24 Temmuz 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
7AGU5T0STCEKILI5I 20 nci yıl sayı: 6803 umhuri Telefon: Başmubarrir: 22366. Tahrir heyeti : 24298. İdare ve Matbaa kısmı 2429924290 METHİ BAYAR •>» Deniz Gedikli Okulu Tarih Öğıctmeni BARBAROS DE&IANI PEK YAKINDA İSTANBUL CAĞALOĞLU . . . n Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 UUITIcirtGSI 2 4 T6IÎ1Iİ1UZ I943 ÇIĞIR utlu Orada, bizim adısnıza konuşan İnönü Genc ve Şanlı Türk ordusuna aid dört kocatnan harikamn ışığı altında dünyaya aydınlık serpiyordu nci Yıldönüıtıünü u gun Lausanne, bütün isteklerimizin g e r ç e k zaf e r i d i r Millî Şet İnönü Adapazarında Felâket bölgelerini gezdiler merasim Universitede bugünkü Lausanne günü için dört profesör konferans verecek Solda Miilî Şef, dün, Adapazan istasyonunda kendisini alkışlıyan halka mukabele ediyorlar, sağda, vazivete dair iıahat alıyorlar irminci yülnı bugiin kutlaBugtin Lausanne zaferinin 20 nd yıldığımız Lausanne muahededönümüdür. Türk tarihlnln deger ve masi, İstiklâl Mücadelemizin öna bakımından eşsiz bir mahlyet taşızünu kuran bütün isteklerimizin gerçek yan bugün, yurdumuzun her tarafında zaferidir: ve şehrimizde büyük merasimle kutlanaYaşama hakkmı bizden esirgemeye 20 yıl evvele aid şerefli bir hatıra: Türk kahramanı İnönü ana vatana dönerken... caktır. yeltenenlere karşı Büyük Atatürkün bayrağı altında miüetçe birleştiğimiz İstanbul Üniversitesi tarafından tertib zaman, birlik Türk kütlesi, bir ağızdan: edılen merasim saat 16 da konferans salonunda yapılacaktır. Ha2arlanan prog Hayu! ram mucibince meraslme İstiklâl marşı Diye bağmyordn. Blrincl İnönü, tkinci üe başlanacak, mpteakben Rektör Cemil İnunu ve Sakarya, bu milyon kere milBilsel «Lausanna'ın yirmincl yıldönüyon «hayırl. larln kanlı vc parlak birer mü> mevzulu hitabesile toplantıyı açaifadesi idi. Dumlupınar, yaşama hakcaktır. kımızuı kanla odenmiş eşsiz bir zaferi ol'lu. Bundan sonra sıra profesör Muamrner Raşid Sevig «Hukııkça gözıle LaO zaman, hayır demek sırası bizi yer usanne», Prof. Fahreddin Kerim Gokjüzunden kaldırıuak ıstiyenlerc düşüay cHekim gözile Lausanne», Prof. Öyordu. Ayağındaki zincirJeri koparıp amer Lutfi Barkan da «İktısadcl fözile tan genc ve gürbüz bir milleti yeniden Lausanne» mevzulu birer konferans veele alnıak, kollarını, bacaklarını bir dareceklerdir. Aynca ikl talebe ,de ha bağlamaya yeltenmek ve onun ba«Gencük gözile Lausanne» ı tetkik eşnda karanlık suratlı bir zlndancı gibi decektir. ebediyen bekçilik etmeyı göze )mak lâzımdı. Ankara 23 (a.a.) Yarınki Ulus gaLausanne gününü kutlamak üzere zetesi Lausanne sulhu munasebetüe Ha şehrimizdeki bütün halkevleri de zengin Bu imkânsız olduğu kadar haksız, riciye Ve&ıli Numan Menemencıoglu ta programlar tertib etmişlerdir. mânasız, olçüsüz bir dilekti. rafından yazılan aşağıdakı başmakaleyi Kendi yurdumuzu bize mezar yapUsküdar Halkevinin «Lausanne neşredecektir: mak istiyenler, yurdumuzun (harimi is Lozan İnönüdür Yazant Hariciye Veküi Reisicumhıır, inşaata başlanması için emirler vererek, akşam Adapazarından ayrıldılar Adapazan 23 (Hususî muhabirimizden) Büyük bir tabiat felâketine kurban giderek yıkılan Adapazan ve Hendeğin felâketzede halkı bugün bahtiyar bir gün yaşamışlardır. Mıllî Şef İnönünü aralannda kendilertne t/>&:lli ve umid dağıtırken gören halk felâke. tini unutarak büyük bir teselli ve saadete kavuşmuştur. Mıllî Şefimizi hâmll olan hususî tren bu sabah saat 10,30 da Adapazarı istasonuna dahil olduğu zaman burasını mahşere çeviren muazzam bir halk kütlesl İnönünü alkışlarla karsılamıştır. Ismet Inönünün refakatlerinde DahUiye e Nafıa Vekılleri vardı. Kocaeli Valisi Ziya Tekeli, Kcrgeneral Muzaffer Ergüder Kocaeli meb'usları, ve sair zevat Millî Şefi Arıfıye istasyonunda istikbal etmişlerdi. Reısıcumhurumuz trenden in. dikten sonra yaya olarak harabeler arasında semt semt dolaşmağa başladılar. Çadır ve barakalara sığman halkla koıuştular. Onlarm derd ve isteklerini din(ATkası sahife 3, sütun 3 te) Yıkılan kasabalarm iman «Lozan bir hak ve istikrar abidesidir. ve sadece bir sulh muahedesi değil, yeni, inkılâbcı Türkiyenin ana yasalarından biridir» Numan Menemencioğlu mctinde) Iâjık olduklan dersi aldlktan sonra Hayır! Diyemediler. Lausanne, bütün iyi duyguhı insanların her zaınan hasret çektiği «evet!» lerin zaferidir. Orada, bizim adımıza konuşan İnönü, genc ve şanlı Türk ordusuna aid dort kocaman harikamn ışığı altında dünyaya aydınlık serpiyordu. Birinci İnönü, İkinci İnönü, Sakarya ve Dumlupınar diye anılan bu harikalardan her biri, sevincden kendini kaybedecek kadar bir milleti coşturmaya yetebilirdi. Biz bunu yapmadık. Kendimizi dört harikamn sevincine kaptırıp sarhoş olmadık. Hayat hakkl denilen mvkaddes isteğin yeryüzünde her millet içhı ayni kıymeti taşıması lâzım geldiğini, böyle yapıbnazsa hayat hakkından bahsedilemiyeceğini unutmadlk. Bu itibarla Lausanne «ölçü» nün zaferidir. Hak, hürriyet, müvazene ve ölçü mef. humlaıının yeni baştan büyük bir kriz geçirdiği bu devirde, bütün dünya milletlerinin Lausanne'ı bizimle birlikte bir daha hatırlamaları ne iyi olurdu. Asrımızın siyasî bünyesine şekil vermek iddiasile kaleme alman sulh muahedeleri içinde Lausanne kadar bir başanlısını bulmak imkânsızdır. Sevres'in tam tersi olan Lausanne'da milletler, birbhine denk haklarla yanyana otnrdular, birbirine denk salâhiyetlerle konustular, kin, nefret, inıikam gibi harb meydamnda bile yakışık p.lmıyan bayağı duyguları yeşil masa başından uzak tutarak umumî pr^nsiplerin çerçevesi içinde Avrupa menfaatlerine uygıın bir barış nizamı hazırladılar. Bu bakundan Lausanne, her zaman gözönünde tutulacak bir örnektir. Lausanne İnönü'dür mükâfab» Hariciye Veküimiz Numan Menemencioğlu 20 yıl önce bugun Lausanne muahedenamesi imza edüdı. Yirnü yıldır ne zaman içlnden çıkılmıyacak kadar çetm tasavvur ederek urktüğum bir mesele karşısında kalsaın, beynelmılel bir muzakerenin inkıtaa dogru giden güçlüklerine bütün kabillyetımi sarfederek bir çare bulmağa uğraşsam neticeyi görememekten, bulamamaktan fütur getirır gibl olunca hemen Lausanne imdadıma yetişir. Bir tmparatorlugun asırlar mahsulü olan çilrüklexinl birer birpr ayıkiıyarak genc ve dinc bir devletin şerefli temellerini atan Lausanne müzakerecisi bana hemen ihtarda bulunur: «Azimle, bilgi ile yılmadan çalışan her f*ücü yener. Çalış.j (Arkası sahlfe 2, sötun 1 deı Üsküdar Halkevl bu sene de «Lausanne mukâfatı> verilecek bir yüzme müsabakası tertib etmiştir. Bu sabah saat 10 da Salacak plâjında yapılacak musabakaya yüzden fazla atlet iştıraic etmektedir. Milli Şefimiz dün Adapazartnda tetkikler yaparlarken, bir çocuk kendilerine arzuhal sunuyor Palermoyu alan Amerikalılar Sicilyamn şarkma yürüyorlar Etna dağı eteklerinde şiddetli muharebeler oluyor Müttefik deniz kuvvetleri Mesina boğazını geçtiler! Simal Afrika Müttefik umumî karar:âhı 23 (a.a.) Tebliğ: Amerikan kıtları muvaffakıyetle hareketlerine deetmi^ler ve bu kıt'alar 22 temmuz lecesi Palermo'yu zaptetmişlerdir. Orel varoşlarmda çetin savaşlar Sovyetler iki şehir daha aldılar. Tekmil cephe uzunluğunca taarruzlar sürüyor Berlin 23 (a.a.) Alman orduları başkomutanllğının tebliği: Düşnsan, şark cephesinde yeni kesimlerde de büyük hücumlarda bulunmuştur. Buna rağmen büyük kayıbları göze alarak cephemizi yarmalt teşcbbüleri dün de bosa çıkmıştır. Düşman propagandasma rağmen Alman ordularınln cephesi sarsılmaz bir halde bulunmaktadlr. Alman hava kuvvetlerile sıkı işirliği yapan kıt'alarımlz dflşmana büyük ve kanlı kayıblar verNADİR NADİ (Arkası Sa. 3. süttm 4 te) Katania cephesinde şiddetli muharebeler General Eisenhower Amerikan umumî :arargâhı 23 (a.a.) Merkez ve batı epheleri üzerinde Amerikalılarla Kaadalıların ilerlemesi o kadar sür'atlî olmuştur ki Ralyanlar Palermc'nun büyük imanındaki askerî ve bahrî tesisleri ahrib için vakit bulamamışlardır. Bu iman yakmda bize kıt'adaki ttalyaya :arşı taarruza geçmek için üs vazifesi orecektir. Sicilyamn merkez ve batısında yapılan eferin filen sona ermiş olduğu sanıl. maktadır. Katanyaya karşı yapılan savaş karar;ız bir sekilde devam etmektedir. Kaanyanın doğu kesiminde, bu kesime akledılen Almanlann 15 inci zırhlı tü. neni tarafından Kanadahlara karşı şıdetli bir mukavemet gösterilmektedır. îu tümen, hali hazırda Katanyadan Et. dağına giden hattı müdafaa etmekedir. Sözü geçen dağın eteğinde Mih Tramvay U. Müdürü ile Cer Müdürü, muhakeme edilmek istemiyorlar Tiinel kazasına dair dava Hatayımızın kurtar ılışı Dördüncü yıldönümu dutı buyuk torenlerle kutlandı Sofyada Sobranya binası ve Basvekil Filof Antakya 23 (a.a.) Hatayın ana yurda katılışının dördüncü dönüm yılı bugün emsalslz tezahüratla ve çoskun bir heyecan içinde kutlanmıştır. Bu münasebetle şehir dünden itibaren baştantaşa bayraklarla vesilMicler ve zafpr t^lirıle süslenmişti. Sabahm erken saatlerinden itibaren Ebedî v e Mıllî Şeflenn bust'erine çelenkler konmuş ve bundan dört yıl önce kışladaki Pransız bavrağının ındlrilerek yerine Türk bayTapnnm çekıldiğl an olan saat yediyi 47 dakika geçe çahnan tstiklâl marsı ve meydanlıgı dolduran on bin kişilik muazzam halk kütlesinin, alkış ugultuları arasında şanü bayragmız kışlaya çekilmtş, bunu hevecanlı hitabeler ve yiğit ordumnzun eecid resml takib eylemlşti. Öğledpn sonra Hatay davasında canlarını rerer»k jelnd olanlann abı^esi zıyaret edilmıs cel=nkler konarak aziz hatıralan tazız olun Tünel kazasından dolayı açılan tedbirsizlik, dikkatsizlik, seyrusefer nizamlarına rıayetsizlıkle olüme ve yaralanmalara sebeb olmaktan dava edılenler, dün adlıyece sorguya çekıleceklerdi. Dava edilen U. Mudur Hulki İle Cer Şubesi Müduru Hasan Zeki, Teknık Daire şefi Sadeddin ve gardofren Tahir, dün (Arkası sahife 3. sütun 2 de) adliyeye gelmişlerdir. Gardofren Tahir, sorguya çekilmiştir. Fakat diğer üçü, sorgudan evvel salâhiyet itirazı ileri sürmüşlerdir. Bunlar, önce vilâyet ıdare heyetince haklarmda bir karar verilmek lâzım geldiğı, vazlyetlerl Memurin Muhakemat kanununa tâbi bulunduğu, aleyhlerinde doğnıdan Antakya 23 (a.a.) tngiltereden sadoğruya takibat yapılamıyacağım n alman iki mayin geAisi bu sabah ileri sürmüşlerdir, İtirazlarl pözden ;aat 7 de iskenderun limamna gelmiş ve geçirilerek reddedılmiştir. Elek iaat 10 da törenle gemilere bayrağımız (Arkası lahife % sfiton 1 de) ekilmistir Sark ceohesinden resimler: Bir Rus asaksavar topu tauklara karşı kalJanüıyor Sofyada îsyan mı? Reuter'in verdiği haberi Bulgarlar yalanladı Yugoslavyada çete muharebeleri çok şiddetlendi Ankara 23 (R.G.) Bu günkü Londra radyosu, tsviçreden aldığı haberlere at fen Sofyada isyan çıktığını bildirmiştir. Ayni habere göre, ısyanın gayesi Filoff hükumetinl devirmektı. tsyanın sebeblerınin başında, Bulgar ordusunun cenuba doğru sevkedilmeğe başlanması gösterümektedir. İki yeni raayin gemimiz İskenderunda ~ • •••• • ••••• •»^^^^M^f ^ y i t f n *m^n • * ww mra<^JII M W y IJ <•• . Bu haber başka kaynaklardan teeyyüd etmemiş olmakla beraber, ttalyan radycsu da gene bu günkü yayınında Sofya» da geniş mıkyasta tevkifat yapıidığını ve dün verilen bir telgraf haberi ıse Varna ve Filıbede bir casus şebekesı yakalanarak suçlularının idam edildığini bildir(Arkası sahife 3, sütun 2 de) muştur.
