19 Mayıs 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ŞEH1R TİYATROSUNDA Bu akşamdan 21 mayisa kadar saat 21 de ve 21 mavls pazar gunü saat 17 de Bir Orman Nasalı ve İlâveten : ANTİKACI DÜKKÂNI 20 mayls cumartesi günü 17 de talebe matinesi: Her yer 1 lıra 19 mayls Haîk gecesi her yerde <ö 50 " tenzüât. Gise her gün saat 14 ten 20 ye kadar açıktır. Telefon: 42157. 21 inci yıl Sayı: 7098 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366.Tahrir heyeti: 24298 İdare ve Matbaa klsml: 24299.24290 T. Kröger H. Tayfur Sonkur UNUTULAN (Sibiryada dört sene) Geçen harb içind diği tüyler ürpertia bulunan Türk esirlı kujdaki hayranlık bu kitabda sürükly maktadlr. 200 kuruş. Berkalp Kitabevi KÖY orada tları hakmuharrir fcilde anlat" Cuma 19 Mayıs 1944 Gençlik bayramı "19 Mayıs,, ı bugün bütün yurd sevincle; heyecanla kutluyor 19 Mayısın manası smanlı İmparatorluğu içtek ve dıştaki tezadlar yuzunden 19 uncu asrın «Hasta adamı» olmuştu. İçteki tezadlar ve tenakuılar onu parçalıyor, çokertiyordu. Dıştaki menfaat ve nufuz çekişmeleri ve çarpışmalan da, bir taraftan onu yaşatmağa çaüşıyor gibi gorunurken, dığer taraftan onu dafıtmağa ve paylaşmaga bakıyordu. Avrupanın asırlık siyaseti bu idi. Vâkıa Avrupada Napoleon duştukten sonra kunılan muvazene politıkası Osmanlı İmparatorluğTinu zaman zaman parçalanmasına mâni olamamıştı. Fakat her ayırma amelijcsi devletler arasında tehlıkeli ihtüâflara, hattâ harblere sebcb oldugu için, tmparatorluğun tasfiyesi daha mulâyim usullere bağlanmıştı. İmparatorluktan koparılan ulkelerin, Osmanlı saltanatile ilışiği zâhiren korunmağra, ve «Devleti Aliyei Osmaniyenin tamamiyeti mulkiyesine halel» getirilmemesi formulune riayet olunuyor rijası, Avrupa diplornatlarnın iftıhar ettikleri bir politika idi. Devletler arasındaki formul ve u>>ul muzakerelere, munakaşalara yol açan, bu kısmi ameliyat, hastanın olumunü geciktirmiyor da değildi. İşte bu muzakereler ve geclktirmeler; devleti idare edenlerde, Osmanlı İmparatorlugtınun hayat ve arazisi. Avrupa muvazencsinin, binaenaleyh cihan sulhunun şartıdır, diye tehlikeli bir kanaat nyandırdı. Bu politikada isabet yok değildi. Fakat bir devletin, sırf dışfaki muvazeneye guvenerek, menfi ve statik bir durumda yaşamağa çalşması çok sakat ve tehlikeli idi. 9 Memleket gozlerinin önıinde cöktüğü ve parçalandıgı halde, Tanzimat da Sultan Hanıid de, kendilerini bu politik dalâletten knrtaramadılar. O devirlerin devlet adamlannın çoğunun ana uplitikası Atrupa devletlerinin arasındaki telad ve tenakuzlara dayanmak ve ellerinden geliyorsa, ihtilâfları kışkırtrmk ve kizıştırmak olmuştur. Bir çokları da şohretlerini bu a'datıcı poütikaya borclurlurlar. An'aşı'an bir devletin her şeyden evvcl kendi kuvvetile yaşıyabileceğine inanılmı> ordu. Eldeki kuvrete güvenilmedikten başka ku\^etlenmek için de ciddî olarak hic bir tedbire başvurulmuyordu. Bulunabilen teabirleri ve girişilen icraat ve ıslahatı da, cehalet ve taassuba merkez ve tnesned olan Saray, amansız ve insafsızca baltahyordn. Dıştaki kuvvet muvazenesini kaybedince o denkleşmeğ^ dayanarak yaşıyan deUetin de kendilişinden düşnıesi ve parçalanması, bir fizik hâdisesi kadar tabiî ve zarurî idi. Biıinei Cihan Harbinde muvazeneler bozuîiu; tmparatorluk da dıiştii ve dagıldı. Tarihimiziıt dönüm noktası ve devrim başlangıcı Irkçılık ve Turancılîk gayesile rejime aykırı hareket edenler Nihal Adsız, Zeki Velidi, Doktor Hasan Ferid Canseverle Reha Oğuzun İstanbuldaki evlerinde bulunan vesikalar, bu ıtıentlekete zararlı faaliyetin iç yiizünü meydana çıkardı RESMI TEBLİC Selâhiyetli Âdlî merciler işe el koydu Suçlulann imzaladıklan anlaçma, faaliyet programları; şifre ve parolaları Ankara 18 (a.a.) Resml teblif:' Son günlerce hükumetçe kapatılan Orhun mecmuası sahibi Nıhal Adsızla Konservatuvar ö&retenenlerinden Sabahaddln Âlinin Ankarada görülen muhakemesi sırasında Nüıal Adfeız leituna yapılan taşkınlıklar dolayısüe nezaret altlBA alinrnnlan »o Ânkara ve Istanbulda yapılacak törenler Türk gençleri bugün Samsundatı getirdikleri bayrakla Türk sımrlarından getirdikleri toprakları Millî Şefo takdim edecekler Zeki Velidi Nihal Adsız Dr. Ferid Cansever Ankara 18 (Telefonla) 19 mayls bayramlnı yarln (bugün) büyuk teza, hüratla kutlayacak olan Ankaraia her taraf şimdiden donanmiştu". Bu gece şe. hir elektriklerle tenvir edüıriştlr. Yarln sabah saat yedide Atatürkün Samsunda Karaya çlktığl anda 21 pâre top atllacak ve bu mutlu an, düdüklerle selâmlanacak, tayyareler şehlr üstünden uçuşlar yapacaklardır. 19 Mayls stadyomunda yapılacak büyiık merasim saat 10 da başllyacaktır. İsti'dâl marşmdan sonra Maarif Vekili Hasan AL Yücel bir Arkast Sajıije 3, Sü. 4 te Berlin diyor ki: Mans'la olmıyacak!» Âlman uçakları istilâ filolarımn toplandıkları yerler için yeni malumat getirdîler Barem kanunundaki değişikliklerin esasları Nedise gelen ayni yardım lâyihasmın hükümlerini de neşrediyoruz Barem Kanununu tadil eden lâyiha Memurlara yardım ruretîiîasıl olan baa ktmseler needlnde çıkan evrakın verdigl şüphe üzerine Nihal Adsız, Reha OSuz Türkkan, Zeki Velidi İle Dr. Hasan Perid Oanseverin Î3 Reha Ofuz Arkast Sahife 3. Sü. 5 te * Stockholm 18 (a.a.) Isveç gfzetelerinin Berlınde bulunan muhaolrinin bıldırdığme gore Alman askerî mah. fılleri Muttefık lstllâsınm Manş bo:ge. sınde yapılmasına ıhtımal veımemektediıler. Bu mahilller kaıaya çıkarma hareketinin Avrupanın uzak bir yerin. de olacağınl soylemekte ve bir yer tayin etmemektedlrler. Başka kajnaklara göre. Alman gaze. tcleri bugun okuyucularlna batıda yaplbcak olan rnu^arebelerln son derece şiddetli olacağmı haber vermişlerdir ŞÜKRÜ KAYA Bu gazeteler, Müttefik hazırlıklarını Arkası Sahife 3, Sü 4 te Devâsâ» diye tavsif etmektedirler. Ankara 18 (Telefonla) Barem kanununda değişikllkler yapan lâyiha ile ınemurlara yapılacak aynî yardım hakkmdaki kanun lâyihasl bugün Meclise •erildi ve hemen alâkalı encümenlere Bugün Almanyada çallşımkta olan milyonlarca yabancı işçinln arzettığl havale olundu. Bu muhim kanun lâyitehlıke yüzünden bunlann çoğu İşgal halarınm esaslarlnı bildiriyorum: altlnda bulunan memleket'.ere nakledıL mıştır. Almanyada bulunan Vichy elçısi İki mılyon Franslzln Nor\'e^e gonderildiğini haber vermiştir. Berlin 18 (T.P.) Bundan dört hafta evvel Alman keşil uçakları tngılterenin cenub sahıllerinde ve W:ght adası lı. manlarında bir istilâ fılosunun tahşıd edılmekte olduğunu habsr verm ! şlerdir. O zaman savaş ve bomba uçakları bu fı lonun bir kısmını tahrıb etmeğe ve ha. Arkast Sahife 3, Sü. 2 de derecelerile her dereceye aid ayllk tutarlarlnı ve maaş aslllarmı şöyle goştermektcdir: Baremde değişlklikler yapan ve yeni Derece Tutar Maasl aslileri hükümler İlâve eden lâyihanm tlrinci 1 600 150 maddesi maaşll ve ücretli devlet me. 2 500 125 murlaruıln (hâkimler ve mualllmler da. Arkası Sahife 2. SÜ. 1 de 1 Dr. Ferid Canseverin Beyazıddaki evi hil, subaylar ve askerî memurlar haric) Cassiho şehri nihayet düştü! MütteSikkr İtalyada ayrıca iki şehri daha zaptettiklerini bildiriyorlar Almanlara göre (Gustav hattı) ve (Hitler hattı) diye iki hat yok! Londra 18 (B B C ) Cassino sehrile şehri orten dağlar hücutn neticcsinde sukut etmiş ve İngiliz askerlerlle Polonya askerleri bu İsi başarmak için şiddetli ve yaman çarplşmaîara İştirak etmişlerdir. Alman ordusunun en iyı askerleri lsmi verilen, genc Almanlardan mürekkeb birlnci paraşütçü tümeni askerlerile Müttefiiler saflnda bulıınan Polonya1 klt'aları el bombalarl, blçaklar ve başka Eİ'âhlarla kayalar ve ağacllklar araslnda Abaneta dağınln yamaclarmda şiddetli çarpışmalar yapmijlprdlr Bazı Korkunç b b harabeye dönen San Angelo şehrine Müttefiklerân girişi ,(Bu resim radyofoto yolile alınmıştır) Arkası Sahife 3, Sü. 3 te «Vatanın bağnna cîüşman dayadı hançerini, Yok imiş kurtaracak bahtı kara maderini.» Namık Kemal «Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini, Bulunur kurtaracak bahtı kara maderini!..» Mustafa Kemal