13 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURÎYET 13 EyîÛl 1942 f YerJ ese?îer Ifcusyadaki harbin sıklet merkezî nereîere doğru inkişaf edebilir ? (Baştarab l i n d sahiiede) P ° y î ' 1 cenub ve batı Büyük OkÇinde tazyik etmek suretile Rusjrarya karşı harb ve harekete geçmekten ttenetmck. Biıinci yar&m tarzı laten şimdiden olnakta vc Müttefikler, Rusyaya muhtelıf kava, dcniz ve kara yoUarile herşey gönderebUmcktcdirler. Biihassa Amerikanın hcrb sanayü gUtikçe artmakta ve büyiik Slçiide ,cçak, tank, top, ccpane, hcr türlü harb vasrta ve maîzeracsi ve gemi yapıp hemen ber tersfın ihüyacma şündiden j>etiştirBKkte*r. Kalfcasya, Volja yollannın kesiiıaesi ve fimal Buz denizi yokınun <Ja Alman Lava ve d«üzaltı muhaıche knvretlerirUn hectrolu alUnda bclunoıası, htr nckziaı Matte'lklctln Kusyaya yardMEtnı «m zam*clarda fazla füçleştirdiyse âe hava ve diğer yoUarla ktm şeyler göaiernıek bil&assa ve isteBİldiği kadar büyük nçak hovretleri jrolknnak daima miiaıkün oİptakÜKİır. j İkinei ymK&m tssranm tattikat ve 8 ^ ae «k»eee mâîak«« »Iıjnjann iaJa n a Divan Edebiyatı Manıf edebiyat müverrıhlerım ;den Agâh Sırn Levend, bilhassa edebiyat:mızın fasılası açık bırakılmış büyük bir intikal devresinde, Türk İrlanının şükranını üzerinde topîıyacak mühim bir eser verdi. Agâh Sırrıran «Divan F.deçerek dirıî bir şekil alır. Hırisüyanlıkta biyatı» tarih bakımından bizun klasıbütünü teşkil eden kiliseye karşılık issizmimiz sayılması lâzım bir san'at deviâmlıkta «ümmst» vardır. Bu devirde her rıle bçraber Tanzimat ve Servetı Fünun ferd bütün maneviyatmı bu 'cütünlerden merhalelerinin de unutulmak, veya hıç alır. değilse dil aynhğımn gölgesinde kalmak Organik nazariye pratik alanile ilim telüıkcrine maruz bulunduğu bir sıraoa. metodlar,ına da tesir etmiştir. Pratik kaparım;ş kapılan açan bir tılsun gibi alandaki tesiri, ferdî bütüne inkıyad etortaya çıktu Denilobilir ki bu kitab, tirmck olmuştur; o halde ki bu nszariyegenc nealin divan edebiyatı karşısnnin hüküm sürdöğü zarr.arJarda ferdin daki bfigieizliğüıi hakikî bilgiye çevıreMesexnin bilhassa zengin o'an tarihiinkişafı münhasıran biitürün rr.üsaadesib ; bn»k "imkânlarını getirmektedür. Çünne bakıldığı zaman mekanik ve organik ne bağlıdır. Fakat ayni zamanda da ferkü divan edeblyatj, satıhta şürin pembe Dnlamlarının gerek dünya telâklüsi ve de. bütün içinde yeri başka bir şeyle rengini, mazmun ve mefhumlanaın ögcrek metodoloıi bakımlarından büyük doldurulamaz hususı bir şey olduğu şuzünde ise, çöruİEatst muayyen bir üirr> çatışmalar arzetîiği görülür. Fazla oicrak uru verilmiştir. Buna göre ferd, bütünün hamulesine bağlı büyük felsefa meseçok nazik ince farklarla dolu ve sa'lansadece bir parçası ât&l .fakat bir üyesi, lelerinl toplaroıçtır. İşte Agâh Sırrı, o tıh olan bu tarihin bilinmesi meselenin bir azasıdır. BınaenaUyh bütünle parças ı m hikmete önceden agâh olmak isgejirdiği safhalan aydınlabr. İforsak da Mütfefiklsrin, lar arasında bir viicuddeki .szalarda oltrrenlere aydırıhk bir geçid haarîamışAristo'nun Yunan diline kazandırdığı duğu gibi, karşılıklı bir bağlanış, bir tehova ve <?cah: kuvvetieri degil, tır. b:r çok tabır ve fikirler arasmda meka sanüd vardır. ve : F»psA> tüınen teşkiü.tlar, da Kltabda Hlnd, Mısır, Yunanda vahdeti nik ve organik keümeleri de vardır. ^t» oUağiafeıı vücud nazariyelerüe islâm tasavvufu, Organik nazariyenin ilim metodlarına Aristo, mekanik tabirini ihtira san'atı, fcak İ»sa paMftrS tasavvufî edebiyat, ıstılahlar, hurafeler, •bem «2c hava knvvefltri yoltekniği, makine imali manalarında kul da tesir ettiğini söylernijtik. Gaiyetçi şer'î kaideler, ümi kelâm, hikmeti kamülâhaza bu nazariyeden doğmuştur; Eî*er!r ki enlasm simii lanmıştır. Bütün Ortazaman mekanik tadime, Umi kknya ve simya, tencim, büyük tesiri eski zamandan zamarımıza biksoek . fceia fciTveiteri eUe birini hep bu manada kullantnıştır. zayiçe, remü, sihir ve tılsımat, efsane, Descartes'dan itibaren tabiatin teşokkül kadar devam eder. Filhakika bütün ilk rivayet ve VTgsıiar^ ntucizeler, meşhur ve üstün bir şey oldubtan sonra muhtetarzını izah eden bir nazariyeyi gös'cruçfaftcîi '3^xrwcı tvzsBm BsgOs y ı u u sahsiyetler ve kahramanlar, ayet ve havardır ve ba lâtardı bHe Almek suretile mühim bir degişikliğe uğ Lf cüz'î uzuv ve fonksiyonlann izahı disler, darbı mesel ve tabirler, hayat ve 'batı Avntpanm • ınnhteınel bir rar. Bu nazariyeye göre tabiat, insanla analıtan da onda olacaktır. Nitekim Efhâdiseler, âdet ve ahlâk, muamma ve nrödsfaası için bÜTÛk rın vücude geürdikleri alet ve makinele latun ve Aristo'nun organik dünya telâklugaz, tarih, hiciv, mizah, san'at ve tare benzetilir ve bu mahiyette izah edilir. kiierlne göre bütün, dcğişmez bir suretffcvvvetfar ayınp oralarda szanetS tersannu, divan edebiyatuıda güzel, tabiat, Bunlan nasıl hareket kabiliyeüni haiz tir, temel ve gayesi kend*nde olan bir kadin ve aşk, Türk ve Anadolu. vatan Kbat aİBiak •tonmda bmüraaaktsdır. küçücük parçacıklarla vücude getiriyor hayaibr; böyle olunca her harekete bir ve millet, îstanbul, lisan ve irrlâ, vezin •feuriar, fn'vev« ba hafhuda, lyi veya ve şekil, edebî mahsuller tetkik ve izah sak tabiat de esas itibarile hareket kabi gaye ve safcit son bir nokta veren de pBüii vaziyetlenle nrak&vemctte toran ediliyor. Dikkatle seçilmiş misaller veliyetmi haiz küçücük parçalardan terek odur. Bu telâkki canh aîanından bülün {•dcVddikleri müddetce, Mültefîklcrin bariliyor, umumî hükümlere vanlıyor. küb etmiştir, binaenaleyh aralannda kâinata teşmil ediiince dünya canh bir j % Avrupaya askeri kuvvetfer çjkwarak keyfiyet farkı değil, kemiyet farkı var bütün oluyor ve dünyadaki cüz'î bütün Muhterem Agâh S ı m Llevend 450 saf#Ufıil ikinci bir cephe knrmalan ibtimahifeyi bulan ve Niğde Halkevrinın takdır. Biri kaba, diğeri ince bir makineden varlıklar arasmda, vücuddeki azalarua <JI azalmaytp, bilâkis eoğalacağmdan Aldire lâyık himmetile barılan bu güzel ibaretür. O derece ki bu nazariyeyi be clduğu gibi, karşıhklı bir bağlıhk tasavaıaalar, MütteDklerce praüktc böyle Hr eserile divan edebiyatımız üzerindeki nimsiyenler gitgide «tabiat> tabiri yerine vur ediliyor. Buna göre dünyadaki bütün «cepbe kurulamasa bile, baüda büyük gölgelerin biraz daha kalkmasına hiz«kâinat makinesi» tabirüıin konulmasını hareketler tesadüfi veya dermeçatma bir ?fcnwetler l>uîımdurınak mecburiyetinden Sarışıkhk içinde ohnayıp her biri tam ve met etmiştir. Muharririn tasannua, gösbile istemişlerdir. Descartes'a göre ma^urtnlamıyacaklardır. terişe asla kapılmıyan ağırbaşh metodu kineler inceleştikçe tabiat makinesine devamh bir aksiyona münkalib obnak . Görülüyor ki Rtrf mnKavemetlnin ile tetkik ettiği ilme derin surette vuyzere bir erek noktasına doğru gider. yaklaşırlar. lüitteGklere fiıaid vermesi yersh; v« kufundan doğan berrak ve sevimli üsDaha sonralan tabiiyatçılar mekanik Yahıız bu düşünme tarzının en feyizli ol»anlıkîiı değüdir. Zaten ötedenberi, 6çlü lub da eserin yazılış tarzındakı husuizah dedikleri zaman bundan cisimlerin duğu yer, ilk alanı olan canlı varlıklar Btifakın Busyayı ve Çini yenemcdikçc siyetlerinl teşkil etmektedir. sahası olmuştur. Burada muhtelif hayhassalannı şekil ve hareketlerle izah etson galebeyi düşünomiycceğini ve bu iki • Divan Edebiyatı» nın bibllyografya van nevilerinin sedece bütün aza ve meyi kasdediyorlardı ki burada «mekadcvîctin mukavemeUeri nzadıkça Alkısmmda g6ze çarpan 150 den fîz'a muhfonksiyonlan bunlann hepsini kucaklınik» tabirile «maddî» tabirile ayni manamanya ile Japonyanın ve müttefUderinin telif eser, ve bir çok makalelerin üstesi, ya geliyor ve ilk zamnnlar mekanik izahı yan ve anlaşılır bir hale getiren hayata son galcbeji clde etmek hosusundaki ükitabı hazırlamak yolunda katlanılan bağlanniEkla kalmamış, organik şekillenıh hâdiselerine de teşmü etmeyi kimse m'uiletinin zâla uğnyacağını, ba siitunbüyük himmeti kendiliğinden ortaya rin bütün çeşidleri biricik normal bir ü dürjnmüyordu. larda, icab etükçe yazıp durmnşomdur. koyuyor. pin gelişimi gibi görübnüştür. Bu normal Düşünülmeğe başlanmca da evveBununla bcraber, Uusya ve Çindcn, biriVarhklar arasında her türlü iç münaAgâh Sımyı Türk irfan hayatı n a lâ şöyle denilmişti: Ruh hâdiselerini tip de halis şeklile insanda tasavvur edil sebetlerin inkâr edilmesile tabü olarak mnıa tebrik ederken karilerimize bu nin yıkıbnası diğcrinijı altedilmcsiıü kodiğind'en o halde insandan hareketle hermünhasıran bedenden gelen sebeblcrle layluşüracağından ve bu iki devlctîen en gaiyetçi telâkki de ortadan kalmaktadır. güzel eseri hararetle tavsiye ederiz. izah etmek kabildir. Daha sonra ruh ha şey aydınlalılabilir. İşte bu telâkkiden bir Çünkü bu telâkki tabiati bir insanlaştırtehükeli olanı Eusya olduğundan AlmacF. O. yaünın hallerini münferid tasav\rurlarm nevi mukayeseli anatomi (teşrih) vc ma gibi görüidükten başka ayni zamanda ya ife müttcüklerinin şimdilik cn büyiik, fizyolcji ve ayni zamancia tekâmüîün bir birlikte oalışmalarile izah etmek teşeben csash ve en müsiacel davası Kusyayı karanhk ve kısır sayılmaktadır. Artık büsünü ilk ele alan Spinoza oldu. Leibniz tarihi çıkıyor; gene insandan hareket edi tabiatin birliğini tekeffül eden gayeler biran evvel yıkmak olmak icab eder . bu fikri, ruhun vahdetini tebarüz etür lerek hayvardann psikolojisine intikal değil, kanunlar oluyor, o kanuniar ki Üçlü ittifak bakunından, harbin şimdimek sure'.lie biraz daha incoletti. Ve cdiliyordu. Bjgün için pek az tatmiakâr her yerde ayni suretle cari ve her çeşid ki cn ön vc en çetin meselesiai böylece Inhisarlar umum müdürlüğünden dün gitgide geliştirilerek XVIII inci vc olan bu telâkki bir zamanlar ve bir çok varhğa hâkim bulunuyor. Bütün bu götcspit etükten sonra bunun hal tarımı XIX uncu asırlarda ruh hayatımn dahi asırlar için bir nevi sentetik düşünce rüşler nıhlan tabiatin amân bilmez kuv ?u mektubu aldık: araş'.ırabifiriz. Almanya, geçcn scne Rus«Gazetenizin 11 eylul 1942 tarihli saDün zelzele oldu bir makine olduğu evvelâ mecazen, son olmuş ve maddenin bir nevi organizas vetile sürüklüyor. Ve bu yeni düşünüş yaj a karşı harbe girişirkcn bu harbin bu hır. Bu şıkkı tercih edenler, kışa kadar yonunu denemiştir. dercce giiçlcşevck uzıyacağını düşüne nncak Stalingradrn ahnabileceğini vc ontarzile ilk defa olarak hakikî bir bilgi yısının «Doğru Değil mi?> sütununda DOn sabah saat 11 raddelerinde şeh ra da hakikî manasile ahnmak suretile ıccâiği muhakkaklır. Bunun dcliii, Al dan sonra da tabiatile bir şey yapılamı rlmizde bir zelzele htssedilmişür. Pakat çok ustalıMı izah tecrübeleri yapıldı. Bu görüş tarzına karşı daha eski za ve bir ilim devri zuhur eüniş gibi görü «Inhisarlardan geri gelen mektubun hikâyesi» başlığı altında İntişar eden yazı Organik tabirine de ilk defa Aristo'da manlarda mukavemetler eksik olmamış nüyor. rnanların bir Busja îaş harbir.c geçen yxl yacağmı zan ve tahmin edenlcrdir. İkincî bu sarsmtıyı Rasadhanenba sismografi okundu. rasgeliyoruz. Organik kelimesi yunsnca ür. Fakat bu mukavemetler sadece reakha/:r!anmış olmamabndır. Onlar, Rus şıkkı muvafık görenler de, çevresi fev kaydetmemiştir. M. Sekîb TUNC •İdarcmize yahıız yan ile değil, teleoıdularuıı Stalin hattında ve nihayot kalâde ve kat kat tahkim edilmiş, clup tnsafsız bir ev sahibî yakayı aslında «alete aid» demek olup Aristo fonla bile vaki olan müracaatler hemen tarafından sadece gayeli b*r tarzda taMoskova önlerinde msğlub edebiîccefele çok büyük miktarda zırhlı ve pivade nazan itibara almmaktadır. Bu bahse I 1M142 SİNEMA MEVSblİ SON PROGRAMI ele verdı azzuv etmiş canlı varlığm heyeü umurini ve Sovyet orüulârına vurulacak scri kuvvetlerile (takriben 100 tümenle) müdilen mektub umum müdürlüğe değil . l Ve kat'î darbclcrin mütlıiş sarsmtılarilo dafaa edilecck olan Moskovaya taarruzu Takslmde Safa Palas apartiTnam sa miyesinden bahsederken kullanılmıştır. Istanbul başmüdürlüğüne gönderilmiş ve mcnıleket iuare Lağlannın nihayet çö Almanlann göze alamıyacaklanna kani hlbi Kirkor, şimdiye kadar apartıma Fakat hiçbir zaman insan topluluklanna o kanaldan umum müdürlük evrakıua EÜlcrck Sovye4 rejira ve devleünin yıkı olanlardır. Üçüncü şıkRm az görüncn ta nın dairelerinde 55 liraya oturan kira teşmil edilmediği gibi siyasî bir nazarigelince bu işte çalışan bir memurun lacağını ummuçlardı. raflılan ise 1943 yılında Müttefıklerin, cılannı çıkararak ayni daireleri 125 er yeye de esas olmamıştır. Bütün Ortazayanlış bir hareketi yüzünden iade edilP R E S T O N F O S T E R Bu tahminlcrin ilk ingiTnlaıi doğru £ik bilhassa Amerikalılarm çok kuvvetlen llradan başkalanna kiraya vermiş ve manda ve hatta XVIII inci asra kadar miştir. mış ve Rusyanın seferber etüği 300 küsur meleri ve bunlann yardrmile Rus orfula bunlardan bir tanesinden üç bin lira Yenizamanda hep bu manada kullanılMektub İdarehanenize feri gidlnce tiımenlik birinci hat ordusu J l imha mcy nnm gelecek baharda, artık yenilemez peşin para istemiştir. Kiracı parayı ve mıştır. memurunuzun satış İşleri müdürlüğüne XVIII m d asırda Alman romantizmi dan mcharebesindc bozularak Kus kuv bir hale gelmeleri ihtirr.alini önemle pöz recefini söyllyerek mühlet istemlş ve vaki telefonla müracaati üzerine mekFRED ASTAİRE PAULETTE GODDARD vetlerinin takribcn iiçte iki ilâ beşte dört önfinde tutanlardır. Bunlann, Rus ordu derhal Emniyet Kaçakçılık bürosuna gi başlayınca organik tabiri birdenbire bütubun kendisine gönderilmesi rica edükorian imha edilmiştir. Ahnanlar, belki larınuı büyük kısmmm bu kıştan evvel derek varlyetl anlatmıçtır. Diln sabah yük bir kıymet kazanıyor. Yalnız canlı diği ve ganderileceğini ve hatta bizzat ikinci hat Bus ordulannın b a kadar ça imlıa edilmesi lümmnnda ısrar etmeleri alman tertibat scmunda Klrkor üç bin cisimlere değil, eNvelâ devîet ve cem,kendisinin geleceğini bildirdiği halda buk teskil edilebihneleri keyfiyetile ge pek tabiidir. Çünkü onbu, aksi takdirde. lirayı alırken cünnü meşhud haiir.de yiete, sonra da hukuk, tarih vesaireye l ı mektub geri gelmemiş ve dün gazetenizde bu yazı çıkmıştır. Eşigüzel \iicude getirilmiş olan bu kuv Rusyanm mağlub edilebileceğinden şüp yakalanârak Milll Korunma Müddeîu teşmil ediliyor. Ve ancak bundan sonranrumiüğine tevdi ediöni^tir. Bu alâkalı dır ki sadece felsefî mekteblerde kulvetlerin müdafaa ve mukavcmet kud he ederler. Her zaman olacağı gibi bir memurun küçük bir hatasmm İnhisar işlerinin akretlerini tahminde aldanmışlardır. Bu Daha ziyade, bir'avantür seferine ben davaya yann milli korunma mahkîme lanılmıyarak harcıâlem ohnağa başlıyor. sak gitüğine delil sayılamıyacağını takO halde ki birbirlerinden evvelce pek eebeble Alıpanlar, Bus ordulannı imîıa ziyecek olan birinci şıktan sarfinszflr, sinde başlanacaktrr. dir buyurursunuz. Bu meselenin gazefarketmiyen bu tabirler bundan böyle etükçe karşılanna yeni tünıenîcrdcn Alman başkumandanlığı ister ikinci ve Camilere kunılacak tarafından harikulâde bir tarzda yaraülan tenizde tavzihini rica ederiz.» birbirlerine tamamile zıd iki dünya temürekkeb yeni ordular çıkıyordu. Bus ister üçüncü tarzı takib etsin, Rusya harmahyalar T Ü R K Ç E S Ö Z L Ü # CUMHURİYET Umum müdürlülâkkisini temsil eder oluyorlar. yaya bu imkânlan veren şüphcsiz onun binde Mihver tarah için güdücü sevkülDiyanet işleri reisliğince tayln edüen ğün, bu lâyıksız hareket üzerinde hasgeni; insan ve harb sanayii knynaklan ceyşî fikir, daima kışa kadar (yani 5nüBu zıd dünya telâî;kileri daha eski Yusasiyetle durması, deruhde edilmlş vazidır. Bununla beraber Alman başknman müzdclii 2,5 ay zarfında) Rus crdulannı vâizler, dünden ltlbaren muhtelif cami nandan itibaren başlar. Mekanik telâkkife ve mes'uliyetlerin iyi kavranması badanlığı geçen sene ikinciteşrin ayında raümkün mertebe fazla boznp imha ede leTde vaızlanna ba^lamışlardır. HavalaT yi Democrite temsil eder. Aristo'dan itiKUVVETLİ VE HAREKETLİ FİLMİ GÖRÜNÜZ kımından bizi ancak memnun edebilir. Moskovaya taarnızla bu memlekeü zap rek, kışın konaklamak için Alman ve müsaid olduğu 'akdirde büyük camilerl baren organik telâkki galebe eder. ArtisFakat baş müdürlüğe veya umum müta ve çe\Tesindeki en kuvvetli merkez müttefık ordulanna pek hıznrolu olan, mizde mahya da yakılacaktır. tik ve sentetik bir düşünme tarzını temsil dürlüğe gönderilmiş mektublann «yanSovyet ordular grupunu imhay» karar Moskovayı kabilse abnaktır. Stelingradı. eden ve muayyen devirlerde revac bulan lış hareket» etmek mutadmda olan me2 Pazar | 1 19421913 ders yllı İçin mübendis ve fen memuru klsımlarının lnRamazan verdi. Bu kararm icraatı öyle bir luda Mcskovayı ve Leningradı almak ve srbu telâkkiye göre bütün, parçadan evşaat ve makine şubelerine talebe kayld muamelesine 1 eylulde başlanacak 30 murlann eline geçip de bu hale geloînyordu ki, eğer Rus karakısı ilk!;ânu mEİde Arkanjelsk yolunu kesmek Alman M veldir, canlı cansızdan öncedir; cansızm s ejlul akşaml son verilecektir. mesi, itiraf etmek lâzım ki. zayf bir c a nun başmda gelecek yerde, âdet olduğu ve müttefik ordulannın kışa kadar elde izahı canlıdan başlamakla olur. Daha 2 Devlet imtihanı vermiş orta okul mezunlarl slnavla olgunluk lmtl mazerettir. Bir memurumuzun, iade e5 < >t~* *3 veçhile, on beş veya yinnisine geri kal edcbileceklerı aramî hedeflerdir. Ondan sonra organik varlık yalnız canlılara hanı vermiş lise mezunlan slnavsız kabul olunur. dilen mektubu göndermek istemesı ise saydı Moskovanm düşmesi ihtimali pek sonra ve kışla ükbahann devamı esna3 Kayıd ve kabul için gcrekli bilgiler okul kapıslnda asllıdlr. Taş arkadaşlarımızdan birisi ile dostu olan Vasatî l 10 16 43 19 '22 •20 5S 4 67 tahsis edilmiyerek canlı birlikleri olan ziyade idi. Fakat Busyanrn karakısı, heın sında Kafkasyadan İrana, Iraka, Snriye devlet ve cemiyete, kâinata ve nihayet satış müdürü arasmdaki şahsî bir t e 5 46 9 2 ı 12 00 1 i'6 9 33 son stoalar da beşeriyete kadar teşmil rsdan 60 parallk pul gönderenlere şartname yollanlr. vaktinden evvel, geldi, hem de her yıl ve Filistine yürümek ve Mısırda Rom Ezanî 4 Teşmievvel başlanglcında yapllacak giriş slnavlan günlerl ajrrlca lefon mükâlemesl haricinde bizce «lduğnndan fazla soğuk ve don yaph. mel'e el H7atmak Mihverciler için pek ı edilmiştir. Bu fikir Ortazamana < 3 a ge gazetelerle ilân edilecektir. (9C90) mevzuu bahsolmamıştır. Üstelik Alman hava ve kara knvvetleTİ mümkündür. Fakat kışrn yapılabüecek böyle bir kışa hazırlanmamiflardı. olan bu işleri, acele ederek, şimdi yapO ü t ü n derdliler de beni bulur. Ediyor. Baksana nereden başladın, nemağa kalkışmak ve kışa kadar, Rusyada. linde m'endil, kan ter içinde, karreîere kol attın. Hafif ve orta bir don, harb hareketleriRus ordulanna, şurada veya burada vu şımdaki koltuğa çöker çökmez. O, hiç istifini bozmadı: nin tatilini icab etnıeı. Fakat soğuk derenılacak darbeleri zayıflatmak veya geri Kahve mi, çay mı? Tabiî, diye cevab verdi, çfandî becesi sıfîrrn altında 50 dereceye incr ve bırakmak ters bir iş olnr. Onun için, Bile demeğe vakit bırakmadan anlatzikten geliyorum, Karşımdaki vefasız, bahusus ordu ve gcri hizmct, ona göre Stalhıgrad birkaç güne kadar diiştüğü mıya başladj: parmaklannı tathya mı, zamka nu, tutgiydirilip techiz ejilrnemiş olursa böyle takdirde dahi, bizce, oradan Kafkasyaja kala mı daldırmış bilmem. Habire kâ Geçen akşam, nasıl oldu da, beybir kış ancak felâketli olabilir. Demek oAnlaşıldı, öyle uğursuz bir gün kiğıdlanmı çifter çifter çekip altına bakuvvetîer ayırmak değil, bilâkis ve kabil nime bir kurşun sıkıp şu anda baştan liye ateşi yaktım. Etleri tencereye yer tiğim tencereye bakmak oldu. Nazarluyor ki Almanların geçen scne floskolarun ansızuı bomboş bir kabın içine herhangi bir işi yapmak istesem müs kıyor. Sonra «A. Yanlışlık oldu!» diye olabildiği kadar sür'atle ve fazla kuv başa bir tımarhaneden farkı olmıyan leştirdim. vayı alamamalan, Rusîann büyük bir dikilip kalınca bütün vücudüm de o bet bir neticeye varmanın imkânı yok. özür diliyordu. Azizim, evvelâ, şu küBu büyük zaferin yorgunluğunu givetlsrle şimale dönmek lâzımdır. dünyadan göçüp gitmedim, sen de şaş, sür'atle ikinci hat ordulan teşldl edcbildakikada hayret ve dehşetten titredi. Soyundum, dökündüm, karyoiaya u çük ve ehemmiyetsiz gördüğün işler dermek, keyfini çıkarnr.ak İçin bir sigara ben de şaşayım. Ama, hakkını yok mu? H. E. ERKtLET melerile beraber asıl kışm anormal bir Yabancı bir kimsenin eve girdiğine ds zandım. Fakat o ruhî halet içinde uyu ıslah edilip düzeltilmedikçe büyükJerbıe tellendirmiye karar verdim. Sağ ceb, Bak, dinle. Bu kadar aksilik birbirinin surefte eıken ve şiddetli gcîmesindendir. sol ceb. İç ceb, dış ceb. Ulan, bizim lâlet eder ortada hiç bir eser yoktu. manın imkânı mı var. Karşıki duvar o sıra gelmez. Onlar da yoluna koyulmaBu sene dahi Rusjada kışın geçen yıl gibi Bir muhtekir Adliyeye verildi peşine takılıp tek insanm üzeıine na paket yok. Muhakkak kalemde bjralı O zaman çocukluğumda dinlediğım peri anda Hâmldin meşhur eseri gibi bir dıkça tabiatile dünya rahata kavuşasıl hücum eder. Çok garib. Çofe' tuhaf. crken ve şiddetli geleceğini farzettişimiz Tahtakalede Balkapara sokağında 20 masallarmm hepsi birden topyekun di • Tayflar Geçidi». Etrafımda binbir kor maz!. O gün daireden biraz erkence çıktım. mış olacağım. İyi ama, paket ararken l^kdirde, Ahnaniarın Rusyada harb sayılı dükkânda Mehır.ed Çlvicl, 109 t u mağıma hücum etti. Hangi sihirli bir kunc hayalet dolaşıyor. Dünyanın muhparmaklarım insiyakî olarak ceblerimYerimdeh fırladım, arkasını oksadıra: ve hareket için daha iki buçuk aylan ruşa sahlması lâzım gelen çivilerl 175 Canım şöyle yumuşak, yavan bir rosto de bir takım garib boşluklar daha his el bcnim özene bezene. yutkuna imre telif kö:elerinde cereyan eden kanlı fa Sen, dedim, şu Kınalıadadakı evme vardır. İşte bıtgünkü mcsele onlann ev kuruştan sattığı ve dükkâmnda 99 san istedi. Fakat evdekiler hep birden mi sediyorlardı. Ter mendilim, kuka tes, ne pişmeğe bıraktığım sevimli et par ciaların akisleri beynimde uğulduyorvelâ, bu iki buçuk ay zarfmda, ikincisi. dık çivl bulunduğu kaydile İstantml safirliğe gıtmiş olduklan için kim pibihün de yerinde yoktu. O vaklt tram çalarmı çekip almıştı. Eğer, gözlerimi Niçin milyonlarca insan birbirini boğaz çekil de biraz dinlen, kendine geü. şüecek? Kendi kendime: Masamın üstünde yığıh kâğıd tomarondan sonra ne yapaeaklarıdır?!. Harb Milli Korunma Müddeiumumlliğine vevaylarda yeni peyda olan mütevazı yan biraz daha mangala yaklaştırıp ateşın hyor? Niçin asırlann ıkına sıkma, hay larına yanyan bakarak o da ayağa kalk Adam sen de, dedim, bu kadarcık kıra çırpma doğurduğu medeniyet eserhcdef, hareket ve plânlan gizli olduğun rilmiştir. kesicileri hatırladım. Paketi, menjili, sönmüş olduğunu görmeseydim, merak tı ve mınldandı: bir şeyi de başaramaz değilim ya!. cesbihi her halde onlardan biri aşırmış ve heyecandan çıldıracak bir hale ge lcri hırs ve kaprls yüzünden en kahre Seni de epeyce meşgul ettim, kuTı'amvaya atladım. Bizim kasaoın 5tı. Şimdi ne yapacagım? Sigara almak lecektim. Bereket versin, psikolojlrıin dici vasıtalarla bir saniye içinde ya sura bakrna. Artık bana müsaade. Ha, nünde indim. Güzel bir parça kesürkıhp yıkılıyor? için sokağa çıkmak lâzım. Sade onun «tedai» kanunları imdadıma yetişti. Ane diyordun, Kmalıadaya git diyordun. dim. Hayatından memnun bir uısan guiçin mi ya? Bu et de zaten İki üç sa teşin sönmesinden beynimhı yakaladığı Sonra iç gözlerlm büsbütün kendi ha Gideceğım, birader, gideceğim ama, denrurile başım dik, göğsüm kabank faLeylî Tlb Talebe Yurdu talebelerine aid 600 aded flldlkos fanilâ ile 600 atten evvel pişmez. Halbuki karnım fe ipucu vak'anın cereyan şeklinin perde yatıma çevriliyor, niçin otuz senelik ça sizin biri geldi, tam önümüze üç katlı kirhaaenin yolunu tuttum. Fakat, hay aded fildikos don açık eksiltmeye kor.ulmuştur. na halde acıkmıştı. Ateşin etrafım ha perde hayalimde canlanmasını temin et lışma devrinde muayyen bir şahsa, tek bir apartıman oturttu Havayı kesti, 1 Eksiltme 23/9'942 çarşsrpba günü 14.30 da Sıhhat ve îçtimaî Mu Allah müstahakını versin, bizdekl ha fifçe külledim. Taşmaması içüı kapağı ti: Mümkün olduğu kadar hafifletmcğe bir mesleğe sarıhp bir takımları gibi manzarayı budadı, bütün ev halkını devagazı tertibatının aylardanberi bozuk avenct Müdürlüğü binasmda toplanan Komisyonda yapllacaktlr. kaldırdım. Kapıyı çektim, jTİrüdüm. çahçtığım hararet ben çıktıktan sonra çarçabuk yükselemedim! Onu bırakın, nize hasret bıraktı. Ne ise, başını ağ» 2 Muhammen fiat beher aded fildikos fanilâ İçin 134 ve beher aded olduğunu unutmuştum. Kömür koy, a Dışanda her halde bir buçuk saatten yavaş yavaş artmış, tencereden taşan elimdeki nimetlerden hiç birinin kad ntmıyayım. Evvelce de sana söyledim teş yak. Çok güç iş ama, ne yaparsın, fildikos don için de 126 kuruştur. fazla kalmadım, zannediyorum. Çünku, sular ateşi söndürmüs, ılık bh" sofra rini bilmivorum. Bahçemdeki tatlı ku ya. Beynime bir kurşun sıkıp şu anda bir kere eti almıştım. 3 Muvakkat tcıninaü 117 llradlr. Sultanahmedden Beyazıda kadar gidi? haline giren mangala yanaşan kedi haz yunun sularmı bile herkese bedava da baştan başa bir tımarhaneden farkı olNe ise irileri altma sıraladım, tozları 4 İstekîiler şartnamosini çallşma günlerindc komisvonda görebilirler. geliş. Acele bir yemek yiyiş. Eve dön retleri de kendisini hiç beklemediği bu ğıtıp dunıyorum. mıyan dünyadan niye göçüp gi»medim. 5 İsteidiier 1912 yı'l Ticaret Odasl vesikasüe 2490 say:h kanunda üstüne döktüm. Daha üzerine de tahta düğüm vakit ilk işim tabiî rostorıun ziyafetten tabiî mahrum etmek isteme Darılma ama dostum, dedim, SPnin Sen de şaş, ben de şaşayım. Bu âlemin vaT1! vesikalar ve bu işe yetT muvrkkat teminat makbuz veya banka mek parçslarmı, çıra kırıklarını çattım. Boağır ağır piştiğini tahayyüı et mişti 4B sinirliliğin, asabiyetin hâlâ devam. e ıslah olacağı yok, birader! ^ tjbfie bjffî gao ve safrtte Komtey«j« gelmeleri . ruyu kaküra koya, altun üüiye dan hiç bir devlet ordulannın birhavhdc nc yapacakları cvvelden bilinemez, bunlar ancak tetkik ve az veya jok tahmin olunabilir. Almanlar ve müttcfikleri, hazimn sonlanrtda muvaffak olduklan muazîam Kursk Harkof yarması neticesinde bugün şimalî Kafkasyada Terek suyile Kovorosisk Karadeniz limanına ve bazı Kafkas geçîdlerîne kadar ilerlcdilcr. Terck'te bir köpmbası ile Novorosisk on'.arın elindedir. Diğer yanılaıı Voronej'i alarak burada, pok şiddetli Rus taarruzlanna karşı muhafaza edebildikleri, bir kiiprübaşı kurmuşîardır. Ba sayede şimdi, daha ccnubda, Don dirseğini aşmıs ve bir kaç haftadanberi, Stalingrnd Türedl ve vur^unculann piyasadaü çevresinde büyük bir meydan mubarcbjfaaliyetleriıü önliyecek tedbirlerin alınsine girişmiş bnlunuyorlar. masına başlanmışır. İUıaJâtçı Birlikleri S<aliz»eT»da her iki taraf gttnden güne Umumi Kâtibligiııin yaptığı tetkiklerbüyükkuvvetler yığdığmdan bureda ce dsn sonra ithalâtçı birliHeri idare hereyan eden roaharcbenin öncmi gillikçe yetleri ayn ayn topîanarak ithalâtçı artmaktadır. Bu vaziyette Almanîann tacirîertn mallannı kimlere ve nasıl saKaflsasyaya kuvvetler ayırmalan ve bu tacaJclanm tayln etmişlerdir. Bu suretle rada daha büyük ve d=ha hızlı muharpbe hor ithalâtçı rümresir.den sütlıan ma1.hareketlerine girişmeleri bchis mevz;uı lann ötadenberi bu işleri yapanlann edeğîidir. Nitekim daha cvvcl yanhğım lins geçmesl temin yoluns girm'çtir. gibi şiraafî Kafkasyaya nyınhk'arı esgaİthal£.tçı blrüklerl teşbilâtının esas« • î kuvveUer kendüikîerindcn ne yapalarıııa dayar.an yeni kararlann bir^.ikler biKrlsrse onn yapadııracaklardır. Şimdi teçillâ'.ma dahil olan her Ifhalâtçı tadoğn eeplıesİBde bütün mesele Stalin rafmdan tatbika lâzırr.dır. Tatbik etmigraddadır. yen ithalâtçılar tecziye cîtınacak ve birMihver «rdalan. Stalingradı hcrhalde lftten çjianlacak'ır. Bİncnklardır. Fakat Volgayı geçe.ek bu Yeni kararlar muhtelif maddeler için mevkri sarmadıklan takdirde, Volganrn ayn ayndır. Bilhassa kâ|ıd ve mukavbnrtsmdaki çchir düşse de buradaki Rus va, matbaa kâğıdı, manifatura eçyası ve ordnlan faoha edilemiyecektir. Hatta cam gibi esas maddelerin ancak 1940 seValgaâaki meskun adalar ve adacıklar nesinden evvel unvan tezkeresi almış ornnkavenıette devara edeceklerdir. Bu lanlara ve bu madde Czerinde iş yapanınla beraber şehir almır, Vclganm b«lı lara verilmesi esası kon'jJmuştur. Butarafı Raslardan tamamile temizlenirse nun harcinde hlç klmse her ne veslle bnradaki meydan muharebesinin birinci İle olursa o'.siin itiıalâtçıdan mal alanuyacaktır. safhası bitmjş olur. Ondan sonra Almanlann ve müttcfik İthalâtçılar, kendllerlnln satışa mecordulann karakışa kadar ne yapabile bur olmadıkları kimselere mal vermecekleri hakkmda muhtelif ihtimsl ve fa dlklerinden dolayı nlç bir veçhile mes'ul raziyeler vardın tutulmıyacaklardır. 1. StalingradMan sîmal Bm denizinde Yeni şeklin tatblkıııa aid lthal&tçı ve Mnrmansk limanına kadar müdafaada Ihracatçı birl&leri umumi katlbligl tarakalarak Kafkasyayı zaptetmek. Oradan fmdan haarlanan bir tamlm dün bütün Iran, Irak ve Filistine yürüyerek Mrsvr ithalâtçı taclrlere gönderilmiştlr. da RommeTe el vennek. 2. Cenubda Kafkasyayı ve şimalde Lenlngradı zaptederek Moskovayı hem ce Amerika sefiri Washingtona nubdan ve hem de şimalden tecrid etmek gidecek ve bu suretle merkez Sovyet ordularmı Amerflca hükumetinin Ankara büyuk petrolstız ve iaşesiz bırakarak zayıflatelçisi, yalcmda tayyare İle Washingtona mak. giderek Hariciye Nazın Hull İle görüşe3. Staüngrad meydan muharebesini cektir. Büyük elçi, Amerikada kısa bir neücclendirdikten sonra Mihver ordulamüddet kaldıktan sonra, memleketimiznnın Moskova taarruzuna başlıyarak 5 deki vazifesine dönecektir. nümüzdeki iki ay zarfmda merkez Sovyet ordulan gnıpunu mnğlub etmek ne Zeytînyağı ve sabun fiatları Ticaret Veiâletinin zey.inya&ı ve saticesinde Sovyet Rusyanın merkezini buncia fiat tahdidinin kaldınlması haJczaptetmek. Bunlann her blrinin Mihver ordulan kındaki karannın tatbikıaa dünden itiiçin bir çok fayda ve mahzurlan vardır. baren başlanmıştır. Dün piyasada toptancılar reytlnyağı Birinci şıkkın büyük mahzurn, Rus oriçın 135 140 ve sabuna 8 2 8 4 kuruş dulannı bütün ccphe boyunca sapasağIam bırakarak başka scmtlere gitmektir toptan fiat istemekte ldiler. Fakat bu ki çok aykın ve tchlikeli bir hareket o fiatlara piyasada alıcı çıkmamıgtır. ¥§ırguıt€iılanıı faaîiyeîiîte mani olmak için Piyasada bazı kararlar verildi? tatbikata başlandı Kelimeler ve remiz^er Mazrnunlar ve r%ef,ıuv\lar Mekanik ve organik mefhumları son zamanlarda bir mescle olarak gündelik yazılara kadar memleketimizde de revac bulmağa başladı. Bugünün nesilleri içiiKbu mesele yeni ve taze gibi görünür. Halbuki binlerce yıllık bir geçmişe sahibdir. Böj^e uzun mazili mefhum ve meselelerin kısaca olsun bir tarihini gözden geçirmek lâzımâır. Ta ki fcund^n böyîe hangi mp.nalarda kullanılabileceği hakkında alâkadarların saıih bir fikirleri olsun. siyonlardan Ibaret kalmış, r.âzım bir rol oyrayabilecei bir hale gclmemiştir. Bu rolü ancak Yenizamanda görüyoruz. O halde ki bu organik nazariyeye karşı mücadcle, hürriyct ve açıklığa doğru olan çabalamslarm başlıca unsuru oluyor. Çünka Ycnizaman hayatı ferde siyasî ve tkorıoraik sahalarda ku\r\ret ve serbestlik vennek ihtiyacındadır, Ve bu hareketin başmda da bilhassa İniltere gebnektedir. Hayatı bu suretle doğrudan doğruya ferdin üzerine kıoran İngiltere bu sayede gerek ku\ vet, gerek akıl ve gerek haldkat itibarile son derecede gelişeceğine inanmış görünmektecir. B'orada insanlar arasındskd bütün nrirıasebeüer f&rdlerin eserleri gibi gürünür ve bu hareketlerin meşruiyeti de ferdlerin btınlan kabul etmelerine bağlı sayıhr ki artık org:n:k nazariyeden çok uzak bnhinuyoruz demektir. Bu uzaklaşma ayni zamanda ilimde de bir inkılâb vücude getiriyor. Tabiati, eskiler gibi bütünden ve içeriden hareketle izah etmek geleneği tahamır.ül edilmez bir şey oluyor. Çünkü hu izalıta tamamile sübjektü (nefsî) bir tefsirden başba bir şey görülmüyor, buna karşılık hakikî bir bilginin esas şartı olarak tcbiatte her türlü içerilik tasavvurjnun tamamije bir tarafa atalması ve her bütünün kendi küçük unsurlarına aynlması lâzım gelüği kanaati hâkim oluyor; bu unsurlann keşfedilmesi ve bunların .peşinden koşulması hem pmdiye kadar müphem kalmış olan realiteye açıklık verecek, hem de eşyaya tesir e'.mek iktidannı kazandıracaktır. Çünkü küçükten h?reket edildiği takdirde bunlan oynatmak ve değiştirmek kabil olacaktır. Yenizamanda tabiatin mekanik izabı işte bu mahiyattedir. Eskilerin artistik dünya görüşlerindeki büyüklük artık anlaşılmaz bir şey olmuştur. Dafea evvel de Ortazaman skolastiği bu artistik görüşü soysuzlaştırmışb. Bu mekanik görüş eski düşünme tarzile hem şuurlu olarak, hem de doğrudan doğruya zıddır; çünkü unsurlan esas olarak almakta ve herşeyi bunlardan başlıyarak kurmak istemekte, mekân, zaman ve hareketin arzetüği temadiyi açık ve seçik miktarlara ayırmakta ve yahıız bu suretle hâdiselerin sahih bir anlayışuu vermektedir. : Agâh Sirrı Levend İade edüen mektuba dair İnhlsarların cevabı Türkçe: DAĞLÂR KRALI Sinemasmda jCAZ FIRTINASI | Bugün LÂLE •MB Bugün S  R A Y Sinemasmda «^ Charles BOYER ve Jean ARTHUR SAADET GECEISI Teknik Okulu Müdürlü ğünden: İkindi Yatsı <= Küçük hikâye = Buh ran Ahmed îstanbul Sıhhî Müessesel er Arttırma ve Eksiltme Komisyonundan: