4 Aralık 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Falıint Bey ve Biz Parti roman mükâfatında üçüncü gelen roman. İkinci baslllş. fiatı 100 kuruştur. Abdülhak Sinasi Hisar HİLMİ KİTABEVİ u m h u riyet 13 UnCU Vll SaVi: 0 0 f 4 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul ,. Poste fcutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti ; 24298. Idare ve Matbaa kismi 2429924290 NO En yeni ve en zen kış modellerile dolu bütün müvezziler isteyîniz İSTANBUL CAĞALOĞLU 1942 Ingiliz donanması Tunus harekâtına iştirak ediyor, Cezayir suîarmda Mihverin 6 gemisi batırıldı Bir facia Tunus ve Cexayirde coft şiddetti hava muhareheleri devam ediyor etrafıııda 3H çinde yüzdüğü nıaddî manevî buhII ranlar, Fransayı, kuvvetine az çok U güvenilir bir dsvlet olarak bütun bütün yok olmrya doğru surüklerkeıı, Almanyanın, bu haü onlemek için kayda değer bir gayret sarfettiği iddia edilemez. Vakıâ Alman ordusu işgal altına aldığı Fransız topraklannda erkekçe ve askerce davranmaktan geri durmadı; sivil halka karşı zarar verici hareketlerden çekindi, milletin mukaddesatını temsil eden binalara ve abidclcre hürmet gösterdi, Hitler, Maresal Petain'le, iki mületi yaklaştuacak bir anlaşma projesi üzerinde konuştu. Aynca, Aİman>ada bulunan iki milyona yakm Fransız esiri orada iyi muamele gördü ve bunlardan mühim bir kısmı parça parça serbest bırakıldı. Fakat bütün bu hareketler, asırlık bir düşmanlığı, bir Libyadaki Mihver kuvvetleri Başkuenda arkadaşlığa ve dostluğa çevirecek mandanl Maresal Rommele muavin sihirli bir kıymet taşımıyordu. Herşeyolan General Ramcke den önce, kendi kendine inancı sarsılan Fransız milleti, ruhî bir değişikliğe muhtacdı. Bu ise, Fransız milletini kendi kendine inandıracak, neticeleri gözle göriilür, nıüspet ve reel başanlardan sonra ancak bcklenebilirdi. Almanya bunu yapmadı. Fransayı kazanmak davasım ayrı bir mevzu halinde ele alacak yerde, toplu olarak, yeni nizam çcrçevesi içinde yürütmeyi tercib etti. Halbuki, Rus seferinden sonra daha çok Avrupa hürriyeti, Avrupa isüklâli gibi tabirlerle ifade edilmeğe başlanan yeni nizam fikri, harbden çok daha önceleri, Fransada hiç sevibniyen, halk tarafından nefretle» karşılanan bir mefhumda. Müspet poMtika sahasnıda ötedenberi acenü olmaktan knrtylamıyan Alman diplomasisi, romantik ve belirsh nazariyeleri bırakıp Wr türlü pratik ve realist olamadı. Seksen yıllık AlsaceLorraine kavgasını, henüz sulh masasına oturulmamışken ceffelkalem balletmeğe kalkmak, Strasbourg'daki sokak Ssimlerini yeniden Almanlaştırmağa ne lümnı vardı? Gunde milvonlarca frank tutan Upal masrafını hiç olmazsa yanyarıya paylasmak gerekmez miydi? İkide bir, Nisi, Korsikayi, Tunusu isterim, Akdeniz benimdir diye dırlanan İtalya susturulmalı değil miydi? Bütün bunlar yapılmadı ve belki de yapıjamazdıÇünkü içinde bulunduğumuz harb, mahiyeti ancak zaınanla anlaşılacak olan derin ve kompleks bir takun sebeblerin doğurduğu bujük bir devrimdir. Almanya, bu harb çıktığı gündenberi başlıca rollerden birini oynarken, işin azametini vaktinde belki kavnyamadı ve bunu lâyık olduğu şekilde ifade edemedi. Alnıan halkının ıstırabını ve dileklerini tahayyüle çalişan nasyönal sosyalist hükumeti, iktidan ele aldığı ilk jıllarda, bîri İçeri biri dışan iki turlü politika kullandı. İç politika Almanlara Versailles zincirlerindeıı kıırtuluşla biiyıik bir Almanya vadediyor, dış politika ise bu gayeye varmak için bir takım kombinezonlar arkasından koşuyorduAlman devlet adamlarmın samimî olarak ne düşündüklerini bÜemeyiz. Fakat Alınan şefleri, İngiltereyi kazanmak için, imparatorluğa goz dikmediklerini, hayat sahannı Avrupada kurmak istediklerini soylerken, hem kSs dinlemiş, kurnaz îngiltereyi kandiramıyorlar, hem de başta Fransa olmak üzere, büyüklü küçüklü bütün Avrupa miiletlerini kendilerîne karşı cephe almağa, hiç değilse çekingen davranmağa »orluyorlardı. Bu, belki bir taktik idi. Belki Almanya, dünjanm dörtte üçüne sahib bulunan İngiliz imparatorluğu küçülmedikçe kendisi büyüyemiyeceğini biliyordu da mahsus öyle söylüyordu Bummla beraber, öyle bir siyasetten böyle bir netice doğacağı, yani içinde çırpındığı ekonomik durumdan kurtulmak için, doksan milyonluk Almanyanın, eninde sonunda İngilfere ile karşı karşıya geleceği ve bu dövüste düşmanını yalnız bulmıyacağı muhakkakb. Ne Fransanın, ne de Rusyanm seWashington 3 (a a.) Harbiye Nezaretinin tebliği: Şimalî Afnka: Taburda bölgesinde Muttefik kıt'aları düşmanın mukabil taarruzlarını geri püpskürtmüşlerdir. Tunus ve Bizerte hava meydanlan üzerlne yapılan bomba taarruzları devanı etmiştir. 5 düşman tayyaresi tahrib edılmiştir. 5 Muttefik tayyaresi dönmemiştir. İngiliz donanması Üeri hatta çarpışan alaylarımızı hlmaye etmektedir. Akdenizde harekât yapan hafif İngiliz filolarmdan biri Kalmuk bozkırlarında Tecrid edilen muhtelif Sovyet kıt^aları imha edildi Volga • Don ve İlmen gölü kesimlerinde muharebeler devan ediyor, Roslar burada 1 ( 6 tank kaybettiler İngiltere Hariciye Nazın M. Eden Berlin 3 (a.a.) Alman tebliğinda kaydedildığine göre, fena hava şartlanna Tağmen Kafkasyada inadlı muharebeler yapıhnakta ve düşman ağır kayıblara uğratılmaktadır. Terek kesiminde yapılan bir AJman mukabil taarruzu netıcesinde bir miktar esir ve bir çok ganımetler alınmıştır. Kalmuk bozkurlarında Alman motörlü birlıkleri bir çok Sovyet kollarını tecrid ettlkten sonra yoketmişlerdir. Dün Sovyetlerin tank ve piyade kuvvetlerıle yaptıkları yeni taarruzlar akim kaımış ve düşman ağır ve kanlı kayıblara uğratümışür. Volga ile Don arasındaki kesimde 60 Sovyet tankı tahrib edilmiştir. Kalinin kesinünde ve Hmen gölü bölgesinde düşmanın kayıblan 106 tankı bulmuştur. Şimal Buz denızı cephesinde Alman hava kuvvetleri Mourmansk va Kola şehir ve limanlarına isabetler kaydetmişlerdir. 11 ile 30 sonteşrin ar«smda Sovyet hava kuvvetleri 309 tayyare kaybetmişlerdir. Amerikahlann hava faaliyeti arttı Şımalî Afrika Amerikan umum! karargâhı 3 (a a.) Mühim bir hava teskili Tunusta El Aouina hava alanına dün hücum etmiştir. Yerde en az 12 uçağın tahrib edıldığl tahrain edilıyor. Teşkilin komutanı binbaşı Jones, hava alanmda 8 yangın gördüğünü; uiğer bir pilot ise 12 yangm ve yerde yanmakta olan 15 uçak gördüğünü söylemişlerdir. Bu harekeüerden, yalnız bir hafif ha(Arkası Sabife 3. Sütun 5 te) İtalyan mütarekesi M.Eden'epre yeni kurujacak rivayetleri arttı! Albay Knoks "İtalya ayakta sallaıuyor,, diyor Alraanlar Balkanlarda Yalnız İngiltere, büyük müdafaa tedbirleri ahyorlarmış Amerika ve Rusya silâhh kuvvet inhisarını ımıhafaza edeceklermiş ? Avrupa nizamı Şark ccphesinden rcsimler: Bir mevzii müdafaa eden Rus piyadeleri Rumanya heyetile • Asheri vaxiyet Ankarada ticarî muzakerelere yakında başlanıyor Ankara 3 (Telef onla) M. Cristu'nun başkanlığındakl Rumen tıcaret heyeti bu sabah şehrimize geldi. Rumanya ile yeni bir ticaret muahedesi imzalanmak uzere muzakerelere onümuzdekı günlerde başlanacaktır. Amerika Bahrıye Nazın Albay Knox Londra 3 (a a.) Avam Kamarasmda italya mütareke İsterse Blrleşik Mületlerle mutabık olarak ne gıbi teklifAnkara 3 (Telefon la) Ti^rkiye ile ler yapılacağını şimdi bildirip bildıreAimanya arasmda ticarî muahedelerin miyeceği Başvekilden sorulacaktır. tanzimıne dair 4 ıUteşrın 1941 tarihlı «İtalya sallanıyor, Fransanın anlaşmaya ek anlaşminm tasdıkına dair istikbali parlaktır» kanun lâyihası ile Tiırkıye Macaristan KewYork 3 (a a.) Amerika Bahanlasmasının A lıstesınde yazılı barsak ve amonyak koatenjanlannın artırılması riye Nazırı Knox dün NewYorkta bir hakkında teatı edılen notaların ta^dikına nutuk söylemiştır. Nazır demiştir ki: dair lâyiha Mecltsin yarmki ruzname* Ufuk şimdi daha parlaktır. Tunusta Mihvercilerin son saati yaklaşısine alınmıştır. yor. İtalya ayakta sallanıyor. Fransanın İstikbali parlaktır. 1942 senesi sonunda Amerika yalnız mühimmat ve harb inşaatı için bütün geçen harb esnasında sarfettiği paradan fazla, 46 nıüyon dolar sarfetmiştir. Bu Ankara 3 (Radyo Gazetesi) Bir merakam hayret verici olmakla beraber rasım esnasında sojlediği bir nutukta Amerikanın 1943 harb yılı İçin 70 milGeneral Franko İspanyanın aldığı tedyon dolardan fazla sarfedeceğini, istihbirlerm harbe gırmek ıstediğı için değıl, salâtın pek çok artacağını söylenıek lâharbe süruklennıesine mâni olmak makzundır.» sadile almdığını bıldırmıştır. Fransadan (Arkası sahife 3, sütun 2 de) bahseden General Franko bu memlekeI tin ciddi bir hezimete uğradığını, fakat tekrar kalkınacağının muhakkak oldugrunu söylemiştir. İspanya devlet reisi, İspanyol seferberlğini izah için memîeketmin iki ateş arasmda bulunduğunu, bu sebeble başka türlü hareket edemıyeceğini bildirmiştir. Meclise sevkedilen lâyihalar Londra 3 (a a.) Hariciye Nazırı M. Eden Avam Kamarasında harbden sonra Avrupada yapılması gereken ilk lüzumlu şeyin yeni bir Alman tecavüzü ihtimaline karşı devamlı bir müdafaa sistemi kurulması olacağını ve İngilterenin bu sisteme kendi payını getirmeğe hazır bulunduğunu söylemiştir. Biz, dominyonlarla ve Birleşik Amerika devletlerile bugun işgal altında bulunan memleketlere hurriyetlerini yeniden elde etmelerini müteakıb derhal ylyecek ve gıda maddeleri gondermek hususlarını tetkik edıyoruz. Buyük Britanya harbden sonra Avrupaya bu husustaki muşkül vaziyetinden kurtarmak için, fedakârhklar pahasma da olsa elinden gelen herşeyi yapacaktırEden Müttefiklerin siyasetlerinde husule gelmiş olan birliğin hayret verici bir dereceye kadar yükselmiş olduğunu kaydettikten sonra şöyle devam etmiştir: « Bizim hedefimiz, harb zamanmdaki bu realizTnin sulh zamanmda da de(Arkası sahife 3, sütun 2 de) İki muharib tarafın zafer ümidleri H. Emir Yazan: Emekli General Japonlar yeniden gemiler batırmışlar Tokio 3 (NP.D.) Japon tmparatorluğu umuml karargahından verilen tebUğe göre, Japon torpidorbotlan 30 sonteşrin gecesi Guadalcanal adası üzerinde Lunga limanmda baa Amerikan donanma birliklerine hücmn etmişlerdlr. Bu hücum neticesinde Amerikalıların kayıblan şunlardır: 1 saffıharb gemisi 1 knıvazör (Augnstes tipinde) ve 2 muhrib. Bundan başka < üzerlerinde yangın çıkanlan Amerikan gemileri şunlardır: 2 muhrib. Japon kayıblan: Bir muhrib batmıştar. Erkiiet İspanyol seferberliğinin sebebleri İngiltere Montrö muahedesine bağlılığını teyid ediyor Londra 3 (a.a.) Avam Kamarasında Boğazlar yoluyla Sovyet Rusyaya iaşe malzemesi gönderilmesi mümkün olursa Müttefiklerin ne yapacaklan sorulmuştur. Hariciye Nazırı Eden şu cevabı vermiştir: « Biz pek tebiî olarak MontreuX mualîedeBİ hukümlerine bağlıyız.» Kendi kendımızı tenkid Bir çok masalarda sıfc stfc işitiyoruz; Ankara 3 (a.a.) İcra, Vekilleri Hekonuşıduyor: yeti bugün Başvekâlette saat 15,30 da Ekmeğln var mı? îJS 5λ SjC Başvekil Şükrü Saracoğlunun reisliğinde Hem sanoı henı bana yetecek ka(Arkası uahife 3, sütun 4 te) toplanmıştır. dar var. İyi ama benim karne JcaZdt. Şunu bir cZdtrsafc. Nasü olsa günü geçii/or. Ztyan olmasın. . . . Ve hademe gönderiliyor, ekmek fımıdan tedarik ohınuyor. Paket i/apthyor. İstikameti ve sarf mahalli bı'lli olmıyan bir puilasız cebe gîrtb, gtdtyor. Bir turlu anlıyamıyoruz: Midevııze, kursağımızdı barsağtmıza gitmiyen bir madde ~ memleket hesabma kayıb değil, bilâkis kazancdır. Bu yanZış telâkki yolundan giderek nerede ise mlde fesadtna kadar razt olacağız, Ejevdım; bize verilen vcsikaiar, fcarneler keyjimize göre kullamlmak şartile değil, ancak ve yalnız zaruret dahilinde kullamlmak şartlle veriliyor. Bunları lilziımlu lüzumsuz kullanmak değil, bilâkis kabilse kullanmamak vazıfemizdir. Bu noktayx Mlâ takdir edermdik. Tunusta Müttefiklerin yaklaştıklari sahalardan Şus şehri Vekiller Heyeti Aman... Yazık olmasın! Doğu cephesinde hiç bir taraf kat'î ve seri bir zafer elde edebüecek bir durumda gorünmcmektedir. Her iki taraf kuvvetleri arasmda muvazene hasıl olduktan sonra haıb, Rusjanın o muazzam ve sonsuz bozkırlan, ormanlan Te bataklıklan içinde mevziileşerek yıllarla sürebilir bir vazijete düşmüş gibidir. Son bir hususi Alman tebliğine göre, yalnız Alman denizaltılarile nçaklan sonteşrin aymda 1,350,000 ton hacmjnde 166 vapur batırmiş olmalarına rağmen, Mihverin büyuk bir azyn ve ümidle güttüğü Atlantik harbile de, ne Büyük Britanya aç ve yoksul kalacağa ve ne de Müttefikler pes diyeceğe benzemiyor. İngiltere, Almanyaya karşı yalnızbaşına olaydı • ve Almanya Büyük Britanyayı ayni zamanda uçak baskısı altında bulondurabilseydi onun müşkül bir durutna düşmesi beklenir, belki de harb bu suretle çoktan bitmiş olabiürdi. Fakat İngiltere, Amerika ile birfeştikten başka Alman denizaltı yapısı da, anlaşılan, fazla artamamiş ve üstelik bunlar muhtelif Okyanus ve denizlere çok dağılmak zorunda kalmışlardır. Bu yüzden İngiltereyi ntf denizaşın dominyon ve müstemlekelerinden ve ne de evvelâ yardımcısı ve sonra müttefiki Birleşik şimalî Amerikadan ayiıarak abluka etmek şöyle dursun onun ve Amerikanın Rusyaya binlerle nçak, tank ve her türlü silâh, esya ve yiyecek gönder melerine bile mâni olunamamıştır. Bundan başka Müttefiklerin, Maresal Rommel'in emrindeki Mihver ordusunun malik olduğunun bir kaç m'sli derecesinde uçak, tank, katnyon vesaireyi, (Arkası sabife 2, sütun 1 de) Sovyetler müstahkem mevkiler işgal ettiler Stalingradın şimalinde mühim bir tepe zaptedildi ve Almanların üçüncü müdafaa hattı delindi Moskova 3 (a a.) Sovyet tebliğine ektir: Stalingradın şimal batısında, Don'un doğu kıyısında hücuma devam eden kıt'alarımız bir çok müstahkem mevki İşgal etmişler ve Alman karşı hücumlarını püskürtmüşlerdir. Bu hücumlar Almanlara 600 ölüye mal olmuştur. Kıt'alarımız Rjev'in batısında düşmanın bir çok istinad noktalannı zapt ve Sovyet barp tebügj,j.? 500 Ahnaa öldürmüşlerdir. Ruslar mühim bir tepeyi zaptettüer Moskova 3 (a.a.) Kızılordu, işgal edilnuş bulunan mühim stratejik ehemmiyette cenub tepesinden başka Stalingrad çevresinde, bu şehrin şimalinde bulunan mühim ikinci tepeyi işgal et" miştir. Bu kesimde, Kızılordu düşmanı, 4 kilometre derlnliğine geri atnııştır. Mamayev İsmile anılan şimal tepesi Rua silâhendazlarının hücumüe zaptedilmiştir. Bu tepe, tamamile işgal edilmeden önce bir kaç kere elden ele geçmistir. Şehrin tetnizlenmesi bakımından bu İki \ tepenin ehemmiyeti çok büyüktjir. Düşman, top, mayin atar toplan ve tanklan bir noktaya temerküz ettirerek Rus ilerleyişine bir sed çekmeğe teşebbüs etmiş, fakat Rus topçusu, şiddetli bir baraj ateşile herhangi bir karşı taarruz hevesini yoketmiştir. Baraj ateşinin arkasından Sovyet piyade kuvvetleri Alman hatlarına kadjur yol açmışlar ve mevzileri İşgal etmişlerdir. Rjev bölgesinde Ruslar ilerÜyor Moskova 3 (a.a.) Rus kuvvetleri Rjev'in cenub batısında ılerlemege devam etmişler, ve mühim bir düşman mukavemet merkezini tahnb etmişlerdır. Muharebe çok şiddetli «rimuştur. Mıtralyözlerle mücehhez Sovyet askerleri düşmamıı dış müdafaa hatlânna nüfuz etmişler ve cereyan eden çarpışmalar esnasında geniş mikyasta hasar yapmışlardır. Almanlar kaçmağa mecbur olmuşlardır. 30 tonluk ağır Amerikan tanklan harekât sabasında (Arkası Sa, 3, sütun 3 t