28 Ocak 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURİYET 28 fkfncftfenm 1944 Bu harbih meseleleri a askerve Halıcıoğlundaki Câvei zalim^ den hatırahr cinayetin silâhı nasıl buluyorlar? muhakemesi fazan: EmekN General H. Emir Erkilet Katilin küçük kardeşi? suçu üzerine almak istiyor Birkaç gün evvel, Hallcloğlunda Baden.likte manav Hayn Üstdağl blçakla öldürmekten maznun kahve ocakçısı İsınail Honinoğlu İle bunun kaçmaslna yardlra etmekten maznun kahveci Hamdi Tekinin muhakemelerine; dün meşhud suç olarak İstanbul İkinci ağırceza m?hkemesince başlanralştlr. İsrüail, sorguda, kahveciyi öldürenin kendisi olmadlğmı söyliyerek eski ifadesinl lnkâr yollu cevab vermlş, Hamdi de bu suçla hiç blr alâkası buluntnadlğlnl söylemiştir. Şahid olarak dlnlenilen îsmailin kardeu küçük yaşta Cemal, bu İşin faili kendisi olduğunu İddia etmişse de, Cemal bu sözlerine rağmen, maznun yerinde değildir. Kendisinin, ağabeysini oezadan kurtarmak için bdyle söylediği kanaati vardlr ve tahkikatk da, Cemalln kavgaya el uzatmadlğl kanaati edinllmiştir. Daha bazl çahidler dinlenildikten sonra, müddeiumumillk, maznunlardan İkislne de ayrı ayrl cihetlerden ceza İstemijtir. Muhakemenin devami; Hı>mdi il« maktul Hayrl araslnda husumet mevcud olup olmadlğınln tahkiki İçin kalmlş ve maznunlardan İsmail hakklnda tevkif müzekkeresi ke3İlerek, Hamdl serbest birakılmıştir. Kitab sohbetleri |HEM NALINA MIH1NA Müttefik çıkarmaları üttefikleria tt üunoik*. nunda ttalyadSL, Aimaı^ hatlan (eriaine japtıklan çıkarmanın tik. safhaa, tam bir ba^an ile neticclendi. Alman propajrandagı, böyle bir hareketin ı»ten beklendiğini söylüyorsa da, Almanlarm, bn yenl çıkannayı nazarî olarak beUeseler dahl, fillyatta beklemedikler! ve bir baakına ugradıklftn (örfllüyor. Tokaa k»raj» çıkan knrvetler, tattuklan köpriibafin» lylce jorleşmeden, Bblerna'd» ' oldugTJ £ibi, Almanlar taarruza feçerek onlan denize dökmefe çahşırlardı. Eonu meydan muharebesi, çıkarsmAdan beş jün •onra, daha yenl ba^lomıştu. Nettuııonun Salerno'ya benzemeyiai, Italyadakl Alman kumandanlıtının rafil svlandığını jösterir. Efzayiş Suad'in blr kifabı ve Ankarada çıkardığımız «Kalem» mecmuası «pbeainİB nerkeı fcesiminde bir şehrln kenar mahallelerinde , çarpıçan Sovyet askerlerl g tlmcB gSlfl ara*ında tatona «den Rus kuvveterlni Almanîar, fO piyad* tttmeni ye 20 zirhlı birlik ola£ek tahmln «Hyorlar. Kiyef batısmda «oro*ten Zltomlr ktikameUnd* taar•oı «den Ru» ordulan da takrlben o kaHardi. Kirovograd Krivoyrog taarruzlannl yapan, KMmi zapta çalişan, yakin ^aıocnlara kadar Dinyeperopetrovsk eeTtaJlbunda, Uman ve Vinniza şlmal ve şi'taal doğularinda taarnız baskılarl büsfctitfln sBnmiyen, Reçiza batisında Peri. pet bataklığım geçmeğe çalişan, Vitebsk Vxaftoda Veliki Luki şlmallnde ve İlınen gölü eenubunda savaşan 10, 20 rer, B0 2 P tümenllk Rus ordu grupları var. B Rıular 1941 v« 1942 ylllannın akll durtturacak kadar azlm v e vahlm milyonUrla 81ü v« «slr lnsan kayıblartndan, en blnlerl» top, tank w uçak zayiatından «onra, nereden v« nasıl adam, silâh, ve htr türlü malzem* bularak doğu cepheslnde Almanlara sayica pek üstün olan simddki ordularlnl yeniden kurup donatablldiler?! Bu suali kendi kendine ve blrlbirlna sorarak meraklnı dineirmek v« kandırmak lstemiyen klmse yok|tur. Evet herkes merak ediyor ve soruyor: Ruslar bu kadar adami ve bu kadar silâh ve malzemeyi nereden, nasıl buİEbiliyorlar?!. Herkesin nihayet vardlkİBri eevab v« netice lse şudur: Ruslar, nüfuslarl ve harb hazlrlıkîan hakklnda Almanlan ve herkesi aldatmışlardir. Faket acaba böyle mldir?!. Rusyanln harbden evvelki (1939) nüfusunu takvimler (meselâ Caîendarie Atlante de agostini 1940) ve yenl ansiklopediler (Meselâ Taschen Brockhaus Z«itgeschehen 1540) 170,467,000 olarak göstermlşlerdi. Bu rakamlar süphesiz resm! Ru» istatlstiklerine uygundur. Halbuki Moskovada 7 yü kahp AlmanRua harblnden evvel Sovyetlerln başsehrinden ayrllan yabancl resmî blr şaheiyet bana Rusyanln nüfusunun 210 milyon olduğunu ve iç muharebelerile ihtilâl terrörlerinden yaşlllann çoğu öldüğünden bu 210,000,000 nüfusun hemen hemen kâmilen 50 yaşlndan aşağl insanlardan müteşekkil olduğunu söylemiştl. Demek oluyor kl Sovyet hükumeti 40 milyona yakin nüfusunu glzlemiştir. Fakat Almanyanin, ajanları vasıtaslle Rusya nüfusunun 210 mllyon olduğunu bildlğl farzolunabllir. Bu rakamlarin hakikate ne derece uy|[un olduklannl btttebi bllemem. Fakat doğu cepheainde lkl buçuk yildanberi süregelen olaylar bu tahmlnln doğruluğunu hergün yeniden lspat etmektedlr. Heroen hemen hepsl 50 den aşağı yaşta, B10 mllyonluk bir nüfusun çoeuklariLe pek genclerl ve alilleri müstesn» en az B milyonu silâhlı askerlik hlzmetlne el0 veriçli olabilir. Bilhassa Ruslarin kadınJa'l ymlnız sabit ve tâll hizmetlerde değil cilâhll iıfalarda savaşei olarak erkekjten farksiz kullandıklan dikkate alınirm b« rakam daha da yükselebillr. Ruslarin uğradıklari ve uğramakta oldukları olağanüstti tayiata rağmen tlleddevam yeni ordular teşkill husumında sonsuz lnsan kaynaklarlna malik oluşlarl işte ancak bu suretle lzah olunabillr. Yuiarlda' bahsl geçen resmf yabancl çahsiyetin Moskovadaki uzun vrzife ylllart esnaslnda edlndiği maîumata göre Ruslarin 1937 veya 1938 de askerî tallm görmuj 12 milyon yedek askerlerl varmış. Th. Adamheit tarafmdan yazilıp 1942 de Berllnde basılan «Sowjetarmee und Weltrevolution> a dll kitabln 263 flneü sahifesinde Sovyet ordusunun talim görmüs yedek erlerlnin »aylsl, daha 1931 yilinda, 9 buçuk snllyon olarak gösterilmektedlr. Nlcoiaı Basseches'in L'armee ln Connue adll kltablmn 120 123 üncü »ahifelerinde Rus ordusunun harbe hazlrllğl hakklnda »u maluraat veriliyor: «Son 10 yll zarfmda Sovyetler Blrliği, kadmlar dahil, bütün sivll hal3tl harbe hazırlamak için hervşeyl yepmlştlr. Rusyanln her yerinde nasll kl lkflsad baklmından herşeye el konduysa ayni şeyln, kadln ve erkek, bütün insanlar hakklnda da tatbik edilmi? o'.duğuna şaşmamalldlr.... Ruslar dikkat ve takdire değer blr teskilât kudret ve kabiiJyeti gösterdiler.. Onlar kabiliyetli bü tün halkl askerî hizmet bakimmdan yetiştirdiler, sivillerl ordu lle slkı temssta bulunduran çok lyi usuller buldular, askerî hizmeti bütün Sovyet nüfusuna teşmll ettiler Rusyada asker lhtiyatlarlnl pek büyüi hadlere çlkaran başllca amiller işte bunlardlr. Blr harb halinde normal olarak, halkin yürd« 10 u seferber edilir. Bu nlsbet en ziyade yüzde 12 ye çlkanlabilir. O halde Sovyetler 1820 milyon er seferber tdebilirler. Fakat kadlnlar, hemen hemen tamamlle mecburî hizmetlere tâbl olduklarından, ekseri hallerde erkeklere doğrudan doğruya halef olabiliyorlar. Üstelik nüfusun yaslara göre tasnifi Sovyetlerd« bilhassa müsaid şartlar araeder: Yanl orada «1lâhla hlzmete elverişli olanlgra nlsbetle ihityarlarln saylsl pek azdlr. Onun İçin Rusj'ada seferber edîleblllr lnsan saylsl bu yukarldald rakamlarin da üstündedir. Bu sebeble Sovyet ordusu, bütün karargâhlan, idare teşİdllerl ve hizmete hazırlanmış kadlnlarlle 30 milyondan aşağl tahmln edilmemelidlr. So\yetler, tarlhte örneğl olmlyan bir işl başarablldiler; bütün halklarlna derin ve hemen hemen tamam bir askerî talim ve terblye verebildiler.» Von Papen şehrimizde Almanyanın Ankara büyiiic «lçisi Von Papen dün sabahki ekspresle Ankaradan sehrlmlze g«lmiştlr. Büyük elci İki gün kadar İstanbulda kalacaktır. Bir çocuğun garib ölümü Beyoğlunda Kalyoncukulluğuuda Şekerci aokağuıda oturan Kebeka adlı bir kadının Samuel adlı dort yaşındaki çocugu ölmüştür. Kadın, eski kocasından olan bu çocugu, bir muddettır bırlıkte oturdugu Ertuğrulun hıç sevmedığrnl, Ertugrulun yemekte tıka basa makarna yedikten sonra güçlükle nefes alan Samuelin bogazına parmağını «okup bastırdığını, aradan yırmi dört Htat geçmce de çocuğun nefesi kesilıp öldüğünü iddia etmıştir. Bu iddia üzerine, cesed Morga. kaldırılmıs, tahkıkata başlanmıştır. Eksper muhasiblerin kongresi Türkiyt ekjper muhasibler ve işletme organlzatörleri birllği a'elâde ve fevkalâde umuml heyet toplantılan bu ayın 31 inci pazartesi günü Âbld hanmdakl merkezinde yapılacaktır. Limanlar umum müdürlüğünün lâğvı Limanlax umum müdurlüğü teşkilatıma îagvile bu Idareey ald vazıfe ve salâhiyetlerin büyük kısmının Denizyolları Işletmesine devri haJdtmdakı kanun alâkadar maiamJara bıldmJmi^iir. DeBu lzah ve hesablara göre Rusyanın nizyollan umum müdürü Yusuf ZJya insan zayiatı harbin başındanberi 910 Erzın dün Limanlar umum müdüriumüyon olsa bile bugün kendisinde •»güne giderek devir işlerinl tanzim etkerî hizmete elverişli daha 1020 milmiştir. yon asker kalmak lcabeder. Ordu vüYeni kanun, 1 subat tarihinden iticude getirmek için lftzım olan törlü sllfih. tank, uaçk vesair harb malzeme baren mer'iyet movkune girecejl Jçin ve techiıatına gelince, bunların hep hazırlıklar çu blr kaç gün içinde ikmal sinl Rusya kendi kendlne yeter sayl edilecek ve 1 çubatta Limanlar umum larda yapabilmekte olduktan başka müdürlüğü tarihe kançacaktır . Müüefıklerin gerek Murmansk ve geBalıkçıların istedikleri rek Basra tran yollarile ona gönderYazm balıklann yumurtlama mevslmekte olduklan bilhassa uçak ve tank minde en çok dört busuk ay bahi tuyardımları pek önemlidir. Rus vapurtulmasının menedllmesl haikındaki ları da Amerikadan tedarik ettikleri kararname etrafında Balıkçılar cemiher şeyi japonlaria görii önünde Vilâyetl, Balıkçılar Kooperatifi ve jehrimidivostok'a getirip çıkarabtlmektedirler. ze gelmis bulunan İzmir Balıkçılşr ceDemek oluyor ki Rusyada asker olabile. miyeti reisi müştereken mütaîeasını hacek pek çok lnsan ve mebzul «llâh ve zırlamaktadır. malzeme vardır. Sovyetler, teskilât Balücçılar, tstanbul snılannda yalnız kudreti de gösterebilmektedirler. O 15 temmuzdan ağustO3 nihayetine kahalde Sovyet ordulannın bir türlü eksilmiyerek daima yerden bitercesine dar balık tutulmamasını istiyeceklerdir. artan bir varlık göstermelerine çaşıl Esasen bu îamanda İstanbul balıkçılan mamak icabediyor. Almanlarm uğra balık avına çıkmamaktadırlar. İstanbul dıklari müşkülâtm çoğu doğu cephe ve clvarmda halen 2000 kadar balıkçı sinde daima sayica çok üstün kuvvet vardır. lere karşı harbetmek »orundan 1leri Bir apartıman sahibi gelmektedir. H. E. ERKİLET Klt'asl, kâğldl, «Jiaj; en yaslı Yazan: » « • • • • •• • • • ! basilişi güzel; hele lerinde Nediml, söy muhtevasl pek cazlb lerdi . «Bir L&l bir kitab: «Hüseyln masalı» ktmll meşSuad Yalçln ve «1hur aürt şöyle bl lrleri». Eserln üzeter: rlnde, alâkayl çoğalten, bir başka İsim; I ririnl geri ,ldl, «lâtife» mizi hoş gördü, Açtıkça lâle, sümböl, şemmeyleyip nesimi «Yazan «iazan ve topllyan» ln lmzasi: Efzayi* hatta hâdiseyi, bizimle slkl fıkl ahpab Yâdeylerim o devrl, yâdeylerfm Nedim'i topllyan lmzasi E f i Suad... Tanlnmlş kadln muharrir, mer. llğa vesile yaptl. Zira Nedimi rohnm yaJnıı odnr şiirde hum şairin vefakâr eşidir. Yarln, Millî Mücadele tarihini yaza Geçmiş. zamanı söyler, ta kalbime Hüseyin Suad henüz tabolunmamiş cak müdekkikler. Ankara matbuatlnl ve gelir dı perakende yazllarlnl, manzum tiyatro Birinci Büyük Millet Meclisi zabltlarl Bir yanda Mesttnaz% blr yanda piyeslerini, gazete sütunlarmda ancak nl elden geçirdikleri zaman, o devirde, Şehlivend blrer gün yaşamlş «Gâvei Zalin. imza sdze ve yazl hürrlyetine verilrnlş klyme Zanneylerim, evimde mihman, Nedlm Son seTknleerşt çıkanns, Mütteflklell sDylslz şiirlerinl, odaslnın köşesinde, tin. gösterilmiş itibarln, en İleri demokEfendi. rin ,taarrttza ffeçtiklerindenberi ba^arbir küçük sepette muhafaza ederdi (*) rasi memleketlerindekilerle muvazi olEn meşhur piyesi «Kayseri Gülleri» n dıklan ( noı harekettir: Efzayiş Suad, eserlndeki şiirleri, işte bu duğunu kaydedeceklerdlr. 1 8 lkinclteşrin 1942 de Fransızlann Münir Nigâr merhumla yazmaştl. 1915 sepetin içinden ve şairin zevkine, meşte basllmlştl. İlk piyesi «Şehbal», Aşiyan mnvafakaU ve küçük bir mukavemetile rebine, felsefesine en uygun olanlar karaılasan stmal ve batı Afrika cıkar«Kalem. deki yazllardan Hüseyin Su mecınuaslnda tefrika edilmlştl. Gene araslr.dan, seçerek topla.nlştlr; şairin ması, adin karakterini gösteren bif ufak 1910 da basılan bir başka piyesi de«Kirli h?yatlnl ve şahsiyetini belırıe.ı yr.zllar 2 10 temmnz 1943 te Alman ve f. çamaşlrları, dlr. Yirmi piyesinden lkisi da onun her zaman oturduğu köşede nümune vermek isterim. Bunu bir manzumdur ve blrer perdeliktir. Bu ikl talvan ordulannın işgalinde bulunan «Müîâkat» tan alıyorum. Bu «Mülâkat. hatlraslndan ilham allnıraıc yazllmıştlr. piyes Efzayiş Suadln kitablnda neşre Siiclyaya yapılan çıkarmalar, Arkada blrakllan bir hayatln sararmlş karşllıkll hazlrlamlştli, suallerini ben dilmiştir. 8 3 eylul 1943 te ,İtaIyanIann yayazmiştlm, cevablarmi da o.. Bir sual ve solmuş lzlerini İhtiva eden sepet «Gâvei Zalim» den kitab hall Iancıktan bir mnkavemeti lle karsılanan «Ahvali âlem. 1 nasll bulduğuna dairdi; muhtevasile beraber hâ!â ol'uğu ni almls tek eser «Gâve destanl» dır. Kalabria çıkarması yerde duruyor; fakat bu kitab da o Gâve, Allah rahmet eylesin, cevabile, 1923 te basllmlştlr. 4 8 eylul 1943 te, Italyanın kayıd. hayatlnln da felsefesini yapnıştl: «sepet» ten başka bir şey d°ğildir; fazla su şarts» teslim olması üzerine Saler Ahvali âlem mi dedlniz? Ben doğ• olrrek, muhtevasinl blrakanlnl en yaBana yazllmlş blr mektubunden: no'ya yapılan ihrac, klndan tanlyanln kalemile incelenmiş ve duğum gündenberi bundan bihaber ola5 Gene eylul içinde Sardenya ve slralsnmlş blr halde bize de sunuyor. rak yaşadim. Ve hiç blr zaman bu rnese «Alt çenemin sol tarafmda bir çlban leyi blr gün benden sorarlar diye, dü çıktl. Bir haftadlr beni berbad etti. Bazl Korsikaya yapılan çıkarmalar, Efzayiş Suad, bu eserlle, yalnlz ruhun • Nettnno'ya yapılan aon çıkarma, da uyanan acl hasreti dlndirmekle kal şürımedim. Bu sebeble blr gün lştiham kee öyle canlm yanlyor M, aman Alleh.. Arada 5 hıcl Amerikan ve 8 inci İnmamlş, edebiyat tarihimiz İçin de baş bozulmadl, uykum bozulmadl, akllm da Acaba klmin lnkisarlna uğradlm? Her ltı ordnîan, Alman hatlannm rerisl. kaslnln yapamlyacağl yerinde bir İş bozulmadl. Size şunu da haber vereyim yere dil uzatmak işte böyledir; İnsanln drmüştür. Çünkü eskilerin «Lâne1 Me ki ben âleme bir ev sahibi gibl değil, çenesinden yaltalarlar., Fakat değil çe ne ba« çıkarmalar daha yaptılarsa da, blr kiracl gibl geldim. Gene bir kiracl nende çlban, hatta beynimde harman bnnlar tabiyevt maksadlarla yapıimif, lâl» şalri olarak «Edebiyatl Cedids» cilcr gibi gideceğim. Nereye? Oraslnl da bll çevrilse gene yazacağlm, merak etme.» küçük ölçüde hareketlerdir M, Alman. araslnda tanldlğl Hüseyb Suadln, edemem. Zannedersem herkesln gittiğl gelÇ Kumar, Hüseyln Suadln büyük ipti lann cephedekl sert mnkavemetini yan biyat tarihlmize geçen, ikl ayrl cephesl mez yere... İşte elli senedtr ahvali âlem lâsîdlr. Refikasl şöyle anlatlyor; «Yeşil ve ferilerinden tehdid ederek kırmak daha vardır: Harikulâde bir mizah üshakklnda edindiğim felsefe bundan lba çuhall masa onu miknatls gibl cezbeder. tadı «edebî karikatürist> ve yaman b)r hrdefini takib ediyordn. rettir.» İskambil kâğldlarl parmaklarlni derhal iyatro muharriti. Bütün bn çıkarmalann hepsl, mnvafharekete getirir, gözlerine cilâ verirdi. Fakst alelâde blr hlrs, blr para tamahl fakiyetle neticelenmlştlr. Hepsinde dcs Hakik! tehlike, «Kalem» in altlncl donanmamn temin ettifi deniı hâklHüseyin Suadin şaîrllgl çocukluğile nüshesmda kendini gösterdi Fakat bu olarak değil. Kumar onun için kelimelerle tarif edllemiyecek bir heyecan, miyeti ve hava ordnsunun elde ettlgf aşiar. İlk neşredilen yazlsl bir gazeldir. nu, müseade edinlz de, Hüseyin Suadin lnsanl uzun uzun düşündüren, niçinl, hav» üstünlüiü büyük bfr ro! oynaKomşularl Şeyh Vasfi Efendinin delâle. kalemile, blr makaleslnden iitıbas çünküsü olmlyan bir talih ve tesadüf mıştır. M&verin demU üsttt, denizalti tile «Tercümani Haklkat» te neşre ederek nakledeylm: ve hava kuvvetlerfle kars ordalan Mütfeîsefesiydi.» dilmiştir. Tlbbiyede CenaD Şehabed«Matbaadan blr haber geldi: Taş 5 Şu hatırayl Mr.hmud Yesarl nakle eflklerin ihrae hareketlerini önceden dinle tanlşlıjctan ve Hâmldln »Sahsekiz parçaya ayrıldı, resim basmak dlyor: «Suad Beyin kumarda kazondığlnı müdahalelerile önliyemedikleri şrlbl, eıra» İle tTezer» İni okuduktan sonmümkün olamlyor, diye... ve kaybettiğini akll aİTiaz. Kumarda karma yapıldıktan sonra, Mihverin ka. ra yeni terzda yazrr.ağa başllyan Hüsea ve hava ordulan da, karaya, cıkan ŞişHde blr apartlman kazanmlştı, bir ge«Telâşla taşln yanlna koştuk Zavallı yin Suad «Mekteb> mscmuaslnda da bir taş bağrl yanlk bir gurbetzeds Rİbi cede kaybettl. Karantinadan klrk bin Müttefik knvvetlerini ma£îub edlo deçok siirler neşretmiştir. l dökememfsterdfr. Btittin bn harehurdahaş olmuştu. Omrümde duyduğum lira ikramiye elmlştl, Yat Kulübünde blr Dcha sonralari, ona Tevfik Fikretln ketlerin mnvaffak olmasında, askerlifta acilarm birini de bu klrık taşln başinda gecede verdi. «his gairi. dediği devir gelh, Serveti duydum. Kirk bin lira kaybettiği gece, kulübutı baskm prenstpl, mühlm bir ftmll «I. Fünun hareketi edebiyesine iştirak etblr koltuğunda, horul horul uyudu. Va Tnmtnr. «Ben Kemal Sallhe, Kemal Salih bamiş olarak görürüz; cLâneİ Melâl» sasabahleyin yirmi kuruşluk bir tavla Jiettuno çıkarmasında baskınm ne Irl, nseşrutiyet senelerine kadar, ayni na baktl. Blr tedfin merasimlnden ay partisini zevkle, kevifle oynadl.» kadar müessir oldufru meydandadır. thrılır gibi boynumuz bükük, dl'imlz yolna yürümüs, fakat «üstad» çehresini î «Bektaşilikle alâkası yoktu. Fakat yapılan bölgede, başlangıcda, bir lnklJâbden sonra göstermiştir: Salâh tutuk.kalbimlz klrık oradan ayrildlk.> Bİlede çok yakin bir zat bu tarikate sübolük asker, bir tek nçak bne Müttefik Cimcozun çikardlğl Kalem gazetesinde luk etrrlşti. Bu yakmlık farkina varıl knvvctlerini karşüıyamamıs ve Anırlo «GSve1 Zalim» lmzalı yazi'arl ve Da«Kalem», bu hâdlseden sonra, «Yeni madan Suadln ruhunda İzler fclrakmlş rülbedayi heyetl edebiyasinaeki verimli Gün» ün hazlr bazl klişelerinden istifade danıga vurmuştur. Be'ttışiliğe hâs ha Sakson kaynaklanmn söyledifi gibl ha. reketin en tehlikeli ilk aafhası, blr çı çallçmalarile... edilerek, ancak iki nüsha daha çlkabil zln bir teveikül, yokluk içinde blle makarm» manevrası gibl zayiatsız cereyan di: idamesi için yenl bir tedblr arema sum blr gurur, yaratlclsl 'îe brsbaşa katmiştir. Knmsallara yerlestirilmifj olan ğa vaklt kalmadan, hükumet merkezinin lan hududsuz blr tecerrüd seclyesinin Hüseyin Suadi, Ankaraya gsHlği za bcşsltllmasl zarureti doğdu. (Sakarya ara maylnlerlnin mucib oldd|u uek esaslnl teşkil etmişti. «Nefes» lerinden man, 921 de tanldim. Ben henüz pek haıbine takaddüm eden günlerdl) mer bir klt'a: mahdnd kayıblar fae, büyük Slçtide blr gencdim, o ellisini geçmiştl; fakat ru kez devairinden çoğu ile beraber «Yenl çıkarmada kayda blle dejfrneı. han, belii benden de, gencdi. Yazllarl Gün» ün de Kayserlye taşlnmasl lâzim Tıllarca bekledln ,tnledin Slcilya, Korsika, Sardenya adalannnln «Yeni Gün. de neşrediliıekte oluşu, geldi. «Kalem» İn hesablarmı tasfiye et Murada ermedln cihan bağında dakl üsler ve Ilmanlarla Napolide haıırmünasebetlerimizi slklaştlrdl, az zaman ik; Hüseyin Suad merhura ve ben «bl Geçmedi bir turna, ötmedi bir bülbül lanmıs olan nakllye ve çıkarma kafile. İçinde ikl iyl dost olduk. ömrümüz karardı, hazan bagında. rer lira» kazanmlştlk! ;rfni Ataanlann ellnde bulunan denlı Hüseyin Suadin o zamanki yazilan Gene refikasl anlatlyor: «Hüseyin Ustü .denlzaltı gemileri dejil; hatta ke. Merkez kıraathanesinde, e»e dosta, «Gâvei Zalim» imzalı edebî karikatür çay lsmarladlk. Suad ötedenberl alayl, şakayl sever; lf nçaklan bile görememlslerdlr. Bn, [erden ibaret değildi; mi'lî heyecanl ködostlarına takllmaktan, ahpab'arile lâ Müttefiklerin denlzde, havada temid rükliyen, cidali kuvvetlsndiren refis şittikleri hakimlyetin dereceslnl Röste ' Basllmiş eserkri, dört kitabdan iba İfe yapmaktan hoşlanlrdl. Dudakları Lrler de yazlj'ordu. Bu şiirlcrden bir tair. Anlaşıhyor kl, hareket hazırlanırrettlr: İlki, «Lâne1 Melâl» dir. «Edebi daima tebessümler saçar, gözleri daima nesinde, cephe gerislni, ne kudretle yatl Cedide» cl Hüseyln Suadden tek neşe lle taşardl. Onun yalnlz şilrlerl de ken Mtittefik deniz ve hava kuvvetleri, canlandlrmlştl: İl, bütün hayatl mizahla doluydu. Söz bütün bindlrme üslert etrafında ve tthatıra. 1910 da basılmiştlr. erinde, hareketlerlnde ciddiyetl mİ7.ah erinde kuş blle nçnrmamışlardır. Ne ulrl levhalar gSrdttm, ne mahznn Telif, tercüme, adapte piyesleıi yirmi fleride Balkanlara ve batı Avrnpaym •ahneler gördüm, tanedlr. Fakat yirmincisi, onun en ziya an aylrmak o kadar güçtü ki, en «on apılacak çıkarmalarda da, Müttefik Bozuk yollarda erkekten kadından bin de özenerek yazmağa başladıgı «Ne deminde bile insanln, ecaba bu da ml aka, diyeceği gellyordu.» «enlz ve hava hâklmiyeti lle temln ekatar gördüm. dim» natamam kalmlş, yalnlz bir perdesi Nur içinde yatsln.. dilen baskınlarm mühlm rol oynıyacaHilâfım yoktur, Işhad eylerlm Allahı. razllmiştir. Hüseyln Suad, Nedimin âğını kabnl etmek yanlış; olrnaz. Kemal Salih SEL vallahl, ıkı ldl. «En neşell ramaninda Nedlml öküzlerle beraber yttk çeken çok Ihtlyar gördüm Kemal Salih Sel 3 + Hüseyin Suad büyük bir «mlrah flstadı» Idi. Bizde mizahla hicvi birbirine kanştırırlar. Halbuki bunîar nekadar ayrl şeylerdir? Derdi ki: «Hiciv, soğuktur, galizdir, merduddur; lâtife, mizah. kinaye, bir sekli edebide olmak gerektir.» Milll mücadele seneleri Hüseyin Suadln en verimli zamanlna tesadüf eder, onun Ankarada çlkan manzum ve mensur yazllarl, eşine az tssadüf edlllr nefasetteydl. Hüseyin Suadle ilerliyen dostlu&umuz bir mecmua ortakllğina kadar vardl. Sslâh Cimcozun meşhur .Kalem. İni Ankarada neşre karar verdik. Çizgileri ku.vetli İki genc yardlmlmlza koştular. Vüâvet matbaasmin Nuh NeM zamanlndan kalma! taş basklslndan İstifade eîtik: bütün gayretlere rağmen sekiz dokuz yüz nüsha kadar basllabilen mecmuanm, ertesi şüne, tek nüshasl kalmlyordu. Bu rakam da ancak masrafl kurtarabiliyor, bize birşey blrakmlyordu Bursa Belediyesi M. Prost'tan 50 bin lira fazminat istiyor mahkum oldu İzmit istasyonunda yakalanan yankesici tzmît (Hususi) Deli Yaşar, müstear ismlni taşıyan meşhur sabıkablardan Mehmed oğlu Ahmed Ziyaeddin istas. yonda trene binmekte olan bir yolcudan 75 lira çalarken yakalanmıştır. Yankesici, karakolda sorgusu yapılırken Caldığı paralan yanmakta olan sobaya atmış ve bir kısmı yanan paralar zorluk la kurtarılmıştır, Deli Yeışar tevkif e dilmiştir. Pencereden düşen kadın Sirkecide Kummeydanı sokağıuda Lindos apartımamnm ikincı katında oturan Nesim kızı Eliza, apartımanda temizlik yaparken diklratsizlik neticesi 14 metre derinliğindeki bodruma düşerek muhtelif yerlerinden ağır surette yaralanmış, Haseki hastanesinl kaldırılmıştır. Vedad isminde blr apartıman sahibinin, apartımanındati dairenin kirasmı artırmaktan muhakemesi, İstanbul ikinci milll korunma mahkemesinde bitnuş, kiranın bir senelik tutan oîan 1360 llrayı a&ır para cezası olmak üzere ödemesine karar verilmiştlr. Ankarada üç müsamere verilecek Eminönü Halkevi bedil raks elemanları, kompozitör Adnan Saygınm <Ormanm masalı» isimli eserini temsil etmek üzere şubatın dördünde Ankaraya gidecektir. Halkevi san'atkârları, Ankarada üç temsil vereceitir. Temsilin birincisi davetliler için tertib edilecek, diger ikısi de, Eminönü Halkevi İçtimaî yardırn kolu menfaatine verilecektir. Sanatkâı için yepyenl kostiimler yaptırılmiştir. «Ormanin masalı» eserlnln, temsilinde, Riyaseticumhur orkestrasl bulunacaktl:. Çukurovada sulama işleri Adana (Hususî) Vali Akif lyidoğarfin başkanlığmda yapılan bir toplan. bda önümüzdeki ekim mevsıminde 160 bin dekar arazinin sulanmasına aid tedbirler alınmıştu*. Bu arazinin yansı Tarsusla Adana, diğer yansı da Tarsusla Mersin arasmdadır. Yüreğir ovasının ancak gelecek sene sulanmasına başlanabilecektir. Adanada plânörcülük kursu Adana (Husust) Türkkuşunun plâ. nörcülük ve modelcilik öğretmenleri sehrjmize gelmiştir, öğretmenlerin va. lifesi Adanada açılacak kurslarda orta mekteb ve lise talebelerine ders vermek ve kendilerini yetiştirmektir. Türk Ha. va Kurumunun bu yüksek alâkası Adanada tahsilde bulunan gencl*r arasında büyük bir memnuniyet uyandırmıştır. 3Tüzlerce geaç kurga, talib olmugtur, Tramvaydan düşen çocuk Köprü üzerinden Ksraköy istikametine gitmekte olan Bebek tramvaylna atlamak İstiyen Orhan adında 12 yaşların(ia blr çocuk, muvazenesinl kajbetkrek düşmüş, muhtelif yerlerinclen ağlr sureîte yaralanmiştlr. Beşinci nüshada, blr tehîlke atlattlk; Belediyenin inşa ettireceği Büvülî Millet Mecluir.de, aleyhimizde fırınlar bir takrir verildi. Bu takrire. sebcb, bir Makineleri Almanyadan gptirüerek karikatürle altlndaki rranzume Idi. ToB=ılatta sahilde bir arsaya inş'i edile kadm sevimli, babacan blr meb'usu vsrcek olan on tane fırının ir.şasmı Be di: Mustafa Bey... Onunla bir lâtife yalediye pazartesi günü münakasaya ko1 pllmlştı; «Tokadm ham armudu. başllğl yacaktır. altmda, cidden ustallkla çizilrniş bir kariketür, Mustafa Beyin, armud biçiAzılı hırsızlar mindeki başlnl, bir tabağa konmuş olaBursa (Hususî) Burada 7abıtamız rak, gösteriyordu. Altlna «Gâve. nin azılı üç hırsızı yak3İamıştır. Barutha. şu beyitlerl yazllmlştl: ne caddesinde 30 sayıh değirmene ge. ce yansı giren bu üç hırsız, değirmen Tokad'ın meyvesi bol, arrrmdu bol sahibi Halilin boynuna ip atarak boğ Dediler.. gitmeğe buldam bir yol mak istemişler, fakat boğamamışlardır. Eski blr yaylı tuttum geceden Nihayet, kendisini döverek bitab bir Cıkacaktım yola erken erken hale getirip parasmı ve eşyasım çahp Dsdiler: nafile zahmet etme. . savuşmuşlardır. Zabıtaır.ız bu üç hır. Hepsi hamdır, geri dön, gt\ fltme! sızı bilâhare yekalamıştır. Hırsızların Dahiliye Vekâletl vekilüğinde buluadları şunlardır: Cemil, Salih ve kü. çük Salîh. Kendilerl aynca Bursada nan Refet Paşa, takrlri geri aldlrtti: An (8) sirkat vak'asınm da failidirler, ü karada matbuat serbestti, gazete kapatllamazdl. Kaldl ki bu resimle yazl bir çü de mahkemeye verilmijlerdir. «lâtife. den İbaretti, hoş görülmek lâzim Suriye limanlarına konulan aelirdi. Mustafa Bey de öyle yaptl. Tak Bursa İmar plânlnl da hazlrlamakta ılan İstanbul şehlrcilik mütehasslsl miroar Prost lle Bursa Belediyesi erasmdaki ihtilâf büyümüş ve neticede Bursa Be'ediyesi mlmarl protesto ederek taahhüdierini lfaya davet etmiştir. Belediye gönderdlği protestoda, 13 bin Iraya anlaştlklarl plânları mimar •rost'un tesllmden imtina ettiğı, haluki kendisine 6500 lira verildiğ, hatta tatbik plânlarlnln da İstanbul İmar Bürosunda hazlrlanmasl şart edildiği alde bu vecibenin de yerine getlrilmediği kaydedilerek aradakl rnukavelenin fesholunacağl, buna mukabil kendlfinden 50 bin lira tazminat isteneceği fcildiriimektedir. Öğrendiğimize göre, mimar Prost'la Bursa Belediyesi araslnda tanzlm edilen mukavelede, tatbik p'ânlarmı hazırlamak üzere, İstanbııl ve Bursa Belediyelerinin burada müşterek blr büro kurmclraı şart koşulmuştur. Halbuki bu büronun tahsisatl icab ettlren blr kadrnya İhtiyacl olduğundan iki Belediye araslnda anlaşma hasll olmamlş ve bu bürn da kurulamamiştır. Şehlrcilik mütehasslsl mimar Prost Va)i ve Belediye Reisi doktor Lutfi Kırdara müracaat ederek taahhüdünü bu sebebîer karşlsinda yerine getirmediini bildirmiştir. Doktor Lutfi Kırdar, Prost'un muka11 lddialarlnl İhtiva eden mektubu Bursa Belediyesine göndermiştir. Sahte ekmek karnesi Trak vapuru kazasının tahkikatile mejgul olan heyet dün kazadan kurtuyapanlar laıılarln İfadesi ve kaza mahallinde yaFmniyet müdürlüğü büyük miktarda pılan tetkiklere istinaden raporunu haahte ekmek karnesini satlşa çlkaran blr zlr.'amağa başlamlştlr. Trak faciasından şebekeyi yakalamlştlr. Lâz Ahmed İshayatlarlnl kurtarabllenlerden yarall mlnde bir şahsln alâkadar bulunduğu olanlarln hepsl hastaneden çlimlş ve bu sahte karnelerden 500 tanesi ele gedün kendilerine yenl elbise ve vazlfe flrllmlştir. Bunlarln hangi matbaada veriimlştir. Sigorta şirketleri bu kaza:abedlldikleri araştırllmaktadlr. da boğulanlarin ailelerlne para yaıdml Belediye, bu sahte karnelerden blrinl çerçevesinl biraz daha genişletecektlr. 3amga matbaasina gdndererek bunun Trak vapurunun dürreninln bozuk o sahte olup olmadlğınln tesbltini istelup olmadlğl keyfiyetl üzerinde tetki miştlr. Izmirden de bir şahsln şehrimize kat yapan heyet bu hususu da tesbit et 5000 memur iarnesl getirip burada satmiştir. Denizyollarl Umum müdürü Iğl rivayet edllmiş se de bu haber teYusuf Ziya Erzin şöyle demlştir; :yyüd etmerniştir. « Trakln dümeni kaza esnaslnda boTalebeler spor kuiüblerine zult değildi. Bunu kat'iyetle söyllyebilirim.» giremiyor Trak kazası (ahkikatı •• •!• Yarınki cumartesi günü çıkıyor ^'asfi Rıza Zobu, Bürhan Felek, İbrahim Hoyi, Hasan Âli Ediz, Hikmet Feridun Es'in yazlîan Perde Sahne Beden Terbıyesi merkez istişare heetınin son toplantılerında sporun geiışmesi için kulüblerimizin takviye eılmesine ve bu arada lise talebesinin bazı şartlar dahilmde, kulüblere girmelerme müsaade olunmasına karar /erilmişti. Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü bu hususun temini için teşebbüste bulunmuş, fakat Maarif Vekâleti Talim Terbıye Daıresi talebenin ku üb. ere girmesine müsaade etmemistjr. Burhan Feleğin konferansı Beyoğlu Halkevinden: 29/1/1944 cumartesi günü akgamı ;aat 21 de muharrir Burhan Felek Beyoğlu Halkevinin Tepebaşmdaki merkez binasında (Fılcra nasü anlatıır) mevzuunda blr konferans verecektir. Herkes gelebilir. Karadenizde karayel tekrar başladı Blr kaç gündür güzel glden havalar. dün akşam bozmuştur. Karadenizde karayel fırtınası çıkmış ve denizdo bulunan vesalt civar limanlara sıgınmışlardır. Macar tüccarlarından bir heyet geldi Türkiyede ticarl temaslar yapmak üzere Macar tüccarlarından mürekkeb bir heyet Rumanyadan şehrimlze t. miştir. Yalnız (Perde Sahne) ye mahsns sînema haber ve resimleri CUMHURİYET NUshasl 10 Abone şeraiti Bit aylık Üç aylık Altı aylık Senelik tedbirler kald'nîdı Dîkkat Gazetemlze eöndcrüen evrak ve vazılaı oeşredilsin edllmesin iade edilmeı va riyaından mes'uliyet kaboJ olunmaz. 1942 senesi mayısında Suıiye limanlarına konmuş olan veba tedbirler) kaldırılmjstu". (•) Garîbdir, Abdülhak Hâmld de perskende yazllarlnl bir avakkabı kuJusujida saklardl.