24 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

20 nci yıl sayı: 6924 umhurivet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhoıyet, İstsnhul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrtr heyeÜ 2429S İdare ve Matbaa klsml 2429924290 r YENİ Yazan: talebeleriıte ÇIKAN C İ B İ R B. ÖZGÖBEN Kaideler a^k İfade ile anlatllmlş, her bahse ald yüzlerc* problem anl'jtllarak çozirîmüştür. Aydınlık Baslmçvi . Ankara caddesi 24 İKİliCİtSSrîn I 943 Dinyeper dirseğile Smolnsk garbında Almanlar Kiyef batısında bir Rus müdafaa mevziini yardılar Moskova 23 (aa) Sovyet tebhği: 23 sonteşrinde kuwctl.?rimiz, Dinyeper dirseğinde, Dinyeperopetrcvsk'un cenub batısında mahallî eherrmiyette çarpışmalar vermişler ve bir çok müstahkem noktalan işgal etmişlerdir. Kremençug'un cenubunda, kıt'alarımız, inadlı nıuhare. belerden sonra düşmanm bir miktar İstinad noktasını ele geçirmişlerdir. Çerniyagov ve BruslW kesımlerinde kuvvetlerimiz düşmanm mühım tank ve piyade kuvvetlerile yjpmış olduğu taar Hariciye Vekilimiz söylüyor Harple ilgimize dair Hariciye Vekilimiz Numan Menemen. cıoğlu dun sabah Ankara ekspresıne bağlanan hususi bir vagonal şehrirmze gelmıştır. Vekılin yanmda kardeşı Ana. dolu Ajansı Umum Muauru Muvaffak menemencıoğlu ile hemşıre ve hemşırezadeleri vardı. Çok neş'eli gorunen Ve. kıl kendısını karşıhyan bir arkadaşımı. za şunları soylemiştır; « Bırkaç gun istırahat etmek üzere geldim. Başka bir yere gıtmıyeceğım. Tekrar Ankaraya doneceğim. Son za. manın sıyasî hâdıselerı hakkında ma. lumat vermeme bılmem lüzum var mı? Buna dair esasen Partı grupunda kâfı derecede izahat vejdim. Vaziyet sarihtir. Yabancı radyoların Türkıyenm harble ilgisi hakkında yaptıkları neşri. yat propagandadan bajka bırşey değıl. dır., Vekil vapurla Köprüye çkmış. oradan da doğru Parkotele inmıştır. Kızılordu büyiik kuvvetlerle taarruz ediyor, GomeVin ce~ "Yabaıtcı radyolarm yaydıkları haberler nubunda Almanlar çekiliyor propagattdadaıt başka bir şey değildir,, Ulus müessesesi müdürii Naşid Uluğla davacı ve avukatları, diinkü muhakeme esnasında.. Şark cephesinden resimler: Alman askerleri Dinyeper üzerfaıe kurulan bir köprüden geçiyorlar Iki olay Arkast Sahife S Su. 2 de Haricb'e Vekilimiz Numan Menemencioğhı, dün Haydaroasa ıçarında arkadasımızla eörüşiirken ugunlerde, biri şark cephesinde, blri de Cslu Okyanusta olmak uzere butıin dikkatler ikl olay etrafında toplanmı* bulunuyor. Şark cephesinde aylardanberl bir gerileme stratejisi güden Alman ordusu Zitomir bolgesinde bir kaç guridür bir karşıhk taarruzu yapıyor. Şu satırlan yaıdığımız sırada en şiddetli noktasına yükselmiş olması gereken bu karşılık taarrazuna bakarak, ikride jöstereceği felişmeler ne şekilde yürürs* yünisun, şlmdiden bazı hükümlere varmak mlimkündur. Hükümlerden birlneisi, Alman ©rdusunun, bazılannca zannedildi|1 glbl öyle her türlü dövüş kabiliyetini kaybederek nerede tntunacagtnı bllemeden çekilecek bir duruma düşmedigidir. Yaz ortalanndanberi devam eden bu maatlam gerileme hareketinde Almanlann ş'mdiye kadar kayda defer bir bozguna ugramadıgına dikkat edenler, fhtiyatlı kanaatlerinde bu vesile ile hak kaıannıış oluyorlar. Son karşıhk taarruz hareketinin açığa vurdugu hakikat, Alman çeküişinin gelişigüzel degil, fakat bir plâna ve bir maksada uyarak yapıldıgıdır. Şark cephesindeki olaya bakarak varabileceğüniz ikinci hiıkum, Almanların Dnjeper hattını, gerileme hareketlerlne son hndud olarak çiımiş olduklandır. Muharebeler bn nehir çevresine intikal edeli, aşağı yukarı bir bnçnk ay olmuştu. Bir arahk agırlaşan Rus ilerlemesi, taten Alman mukavemetinin şiddetine dair aydınlaiıcı bir fikir verebiliyor. du. Bununla beraber bir kaç noktadan Dnjeper'i aşan Sovyet ordulannın AImanlan, her ne pahasına olursa oisun daba gerilere surmek istediği de belli ldi. Hatta bazı anlar Dnjeper kavsindeki Alman kuvvetlerinin çok tehlikell durumlara duştuğu gorülmüştü. Son mukabil taarruznn gayesi, bu tehlikeli ve istikrarsız durumu duzeltmek, Dnjeper müdafaa sisteminin emniyetini temine çalışmaktır. Vanlacak üçüncü hüküm, bu emniyeti temin ederek kışı Dnjeper hattın'la tehlikesizce geçirebileceklerine dair Almanlann besledikleri inancdır. Bu umidi beslemeselerdi onlar tabiatile büyiik fedakârlıklara katlanarak bir karşıhk taarruzuna geçmefi göıe alamıyacaklardı. Dnjeper hattında tutunma imkânını, hatta Kief'i geri alma imkânım förüyorlar ki, o bölgedeki tehlikeli Rus çıkınfasım gidennek maksadile ehemmiyetli bir taarruz hareketinl tatbika kalkıyorlar. Üç, beş gün içinde neticesini tamamile ögrenebileceğimi» bn harejset, şark cephesindeki kış dnrumunnn gelişimi hakımmdan her tarafta alâka Ue takib edilmektedir. ¥• İkinci olay, son günlerde tTslu Okya ne zaman düşecek? H. Emiı* Erkitet Yazan : Emekli General Berline çok ağır bir Roma şehri acaba hava akını Ashert vaziyet Alman başşehrine evvelki akşam 23Ö0 ton bomba atıldı Londra 23 (B.B.C.) Hava Nazırlı. ğmdan bJdırildığine göre Ingıliz bomba uçakları dün gece Berlin üzerine bir akın yapmışlardır Bu ak:n şehre ımdiye kadar yapılanlard^n en şıddet. isi ve kesifi olmuştur. Şehır uzerine 2300 ton bomba atılmiştır. 26 bomba uçağımız üs=.ün3 dönıremişir, DÜNKÜ PARTİ GRUPUNDA Zeytinden alınacak toprak mahsulleri vergisi görüşüldii Ankara 23 (a.a) C. H. P. Meclıs Oıupu reıs vekıllığinden: C H.P. Meclıs Grupu umumî heyeti bugün «23'll/943» saat 15 te reıs vekili Baiıkesır meb'usu General Kâzım Özalpın reısliğınde toplandı. Ruznamenin birinci maddesinde Baiıkesır meb'uslan tarafından zeytine toprak mahsulleri vergisi hakkında verılerek Parti komisyonunca tetkik edılen takrire mütedair rapor vardı. Raoor komisyon mazbata muharriri ile Malr e Vekilinın izahlan ve diğer hatıblerin ınutalealan dınlenildikten sonra kabul olundu. Bunu müteakıb I>elvet Denizyollan personelinin vaziveti ^hakkında İzmir meb'usu Dr. Kâmran Örs tarafından verihmş bulunan sual takririr.in müzakeresine geçıldi. Sual sahıbmin H k r nn izahmdan sonra, Münakalât Vekilı Gl. Ali Fuad Cebesoy tarafmdan DeizAollan idaresi personelinin yetistiilme ve yaşama şartîanrun ıslahı volıında alınmakta olan tedblrler hakkında etrafh izahat verıldi. Bundan sonra İçel meb'usu Dr Muhtar Berterın sıtmanın tahriblerini önlemek ve Seyhan meb'uslannın yenl bir çeltik kanunu çıkanlmııya kadar Seyhan rtlâyetinde çeltik ziraat nın men'i hakkmdaki takrrlerinın müzakeresine geçıldi. Takrir sah'blenr.in takrirlerini izahlanndan bonra Sıhhat ve İçtimat Muavenet Vekil Dr. Hulusi Alata^ tarafından verilen İzahat ve bu hususta söz alan hatiblerin bevamtı dlnlenildi ve sıtma savaşı içln veni sartlan t«sbit etmek üzere hükumetçe bir lâyihanın ihzanna dair olan Dr Osman Ş^vki TJludağın takriri kabul olunarak torjlantıya son verildl Gl. Ali Ihsan Sâbisin davalan Mahkeme; Ulus*la diger gazeteler aleyhine açılan davaların da Ankaradakilerle birlestirilmesine karar verdi Emekli General Ali İhsan Sâblsîn «Ulus», «Tanın», «Vatan» gazetelen aleyhine açtığı hakaret davasına, İstanoul yedmci aslıye ceza mahkemesmde dun bakılmağa başlandı. Önce, davacı ile «Ulus> neşrıyat müdürü Naşid Hakkı Ulugun ve «Tanin> neşriyat mudurü Nimet Üykenin hüvıyetleri zapta geçırüdı, «Vatan» neşriyat müdürü Ahmed Ermn Yalman mahkemeye gelmemişti. Bu dava; «Ulus> gazetesinde Falıh Rıfkı Ataym yazdığı .Bu ne sıkılmazhk» adlı makaleden dolayıdır. «Tanin> ve «Vatan» gazetlerı de makaleyi iktibas etmişlerdır. Palih Rıfkı Atay meb'us olduğundan, onun hakkmdaki dava ayrılmıştır. Huviyetleri zapta geçirılmesinden sonra, Ankara adliyesınden gelen tel yazısı derken&n okundu. Ali Ihsan Sâbisin muhtelil davalanna bakan Ankara uçüncü aslıye ce2a mahkemesi, İstanbul yeuinci asliye ceza mahkemesinden, elmdeki yenı davanın da Ankaradaki eski davalarla bırleştirilmesme muvafakat edip etmediş.ni soruyordu. Bu arahk, Ah İhsan Sâbis, mahkemeye bir istida ile noterlikçe tasdik edilmış olan şahidlık yollu bir ifade su. reti verdi ve bunları kendisi okudu. İstidasında, Umumî Harbde Irak caDhesinde kumandan iken, vazife tahvıli sırasmda, emrinde bulunan 4 bin altraı birlikte götürdüğü şeklmde emeklî Korgeneral Halil Kutun ortaya attığı lddiava kar şı, bu ıddıada bahis mevzuu edılen levazım reisinin kendi leh'ne şahldlik ettifini iddiamn aslı olmadığma dair levazım reisinin noterlikçe tasdik edfmiş ifadesi Amerikalılar bir adaya daha çıktılar Japonlar, gene bir sürü Amerikan gemîsi batırdıklarını iddia ediyorlar Londra 23 (B.B.C) Gilbert takımadalannda Müttefik harefâtı İnkişaf etmektedir. Büyük deniz ve hava kuvvetleri himayesinde Trawa ve Makla adasına çlkan Amerikan kuvvetleri sahillerde göğüs gbğüse muharebeler verdikten sonra köprübaşlarmı kurmuşkr>ı| dır. Gelen haberler bu köprübaşlarınm i gıttikçe genişeltıldiğmi bıldirmeKtedir. Bugün yeniden Abemama adaslna da bir çıkarma yapılmıştır. Gilbert adaları 300 kHometre murabba» bir saha üzerme yayılmış 16 adacı, tnüteşekkildir. Burası Orta Pasifiğin lidi mesabesindedir. 1941 senesi ilkkâmı ayında Gübert adalarını İşgal eden PASIFIK'TE Berlinde çck büyiik zayiat var Berlm 23 <TP.) İIIRI'..Z uçaklrrı 22 sonteşrin pazartesi akşamı k?pall bir havada Berline çok şiddetli bir akın yapmışlar ve bu esnada bir çok semtlere büyük sayıda bombalar atmışlardır. Bu •neyanda bir çok mesVfın yerler tahrib edilmiş ve insanca çok büyiık zayiat olmuştur. Bundan mandn bazj tarihî b'nalar ve bitaraf memleketleıe aid elçiIık binaları harab olmuştur. Pasif korunma teşkiâtı çok büyiik gayretlerle faaU. yete g«çmiştir. Şımdiye kadar 29 bomba uçağımn düşüruldüğü bildirilmektedir. 9 II 1» 50 40 50 *? Klm. İtalya harekât sahasında son durumu gdsterir harita Reuterin İtalyada savaşan beşinci ordu yanında bulunan muhab'une göre, bazı mahfiller, Roma şehri yılbaşından evvel duşecek diyorlarmış, Arazinin sarphgını bilen ve goren askerî mütehassıslarsa hava şartlanna da bakarak bunu imkânsız göriiyorlarmış. Yılbaşına bir aydan biraz fazla bir zaman var. Demek bütün mesele Romanın bu müddet zarfında düşüp diişemiyeceğinden ibarettir! İtalyada iki Müttefik ordnya kumanda eden General Alexanderin Romanın Karne kepazeliğine aid tahkikat bitmeden! Mallar Pazarını doîandırarak 7000 metre kaputbezi alıp satan iki posta memuru yakalandı Karne sıuistimali tahkikatı pazartesi ve yahud saiı gunu Adliyeye ıntıkal edecektır. Daha dort birhğin muamelâtı uzer:nde tetkıklerde bulunulmaktadır. Bu tetkikler neticesinde garib vazıyetlere tesadüf edılmişUr. Mutekaid ve yeumler karnelerini maimüciurlükterinden aldıklan halde yolsuzluk yapılan mıntakalarda bunlar ıçın de aynca karne verılmış ve muamelesi yapılmıştır. Birliklerin bir kısım azası kendılerinın bu işten haberdar olmadıklannı, hatta birlık reislerinın ayni yolsuzluğu birhk azasının evlerinin verilen karnelerın mıktarını da fazla göstermek suretıle yaptıklarmı oğrendiklerıni söylemi^lerdır. Bazı bırlık reisleri nahiye müdürünün ve iaşe mudurünun musadesıle kendılerıne on ikişer karne verildiğıni, parasız çalıştıkları Içln bundan istıfade etüklerıni soylemişlerdır Birllk reisleri kapı kapı çalınıp halukitın ortaya çıkması suretıle rezil olmaktan korkarak doğrudan dogruya ıtirafta bulunmuşlardır. Yolsuzluğu yapanlar sarfiyatı tahdld edilmiş. ekmeği tahsisın gayrlsir.e vermek ve bir de bordrolarda tahrıfat yapmak suçundan mahkex>ye ver.leceklerdir. Yerli Arkast Sahife 3. Sü 6 da Arkası Sahife 3. Sü. 5 te Arkası Sahife 4. Sü. 5 te Mussolini ölmüş mii? Eski Duçenin intihar ettiğini yazıyor, haber başka yerden teyid edilmedi Londra 23 (a.a.) İsvıçreye gelen yolculardan öğrenildiğine gore, Mussolini Garde gölü yaklnlarindaki villâsında pazartesi günü İntihar etmiştır. Bu haberi, İsveç gazetesi Dagens Nye. ter'in Zürlch'teki muhabirl vermektedır. Ayni yolculara göre, Mussolini zaten hastaydı. Villâsına geldiği vakit vaziyetı çok fenadı. Romadan doktorolar çağrılmış. fakat bunlar geld.k'eri vakit Musso M n s s o i i n i n l n haşmetH devrinden bir lini'yl ölü bulmuşlardır. ' intıba: Eski tlaljan Baş^kül Rorr.ad.' bJfi bir kaynaktan te | y a p ı U n ^ ^ j b ü . m e r a s i m , ^0, ediyor [ M. Beneş Moskovada Çek Cumhur Reisi Ruslarla bir ittifak muahedesi imzaljyor NADÎR NADÎ Arkası Sahife 3. Sü. 4 te Bir İsveç gazetcsi BUGÜN sahife Bu pakfa, istiyenlerin de girmesi suretile küçiik devleller federasyonu meydana gelecekmiş Londra 23 (a a.) D.NB. Alman haberler ajansmln bıldlnlığlne göre, Çekoslovakya Cuınhurreisi Beneş, Moskovaya varmıştır. Londrada bu haberi teyid eder mahiyette malumat yoktur. Bununla be. raber Beneş'ın geçenlerde Moskovaya ha reket etmiş o'duğu bildirümektedlr. Evvelce hazırlanmış olduğu bi'dirilen Sovyet . Çekoslavak ittfak muahedesi Moskovada imzalanacaktır. Kaputbezi sahtekâriığı i Bazı şalııslar adına sahte veslka veAvrupa rilerek Sümerbank Yerli Mallar PazarMoskova 23 (O.Wİ) «Harb ve İşçi lanndan kaput bezi satın alındıgı. bun Slnıfı. Ismindekl Sovyet mecsmuası Aİ'ann yüksek flatla kara borsada satıldığı man milletinin harbden sonra kendi hümüdürijğii kicokçı'ık kumetini seçmek hususunda searbest ol*T Sovyetlere göre müstakbel Arkası Sahile 3. hü. 3 te Haydud Eyvaaah!... Ben, «v sahibini uykuda sanrni}tım!..