13 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dosfoyevski Nurullah Afaç KUMÂRBAZ Dünyanın en meşhur romanlarındandır. Mevcudu kalmadığmdan 2 nci basımı yapılmıştır. 125 kuruştur. AHMED HALİD KİTABEYİ 22 inci yıl Sayı: 7568 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Pelgral ve mektub adreri: Cumhuriyet, lstanbul Posta kutusui tstanbul No. 246 Telefon: Başrnuharrtr: 22366. Tahrlr heyeti: 24298, tdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Cronin ömer Rıza Doğrul ŞAHİKA (atadel) ismile büi tercüme edilen bu üncü basınu yapılmış lyÇHsanlarına omanın 4 kuruştur. Perşembe 13 Eylul 1945 AHMED HALİD BEVİ Beşler Konferansının İngiliz Başbakanı "Eger yeni bir dünkü ikinci toplantısı harb istemiyorsak insanların İtalya ile yapılacak sulhun esasları müzakere edilmeye başlandı îngilizler Titonun Yugoslav taleblerini bildirmek üzere Londraya gidecek murahhaslarına vize vermediler Boğazlar Boğazlar nıeselesi Başkan Truman'ın gazetecilere demeci gorunu? lince, Yunanistan dün iki adayı, yugoslavya Trieste ile hinterlandini, Avusturva cenubi Tırol u ve Fransa Aosta vadisini Lstemektedir. Mısır hükumeti d« kendı lehinde hudud tash'h'erı yapılması için müracaat etmıştir. Triesteden bir hisleri değişmelidir,, dedi «İstikbale baktığımız zaman yeni harbin nc demek olduğnnu görfiyor ve milletler arasında mevcnd bazı kavga sebeblerinin ne kadar mânasız olduğunu anlıyoruz» Blackpool 12 (a.a) Ingılterenın işçı baskanı M. Attlee bugün işçi bırlıklerı kongresınde soz almıştır. Başbakan sozlerine şoyle başlamıştır. « Ingılız ordusu mensubları için olduğu gıbı endustrı sahasında da bır teşkılât dısıplinıne luzum vardır Diktatorleruı muntazam ve teşkilâtlanmij kuv\retlerine boyun eğdirebileceğimîzi gosterdık, bız bır harbi bitirmiş bulu.nuyoruz. Nazızm, faşızm ve Japon emperj'alızmi mağlub edıîmşitir. Zaferi kutladığımız bu anda, başka bir harbe daha floğrusu yıllardanberı devam eden bir başka harbin yeni bir seferine gi rişmiş bulunuyoruz. Bu başka harb, sefalete, ihtı.vaca ve güvensızliğe karşı açılmış olan harbdır ve bu harbdeki hedefımiz Ingiltereyı oğullarına ve kız'.aıa lâyık bir memleket hahne getir mektir. Ilk harbı kazanmak ıçın ne kadar gayret sarfettıkse ikinci hîrhı kazanmak için de ayni derecede gayret sarfetmek mecbuııyetindeyiz mirde geniş ölçüde malzeme harab olmustur. Altı sene, uzun yıllar boyunca ve ağır ağır toplaraış olduğumuz malzemeyi bol bol harcadık. Diğsr taraftan düşmanın hücumları da büyıik tahribat ve hasara sebeb oldu. Büyük istihsal kabiliyetimize rağman kayDettik1erinıızin yerine yenilerini kojmak için çok zamana ihtiyacımız vardır. Insanm gundelii hayatmda muhtac bulunduğu t i r çok şeylerin eksikliğini duyacağız. Bütün dünyanın ayni vaziyette olduğunu ve şeraitin kısa bir zaman içinde düzelmiyeceğini biliyoruz. Bu kjş Avrupada bütük bir ıstırabm hükiim süreceği muhakkaktır. Vaziyetimiz çok kolay olmıyacaktır. Yakın bir istikbalde geni? salâh eserleri beklemiyonım. Meslcen eksikliğini bir kaç aydan evvel ıslah edemeyiz. Givecek ve ev eşyası stoklarmızda çok düşüktür. Bütün bunları hükumet adına birer mazeret teşkil etsin diye söylemiyonım. Sadece vak'alnn hakikatlî cldukları gibi sizlere bildirmeğe çalışıyoruiE. Bu şartlar altmda hiç bir hükumet Arkast sahije 3, Sü, 2 de Aşağı yukarı bufiin dunya/ı sarmış Washington 12 (USIS) Bugünkü olan rnucadelenın şiddeti ekonomımizin İngiltere Başbakanı Mr. Attlee gazetecıler konferansmda, gazeteciler bozulmasma sebeb olmuştur. Evve'.eden bıri Başkan Truman'dan, Çanakkale Boğazııun beynelmilelleşt:rı mcîi hakkında Türkıyeye bir tebliğ gondermiş olup olmadığını sormuştur. Başkan Konsey bueiin toplanmıyacak buna verdiğı cevabda, Çanakkale BoğaLondra 12 (a a.) Dış işleri Bakanzının beynelmılel kontrolu için Potları konferansı iki buçukta yapılaı topsdam'da bir plân yapıldığını ve bu plâlantıdan sonra, cuma günü sabajıını nın teferruatmın tesbıt edilmesın'n talik edilmistir. Londradaki Dıç i?!erı Bakanları konseYugoslavyanm talebleri yıni ılgılcra.rpn bır mesele olduğur.u Bosaziann bugünkü idaresi ne harbeden bır devUte karşı tatbik o!uBelgrad 13 (a a.) Bırçok Y'JgosIav söylemişUr. Baçlcan Tnıman, Türk höyalnız bizi. ne de bizimle falan dcvleli nacak muamelenin mahiyeti kararlaş bakanları, italya ile barış andlaşrraü kumetin* böyle bır tebhgattâ bulunduIntihara teşebbüs eden alâkadar eder. Bu idare milletlrrarası tırılacaktır. Italyanın hududlan meselcsine gebir kararla diizene konmuştur. Ortada Arktm tahife 3, Sü. 7 de ğu hakkındaki haberi yalanlamış, dusabık Başbakan: «Beni rumun Potsdam konferansından beri değisen sartlar varsa ve bn sartlar ojlr değışmemış olduğionu teyid etmiştir. kurtarırsanız kendimı icab ettiriyorsa Boğazlar rejiraini ancnk milletlerarası yeni bir kararla lamanın tekrar öldüreceğimi) dedi şartlanna uydurmak mümkündiir. Aylardanberi dün\a efkârını nıe*gul Washington 12 (a a.) Tokyoda edeıi bn mesele, ilk defa Amerika CıımGeneral Tojo'nun intıhar teşebbusunü hıır Baskanı Truman'ın demeciie az cok Moskova radyosu (B.YUM.) So^r karışık olduğunu, kralm Groza huku müteakıb, General Mac Arthur, Pearl aydınlıfa kavu«tu. Potsdam Konferanyet Dış İşleri Halk Komıserı muavjnı metınden kurtulmak ıstedığıni, bu hü Harbour baskıru esnasında Japon kasından sonra rad\oda konman Birlesik M. Vichinskı Rumanya Başbakanı M. kumetin esasen Rumen milletınin arzu bınesine dahil bulunan butün bakanlaAmerika Cumlıur Ba«kanı, milIeılfTaraGroza ve Dış işleri Bakanı M. Tata suna rağmen iktıdar mevknne gelmış rın derhal tevkifı emrini vermiştır. Bu sı biıtün su eeeidlerinin. hor devlote rescu ile Rumanyanın son durumu hsk olduğunu yazmaktadırlar. Halbukı hâ arada eski Dış işleri Bakanı Şinegori e<ıit haklar altında faydalanma imkânı kında gorüşmuştur. V"ıchmski Ruiıen disenın iç cephesi büsbütün baçkadır. Togo ile Koregidor'daki Amerikan kuvsağlayan bir rejim kurulmasına dair Bakanları şerefıne dun bır kabuî torenı Bukreşteki Muttefık kontrol komısyo vetlerinin teslimi esnasında Amerıkan Iıir proje hazırlanma«ını L'çler toplantertıb etmiştir. Arkası sahije 3, Sü. 2 de nunun Ing.liz ve Amerikan tems*'cıleri, tısında orta>a attığını ve bu i*le uğrasEğer Bükreş radyosuna inanacak Krala muracaatle, Groza hukumetı ikmak Ü7ere Dıs Isleri Bakanlaıı Kontıdar mevkiinde kaldıkça ve Rumar.ya» olursak... sc>ine vazife verildiğini söyledi. Bükreş Radyosu ^B.Y U.M.) Bazj da bütün partileri temsil eden bir hü Arkası sahife 3, Sü. 4 te Burada bilmediSimiz nokta. \incrikan îngıliz gazetelerı, Rumanyada durumun Ikıncı Cihan Harbının doğurduğu se bizdeki tesirlerini de gözönünde tutrrak tezinin Urler tarafından esas itibarile fa'.et. bılhassa bu harbe sahnc olan mecburiyetindeyiz. Hayat şartları dü kabııl edilip edilmediğidir. Yani. Lon memleketlerde çeşidli hastalıklara se şük olan mutavassıt tabaka daha doğdrada toplanan Dıs Mcri BakBnlan beb olmuştur. Hergün, geîen habe'ler rusu değişmez ve dar geLrli vatandaşmesclenin Ö Ü ile mi. >ok«:a ekli ile mi den büyük facianın korkunç somıçları ların durumu cidden üzerınde durul7 uğra^acaklardır? Trıınıan'ın sciflerinden nı öğreniyoruz. maya değer mahivet arzetmektedir. hatırımi7da kaldigına göre. millotlorarası Gıda azhüının bu tabakaya mensub Bu manzara karşısında, harb d'şında Suad Hayri Ürgüblü bu işin c su gecidleri bahsi oldıığu îibi I ondra kalan memleketimizdekı durumun insanların bunyelerinde ne gibi te ir Ticaret Bakanı Raif Karadeniz toplanÜMna havale edilmistir. Çünkii tanınmış hekimlerimizden tetkik edilmekte olduğunu memnuniyet verici olduğunu şukranîa yaptığını, Tnıman. bu husııstaki Amerikan (ezinin kaydedebıliriz. Hal boyle olma^la be sorduk. Elde edilen netıcelere gore fizaferi uğrunda Londrada ısrar cdilesöylüyor raber, harbin ıktısadî sarsıntılarınm Arkası sahije 3, Sü. 6 da ceğini sözlerine eklemisti. Şehrimize gelen Tekel Bakanı Suad Yerj üziüıdeki en »nühim su gecidleHayrı Urgüblü dün de Tekel Umum rinden biri olan Boğazlar meselcsinin müdürlüğünde meşgul olmuştur. Bakan bugiinlerde yeni baMan kafiları ve kabugun Tekirdağına hareket edecek v» lemleri mesgııl edeccğine şüphe yoktıır. sonra şehrimize dönecektir. Son sekli ile Boğa7İann statıisü milletDün kendisile gorüşen bir jnuharriri» lerarası bir rejinıe bağlı tutulmıı? ve Ithalât ve ihracat işlerimizin gehşıre kır gibi bazı maddeleri Ingıltere teha mizin sorduğu muhtehf sorulara karçıbu rejimin \ürütülmesi sorıımluhısu da si için yapılan tetkikler devam etmek lukle istemektedır. Ancak fıatlar yilk Uk Bakan şu izahatı vermiştir: Türkhe Cıımhuriyftine bırakılmıslı. tedır. Bilhassa Ingı'teıe :1e ticaıî mu sek olduğundan satış yapılamamakta< İstanbulda muhtelif işler üzerinBoğazlarda nbbet bekleven Türk askeri, nas«batımızm ıslahı üzerinde bnem1s dır. Fakat aramızdakı anlaşma esasma de tetkikler yapmaktayım. Tekel madbugün hera millî hükürnranlık haklarıdurulmaktadır. gore sattığımız mal kadar mal satın al delerinin ucuzlatılması konusu üzerind* mızı koruyor, hcm de montreu* mtJElimizde buluian palamut. tiftı'î, ba Arkası sahife 3 Sü. 5 tn Arkası sahije 3, Sü. 4 te ahedesinin yarattığı milletlerarası rejiml Ankara, 12 (Telefonla) Yeni üzüm a>akta rutujor. ve incir mahsulünün dış satış fiat'arıLondrada toplanan Dıs Bakanlıtn nın tesbiti için görüşme".ere bugün 15 konseyi bugünkü durum üzcrinde ne te Ticaret Bakanlığmda başlandı. Ba gibi degişiklikler >apmayı tasarlayabikanın başkanlık ettığı toplantıda ügıl lir? >ahud japabilir? menrurlarls istihsal bolgelerınden gelen Turk milli hakları bir yana, millettemsilcıler bulunmakta idi. Bu meyanda lerarası geçid rejımi öte jana »yrıldığı Manısa müstahsilleri adma mLİet/ekıli takdiıde. meselenin ba^lıca iki parçadan Hıkmet Bayur, Feyzullah Us'u, Tar.m Satış Kooperatıfi umumî kâtıbı de goze ibaret olduğunu gorürıiz. Londra topçarpmakta idi. lantısı. bunlardan birineisi üzcrinde durmak salâhijetini haiz değildir. MilBu toplantılarda görüşülecek meseleMikroblu olduğu söylenen Kırkçeşme suları şehrin bir kısmında kes'ddi, letlerin istiklâli bahsi, Atlantik paktınler: dan başlayarak San Francisco anla^ma«1 19451946 mahsulü üzüm ve inbir kısım kenar semtlerde ise olduğu gibi btrakıldı. Buralarda halk sına kadar. bütiin harb bo>unca Müttecir rekolteleri, geçen yıldan müdevver içme suyunu dahi bu çeşmelerden temin ediyor. fiklerin ulkü bildiği bir prcnsiptir. stok vaziyetleri; 2 Dahlî istıhlâk, 3 Birlesmiş milletler bu prensip uğrıına Ingilizlerin fiat ve miktar bakımından silâha sarılmıslar, bu prensip ugruna j'eni mahsul için yaptıkları teklıfler, kan dokmüsler, nihayet bu prensip 4 Ingiltereden gayri memlpket'ere yapılacak satışların fiat ve miktar bauğruna en ağır ntırablara katlanmakkımından tetkiki, 5 Dış satışîara götan çekinmi.\ eceklerini söj lemislerdır. Faciadan sonra kahvenin hali re müstahsilin eline geçecek para ve Bu itibarla Tıirk istiklâline zarar veriEvvtlki gün saat 17 de Balatta, Leb lardan on bir kişi yaralanmışlarılır Arkasx gahife 3, Sü. 7 de ci tasav^nır ve düsiincelerin Londrada Enkaz altında kahp yaralananlar ?unkontısma mevzııu olarak ele alınarağını lebici soknğında, Zekenyaya aıd 55 aklımıza getirmiyoruz. Fakat bııgunkü mımarah fırının baca^ı tutuşmuş ve lardır: Boğazlar rejimini deği^tirirken de Tür alevler kısa bir zamanda saçakları sarB U G Ü N Huseyin, Ahnıed, Hüseyin Yazıcı, kiyenin ve diğer ilçili de^letlcrin re>i mıştır. Yangın, vaka \erine derh u ve Ahmed Yazıcı, Hasaıı Ozcan, Şaoan sorulmadan bir karara varılaca?ına tişen itfaıyenın gayTetile etrafa sirayet Karaman, Şaban Turhan, Kadir ihtimal ^ ermi> orıız. Milletlerarası ka etmeden söndüıulmüştür. Hâdıseden üç saat kadar sonra ayni Gafur Çırpıcı, Hasan Karacan. rarlar, aneak hütiın alâkalı mill<"tlerin Bunlardan Huseyinle Ahmedin yaIstirakile milletlerarası bir mahivet ta yerdeki yangın duvarının bir metrp murabbahk bır parçası koparak aşağı raları çok ağırdır. Yaralılar mıı'ıte'.if çıyabilır. Millî büiunliığunün korunması bakımından Boğazlarda heike^ten da bulunan Abdullahın açık hava kah hastanelere kaldırılarak tedavi altına CEMAL NADtR'in sine düşmuştür. Kah\ede bulunan alınmıçlardır. ayn ve iistün haklara malik b'iUınan ondradaki Dış Bakanlaıı toplantısında ele alınacağı haber verilen başlıra konulaıdanbiri de Boğazlar meselesidir. Bilindiği gibi bn mesele üzerinde avlardanberi bir lakım dedikodular sürüp gidiyordu. Bir aralık, Boğa7İarı beraberce müdafaa etmek üzere Rusların bize bir teklifte bnlundukları so3İcndi. Rcsnıî kaynaklar larafından ne doğrulanan. ne de >aYugosla\lann istedikleri lanlanan bu havaiis, dünya ba«ınını haftalarca oyaladı durdu. Bilhas>a IngiLondra 12 (B B.C.l Dış İşleri Baliı gazetcleri meseleye kar^ı yakın bir kanlan konseyi bugün öğleden sonra ilgi göstererek zaman zaman kesin ifa ıkınci toplantısını yapmıştır. Bu toplandeli >anlar bastılar Tiırk efkâıı, ıımu tıda Itaîja ile japılacak sulh muahedemijct itibarile dedikodulara Vai't ağır sme aid meseleler goruşulmjştur. Bııbaslı bir tavır takındı. Ortada r d d î bir gunku toplantıja Molotof riyaset ettcmele da\anan hiç bir i<;aret olmadığı miştlr. halde, lâkırdısı dillcrdcn eksilmn cn Sıyasî muhabırlere göre vaziyet çu Boğarlar konusu bizi sinirlendirmedi. merkezdedır: İlkonce İtalya aleyhmde Bu hususta duşünduklerimizi açıkra ilerı sürulen iddıalar tetkık edıl«rek, sbyledik ve snstuk. Dediğimiz şundan bunîardan hangisinin hakh oldıığu te'pıf ibarciti: edileoek, daha sonra Mıhverle birbkte L Amerika Cumhur Baskanı hükumetipıize tebliğatta bulunduğu haberlerini yalanladı Rumanya davası Sovyetlerin Anglo Saksonlara karşı şiddetli tenkidteri Japonyada eski bakatılar yakalamyor Harbin sıhhî vaziyetimiz iizerindeki tesirlerl Şeker hastalığı, karaciğer hastalıkları, gud azaldı, verem ise büsbütün arttı Bükreş radyosu, Rumen Kralının kontrol komisyonu Anglo Sakson azasının tazyıkı altında hareket ettiğini söylüyor Türk İngiliz ticareti çıkmazdan kurtarılacak Tekel maddeleri ancak yılbaşııtda ucuzlatılacak Balattaki facia Üziim ve incir ihrac fiatları İngilterenin bize bedeli ileride ödenmek şartile, mal almak imkânlarını vermesî üzerinde duruluyor Bir yangın duvarı ^öktii, bir açık hava kahvesinin müsterileri enkaz altmda kaldılar 10 kişi yaralandı Ticaret Bakanlığındaki toplantılar başladı Su sıkıntısına sebeb bizim acaib kararlarımızdır! IŞ BIRLİGİ.. büyük renkli karikatürü 4 üncü sahifemizde r I Türkiye Cumburijeti. geçid rejiminin ta\ini ğilse her ilffili devlet olmak durumundadır. Bu itibarla Londra milletlpraı a«ı bir meselenin, diğer baslıca su gecidlerıle bahsinde hic de birlıkte ve ancak umumî mahiypttc ele kadar sör sabtbi alınacağını tahmin etmekte bir hata olmasa gerektır. Yukarıda da sojlcdıçritoplanbsında. bn miz gibi herseyden bnce meselenin ozu üzerinde durulacak ve azçok bir prensip anlasmasına varıldığı takdirJe sıra milletlerarası su geçidlerine dair esa^lı bir rejim hazırlamağa gelecektir. NADİR NADİ Musluklarıııdajı avni çeşid su akarken şehrin bir kısm ında mikroplu diye kapatılan, diğer kısmında ise açık bırakılan çeşmeler: Tahtakale ve Eğrikapı çeşmeleri Yazısı 3 üncü $ahifhemizde >