24 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
DÜNYANTN EN İYİ SAATİ Acentasl: Eminönü meydanı A R L O N Saat Mağazasl, mağamızda son model mücevheratın zengin çeşidleri vardır. VACHERON CONSTANTİN umhuriyet 13 UI1CII ecnc Bütün Ayakkabılannızı ALTflfi TOP Mağazasından ata0H&, daima sağlam ve şlk kundurântı^fi ucuz fiatlarla giymis olursunuz. r OüUO TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 İSTANBUL CAĞALOÛLU . Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 . « . , , • . „ « « r8rŞ6fnDB 2 4 EVİÛİ 1 9 4 2 J Adliye Vekaleti, verilen Ithalât eşyasının yüzde ellisi cezaları hafif buluyor memurlara dağıtılacak Ankara 23 (Telefonla) Millî Ko faa bakımmdan lâyıkile korunamıyacarunma Kanunu mucibince mahkemeye ğı mülâhazasile müddeiumumiliklere bir verılmiş olanlarm hemen her tarafta tamim göndermiştir. Bu tamlrade ezcümashington'daki Finlandiya kanunun tayin ettiği cezalarm asğarî le deniliyor ki: elçisi sojledi denilerek Ahaddıle mahkum edildikleri görülmek«Kanunda suçla ceza arasında âdil nis. merikan ajansları tarafın tedir. Adliye Vekaleti bu tatbik tarzile pet temini gayesile cezalar iki had aradan şoyle bir haber jayıldı: devlet bünyesini iktısad ve millî müda(Arkası sahife 2 lüttm 2 de) • Finlandiyanın mevcudiyeti tehdidden kurtulur ve kendisine etnnijeti hakkında devamlı tcminat verilir verilnıez bu de\let harbden çekilmek arzusundadır.> Doğru mu, \alan mı olduğu hiç bir yerden oğrenileraiyen yukarıki haber etrafında ileri geri bir sürü düşünce >ürülülıirken Helsinkide resmî bir demec neşredildiğini dünkü gazetelerde okuduk. Demecden bize bildirilen parça kısadır: . Finlandiya, istiklâli temin olunıracıya kadar harbe devam edccekür. Fin tnilleti sırf bunun için çarpışıyor.» Washington'daki Fin elçisine yükletiletek dünyanın her yerine ulaştınlan Amerikan havadisine bir cevab mı olduğunu anlıyamadığımız Helsinki demeci de Ueri geri iki gündür yürüyıip giden mütalealann arkasını alamadı. İlkin yalnız Fin elçisinin Amerikan ajansı (arafmdan verilen sözlerine dair fikir yürütenler, Hariciye Vekilimiz Numan Menemencioğlunun makammda alınmış resimlerinden şimdi buna Helsinki demecini de ekliyoı ve ileri geri mütalealarına devam ediyorlar. Bu iki demecden çıkarılan başlıca hüküm tudur: .. « FinlaiMİiya diğer Mihverc'üer gibi ldeoloji harbi yapmıyor. İstiklâl harbi yapıyor. Buna misal, Finlandiyada yahudilerin baskısız yaşamasıdır. Şu halde, istiklâli garanti altına alınırsa bu devlet neden tekbaşına sulha yanaşmasın? Ihtimali yabana atmıyahm!» Bazı yerlerde açıkça. bazı yerlerde de kapalı olarak ileri sürülen >ukanki hüküm, sırf münferid sulh ihtimallerıni kurcaladığı için üzerinde durulmıya değer bir mevzu sayılabilir. Yoksa Helsinki demecine dayanarak Finlandiya hakkında yürütülen muhakemenin pratik bir kıymeti olmasa gerektir. Meselâ: Ankara 23 (Telefonla) Hancıye fesörü şerefine bir çay ziyafeti verile Finlandiya ideoloji harbi yapmıyor, Vekilimiz Numan Menemencioğluna bu cektir. gun saat 11 de Nümune hastanesinde Alistiklâl harbi yapıyor! CUMHURİYET Muhterem VekiliDüşüncesinden ne mana çıkarılabilir? manyadan hususî surette tayyare ile ge miz Numan Menemencioğluna geçmış olBir takım müphem, nereye çekersek o len Prof. Sauerbruch tarafmdan mu sun der ve bütün kalbimizle kendisine raya uyar lâstikli kelimeleri yanyana vaffakıyetle ameliyat yapılmıştır. Hari âcil şifalar temenni ederiz. sıralıyarak ha\at realitesine dair ahkâm ciye Vekıhmizin sıhhî vaziyeti İyidir. Prof. Sauerbruch şehrimizde cuma gilçıkarmak kabil midir? İstiklâl uğrunda dövüşmek baska, ideoloji uğrunda dö nü saat 18 de tharb cerrahisU mevzuu vüsmek başka şey midir? Bir milletin üzerinde bir konferans verecektir. Aynl gıin Nümune hastanesinde Alman proideolojisi o milletin istiklâli değil midir? Haydi hatır için bu iki mefhumu birbirinden ayıralım. Yukarıki hükme varanlar acaba: cFinlandija kendi milli varlığı uğrunda dbvüsürken ötekiler bir takım fikirler peşinde koşuyorlar, mı demek istiyorlar? ihtikâr suçluları Ihtikârla mücadele Finlandiya ayrı sulh yapabilir mi? Yeni bir tamimle Cezanın yalnız asgarî haddinin değil azamî haddinin de tatbik edilmesi bildirildi Pirinç derdimiz! Nühîm bir karar Dün Belediyede tacirlerle beraber bir toplantı yapıldı Fiatlar ancak gelecek ay biraz inecekmiş! Belediye İktısad müdürlüğünde, dün Vali ve Belediye Reisi Lutfi Kırdarm reisliği altında, İktısad müdürü ve Ticare Odası tarafından seçilen pırinc komites: azalarının iştirakile mühim bir toplant yapılmıştır. Saat (18,30) a kadar süren toplantıda pirinc fiatlarmın görülmemış bir derecede yükselişi bahis mevzuu olmuştur. Pirinc tacirleri, şehirde pirinc stoklarının azalmış olduğunu, kâfi derecede pirinc getirilemediğıni ileri sürerek fiatlardaki yükselişi bu sebeblere atfetmekte ve ihtiyacın fazlalığından isüfadeye kalkışan müstahsillerin mevsim sonu dolayısile fiatlan istihsal bolgeierinde artırmış olduklannı iddia etmektedıirler. Bumınla beraber önümüzdeki aym ilk haftasından itıbaren yeni mahsul piyasaya çıkmağa başhyacaktır Müstahsiller hukumete satmağa mecbur olduklan yüzde on ve yüzde yirmılerin tesliiıine kadar ellerindeki malı bekletmez ve pirincin gelmesi serbestçe temin edilırse, pij'asada marbonaşaca'R V6 pîrliıtin azamî satış fiatı 100110 kuruşu geçmiyecektir. İstanbul Belediyesi, yeni mahsul pirinclerüı piyasaya biran evvel çıkarılması için Tıcaret Vekâletının müsaadesini almağa çalışacaktır. İstanbulun gündehk pirinc istibl 250300 çuval arasındadır. Pirinc tüccarları, fiatlardaki yükselişin istihlâk mik. tarile gelen pirıncler arasındaki bu nispetsızhkten ileri geldığini iddia etmektedirler. İstanbul buzhanelerinden birisi Memurlara elbiselik kumaş ve eşya tevzi olunuyor Karara dair Yekâletin emri bekleniyor Tektif ediyoruz: Piyasada günden güne artan pahalılık iki turlü karakter gbsteriyor: Zaten farkh fıatla ithal edılip burada elden ele gecirılmek suretile bir kaç misli kıymete çıkarılan mamul esyanın akıbeti. İstihsal yerlerınden. hiç şüphesiz nisbî bir maliyet farkile ahnmakla beraber, «mal gelnıedi, mal kalmadı. nakıl masraflan çok arttı» bahanelerile mütemadiyen zam ören gıda maddelerindeki ihtikâr.. Halkın büyük ıztırabı ikinci kalemdeki maddeler yuzündendir. Kalmadığı veya gelmediği bahanesile fıatları artınlan erzakın hakikaten İsanbul piyasalarmdan çekildıği hiç bir zaman vaki değildir. Bilâkis bunlar kısa bir muddet ihtikâr karargâhlarına saklanarak manevra muvaffak olup da halk bilmecburiye fiat yuksekliğine razı edilınce derhal meydana çıkmaktadır. Bu karargâhların başında buzhaneler vardır. Buraları piyasa oyunlannın istihkâmları halıne gelmiştir. Buzhaneler yalnız İstanbul şehrinin hayatı için değil, bütün Türkiye pazarlarının muvazenesi hesabına da çok büyük, çok menfi rol oynamaktadırlar. Bu buzhaneler sayesindedir ki zaman zaman hemen bütün memleketin yağı, peyniri, hatta şelırin eti pazardan çekillp saklanarak, uydurma bir darhk yaratılmakta, kıymet istenildiği kadar yükseltildikten sonra. ikinci bir safhaya kadar, piyasaya birer miktar mal çıkarılmaktadır. Gene ayni buzhaneler Anadoludan toplanmış erzakın gene Anadoludaki ihtiyac yerlerine buradan tevzii gibi çapraşık ve acayib bir ticaret yoluna basamaklık yapmaktadır. Soğuk hava depolarmda farzolunan Frigorifik mahiyetin bozuk, mağşuş mal satmağa geniş yardımım bunlara ilâve (Arkası sahife 2 sfitnn 1 de) Ihtikârı önlemek iizere Devlet memurlarile hususî müessese» ler memurlarının giyecek ihtiyaclannın temini için şehrimizde Ticaret Vekaleti teşkilâtlandırma umum müdürü Avrıi Sakmanın iştirakile yapılan toplanhlar neticesinde, mühim bir karar verilmiştir. Halen, giyeceğe müteallik manifatura eşyası ve kumaşların ithalât miktannın yüzde ellisi tacirlere verilmekte ve yüzde ellisi birlikler emrinde tutubnaktadır. Bu miktar bilâhare ve hasıl olacak lü« zuma gbre serbest piyasaya arzolunacaktı. Yeni kararla bu yüzde elli miktarın bütün memlekette devlet memurlarila (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) İhtikâra yataklık eden bütün buzhaneleri kapatalım! Hariciye Vekilimiz dün ameliyat oldu Cerrahî müdahaleyi Almanyadan gelen Profesör Sauerbruch yaptı. Vekilimizin sıhhî durumu iyidir Şark Japon heyeti gitti Şehrimizde bulunmakta olan Amiral Nomura ile arkadaşlanndan murekkeb Japon heyeti dün akşam saat 9 da Avrupa trenile Sofyaya hareket etmıştir. eephesinden resimler: Kafkasyada Almanlar tarafından laptedilen Elbüriiz dafında Sovyet rasadhanesl f Alman harpteHiği ^ Cömleyi bu şekilde tefsire kalkarsak Finlandiyanın istiklâl uğrunda dövüştüğüne fakat diğerlerinin başka şeyler uğrunda kan doktüklerine inanmamız icab edecek ki, mantığa pek uygun bir hareket olmaz herhalde. Yukarıki yanLş hüküm üzerinde ısrar edenler, Finlandiyanın illâ başka gayeler pesinde yürüdüğünü ispat için orada yahudilerin baskısız yaşadığını ileri sürüyorlar. Bu iddia da çürüktür. Bir defa yahudi düşmanlığı bir Alman icadı değildir. Sonra Almanya ile isbirliği yapan yahud Almanyanm işgaline uğrıyan memleketlerde yahudilere karşı sistemli bir hareket de görmüyoruz. Meselâ Almanya bu hususta çok şiddetli tedbirler aldığı halde, Almanyantn ortağı olan İtalya yahudileri hiç de ayni şekilde hırpalamıyor. Nazi idaresi yahudilere umumî hayatta cn tfak bir yer vermezken meselâ Macaris(Arkasî sahife 3 sfitan 4 te) «Türkiyenin bir ateş çemberi içinde bu vaziyette kalabilmesi Şef Inönü ile İşgal altındaki arazide arkadaşlarımn azmi ve iyi görüşleri bir çok idamlarm Insayesinde mümkün olabilmiştir» giliz uydurması oldu Vichy 23 (a.a.) Başmakalesini Tür. kiyenin vaziyetbıe tahsis eden Le Temps ğunu bildiriyor eazetesi aşağıdaki makaleyi neşretmij Türk siyasetinin Propaganda muvaffakıyeti "Le Temps,, diyor ki: savaşları Berlin Kafkasyada Rus müdafaa hattınııt yıkılması bekleniyor Fin dağcı kıt'aları da Kafkasyada harb ediyor. Stalingradda yeniden iki mahalle zaptedildi Berlin 23 (a.a.) Alman orduları umumî karargâhının tebliği: Kafkasyada düşmanın şiddetli mukavemetine rağmen Alman hücumları devam etmektedir. Kafkasyanın bir limaıu önünde brr yüzer havuz ve orta tonajda oir gemi bomba isabetile ağır hasara uğramıştır. Stalingradda ve civarmda muharebe son derece şiddetle devam etmektedir. Şehrin merkezine yeniden Ilerlemeler kaydedilmiştir. Düşmanın karşı hücunılan kırılmıştır. Voronej şimalinde düşman 25 tanfc kaybetmiştir. Cephenin merkez ve şimal kesiminde Alman hücumlan muvaffa kıyetle bitmiştir. Tayyareler gece ve gündüz Rjev bölgesindeki önemli askerî hedeflere hücum etmişler, depoları ve demiryolu tesislerini tahrib etmişlerdir. Babkçılar yarımadası sahilinde önemli bir Sovyet mevzii muvaffakıyetle bombalanmıştır. Alman ve Fin avcıları cephenin şimal nihayetinde 19 düşman u(Arkası sahife 3 sütun 3 te) Berlin 23 (a.a.) Yarı resmî bir kaynaktan bildiriliyor: İngiliz istihbarat ajansları, ihtimal ki İstihbarat Nazırlığından aldıkları bir direktif üzerine, Almanya İle müttefik. lerinin işgali altmda bulunan memleketlerde bir çok kimselerin İdam edildiği hakkmda uzun telgraflar çekmekted'rier. Bu haberlere bir hakikat kokusu (Arkası sahîfe 3, sütun 5 te) tir: «Von Papen tarafından yapılan son demeçler Türkiye vaziyeti meselesini beynelmilel safhada ilk safa getırmiş. tir. Türkiye hakkmda ecnebî gazeteler tarafından verilen haberler hâdıseler biribirini takib ettıkçe, kendiliğinden boşa çıkmış ve Turk kabinesinin mukarreratı çok defa yanlış tefsirlerle karşılanmış olduğu için Türkiye meselesinin ancak büyük bu ihtiyat ve teenni İle tetkik eddmesi lâzım geleceğinde şüphe yoktur. Hakikat şudur ki, Türkiye bir lâhza bile haricden gelen tazyikler karşı. sında boyun eğmemiş ve tam bir bitaraflıktan ibaret olan siyasetini sonuna kadar İdame ettirmek azminden hiç bir vakit uzaklaşmamıştır. Bu siyaset ev. velce doktor Refik Saydam tarafmdan takib edilmiş ve Şükrü Saracoğlu tarafından da ayni metanetle muhafaza ed:lmektedir. Harbin İnkişafmda görülen tahavvüllere. Türkiyeye komşu bulunan memleketlerdeki diplomatik faaliye+lerin med ve cezirlerine ve bazı hükumet merkezlerinde yapılan İddialara rağmen Türkiyenin siyasî veçhesinde hiç bir değişiklik yoktur. Bu siyaset müsellâh bir bitaraflıktır kl manası Türkiyenin ancak kendi mülî topraklarında taarruza uğradığı takdir. de müdafaaya geçmesidir. Böyle bir siyasetin bugüne kadar tesadüf olunan bin turjü siyasi ve İktısadî müşküller arasında ve Türkiyenin ateş bir çemberle Alman kuvvetieri Stalingradın bir çok sokaklarım işgal etti Şehirde tüyler ürpertici muharebeler oluyor, evler elden ele geçiyor Moskava 23 (a.a ) Sovyet sabah tebiği: Stalingrad ve Mozdok bolgeierinde gece savaşlan olmuştur. Öteki cephelerde önemli hiç bir değişiklik yoktur. Alman kuvvetleri Stalingradın bir çok sokaklannı işgal etmişlerdir. Şehrin batı şımalmde Kızılordu kuv\etleri topraK kazanmışlar, şiddetli muharebelerden sonra önemli bir yolu e!e geçirmişlerdır. Mozdok bolgesinde Ruslar, peşısıra pi(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) f Almanların Şark cephesi cenub kesimindeki ordu eruplan kumandam Maresal von Bock Stokholm'a bakıhrsa Hitler? Mareşal von Bock'a izin vermiş? Şark eephesinden resimler: Alman piyadeieri StaUngrad cenubanda bir kas»baya hücum ediyorlar Madagaskarın merkezi Tananariverden kuşbakışı bir manıara Londra. 23 (a.a.) Tananarive'den yapılan bir radyo haberine göre, İngiliz kuvvetieri mahalli saatle 17 de Tananarlvee girmişlerdir. Stockholm 23 (a.a.) Svenska Dagbladet gazetesine bakılırsa, M. Hıtler, (Arkası sahife 3 siitun 5 te) , (Arkası sahife 3, sütun 6 da)
