinm tadıfine taalluk etmemekte, ayni zamanda Tuna, Elbe, Rhin ve belki de Kiel ve Suveyş gibi büyük su yollarına da şamil bulunmaktadır. Londrada Italyanın yeni haritası çiziliyor Amerika Dış Işleri Bakanımn Vaşington'dan getirdiği plân Yugoslavya, Fransa, Mısır isteklerini bildirdiler, bir Yugoslav heyeti konferansa çağırıldı Londra 13 (a.a.) Dış Işleri Bakanları konseyi dünkü toplantısı sonunda aşağıdaki tebliği yayınlamıştır: «Dün öğleden sonra saat 16 da ıkinct toplantısım yapan Dış işleri Bakanlatı konseyi, bugün öğleden sonra 18.30 da toplanmıştır. Tercüme ve tetkik edilecek vesikaların fazla olması yüzünden, ev\elce, yarın yapılması teklif edilmış olan toplantı cuma sabahı saat 11 e bırakılmıştır. Reuter'in diplomatik muhabirinin öğrendiğine göre, dış işleri bakan'an temsilcilerl, mutad toplantılarım yarın sabah saat 11 de Lancaster House'da yapmaları beklenmektedir. Umum ; yetle konferansın çahşmalarını 24 saat geciktiren sebebin, ve<=ikalar ve İta'ya ı'e yapılacak barış andlaşmasma a'.d plân Arkası sahiie 3, Sü. 2 de Ticaret Bakanı Raif Karadenizin başkanlığında evvelki gün yapılan toplantı v». Rusya ve Boğazlar NewYork 13 (U.S.IS.) «NewYork Times» eazetesuım Londra muhabiri L. Sulzberger'ın bildırdiğıne gbre Moskovanm Eritre sahıllerınde olmak üzere Kızıl Denizde bir hman ve bir deniz üssü istemesi muhtemeldir. Muhabir, gönderdiği telgrafta şöyle demektedir: «Sovyetler Birliğine atfedilen bu tasavvurun doğru olması çok muhtemeldir, çünkü bu suretle Moskova, su yolları meselelerinin en önemlilerinden biri olan Çanakkale Boğazı meseiesi daha sonra konferansta ^ ^ • Hangi su yolları meseiesi ortaya atılacak? Sovyet Rusya Almanyadan ne istiyor? 1,710 şehir, 70,000 köy harab olmuş Neşredilen raporda yirmı beş milyon kişinin öldüğü, yaralandığı, yersiz kaldığı bildiriliyor Lonira 13 (B.B C) Rus Alman harbi esnasında Sovvetlerin uğradıkları zarsrlan te.<*it için kurulan komisyonun raporu bugün neşredilmişür Bu rapora gore, Almanlar Rusyada 1710 şehri, 70.000 kövii. 84000 okul ve diğer ögretim muessesefint. 92.000 devlet çiftligini tahrlb etmislerdir. Bu suretle ölen. yaralanan veya yersiz. yurdsuz kalanlann sayısı ?5 milyon kişlyi, zarar ve «iyan da 40 milyar doları bulmaktadır. Raporda mesi lâ^'.m geldiği işaret edilmektedir. Moskova 13 (a a.1 Alman işgal kuv\etleri tarafından bir milyon Sivyet vatandaşının öldürüldü^ü. işkence edil dtgl VPVB sürüldüğü bildirllmektedir. Kiıtı ulif? eğisen. dürna sartlarının önüraiızdeki yıllar içinde her milleti az çok devletçi olmağa zorlayacağım bu *>ütunlarda bir kaç defa beraberce düşünmüştük scvgili okujucum. Bazı arkadaşlar, ayni dusihıceyi kabul etmekle beraber, yerjiızünde hükiim sürecek bu devletçiliğin nasıl bir devletçilik olacağmı mcrak ediyoriar. Peyan» Saf» dlyor it: «Bu de\lctçilik kadar pn birbirine nd tefsirlerin emrinde aabıt vasfını kaybeden bir mefhum yoktur: Komünizm devlelçi, faşizm devletçi. sosyalizm devletçi, nasyonalizm devletçi, kemalizm devletçi, hattâ başı sıkışınca kapitalizm ve libcralizm bile devletçi olunca. Bu tek mefhumdan biıbirine yan bakan bir siırü tarif doğınasından daha tabii ne vardır?» Londrada mühim siyasî temaslar Amerika Dış İşleri, Bakanı Byrnes, Yugoslav Kralı Pierre ve Yunan Kral Naibi Damaskinos'la görüştü Dış ticaretimize aid yeni ve mühim kararlar Ticaret Bakanı bazı mallara ihraç serbestisi verildiğini. lisans işinde de kolaylıkîar gösteriîdiğini söylüyor Ankara 13 (Telefonla) Ticaret Bakanı Raif Karadenız, iç ve dış tıcaretımizi ilgilendiren muhtelif msseleier etrafmda önemli izahatta bulunmu"îtur. Bakan, İngiltere ile ticaretimîzin durmadığını; sterlin sahasma giren m3mleketlere ıhracatımızın, az da olsa, devam ettiğini; , mahsul yılının sonlarınrla olmamızdan, bu sıralarda esasen fazla ihracat yapılamıyacağmı, 945946 mahsul yılına tamamile girince genişliğe kavuşacağımızı ve Ingiltereye önemli Sendikalar kongresinde Ruslara hücum \merikan murahhası: Rus gruplarını sendika olarak tanımıyorum» dedi içinde yaşadığımız mefhum anarşi'ini gözonünde tutarsak, yukarıki satııları okujup hak vermemek guçtür. Hürriyet, demokrasi. sosyal müsa\at gibi artik klâsik bir hal almış kelimelerin 1 ile birbirine zıd %ıanalara yorulduğu bir devirde muayyen bir sosyal düwni çerçevelemesi gereken bir kelimcji hangi ölçüye vurup kullanabiliriz? Jaşka başka ideolojileri, başka başka ckonomik anlayışları temsil eden bir çok rejimleRumen mütareke şartları kadının ismi var, Japonlar rin sahiden hep devletçi geçindikleıini Amerikan Dış İşleri Byrnes ile görüsen Yunan Kral Naibi gevşetiliyor, Rusya iktısadî bunları saklıyorlar yirmi yıldır gorüp duyuyoruz. BunlarBakanı Mr. Byrnes Yugoslav Kralı Pierre Damaskinos dan hangisi doürıı, haııgisi yaiaıı soyyardımlarda bu'unacak Londra 13 (B.B C.) Amerikan Dış Pierre'in isteği üzerine olmuştur. Tokyo 13 (USIS; Başbakan mulüvor? içlerinde gerçek devletçi olan Işleri Bakanı Mr. Byrnes bugün YugosDiğer taraftan Polonya, Bulgaristan avini Prens Fumimaro Konoye, bugua hangileridir? Kralı Pierre ve Yunan Kral Naibi Da ve Yunanıstan da dahil olmak ü?ere Gieneral Mac Arthur umumî kavargâMeseleyi bu şekilde önümÜ7e alırsak, maskinos'la görüşmüştür. Dış Bakanile daha bir çok memleketlerdeki Amerikan hına davet edılmıştir. Bu davetin seişin içinden çıkmamıza imkân yoktur. Yugoslav Kralı arasmdaki görüşme Kral Arkası sahife 3. Sü. 4 te bebi belli değildir. Daha doğrusu, meseleji bo\lece ele Prens Konoye'nin gazetecilere alabilmek için, daha onceden kafanrndemeci da bir tarif ujdurmak ve dünyadaki Ankara 13 (R.) Londra radyosudevletçi rejimlerden hangisinin bizim nun bildirdiğine göre, yeni Japon Baçtarife j aklaştığını araştırmak lâzıradır ki, bakan muavini Prens Konoye bugün bu metod modern sosyoloji nıcıoduııa gazetecilere verdrğı demecde, vaktiie a\kırıdır. Cemiyet içindeki gelişmeleri Roosevelt'le görüşmüş olsaydı belki objeküf bir gözle incelemek zorunda harbe mâni olabileceğini. Pearl Harbour bulunan bir muharnr, devletçiliğin taBelediye, gazetelere gönderdiği tavzih baskınınm General Tojo'nun adantîarı Belediye ve Sular Idaresi erkânı parifini kafasından değil hayattan çıkararasızlıktan bahsedip Istanbulun çektıği mektublarından birinde îstanbul Sular tarafından gizlice hazırlandığını ve caktır. O halde şbjle yapacaçız: Hem sıkıntıya aldırış etmeksizin «Gazetele Idaresine bağlı abone sayısını açıkla bundan kendisinin bile haberi bulundevletçi olduğunu iddia eden, hem de rm bütün yazdıkları şehre bir damla su Arkast sahije 3, Sü. 5 te « Arkası sahtfe 3, Sü. 5 te başka başka ideolojiler arkasından kotemin etmez. Bize milycnlarca lira lâşan bu rejimlerin birlik vasıflaıı var zım» diye beyanat verirken intiyamıdır? Varsa nelerdir? cın para bulunmadan da kısmen olsun Moskovaya gidenlerden Rumen Tahran 13 (a.a.) Iran Dış Işleri Dış Işleri Bakanı, diğer tar^ftan SovMeseleyi bu şekilde ele aldığımız zaahfif edilebileceği akla geliyor. Bu meBaşbakan muavini Tatarescu man gerçek Dİr neticeye varınaınak Bakanı M. Sepharabi Sovyet elçiliğine yet elçiliğine vermiş olduğu 2 mayıs yanda hiç bir ilmî sebebe dayarulmakimkânsızdır. Ayni zamanda devletçi bir nota vererek, Iranın tahliyefi için tarihli notanın cevapsız kaidığmı da Moskova 13 (a.a.) Bu akşam yayın sızın kapatılan vakıf sularmdan dünkü olduğunu iddia eden muhtelif rejimler üçlü anlaşmada kararlaştırılan altı ay hatırlatmakta ve kuzey Iranda asayişi lanan bir tebîiğde, Sovjetler Birliği ile nüshamızda bahsetmiştik. Bugünj de arasıııda hiç bir müşterek nokta yok lık müddetın. Japonyanın teslim vesika temine memur Iran jandarmasına Rus ] Rumanya hükumeti nasmda mütareke beş para sarfetmeden almabilecek ve sa, yeryüzünde devletçilik umumî adı sını imzalamasile 2 eylulden itibaren lar tarafından müdahalede oulunulmuş ! hükümlerinin tatbiki hakkmda brzı anesirleri pekâlâ kendini hissettirehilecek olması hasebile 2 olmasmı protesto etmektedir. M. Sephe ! laşmaların imzalandığı bildirilmekted''r. altında toplanmağa değer bir politıka işlemeye başlamış bulunmadığına hükmedeceğiz. Yofe e mart 1946 da. Mütterik kara, hava ve rabi, âsi Iran subaylarının Türkmenîer | Bu anlaşmalarla Rumanyaya, mcm bazı tedbirleri hatırlatmak istiyoruz. ğer ayrı ajrı ideolojiler arasında bazı deniz kuvvetlerinden tek bir askerın arasında yaptıkları propagandanm mü leketin içinde bulunduğu kö'.d şartlamüşterek noktalara rastlarsak, o zaman dahi Iran topraklarznda ve sularında essif hâdiselere yol •»çabileceğini bildir rm ve iktısadî buhranm zaruvî kıldığı devletçiliğin temel vasıflarını yakalamış kalmaması gerektiğini bildirmistir. mektedir. Arkas\ sahije 3. Sü. 7 de olacağız. Bu takdirde birbirine benzemiyen devletçilik telâkkilerinin ajrılık koselerini meydana çıkarmak da kolay olur. Rusya ve Rumanya Yeni anlasma yapıldı, Groza Moskovadan hareket etti Blackpcol 13 (a.a.) Sendikalar kongresinde bugün hararetli münakaşalar olmuştur. Amerikan iş federasyonu üvelerinden Meany. Rus sendıkalarmı tenkid ederek demiştir kı: c Ben Rus gTuplarını sendika olarak tammıyorum. Sovyet işçı gruplarl miktarda üzüm ve incir satışları yapıl resmen ve filen birer devlet teşkilâtımak üzere olduğunu söylemiş, Ithalâta dır. geçerek sözlerine şöyle devam etrniştir: Arkaeı tahife 3. Sü 4 te « Bunlar da durmamıştır. Akaryakıt alımlanmız ve e\rvelce siparışi yapılıp da vesaik mukabili ödeme yolıle gelen malların ithalât bedellerinin ödenmesi devam etmektedir. B'.mdan baçka muhtac olduğumuz malların hepsi için simdilik akreditif açılamr'orsa da lüzumlu maddelerin vesaik mukabili Arkası sahife 3, Sü. 2 rie Listede 40 erkek ve bir Japonyada harb suçiulart itân edildi Su derdiıte parasız da çareler buluıtabilir! İhtiyacı kısmen olsun tahfif edebilecek bazı tedbirler Iran hükumeti, Sovyet Rusyaya nota verdi 2 Mart 1946 da Iran topraklarında tek bir askerin kalmamasım istiyor Şimdiye kadar yapılan müsahedelere göre, devletçi rejimlerin müşterek vash, devletin sosyal hayata doğrudan doğruja müdahalesidir. Istihsal vasıtalarının tekâmülü, büyük endüstri merke7İerinin kurulması. kalabalık halk yığmlarının şehirlere akın etmesi, ferdi ihtiyacların günden güne artnıası ve umumî hayat seviyesinin her yerde bir yüksclme gayreti göstermesi, bam madde ve millî servet kaynakları bakıromdan yeter derecede zengin olmıyan memleketlerde daha derli toplu, daha sıkı. daha disiplinli bir çalışma metoduna yol açtı. Ferdlere aid faaliyet safaalarını çerçevelendirici, ınilli verim gücünü arttırıcı bir itorite olarak, devlet, sırtına bir çok yeni vazifeler yüklendi. Bu vazifelerin en mühimmi ekonomi alanını ilgilendiren ıuüdahalelerdir. Devlet. bazan doğrudan doğnıy» istihsal işlerinde çalışarak, bazan is Arkası tahije 3, Su. 4 U Irak Kral Naibi yarın sabah geliyor Cumhuriyet in anketi Saygısızlıkla Savaş Derneği Dernek faaliyete geçti, iki günde 12 kişi aza oldu Saym misafirimizin Ankaradaki ikameti müddetince tatbik edilecek program Cemiyetin muhtelif sınıflarına mensub münevverler günün meseleleri hakkında neler düşünüyorlar? «Cumhuriyet> son günlerin üzerinde en çok durulan ve goıüşülen meselelerinı on sual halinde teksif, tesbıt ve bu suretle bir anket tertib etmiçtir. Sualleri cemiyetin muhtelif sınıflarma mensub mesleki ve içtimai bakimaan tamamen müstakil munevver kımsflere tevcih etmiş bulunuyoruz. Aldığımız cevablan pazartesl gününden ltibares neşre başlayacağız. NADİR NADt Prens Abdülilâhı getirmekte olan Ingilterenin Ajax harb gemisi Yazısı 3 üncü sahifhemizde Kurulduğunu haber verdiğimiz «Savısızlıkla Savaş Derneği» idare heyeünin yaptığı bir toplantıyı nıüteakıb faaliyete geçmistir. Derneğe aza kaydına evvelki gün başlanılmış ve dün akşama kadar 12 kişi müracaat ederck aza vazılmıştır. Ayrıca cemiyete mektubla da müracaat edenler vardır. «Saygısızlıkla Savaş Dernsği» idare heyeti reisi profesör Dr. Zeki Zeren dün kendisi ile konuşan bir «>rkadaşımıza şunları söylemiştir: • Derneğimız ıdare heyeti yaptığı bir toplantıdan sonra faaliy3te geçmıştır. Amacımız Belediye nizamlaıını tanımak ve tanıtmak, bu nizamların tat Arkası sahife 3, Sü. 7 de Politıka pazarında: Demokrasiye gel, demokrasiye.