12 Ocak 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r POLONYA Sabih Alaçam'ın Bu eseri zamanimlzin tarih, politika meselelerinl ve harbin kördüğümlerinl çÖ2mektedır. Kitab, HÜSEYİN CAHİD YALÇIH'ln önsözü ile değerlenmtştir. Bastiran ve yayan: ÜLKÜ Kitob Yurdu. Fiaü 2 llra (ICI Jfll • ı umhuriyet 6970 Telgraf ve mektub adresi: Cumhui"yet, Ltanbul Posta kutusu: tstanbul Nd 248 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrlr hey.3ti: 24298 İdare ve Matbaa kısmı: 24299.24290 Türk Inkılâb Tarihi Enstitüsü yaylnlarl :3 ALİ NACİ KARACü Lozan Ko ve İSMET P İlk üç bini tükenmlş, 4 ü » binlerl piyasaya çıkarllmlş' Vekilliği Yaylnevelrinde ve bü] cilarda bulunur. Fîatı 5 liradır. İSTANBUL CAĞALOGLU ISTANBUL ĞG 12 1944 "Hiçbir gizli muahede yapmadık,, "Ya hep ya hiç,, devri ilânodan bildirildiğine göre, Mussollni'nin hükumeUen çekilmesine ve ttalyan mnkavemetinin yıkılmasına. sebeb olan eskl faşistlerden on 6ekbd Castel Vecchlo mahkemesince ölıim cezasına çarpılmı;lardır. Bnnlar arasmda sabık Duçe'nln datnadı Kont Ciano da vardır. Böylelikle, devrinl tamamladığı sanılan faşist ihtilâli, kanlı safhalanndan birine daha ulaşarak, llerlsl için de şlmdiden tahminl güç bir takun kris imkânlanna yol açnuş bnlnnnyor. İlkönce Afrikada, sonra Akdenlsde ve nihayet geçen yılın sonbahanna do&ru SicUyada gelişen harb hareketlerf, İtalya hesabına giindcn gırne artan tehlikeler doğnrdnğn sırada, başlangıcının nerede olduğrunu bilemiyecegimiz bir panik h a . vası faşist partislnin en seçkin sümreleri arasma da slrayet etmlşti. Mejnleketl mubakkak bir facladan knrtarmak için bir an önce Almanyadan aynlmak ve nıümkün olabildiğl kadar nypun şartlar altmda Muttefiklerle bir mütareke b n . zalamak lüzumuna inananlar oogalıyordu. Bunlann başmda da Kont Grandi bnlnnuyordn. Sayın Konta göre, her geyden önce, faşist barb lradesinln semboltt olan Mnssolini devlet idaresinl cllnden bırakmahydı. Bn iş, büyük fajlst konseyinln kararile başanldıği takdlrde hem reiim devrilmemiş olacak, hem de Duçe gibl nç (extremlste) nnsurlar uzaklaştmlmak snretfle parti yenl dnnrma nygıın bir şekllde lstlhale geçirmig olacaktı. Büyük konsey Mussolinl'yi hükfimet başından nzaklaştırabîldiğl takdirde, Kont Grandi, Kralın mlnnet ve şiikran hUlerl duyacağinı ve rejiml devirmege kalkmıyacağını, zaten bnna imkân da bn. lunmadığrmı sanıyordn. Bn teşebbiisfin başan fle netlcelenmesJ Için başlıca üç şart lâzımdı: 1 Mossolinl Ue birlikte bfitfin nçların (eıtremiste) şiddetle ve «tiratle tetnizlenmesi, 2 TJç olmıyan elemanlann, ttalyayı harbden sıyırmak için icabında Almanlarla dövüşmegi de pöıe alacak derecede ters istikamette uçlaşmaa, 3 Kralın bn politikaya lorlanması. Birinci şartın nasıl bir siyasî hava içinde yanm yamalak başarıldığım billyoruz. Faşist konseyinde sıkıştırılan Mussolini, itimadsızlık reyi alarak Kralın hnznruna çıktığı zaman, henür yenildiginl kabul etmiş degildl. Parlmanter sistemle bir ilişiği olmıyan rejim, gefi hiç bir toplantıya karşı mes'nl tutmadığı için, o, kendini ttalyan milletinin tneşrn güdücüsü (Dnçesi) olarak saymakta devam ediyordn. Fakat bnnan için gereken maddî ve manevî dayanaklardan yana artık bir hayli zayıflamıştı. Öyle olmasaydı zaten büyük konseyde kim ayaga balkıp ona dü nzatabllirdL Konseyde başına geleni gördükten sonra, sarayda kendini bekliyen akibetin ne olabilecegini Mnssolinl hatta fazlasile tahmin etmeIiydL Washington 11 (a^u) Rels Roosevelt, bugün iongreye gonderdiği mesaj. da nc kendislnin ve ne de Cordell Hull'ln Moskova, Kahlre ve Tahran konferanslarlnda hlç blr glzli taahhüdde bulunmadıkları hakklnda temlnat verdlkten, büyük veya kiiçük her mllletln hakikl menfaatl, sulhsever bütün mllletlerln âdll ve devarrvll blr »ulh teırlnl gayesinl taklb eden blr Eİsteme lştlrak etmelerlnde olduğunu teyld e t t ü ten sonra sözlerlne şbyle devam ebrektedir: «Mr. Hull, llkteşrlnde Moskovaya glttlği ve benim de sonteşrinde Kahire ve Tshrana gittiğlm zamjo, bu harbe so. nuna kadar devam etmek hususundakl müşterek azmlmizde miittefiklerimlzk mutabık buluaduğumuzu biliyorduk. Gelecek sulhun teslsl İçin yapilacak 1?biriğine dalr olan hayat! meseleler tam blr ahenk ve sükun İçinde müzakere eailmlştlr. Geçen harbde bu gibl müzaktrelere ve bu gibl konferansla Arkası Sahife S Sü. 4 U | Roosevelt'in mesaji { Leh hududlari Roosevelt bütün kuvvetlerin ve serma "Polonya Rusya hududu Curzon hattı yenin topyekun seferberliğini istedi üzerinde tayin edîlebilir. batı hududuna Parti Grupunda NafîaVekili izahat verdi Mr. Roosevdt Ankara 11 (a.a.) C. H. P, Medls Grupu Rels vekilliğinden: C. H. P. Meclis Grupu umumî heyeti bugün 11/1/1944 saat 15 te reis vekili Balıkesir meb'usu Gl. Kâzim Özalpın reisllğiıjde toplandı. Celse açüdıktan ve geçen toplantıya aid rablt hulâsası okunduktan sonra kürsüye gelen Nafla Vekili Slrn Day, vekllUğini ilgilendiren işler hakklnda etrafü beyanatta buluniıuş ve temas ettlği mevzularl asağlda hulâsa edilen şeülde lzah etnüşür: Demiryollarl: Diyarbaklrdan Kurtalana ve Elâzlğdan Van İstikametinde Gence kadar olan inşaat üzerinde faaliyet tekslf edilmiştir. Halen 7500 kilonıetrelik memleket demiryolu şebeîceslne Arkast Sahife 3. Sü. 3 te Curzon hattını ve Polonyanın muhtelif tarihlerdeki hududlarını gösterir harita Sovyet hükumeti bir beyanname neşretti i Polonya kabinesi dün beyannameyî tetkik etti Moskova 11 (a.a.) Taa Ajansı a?«ğloaki hususlarm bildirilmesine Sovyetler Birliği hükumeti tarafmdan memur edilmiştir: 5 sonkânunda Londrada mülteci Polcnya hükumeti tarafmdan Sovyet * Polonya meselesl hakimda blr beyan* name neşredilmlştir. Bu beyanname, bilhassa Sovyet Polonya hududuna dalr blr çok müphem lddialari lhtiva etmektedir. Bllindiği gibl Sovyetler Birllğl hükumeti Sovyet . Polonya hududnnu, batı Ukrayna ve batı Beyaa Pusya halkınm arzusu gereğnce halletmistir. Bu arzu 1939 da en demokrat eseslar üzerlne yapllmlş olan plebisitte ifade edilmiştir, Bu plebisitten sonra Arkast Sahife 3. Sü. 5 te girecek arazi Almanyadan geri alınacaktır,, Ktztlordu Sarny şehrine girdi Almanların Manstein'i değiştirerek Rundstedt'i kumandan tayin ettikleri bildirilîyor Türkiye* ve harb • « bulunan 1 lstasyonu zaptetmlşlerdlr. W Novograd Wolysnk'ln cenub ve cenub batısindakl Sovyet kıt'aları taar. ruzlarina devam ederek Zitomlr bölge merkezlnl ve 30 meskun yerl ele geçlrmlştir. Bunlar arasında bazi büyük kasabalarla blr çok lstasyon vardır. Berdişef'in batısmda ve cenub batı. Mnda harekâtta bulunan Sovyet kıt'a. lan düşmanın mukavemetlnl kırarak ve karşı hücumlannı püskürterek blr çok meskun yerl zaptetmişlerdir. Byelaya Çerkorun cenubundaki kıtalarımız üerl hareketierine devam e. Verona 11 (TP.) İtalyan mÜU mahderek bir çok meskOn yerl işgal etmiş. kemesi tarafmdan 25 temmuzda vuku lerdir. bulan büyük faşist şurasının tarüıl lçKlrovograd batısmda ve şlmal batlÜmaında haar bulunanlar aleyhine açısında savaşan kıt'alarımız taarruzla. lan dava netlcesinde verilen idam kanna devam ederek düşmanı bir çok rarlan, şalı günü sabahı saat 9 u az General Bundstedt meskOn yerlerden atmışlardır. geçe lnfaz edilmiş ve bu suretle Mareşal Alman tebliği Moskova 11 (a.a.) Sovyet tebliğl: De Bono, Kont Ciano, Gottardi, MariPUhrerln umuml karargâhı 11 (TJ>.) nelll ve Pareschl lçurşuna dlzllmek sureSarny İstikametinde savaçan kıt'alarl. mlz 11 sonkânun günü Sluç nehrlnl ge Alman ordulan ba^kumandanlığınm teb tile idam olunmuslardır. çerei şehrln flmal klsmlnl ve burada Scorza da tevkif edildi Arkası Sahife 3, Sü. 2 de Londra 11 (a a.) Romadan aldığı bir haberi zikreden Paris radyosu bugıinkü yayımmda, faşist partisi eski genel sekreteri Carlo Scona'nın tevkif edildiğini büdirmektedir. Radyo şunlan ilftve ediyor: «Her ne kadar Scoraa, yüksek fajlst meclisi toplantısında Mussolini lehinde rey vermişse de Mussolininin tevkif inden Ticaret Vekili Celâl Sald Slren tet fatura gekll yerlne tamamen kontrolu kiklerlnl İkmal ederei Ankaraya dön temin edecek bir fatura çeili tesblt sonra faşist partisinl derhal seferber etmemekle itham edilmektedlr. Scorzamüştür. olunmuştur. Yenl karamamenin neşrl mn ayni zamanda Mareşal Badogllo^a Şehrlmlzde takarrür eden esaslar, An gününden itibaren bütün toptancılar karada son şeklini alacak, iaşe, dağıt. memleketln her terafinda bu şekilde gönderdigi bir mektubda Krala ojan sadakatlni temin eylemiş olduğu da söyma, fiatları murakabe, ithalâtin kontro. fatura verecektir. lenmektedir lu ve buna müteallik hususlar hakkınYenl faturalar müteaddld nüshalı ve Ciano kimdir? daki kararnameler bir kaç güne kadar lkl tarafll olarak çıkarılacak ve peraneşredilecektir. Mussolini'nin ilk mücadele arkadaşlaYenl kontrol slstemlnde bilhassa fe kendeciye kadar böylece gelecektir. Bu rmdan deni2 subayı Contanzo Ciano turalerln mühlm yeri bulunacaktlr. suretle her malin menşeinl bulmak ka Posta ve TelgTaf Nazın olduğu vakit Bunun İçin bugüne kadar takib edilen bil olacaktır. Arkast Sahife 3, Sü. 2 de Kont Ciano ve arkadaşları dün sabah kurşuna dizildiler Paris radyosu, faşist partisinin eskî genel sekreteri Scorza'nın da tevkif olunduğunu haber veriyor Ingiliz ve Isveç basınmın neşriyatı Londra 11 CLP.S.) Balkanlardakl nezi ümldlerl İki olay dolaylsile akamets uğramaktadur. Bunlardan birincisi, Kaw hlredeki diplomatik konuşmalarln ne< ticesi olan, Türk tehdidınin artması ve bunun da Bulgaristandakl asablyeÜ artırmış olmasldlr. Bu keyflyet Almanyanin mühim blr peykl olan bu memleketin zâfını mucib olmaktadlr. Türklerin harbe iştirak edip etmiyeceğl henüz malum değildir. Maamafih bu lhtimal tedricen artmakta olmakla beraber, Mdttefiklerin diğer bir noktadan vuracak olduklari darbe il« münasebettar olmasl beklenmektedir. Bu suretle yük paylaşllmlş olacaktir, Arkast Sahife 3. Sü. 7 de Bir seribotumuz daha Mersine vardı Mersin 11 (a.a.) tngütereden sa. tın aldığunız seri botiardan bir tanesi daha bugün Mersin limanına gelmiş ve merasimle Türk bayrağı çekâlmiştır. Bu seri bota cTuzla» adı verilmiştir. Fiatları kontrol için yeni Mr fatura sistemi Mussolini'nin damadl Kont Ciano 77 yaşmdaki ihtiyar asker Mareşal de Bono Sofya, altmcı bir hava hücumuna daha uğradı Şlmall Afrika Mütteflkler unıum! ka. rargâhı 11 (a.a.) Dün gece, gece bombardiman servislerinde kulanilan Wellington uçaklarindan mürekkeb bir teşL Sofyaya karşl taarruza devam et, Ruslar iki Âlman generalini muhakeme edecekler Bu akibetin pek fecl otmaması, Kralın içinde yaşamağa ahştıfcı meşrutıyct rejiminin ynmnşaklıgından Berl gellyordn JCral mntlakiyetçl yabnd diktatör rnhln bir adam olsaydı, Dnçe, saraydan çıkarken bir hastane değfl, bir eenaze arabasma konmak gerekirdl. Alınan yanm tedblrlerin Italyayı nereye götürdüfü bir kaç hafta sonra rörüldü: Mnssolinlfl>blrlik olan nçlar (extremistener) Almanlarla blrleştfler; orta yaradılışta faşistler, ters Istikamette nçlaşamadılar; Kral, yirml yıllık faşlzmi toptan bırakmak istedigi ve bnnu başannak için memlekette dayanacak hlç blr knvvet bulamadığı Için Mareşal Badoglio fle elele açıkta ve Italyan mflleti de iki boga arasmda ne yapacagını şaşırmış bir Toreador vaziyetinde kaldı. , Şbndi Castel Vecchio'da Blöm eezastna çarpılan faşistler, hakikatte, vaktile başvnrduklan yanm yamalak tedblrlerin kefaretinl bdüyorlar. Bu son idam hükttmlerine bakarak, içinde yaşadığimız devri Mussolini'nin tam manaslle kavradıgını bir daha açığa vnrmnş olnyor. Devrimîz sahiden ya hep va hlç devridlr. Ortasını arayanlara yeryüziinde bugön hayat hakkı yok*w . "Refah davası» nda dün müdafaalar yapıldı Mahheme, önümüzdeM perşembe günü 16,30 da karartnt bildireceh Ankara 11 (Telefonla) Ankara AJiicseza mahkemesinin bugün öğleden once ve sonra yaptlğl duruşmalarda Refah faciasl dolaylsile muhakeme altlna alınmlş olanların ınüdafaalarl dinlendi Celse açlllnca reis Sabri Yoldaş, Tümamiral Mehmed Ali Ülgene kafile kumandanl Zekiye bu seyahat hakklnda talimat verilip verilmediğini sordu. An'iral da, yarbay Zekiye verilmiş olan salâhlyetten bahsettl. Bundan sonra Ziya Timoçin müdafanslnl yaptl. Rütbelerini muharebe meydanlarmda kazanmlş olnak haysiyetıle ihmaîin ne demek olduğunu çok İyİ bildiğini, kendislne Ihmal suçu atfedilBefah davasmda sujlulaj muhakeme s Moskova 11 (a.a.) Reuter: tki Alman generali cınayetlerınin hesabın» vermek üzere mahkemeye verileceltj lerdir. Bunlar, 106 mcı Alman pıyade tümeni komutanı General Forst vs 8 inci kolordu komutanı General Raus'tur. Forst, içinde kadınlar ve çocuklarm mlştlr. Wellington uçak!arinin pllotlan, kilidli bulundukları bir evi ateşe veruçar kalelerin gündüz Sofyadaki hedef melerini askerlerine emretmiş olmak. lere karşl yapmlş olduklarl taarruzlar a itham edılmektedır. Raus îse, sadece netlcesinde buralarda yanglnlar çlkmış bir ziraat merkezi olan Karlovka'nın Sahife 3. Sü 6 da tahribinden mes"ul tutulmaktadır. NADlR NADÎ Arkast Sahile 3. Sü. 5 te İkinci çephede ilk atı§lar!~