4 Haziran 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İSTANBUL CAĞA.LOĞLU Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22356. Tahrir heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Pazartesi 4 Haziran 1945 Türkiye lOTUmî Vekili: ENKA KOLLEKTİF Sti. .J onferansta ihtilâf hâd bir safhaya girdi Sovyetler Birliğinîn ileri sürdüğü ve ısrar ettîği tez kabul edilirse, herhangi bir ihtilâfı münakaşa etmek bile mümkütt olamıyacak! Başkan Trufnan San Francisco'ya hareketini geri bıraktı. Konferansın yerinde saydığı haber veriliyor Son çarpışmalar esnasında harab olduğu bildirilen Şamdan bir goninüş Harbe mi, yoksa barısa mı veto? ünktt ajans haberleri ve radyo yajmlan, San Fran cisco konferansında, veto meselesinin bir çıkmaıa girdiğini bildirmektedir. Bu mesele hakkında, San Francisco'dan gelen baberlere göre, «ıBeş biiyiik devletin murahhas heyetIsri başkanları. Moskovanın veto meselesi hakkında verdiği cevabı tetkik etmek üzere toplanmışlardır. Büyük Britanya ve Birleşik Amerika. Ruslann ileride gü\enlik konseyinde muzakere cdilecek ihtilâflar için veto hakkmın kullanılması hususundaki ısrarlarına muhalefet etmektedirler. Dünva teskilâtı bünyesi meselesinin can noktasım tcçkil eden bu anlaşmaraazlığa bir hal çaresi bulunduğunu gdsteren hiç bir belirti yoktnr. Bugün hemen henıen bir çıtanaza girmiş sayılan bu meselenin halli o kadar güç telâkki edili\or ki. bazı mahfiller bu hususta hazırlanacak formülün açıklanmak üzere ileriye bırakılmasun ve anaya<=anın, bu mesele muallâkta bırakılmak suretile imzalanmasını teklif etmişlerdir. Bununla beraber bu teklif büyıik bir muhalefetle karsılannuştır.» San Francisco'da toplanan milletler, daha Ikinei Diinja Harbi bitmeden ve bu harbin barısı gerçekleşmeden, dünyayı baska bir harbden korumak gibi İyi bir emel ve yüksek bir idealle su gayelere varmağa çalışıyovlar: Yeni ihtiraslar yüzunden tecavüzler olnuyacak, milletler ara^ında çıkacak ihtilâflann halli için silâh bir vasıta olarak kullanılmıyacak, saldırgana yani mütecavize karsı biıtiin milletler cephc clacaklar ve icabında silâh bile kullanacaklar. Bıiyük Bıitanya, barısın korunması için zarurî telâkki edildiği takdirde Cebelitank da dahil olmak üzere bütun tngiliz üslerini yeni dünya güvenlik konseyinin emrine vermeği teklif etmek suretile en bü>iik bir ivi niyet cseri gösterdiği çibi Birleşik Amerika da hangi üslerini konseyin emrine veretileceğini tetkik etmektedir. Bunların bepsi iyi amma, bir veto hakkı, emniyet konseyini, rahmctli Milletler Cenıiyetinden daha zavıf bir duruma düşiirecek mahiyettedir. Veto hakkı, beş büyük devletin, yani Birleeik Amerika, Ingiltere, Sovyetler Birliği, Çin ve Fransanın güvenlik koıuejinde herhanji bir meselenin ROrüşülmemesini istedikleri zaman kullanacaklan bir haktır. Bu devletlerden b'ri bir mesele hakkında veto hakkını kullandığı yani «olmaz!» dediği zaman o mesele görüsülmiyecektir. Bu mesele. bes büyük devlete adeta sonsuz Hr hak ve salâhiyet verdiği icin, bütıin orta ve küçiik devletlerin, hattâ yukarıda jorüldüğü sribi bazı büyük devletlerin itir.Tzma uğTamaktadır. Bi'yüklerin veto hakkı ilk şcklinde • sö>le idi: Herhangi bir şikâyet miizaLere edüeceği zaman bes bıijük devletten biri «olmaz!» dedigi takdirde bu şiLâ,et kendiliîinden hasıraltı edilecekti. O zaman şikâyetçi deiletin derdini Marko Pasaya anlatması icab cdecekti. Sonra. konferansta vuku bulan haklı itirazlar üzerine veto hakkı biraz değisfrildi. Beş büyükten bir'nin «olmaz!» lîemesi üzerine şikâyetin incelenmesi kendiliçinden durmıyarak devam edecek. ancak sikâyet edilen devlete karı a'kerî tedbirler almmasma karar verilsceği sırada veto hakkı tesirini gö^tereceltiı. Sözün kısası, bes büyük devletten biri veto hskkmı kullandığı takdirde hiç bir dava ve şikâyetin sonu ge*miye~ektir. Misal olarak Fransa ile Suriye Te Lübnan ihtilâfını ele alalım. San Francisco konferansı bitmiş ve orada koııuşulan Birleşmiş Milletler teşkilâtının anayasası veto hakkını muhafaza ederek kabnl edilmiş olsaydı, buyüklpr len herhanri biri veto hakkını kullandığı takdirde. bu meselenin barış yola Ue hılline imkân bulunamıyacaktı. Böyle olunca da kuvvetH FTansa, bn îkl küçük devlete tahakküm edecektl. Büyük milletleıin kendi kendilerine bahsettikleri üstünliM:Ierden ve imiiyazlardan biri olan veto hakkı, dah.ı Arkaaı sahıjt 3, Sü. 4 U Uç Şefin toplantısı Nareşal Stalin, Üçler Konferansııun toplanması hakkındaki teklifi kabol etti Londra 3 (B.B.C.) San Francisco konferansında Veto mesclesinde çıkan anlaşmazlık hâd bir safhaya girmiştir. Çunkü veto meselesl ^e alelumum güvenlik konseyindeki oy usulü müstakbel Bırleşmiş Milletlor teşkilâtının esasına taalluk etmektedir. Sovyetler Birliğinin bu hususta ıleri sürdüğü ve üzerinde ısrarla durduâ;u tez kabul edılirse puvcnlik konseyinde bir ihtüâfı münakaşa etmek dahi mümkün olamıyacaktır. Sovyetler bu tezlerinde daha ısrar ederlerse, Amerikanm meseleyi konferans genel heyetine arzedeceği ve burada verilecek reylere göre meseleyi halledilmiş telâkki edeceği bildirılmektedir. Ingıltere, Çin ve Fransa Sovyet tezlne karşı Amerika île hemfıkirdirler. Patlamağa hazır bir barut fıçısı Suriye ve Lübnanda dururo hâlâ çok karısık buluuuyor Müslüman ve hıristiyan Surigeliler tam bir anlayış zihniyeti taşırlarken, Ermenilerle Arablar arasında çarpışmalar oldıı yolcunun anlattıfına göre, en ufak ' e ehemmiyetsiz hâdiseler derhal büyuk akisler uyandırmaktadır. Ingiliz kuvvetierinin her tarafı işgaline ve Fransıılarm karargâhlarına çekilmelerıne rağmen halk. sUâhlartnı bırakınanıı*. »e dükkânlarmı açmamıştır. Her an bir mahald« blr hldisenin çıkmasından korkulmaktadır. Fransıı askerlerine kışlalarından çıkmamaları tenblh edılmi}, çehirler emniyet altına ahnmışür. İntizamı temine memur Ingiliz kuvvetlerile yerli jandarmalara en ufak niimayişlere dahl müsaade etmemelerl ta Arkaaı sahife 3. Sü. 2 de Yunanistattla Slav yapılacak ticaret bloku Ankaradan şehrimize dönen Yunan ticaret heyeti, anlaşmanın esaslarını anlattı cisco'da geçen hafta zarftnda, komiteler tarafmdan verilen bazı ehemmiyetli kararlara rağmen, burada umumî kanaat konferansın yerinde saymakta olduğu merkezindedir. Zıra, güvenlik konseyinde oy usulü hakkındaki bellibaşlı mesele hakkında komitede ne bir Antakya 3 (Hususî surette giden arkarar verilmiş ne de müzakere yapılmıştır. Bu yüzden, oy usulü meselesıne kadaşımızdan) Suriye ve Lubnan Konferans yerinde aayıyor her an patlamağa hazır bir barut fıçısı Arkax\ sahife 3, Sü 4 te San Francisco 3 (a.a.) San Franmanzarası göstermektedir. Adeta ilk defa olarak muhtelif müslüman ve hırıstıyan unsurlarla diğer kavimler tara bir fikır anlayışı içindedirler. Yalnız Ermeniler Fransızlara karşı sevgılerlni açıkça izhar edememelerine rağmen, ıstıklâl hareketlerine iştirakten dikkatle sakınmaktadırlar. Bu yüzden karışıklıklar esnasında Arab Blrmeni çarpışmaları da olmuştur. Bütün memleket bir intizar havası içindedir. Bugün Suriyeden gelen bir Bulgar Çiftçi Partisi Refsi Sofyadaki Amerikan elçiliğine iltica etti Bir Çek Bakanına göre Harb, Avrupada büyük bir Slav blokunun kurulmasile neticeîenmiş... Almanyanın kontrolu Dört büyük devlet temsilcisi dün Berlinde toplandı Almanyada pek az gıda maddesi var, fabrikaların işlemesi senelere muhtac ve hiç bir yerde oturulabilecek mesken yok Londra 3 (a.a.) Müttefik genel karargâhından bildirildığıne gore, Müttefik merkezî kontrol komisyonunun üyelerı olan dort büyuk devlet temsilcıleri bugun Berlinde toplanmışlardır. bert Morphy Almanyanın durumu hakkında Başkan Tmman'la yapmıs olduğu görüsmesinden sonra Müttefik merkezî kontrol konseyinin Almanya üzerın de faaliyete başlamasınm beV.enildıâini söylemiştir. M. Morphy «Hersey yolunda gitmektedir.» de^içtir. Morphv avni zamanda Alrrar'tdaki tahribatm gayrıkabili tarif olduğunu da ilâve etmıs ve şöyle demiftir: Arkası sahife 3, Sü. 6 da Bulgar Çiftçi Partisi Reisl G. M. Dimitrov Washington 3 (a a.) Dış İfl«ri Bakanı vekili lîr. Grew, Sofyadaki An*erikan elçilığinin Bulgar çiftçi partisi lideri Dımitrov'u sakladığı hakkınia Sovyet kaynaklı haberleri teyid etmiştr Tas ajansı, Dimitrov'un siyasî düşmanları tarafmdan Almanlarla işbirliği Arkasy sahife 3, Sü. 2 da Londra 3 <B B C ) Prag radyosu ~ bugun Çekoslovak MilM Eğıtım Bakanmm bir nutkunu yaymlamiştır. çek Bakanı bu nutkunda, Kizalorduyıı ve Maresal Stalinl sitayisle andıktan sonra, Münich konferansındanberi Çekoslovakyayı Sovyetler Birhğlnin himaye ettiğini söylemiştir. Bakan sözlerine şoyle devam etıniştir: « Harb, Avrupada büyük bir Slav blokunun kurulmasile neticelenmiştlr. Kızılordu, Mareşal Tıtonun ordusu. Polonya ve Çek tümenleri bir araya gellrYıınan ticaret heyeti gazetecilerle bir arada se Avrupada Slavların kudreti kendini Türk Yunan ticaret anlaşmasmı başkanı Economou Gouras şu cevabları gosterebilecektir.> imza eden Yunan heyeti Ankaradan vermiştir: « Ankaradan iyi intıbalarla ayrılı Çekoslovakyada seçim yapılacak şehrımize gelmiştir. Yeni anlaşma lınkPrag 3 (a a ) Çekoslovakyada genel kında bir arkadaşırnız heyetle gorüş yoruz. Dost Türk hükumeti bize karşı müştür. Anlaşmanın mahiyeti etrafmda büyük bir hüsnü kabul gostermiş ve seçimlerin bu altı ay içinde yapılınası Arkası sahife 3, Sü. 5 te beklenilmektedir. sorulan muhtelif sorulara karşı, heyet Toplantıya itirak eden diğer temsilciler Dün yapıîan güreş ve atleiizm müsabakaları Londra 3 (B B.C.) Bu sabah Müttefik umumî karargâhı, General Eisenhower'in bugün Berline gıdeceğini ve Müttefik merkezî kontrol komisyonunda yerini alacağını bildirmişti. Bu, kontrol komisyonunun birinci toplantısı olacaktır. Toplantıya Mareşal Montgomery, General Delatre de Tassigny ve Maresal Zukov da iştirak edeceklerdir. Kontrol komisyonunun bu ilk toplaitısında, dört işgal bölgesindeki Müttefik kuvvetlerinin hareket plânlarınm taıızira edileceği bekleniyor. Mr. Morphy'nin demecî Washington 3 (O.W I ) Gerıpra! Eisenhower'in siyas' müşaviri Mr. Ro İngilterenin istilâsı 1940 ta Manş denizinin nasıl tutuşturulduğu ifşa edildi Londra 3 (a.a) Daıly Sketch muhahiri, 1940 ta Ingıltere sahüleri etrafma çevrllen ve adalan istilâya karşı koruyan tutuşmuş benzin manıasını şoyle tasvır etmektedir: «Bu malumat, resml blr şahsiyet tarafından munhasıra.n bana verıldi. O zamanlar vucude getirilmiş olan bu ateş maniasını hiç bir insan icadı aşamazdı. Bu, tutuşmuş benanle kaph bir Dün alaturkacı pehlivanlar arasında Şeref stadında güreş müsabakalan ve Fener stadında da atletizm maçları denizdi. Düşman askerlerini getirecek yapılmıstır. Bunlara aid yazı 3 üncü sahifemizdedir. Yukarıki resim, evvelki gün Ankarada Başbakanlık kupası için sallara parlak blr kabul merasünl ha Arkosı sahije 3, Sü. 7 d« karşılajan Harb Okulu ve Fenerbahçe takımlarının maçmdan güzel bir intıbadır. ^g*. . yr£^\ ABİDtN DAV'ER Doktor Günde en aşağı bir «aat yürümeniz îâznı!.. Hasta Ah yarabbi!.. Nfcrs'erde yürüyeyim bsn acaba?.. Kolay bayan: Her gün bir mektub yazar, atacak posta ku« tusu ararsınız!..