14 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

sjTrupzrvcuO 1942 ,ı ' 8 •}"" EVSACI MAİZ IQNE UCLU ^ALEMLEDI ;EN ABAY NlZ 19 uncu yıl sayı: 6495 umhuriye ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Te'graf ve msktub adresı: Cumhuriyet Istanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Te.efon: Başmuhamr: 22366. Tahrır heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24230 v FEN ve TEKNİK MÜHENDİS | Okuluna giriş imtüıanlarl İçin T U N A DERSEVTnde kurslar açllmlstır. Ayrıca dersevinüzde Üniversite F K B. talebesina tecrübî fizik, Yüksek Ticaret talebesins matematü ve Orta Lise derslerl TTJNA DERSEVİ Türkiyenin en kültür müessesesidir. A D R E S : İstanbul AKSARAY, Atatürk No. 88 j Fazartesi 14 Eylul 1942 îzmitte seylâb • El koyma kararlaö kalktıktan sonra Ankara 13 (Telefonla) Adliye Ve. kâleti, el koyma muameîesine tâbı UL, tulmuş olan her nevı gıda maddelerın. den mutevellid davaların nakzına ve cezaların infazına lüzum kalmadığını Muddeıumumılıklere teolığ etti. Teblıgde ezcumle denıliyor ki: «tcra Vekülen Hejetı kararile verl. len salâhiyete binaen Ticaret Vekâletınce el konma muamelesme tâbı tutulmuş olan her nevi gıda maddeleri üzerindeki el konma hükumlerı 25 temmuz 942 tanhınden ıtıbaren kaldırılmıştır. Ticaret Vekâletınce venlen salâhiyete binaen mulga Fıat Murakabe komısyon. larınca pırınc, bulgur, sadeyağ, beyaa ve ka^er peynırleri. tulum yepniri. krema, tereyagı. yoğur:, kuru fasulye, nohud, mercımek, bakla, kaplıcp., kum darı, süt, zeytin tanesı ve leblebi gibı maddelerle koza içm tayin edılmiş olan toptan ve perakende azami satış fiatlan 25 temmuz 942 ve pamuk çekirdeğı için tayın edilmiş olan fiat 10 agustos 942 tarihinden itıbaren kaldırılmıstır. Vekâlet, evvelce m e ^ u r hükıimlere muhalefetten suçlu kimseler hakkında millî korunma kanununa göre hükmedilmiş olan cezaların infezma ve pldeki İşlerin takibine mahal olup olmadığı hususunda bazı mahallerde tereddud edildiğini kaydettikten sonra «fevk^lâde hallerde devletip bünyesini iktısad ve millî müdafaa "bakımlarmdan takvıye etmek maksadile millî korunna kanunile hükumete bazı salâhiyetler tanmmış ve hükumetin bu suretlc haiz oî(Arkası sahife 3. sütun 4 te) Ovayı ve şehri Adliye Vekâleti, bu suçlardan dolayı Adîiyece seller bastı yapılmakta olan takibatm da durdurulmasmı Trenler yolda kalbütün Müddeiumumilikiere tebliğ etti dı, hasar henüz malum değil Şark cephesinden resımler: Alman tank bimkieri yanan bir kasabadan geçiyorlar İzmit 13 (Hususî) Üç gündenberı fasılasız olarak yağan yağmur, İzmıt ovasını tamamen sular altında bırakaıış, şehrin kenar mahallelerini sel basmıştır. Derlnce ile Yanmca arasındaki şlmendifer hattını su basmış, Doğançayda Ankara postası yoldan çıkmıştır. Yol sUratle yapılmaktadır. Haydarbey çift. liğinde sular ortasında kalan beş kişi imdad istemiş, mahalline giden ekip yolda kalmış'ır. Henüz basar tespit edılememiştir. Trenlerin bu akşam yolla. nna devam etmesi Ümid edilmektedlr. Yarınki Avrupa üzerinde düşünceler VII *J ~~ vet. bugüııkü harb, Avrupa ile Rusyamn acaba son karşılaşması mıdır? Dostoiye\ ski'nin yazısını dikkatle okurken, altmış senedenberi dünyada olup biten değişiklikleri gozoniine gctirip Im faeyecan ujandırıcı suali ikide bir tekrarlamamak elden gelmiyor. Avrupada bütün büjiik devletlerin yıkılarak yalnız Rusyamn sapasağlam ayakta kalacağını 1leri süren Rus muharriri, iddiasını şu temele dayıyor. Diyor ki: Büyiık dcvletler yıkılacakfır. çiiııkü bunlar, işçilere kar?ı açnıak zonında kalacaklan mücadeleden bilkin çıkacaklardır. Dostoiyevski'ye göre böyle bir iç çöküntüsile karMİaşmaktan Rusyamn korkusu olamaz. Orada endu s tri henüz kâfi derecede inkişaf etmeıdiştir. Şu halde bütün büyük de\letler zayıflarken Rusym kuvvetlenecek, Avrupada sözü gejen yegâne devlet haline gelecektir. * tlk bakışta Dostoiyevski'nin görüşleri baştanbaşa ters çıkmıs sanılabilir. Her ne kadar son otuz kırk yıldanberi büyük Avrupa devletleri gittikçe artan sınıf kavgalan içinde bunaldılarsa da, neticede komünizm ihtilâli oralarda dcğil, Dostoiyevsld de dahil olmak ürere kimsenin hatınna bile getirmediği Rusyada patlak verdi ve Rusyada muvaffak oldu. Fakat büyük Rus muharririnin sezişletindeki derinlik kudretini anlamak için son otuz kırk senelik Avrupa hâdiselerini, fikirlere veya inanışlara göre değil, realiteye göre ayarlamalıyız. 19 uncu asrın ikinci yansında Rusya, büyük devletler yanında boy ölçüşebilecek bir variyette olmaktan çok uzaktı. 1853 Kırım harbinde, Ingiliz ve Fransızların Osmanlılarla beraber gönderdikleri beş on gemilik bir (heyeti seferiye), Sıvastopolu düşürmeğe ve Rusyayı sulha zorlamıya yetmişti. Fakat gene o zamanlar, (bütün Rusyaların İmparatoru) dije anılan Çar, Avrupada büyük iddiaları olan bir adaradı. Ortodoksluk ve Slavhk fikirleri altında cenub garbına doğra yayılmak, Petersburg'dan Selâniğe kadar taşmak istiyordu. Prusya, Avusturya, hatta Fransa gibi devrin kodamanları bu tehlikeyi yakın görüyor ve Rusyadan çekiniyorlardı. Bu itibarla «Avrupa bizi sevınez» diyen Dostoiyevski teşhisini doğm koymuştur. O günden bugüne kadar neler oldu? Sos\al denksizlikleri düzeltmek gayretile iç kavgalarına dalan büyük devletler, yavaş yavaş zayıfladılar. Bir nujr.aralı Cihan Harbi bittikten sonra realite sahasında Dostoiyevski'nin bütün dedikleri cıkmış gibiydi. Her nekadar Rusyada Çarhk yıkılmıs idiyse de, toprak mirasının tamamını ele geçiren yeni devlet, Avrupa karasında en büyük kuvvet olarak yaşamakta devann ediyordu. Öteki imparatorlukların co s u jıkılımsü. Alman kıt'aları Stalingrad'ın cenub kısmına girdiler Şehrin diğer kısımları, ağır bombalarla gece gündüz mütemadiyen dövülmektedir Alman Bulgar ordusu her ıhtima!e karşı hazır Amerikan tayyareleri, Atlantiğe açılan gemileri himaye ediyorlar Tananarive şehrine dojjru İngilizler Madagaskar'm merkezine yürüyorlar .• .• Sofya 13 (a a.) Parlamento ekseriyetinin toplantılan sona ermiştir. 9 saat devam etmiş olan son celsede 5 nazır soz almışlardır. Berlın 15 (a.a.) Alman orduları Son celsede beyanatta bulunan Harbaskumandanlığ'.nın tebliği: r Terek nehri üzerinde Alman kıt'alan biye Nazın, Bulgar müsellîh ku\ vetkale şeklinde yapılmış olan düşmanın bir lerinin talim ve teçhizat bakımından mükemmel olduklarmı ve korkmadaj kaç mevzünj yarmışlardır. Stalıngrad önünde hüctım kıt'alarımız her ilıtlmale karşı koyacak bir halde ! düşmanın inadlı mukavcmetine rağmen bulunduklarım söylemiş ve çîddetle | (Arfcası sahife S sütun 2 de) alkışlanmıştır. Muhtelif denizlerde 121,500 tonluk 18 gemi batırdılar Bir kafile muharebesi cereyan ediyor Berlin 13 (a.a.) Alman ordulan başkumandanlığı bildiriyor: Alman denizaltılan şiddetli muharebeler sonunda topyekun 121,500 tonılâtoluk 18 gemi batırmışlardır. Bu gemilerin batırıldığı yerler arasında Saint Laurent nehri, Kanada kıyısı açıklan, Atlantik denizl ve Alrika sahüi yakın. lan vardır. Bir başka gemi de torpillenmiştir. Şu anda, Atlantikte büyük mikyasta bir kafile muharebesi cereyan etmektedir. Alman denizaltıları T C I Vichy, Fransız kıt'alarının geri çekildi Rus Başkumandanlığının emrile Volga ğini bildiriyor nehrindeki bütün gemiler batırıldı StalinNairobi 13 (a.a.) Madagaskarda ilen hareketlerine devam eden İngiliz ve im grad müdafileri için ric'at imkânı kalmadı paratorluk kıt'aları zayıf bir mukavemetle karşılaşmaktadırlar. ingiliz umumî karargâhı tara^ından pazar giınü neşredilen tebliğde şöyle denılmektedir: Muhteüf yürüyüş kollarımız adanm içinde yeni terakkiler kaydetmeğe devanı etmişlerdir. KaSkas dağlarma kar yağmıya başladı Sovyei harp tebtiği TH »t^* Hava harekâtı I Harbi kazanmak için Demokrasi havacılığınm gösterdiği geniş gayretler Yazan : ARİF AHISKAL Mıhver' havacılığının bire on nispetindeki sayı farkile havalardan taarruza geçmiş olması, Buyük Britanya imparatorluk tayyarecilığini oldukça şaşırtmıştı. Londranm müdafaasma tahsis edilıni^ bulunan binler sayısmdaki uçaksavar toplarla ışıldaklar ve baraj balonları yanında kuvvetli bir av müdafaa filosu çalıştırılmamış olsaydı, M'hverin hava hakimiyeti kolaylıkla teessüs eder ve Ingiltere topraklan için bir felâket olabilirdi. Fakat, harbin başındanberi bütün tepheler üzerinde müdafaa tayyareciüği noktasından fevkalâde muvaffak olan İnsiliz avcıîan, hasım taarruzlarını kendilerine hâs soğukkanlılıklarile karşıladılar. Bu nokta; araştınlacak olursa, Demokrasi tayA'areciliğinın üç harb yılı sırasında gösterdiği müdafaa kabiliyeUnin açık bir örneği meydana çıkar. Mihverin havalardakı üstunlüğü uxayıp gidince, Amerikanın yardım için aldığı kararlar Britanya havacılığının yüzunu güldürdü. Bilhassa, çok uzak mesafelere kadar ağır yüklü bombalarile giderek hasmı tehddd edesek uçankalelerin inşası, Demokrasmin harb içindeki ilk sürprizi oldu. Vakıâ. o zamana kadar havalarda torpiller kullanmak, kapanlar kurmak gibi muvakkat müdafaa tedbirleri düşünülmedi değil, ancak, nazarı dikkatı çekecek bir hâdise olarak ilk defa uçankaleler meydana çıktılar. Uçankalelerin diğer harb süâhlarından farkı, fazla büyüklükte, uzak mesafeli ve çok yük taşıma kabiliyetinde oluşudur. (Arkası sahife 3 sütun 7 de) Moskova 13 (a.a.) Sovyetlerin öğle tebliği: 12 eylul gecesi kıtaatımız Stalingradın j batı ve cenub batı çevresile Mozdok çevresınde ve Volkof cephesinde Sinyavıno bölgesinde düşmanla çarpışmışlardır. Diğer cephelerde kayda değer hiç bir Şimalde cenub istikametinde garb sa i değişiklik olmamıştır. hilıni takiben ilerliyen kıt'alarumz dün Muharebenin tafsilâtı şehrin şimalinde hafif bir mukavemeti Moskova 13 (a.a.) Geceyarısı neşyendikten sonra Anbaja'yı işgal etmişlerdir. Şimdiye kadar iki taraf hiç bir redilen Sovyet tebliğine yapılan bir ekte kayıb kaydetmemiştir. Yürüyüş kolumuz şöyle denilmektedir: Stalingradın batısında düşman durmaTananaıive yolu üzerinde Betsiboka nehri üzerindeki kbprüye geldiğı zaman dan mevzilerimıze taarruz etmiştir. Sabu köprünün ortasındaki keraerin kablo yıca üstün kuvvetlerle yapılan bu taarları kesilerek su sevıyesine indırildiğini ruzlarrn hepsını Rus birlikleri gerı atmışgörmüştür. Köprüyu müdafaa eâen kuv lardır. Bu son günlerde bir Rus birliğ,! vetler kayıblara uğradıktan sonra mu cereyan eden muharebelerde 4000 düşkavemetleri kırılmış ve kıt'alarıımz ileri man subay ve erini oldurmuştür. 60 düşhareketlerine devam etmiştir. Bu arada man tankı tahrib edılmiştir. Irak Kral Naibi Prens Abdulilâh Stalıngrad cenub batısında kuvvetleri47 esir alınmıştır. Kendi kayıblarımız 4 yaralıdan ibarettir. Kıt'alarımız dün sa miz düşmanın tank ve motörlü piyade bah erkenden nehri geçerek baş şehre kuvvetlerile şiddetli çarpısmalar yapmıştır. İnadeı muharebelerden sonra kuvdoğru ilerlemeğe devam etmişlerdir. vetlerimiz bir kesimde meskun bir maCenubda Ambozıtra'ya giden yol uzunhalden geri çekılmişler ve yeni mevziluğunca yapılan hareketler de muvafler tutmuşlardır. fakıyetle devam etmektedir. Son beş günlük çarpışmalarda AlmanVichy'nin tebliği lar 6000 subay ve er kaybetmişlerdir. Mozdok çevresinde kuvvetlerimiz nehri Vichy 13 (a.a.) Madagaskar harekâtı hakkında neşredılen bir tebliğde geçmeğe muvaffak olan düşman gruplaril e çarpışmışlardır. Bir düşman piyaşoyle denilmektedir: Majunga bölgesinde kayda değer bir de bölüğü imha edılmiş ve bir düşman değişiklik olmamıştır. Betsiboka nehrini bataryası susturulmuştur. Bir çarpışma birkaç İngiliz tanka geçmeğe muvaffak esnasıııda bir Sovyet müfrezesi bir Alolmuşsa da bu tanklar Maevatanaya böl man karşı taarruzunu defetmiştir. KuvNADİR NADİ gesindeki hafif istihkâmlarla karşılaş vetlerinin yardımına gonderilen düşman (Arkası sahife 3. sütun 4 te) mışlardır. Fransız kıt'aları Amjaıa'yı tanklan tuzağa düşürulmüştür. Lsi tank Bağdad 13 (a.a.) «Reuter» Wendell mayin tarlalarmda havaya uçmuştur. Wilkıe, Irak hükumetinin misafiri cla[• Dünku makale, bu serinin 6 ncı ta^ıliye etmişler ve dağlarda müdafaa Volkof cephesinde, Sinyavino çe\iesine rak Bağdada gelmiştir. yazısıydı. Başka bir ba=lıkla ve imzasjz tertibatı almışlardır. Cephenin diğer kı(Arkası sahife 3 sütun 3 te) sımlarında kayda değer bir şey yoktur. Wilkie'yi turaya dört motörlü bir Açıktıeı icin özür dile~ çhi merıkan bomba uçağı getirmiştir. Uçağın indiği hava meydam Amerikan ve Irak bayraklarile suslenmiş bulunuyordu. Bir askerî kıt'a Wilkıe'ye selâm durmuş ve askerî bando ikı memleketın millî marşYeni mevsım lik maçlarına ciun Fe larını çalmıştır. Irak Başvekıli Nuri Panerbahçe ve Şeref stadlarında başlan şa Wilkie'yı hava meydanında karşılamıştır. Dün ilk maçlarını yapan takımla mıştır. Karşılayıcılar arasında yüksek rın gosterdıkleri teknık kabıliyete ve devlet memurları, ingiliz elçıliği memurelemanlarına bakılırsa bu seneki müsa lan, Bağdad valisi, ordu ve hava kuvbakalann geçen senekilerden pek farklı vetleri mümessilleri de bulunuyordu. Hava meydanından Bağdada otomobilneticeler doğurmıyacağma hükmedılebilerle gidümiş ve ilk otomobilde bulunan lir. Vakıâ Fenerbahçe ile Galatasaray ta Wilkie sokaklarda halk tarafından alkuşkım idmanlarının yükselmeğe başlama lanmıştır. Wilkie evvelâ saraya gitmiş ve mış bulunduğu ilk oyunlarmda büyük sonra Kral Faysal'ın kabrine bir çelenk farklı galibiyetler elde ettıler. Fakat o koymuştur. Bu akşam Irak Kral Naibi yun tarzlarında ve elemanlannda ilerisi Wilkıe şerefıne sarayda bir ziyafet verıçın mutaddan pek fazla bir değişiklik mıştır. Churchill'in Ortaşarkta yaptığı gosterecek alâmetler farkedemedık. En seyahatten sonra ve Amerikan harb malsıkı oynanacağı zannedilen İstanbulspor zemesınin gitükçe fazla miktarda durmaBeykoz maçı ise, vasata dahi yaklaşacak dan Iraka aktığı bir zamanda vukua gekombinezonlardan uzak bir halde ıki len bu ziyaret memlekette büyük akisler devre fırsat üstüne fırsat kaçarak devam uyandırmışür. Irak gazeteleri baş yaiıla rını Wilkie'nin bu ziyaretine tahsis etetti. Bu vesileden istifade ederek bir daha mekte ve kendisine hoş geldiniz demek(Arkası sahife 3, sütun 5 te) tedir. Dün yapılan Beykoz İstanbulspor maçından bir enstantane Vzakşark Çin ileri hareketi Kiıpang şehri de Japonlardan geri jılındı Çungking 13 (a.a.) Cepheden buraya gelen bir telgrafta blld'r.'ldlğıne göre, Çin kuvvetleri Kınhwa'mn 10 kilometre kadar garbmda bulunan Kupang'ı geri almışlardır. Bu şahir Çin kıt'alarının cepheden yaptıkları bir taarruz neticesinde 9 eylulde seri alınmıştır. Kupang, Çekiang eyalstinin stratejik şimendifer hattı üzerinde bulun(Arkası sahife 3 sütun 3 te) M.VendelVilkie N. Roosevelt'in mumessili Irak'ta çok büyük tezahüratla karşılandı ( İstanbulun fethinden bir levha ) Lik maçları başladı Tablo, Türk filosunun Fatihin kumandasında Dolmabahçeden Halice geçirilişini canlandırmaktadır. (Hasan Cemil Çambelin makaİMi ikinci sahlfemizdedir)