25 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Azade Tarcaıt JimnastJkle Belkemiği çarpıklıkları T E D A V İ S İ. Nisantaşı Ihlâmur yolu No. 6. Tel: 81430 «Cumhuriyet»in teklifi Buzhaneleri kapatalım! istanbul halkı da aynı fikirde... Salâhiyetli ve alâkalı zevattan yaptığımız tahkikat, bu depoların şimdiye kadar kontrol edilmediğini isbat etti! J 19 uncu yılsayı: 6506 umhuriyet Te'graf ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 DEĞİRMEEL Aylık, Fikir, San'at Ahlâk Dergisi I birincitesrinde İSTANBUL Posta kutusu: 1 İSTANBUL CAĞALOĞLU Cuma 25 Eylul 1942 Ispanyada Krallığa avdet Gl. Franko Don Juanın tahta çıkması için rautabık kaltnış İstanbul buzhanelerinden birisinde .haddi lâyıkını. bulmak üzere bekliyen sadeyağ yığınlarl! sulh iıııkaııları Ticaret Vekili dün Ankaraya döndü Piyasada her gün tesirini ve ölçüsünü artıran ihtikâr hareketlerinde. buzhanelerin oynadığı role dünkü sayımızda ehemmij'etle İşaret etmiş ve mal sakhyanlara bu suçlarında âdeta yataklık vazifesi gören soğuk bava depolarının, halkın yüksek menfaati namına kapatılmasını teklif etmiştik. İçinde yaşamakta bulunduğumuz fevkalâde şartlara göre düşünülmüş fevkalâde bir tedbir olan bu fikir halk arasında büyük bir alâka uyandırmıştır. Yaptığımız bir anket, halkm buzha. neler hakkında tıpta bizim gibi düşündügünü göstermiştir. Kendisile temas et. tiğimiz; Belediye erkânından salâhiyetli bir zat ise, bu mevzu etrafmda de. miştir ki: € cCumhuriyet», yaptığı neşriyatla gayet hassas bir noktaya temas etıniş oldu. Buzhanelerde, mallarm uzun müddet bekletilmesi, piyasanm daralmasına ve neticede fiatlann kendiliğinden yükselmesine sebeb oluyor. Ancak bunun önüne geçmek için mutlaka c buzhaneleri kapatmağa lüzum yoktur, zannındayım. Tek çare olarak ben şahsan şöyle düşünüyorum: Her malın, buzhanede kalabileceği müddet, önceden kesim olarak tayin edilmeli, ve bu müddetin hülulünde, mal sahibi tspanya tahtının namzedi Kral mahnı piyasaya çıkarmağa mecbur tuAlphons'an ojlu Don Juan tulmalıdır. Aynca buzhane işîetenler, depolarında muhafaza ettikleri mallan Berne 24 (a.a.) Berner Tageblatt muayyen zamaru geldiği halde çıkannı gazetesinin Madrid muhabiri, General yanlan derhal alâkalı makamiara ilıbar Franko ile İspanya Kral hanedanı araile mükellef tutulmalıdır. Bu takdirde, sındaki müzakerelerin sona erdiğini bilhiç kimse, uzun müddet malrTiı buzha dirmektedir. Müteveffa 13 üncü Alnelerde sakhyamıyacak ve tabiatile en fonsun üçüncü oğlu olan Don Juan İ s . kısa bir zamanda piyasaya çıkaracaktır. panya Kralı olacaktır. Temmuz aymda (Arkası sahife 3 sütnn 7 de) G«neral Franko'nun murahhasları Losanne'de bulunan Don Juan ile görüş. müşlerdi. Krallığın ne zaman ihya edileceği henüz malum değildir. Alman orduları merkez cephesinde taarruza geçti Bu hareket tam bir muvaffakıyetle devam etmektedir, Ladoga gölünün cenubunda da yeni bir taarruz başladı Kafkasyada Prişipshaya şehri zaptediidi Haxer denizine doğru ileri harekat da inhişaf ediyor Şark cephesinden resimler: Alman kıt'aları Kafkas tepelerini a?lvorlar arbeden milletlerden bir tanesi, mensub olduğu tarafı bırakır da yalmzbaşına dusmanlarile barışırsa, bu, harbin sonunu gösteren bir işaret diye sayılır. Böyle bir hâdiseye şahid olanlar şöyle dnşünürler: « Filân millet, kendi cephesinin kajanamıyacağuu iyice anladı. Zararın neresinden dönülse kârdır diyerek şimdiden sulh istiyor. O aradan çıkarsa cephe daha da zayıflıyacak ve yakında bütiin bülün yıkılacaktır.. Bu düşünce harbin kabataslak telâkkisine dayamr. İttifak harblerinde bir nulletin rnünferid sulh imzalamıya kalkması yahud harb sahnesinden çekilnıek istemesî birçok sebeblerden ileri gelebilir. En mühimleri arasında şunlan sayabiliriz: 1 Ordu boiulur, Müttefiklerin yardun edemiyeceği çaresiz bir vaziyet peyda olur. 2 Bir cephe kuran milletlerden bir tanesile ötekiler arasında geçimsizlik başlar. Dostlanndan sırtım çeviren millet, düşmanlaıına el uzatmıya mecbur kalır. 3 Memlekette ihtilâl kopar, harbe başhyan ve dcvam eden rejim yıkıhr. Yeni hükumet, karşı taratla anlaşmayı tercih ederek müttefiklerinden aynlır. 4 Mensub olduğu taraf hesabına harbin sonunu hayırh görmiyen bir devlet, münferid sulh yaptığı takdirde nispeten az zararla kurtulacağını tahmin ederek tekbaşına silâhları bırakmıya ran olur. Bu vaziyetleri bir bir gözönüne geürecek olursak, ilk bakışta, yukarıki kanaate hak verraemek biraz güç gibi gölünür. Hakikaten ordu bozulması, ihtilâl, müttefikler arasında geçimsizlik gibi hâdiseler, hep birer zâf alâmetidir Bir millet, arkadaşlarını bırakıp tek sulh yapar. yahud sadece harbden çekilirse, hâdiseyi duyanlar, harbin yakında biteceğine ve tabiatile içinden bir devlet ayrılan cephe aleyhine olarak biteceğine kola.vca hükmetmeğe başlarlar. Finlandiya hakkında iki iiç giindiir ileri sürülen şayiaların bu maksadla çıkanlmış olması nıümkündür. Dün buıada. Finlandiyanın tekbaşına sulh yapması için şimdilik bir sebeb olmadığını görmüştük. Bununla beraber hâdiseleri bu köşeden tetkik ederek varılan hükümler de her zaman doğru çıkmıyor. Yani hir millet mecbur kalır da münferid sulh imzalarsa, onun bıraktığı cephe mutlaka yenilınek zorunda kalmıyor. 1917 yılında Kusyada ihtilâl kopmıış ve Çarlığı deviren yeni rejim İtilâf devletleri cephesinden ayrılarak merkezî devletlerle yalruzbaşına sulh imzalamıştı. Yukarıki mantığa göre harbin çabuk bitmesi ve neticede İtilâf devletlerinin yenilmesi icab etmez nıiydi? Halbuki realite bambaşka bir şekilde kcndini gösterdi. Hem harb bir yıl daha sürdü. hem de İtilâf devletleri değil merkezî devletler yenildi'er. Gene yukarıki mantığa göre 940 ta Fransız ordusu yenilip Fransa devleti harb J en elini çektiği zaman. İngilizlsr: Eh.. Artık ümid kalmadı, biz de boş yere dövüşmiyelim bari! * ** (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Harb Ekonrafö Bürosu fiat yüksekliğine karşı tedbirler arıyor Ankara 24 (Telefonla) Ticaret Vekill Dr. Behçet Uz garbi ve orta Anadolu şehirlerinde yaptığı tetkik seyahatinden bugün şehrimize döndü ve istasyonda Ticaret Vekâleti erkânı tarafından karşılandı. «Harb ekonomisi» bürosunun tetkikleri Ankara 24 (Telefonla) Alabildiğine yükselen fiatlar karşısında saVit gelirli vatandaşların geçim darlığı meselesi üzerinde tetkikler yapılmakta, tedbirlcr düşünülmektedir. Son günlerde teşkll edilen «Harb ekonomisi. bürosuna da bu mevzu üzerinde tetkikler yaparak tekliflerde bulunması bir vazife olarak verilmiştir. Büro harb şartları içinde Türkiyenin İktısadî meselelerini tetkik ederek düşündüğü tedbirleri zamanında teklif edecek, yabancı memleketlerin iktısadî vaziyetleri İle sistem ve politikalarını takible bunlardan memleke(Arfcası sahife 3 sütun 4 te) Finlandiya Cnmhur Reisi M. Riti Vashingtondaki Fin Elçisi Kartal halkı ekmek işinden şikâyeiçs Cenub cephesinde, Fin askeri bulunduğunu tekzib ediyor İki gün evvelki sayımızda Çekmece köyü halkının ekmek meselesinde uğ»adıkları müskülâtı belirtmiştik. Dün de Kartal fırmcılarından ve halktan bir heyet matbaamm ziyaret ederek gene ekmek mevzuunda karşılaştıklan güçlükleri anlattılar. Bunların ifadesine göre, Toprak Ofisi Kartala veri'.en unu ayın 25 ine kadar yüzde 25 azBİtmış. o tarih\ ten itibaren de yüzde 50 ye indireceşini bildirmiştir. Karara sebeb Karialın şehir tır. Konferans masasında Amerikamn sesi ağır basacak ve çok büyük bir rol hududu haricinde olmasındadır. (Telgraflar 3 fincfi sahifede) (Arkası sahife 3 sütnn 4 te) oynıyacaktır. Amerika konferansta İn(Arkası sahife 3 sütnn 3 te) Berlin 24 (a.a.) Alman orduları Başkomutanlığının tebligi: Kafkasya şimal batı kısmında topçu ve hava kuvvetlerile desteklenen piyade kıt'alarımız bir çok hâkim tepeleri hü. cumla almış ve düşmamn inadcı mukavemetini kırmıştır. Alman hava kuvvetlert Tuapse limanma karşı şiddetli bombardıman taarruz. ları yapmıştır. Büyük bir yük gemisi t u . tuştunılmuş ve kıyı sularında başka bir icaret gemisile bir himaye gemisi hasara uğratılmıştır. Terek nehri üzerinde Prişibskaya şehri şiddetli bir çarpışmadan sonra işgal edilmiştir. Stalingradda evden eve şiddelli muharebeler devam etmektedir. Şimalde mühim düşman taarruzlanna Amerika Birleşik Devletleri Reisi karşı yapılan müdafaa savaşlan esna. Roosevelt sında 34 Sovyet zırhlı tankı tahrib olun. muştur. Düşmanm Volga doğu ve batısındaki demirj'olları üzerinde taşıdığı akviye kıt'alarile Sarato civanndaki akar yakıt depoları yeniden Alman hava kuvvetlerinin taarruzİ3rına uğrarnıştır. Voronej şimal batısmda düşmanın Doğu cephesinde, Stalingrad'da sokak. rulahberi hiçbir tarihî devirde görülmeyaptığı yeni taarruzlar akim kalmıştır. Cephenin merkez kesimin,de kuvvetle. ev ve oda kavgalan insana hayret ver digi gibi dünya parçalanıp yok oluncıya 64 imizin taarruz harefketler: tam bir ba mekle beraber artık bıktıncı bir mahiyet kadar, belki bir daha görülmiyecektirîarile devam e'.mektşdir. Düşmanın Rjev almıştır. Bu derece tahrib edici ve kan Şimalî Kafkas muharebeleri, ev\elce (Arkası sahife 3 sütnn 3 te) ' dökücü bir şehir muharebesi dünya ku yazdığımız veçhile, Almanlarm buraya tahsis ettikleri mahdud kuvTetler tarafından. şimdilik mahallî mahiyette idare olunarak ileriye götürülmektedir. Son Alman tebliğine gbre, şimal batı Kafkasyada Rıısiann inadla müdafaa ettikleri bir çok tepe ve boyunlar zaptolunmuştur. Terek nehri bölgesinde şiddetli muharebeler devam ediyor. Terek ırmağı üzerinde Prişibskaya şehrini Almanlar şidHamilton 24 (a.a.) Roosevelt, Coldetli bir çarpışmadan sonra zaptetmişgate Üniversitesinde söylediği kısa bir lerdir. nutukta şöyle demiştir: Fakat bütün bu haberlerden önemce « Amerikan milleti şerefli ve deüstün diğer yeni bir haber var: Doğu vamlı bir sulh yapmağa hazır buluncephesinin merkezinde yeni bir Almaa malıdır. Bu sefer sulh umumî olacak Askert vazıyet Stalingrad harbi devam edcrken Yazan: Emekli General Amerikamn sesi ağır basacaktır,, Yarınki sulh masasında Merkez cephesinde başladığı bildirilen Alman taarruzu Moskovaya karşı bir ihata hareketi başlanşıcı olabilir H. Emir Erkilet \ M. Ruzveltin yeni beyanatı Stalingrad bir cehennem haline geldi Savyet harpteb&m Volgadaki hafif Rus filosu, müdafilere yardmı ediyor, şehirdeki boğuşma görülmemis bir şiddette devam etmektedir Cehennem alevleri içînde 125 bin tonluk 19 gemi ve Libya Çölünü dolaşarak Bingazi ve Berka hava meydanlarına ağır baskınlar yaptılar 3 muhrib batırdılar Berlin 24 (a.a.) Eesmî tebliğ: Alman denizaltıları Spitzberg ile İzlanda arasında Sovyet limanlarından Stalingrad şehrini. Volga üzerindeki gelen ve Amerikan ve İngiliz limaniaadalarla beraber gösterir harita rına doğru yol alan, büyük kısmı hiMoskova 24 (a.a.) Sovyet öğle tebliği maye ve yük gemilerinden mürekkeb eki: bir düşman kafilesine taarruz etmişlerdir. Bu kafileye karşı yapılan ve bir Stalingradda şiddetli bir muharebe çok günler süren İnadlı çarpışmalar es devam etmektedir. Mihver kuvvetlerinin nasında denizaltılarımız üç muhrib. bir mükerrer taarruzlan düşmana agır zayardımcı kruvazör ve 50 bin tonilâto yia: verdirilerek püskürtülmüştür. Bir tutarmda beş yük gemisl batırmışlar kesimde 600, başka bir kesimde 450 ve dır. Başka iki gemi de torpille vahim bir üçüncü kesimde 800 Alman yok edümişlerdir. hasara uğratılmıştır. Novorosisk eenub ^oğusundaki MİlıAtlantikte, Afrika kıyılan açığında ve Antil denizinde hareket yapan başka de ver taarruzlan da püskürtülmüştür. nizaltılarımız . münferid hücumlar sıra Düşman burada 300 asker kaybetmiştir. smda kafile halinde yol alan 13 düşSovyet kuvvetleri karşılık taarruzlar man ticaret gemisi batırmışlardır. Bun yapmışlar ve düşmanı geri atmışlardır. Volkov cephesinde Sinyavino jevreların topyekun tutarı 75 bin tonilâtodur. Böylece düşman deniz münakalâh sindeki bütün Mihver taarruzlan düş(Arkası satife 3, sütun S te) mana ağır kayıblar verdirilerek püskür Ingiliz kolları f Ştmafi Afrika harekâtı 1 Al manıar tülmüştür. 16 Mihver uçağı düşürülmüştür. Moskova 24 (a.a.) Stalingrad cehennemine atılmak için Volga kıyılarına külliyetli miktarda yeni S o ^ e t kıtaları gelmektedir. Ezici kuvvetlere karşı bu kadar kahramanca çarpışan insan(Arkası sahife 3 sütnn " de) taarruzunun inkisaf halinde olması. Bu haber filvaki çok ehemmiyetli ve heyecan vericidir. Fakat yer \'e mahiyeti henüz lâyıkile belli olmadığından şimdiden bu hususta müfrit zan ve tahminlere kapılmamalıdır. Londradan gelen bir telgraf «Kalinin cephesinden resmen bahsedilmiyorsa ria burada Rjev kesiminde şiddetli muhareler. olduğundan, «bazı köylerin bir kaç (Arkası sahife 3. sütnn i te) Afrika Çöllerinde modern harb us'ulleri: Ingiliz askcrleri hususî aletlerle kara mayini bulmağa çahşıyorlar (Telgraflar 3 üncü sahifede) Şark cephesinden resimler: Sokak muharebeleri...