12 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
FEN ve TEKMİK MİİHENDIS Okuluna glriş imtihanlarl İçin T U N A DERSEVİ'nde kurslar açllmlstlr Ayrıca dersevımizde Üaiversite F. K. B. taiebesine tecrübî fizik, Yüksek Ticaret talebesine matematık ve Orta Lise derslerl verilir. TUNA DERSEVİ Türkiyenin en yiıksek kultür muessesesidir. A D RES : İstanbul AKSARAY, Ataturk Bulvarı No. 88 19 uncu yılsayı: 6493 u m h u r i vet Teîgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Lise 1 t MATEMATİK PROBLE Aritmetik, Cebir. G e ^ ^ j j f i z i k ) S U A D A K T*N Ç I K T. İSTANBUL CAĞALOĞLU Cumartei 12 Eylul 1942 İKBAL Kİ 75 VI MillîŞef Ankarada Cumhur Reisimiz, Âdapazarı ve Arifiyede tetkiklerde bulundular Dün gece Arikaraya vasıl oldular Ankara 11 (a.a) Cumhur Reisimız Mvdî Şef Ismet İnonu bu akşam saat 22 de Ankaraya donmuşler ve garda Buyük Mıllet Meclisi Reisı Abdulhalik Renda, Başvekil Şukrü Saracoğlu. Ankaradaki Vekiller, Halk Partısi umumî idare heyeti azaları, meb'uslar, Ankara Valisi, Emniyet mudüru. Ankara Merkez komutanı ve dığer askerî ve mulkî erkân tarafmdan karşılanmışlardır. arif Vekılı olduğu halde trenlerinden inerek ker.dilerini karsılamağa gelmiş olan Vali, Kaymakam, komutanlarla Paıtİ. Belediye VP Halkevı reisleri, Vılâyet vc kazamız memuılarma lltifatla bulunmuşlar ve kendiıerile gorüşmüşlerdir. Reisicumhur Jnonü bundan sonra istqsyonun dışını dolduran Adapazan halkının içten tezahurat ve alkısları arasmda otomobiller:ne binerpk demir ve tahta fabrikasına gıtmişlerdır. Mıllî Şef fabrikayı ve yap^an işleri en ufak teferrüatına kadar tetklk buyurarak fabnka (Arkası sahife 3. siitun S tet Sofyada bir ticaret ataşeligi ihdas edildi Iki memleket arasındaki tîcarî münasebetler daha ziyade inkişaf ettirilecek Milli Şefin Adapazarında yaptıkları tetkikler Âdapazarı 11 (a.a ) Reisicumhur İnonu du'i gece saat 24 te hususi trenlerile buraya gelmişlerdir. Gecıyi trerlennde geriren Mlllî Scf saat 8 de vanlarındT Mi Bulgarislandan da şehrimize bir ticaret heyeti gehü Ankara 11 (a.a.) Aldığımız malumata gore Bulgaristanla gerek doğrudan doğruya yapılan, gerekse transıt yolıle tıcaretin gösterdiği inkisaf dolayısile Sofyada bir ticaret ataşellği ihdaşı luzumlu gorülmüştür. Bu vazifeye İktısad Vekâleti eski müdürlerinden Dr. Salih Adil Başer tayin edilmişür. Yeni ti. caret ataşesi, iki memleket arasındaki mal mübadelesinin inkişafına ve diğer Avrupa memleketlerinden gelip de Bul. garistan hudud ve limanlarında bekliyen memleketimize aid esyanın bir an evvel sevkini temine çalışacaktır. Mister Wilhie Başvekilimizle göriişuyor Yarınki Avrupa üzerinde düşünceler vrupanuı ıstırablannı ve ümidlerini deşeleuıeğe çalışır. ken Ingiltereyi bir kcnarda uııutmıja imkân var mıdır? O İngiltere ki, her devenin kola\ca atlıj abileceği bir hendekle Avrupaya bağlı olduğu halde, tek başına dunjaya hükmetmeğc kalkmış ve asırlarca mııddet bu znılu işi basarabilmiştir. (Tarihi kadim) de Romanın bile ulaşamadığı eş^iz bir saltanatı İngilterenin tek başına jaratabılmesi, hele bu işi hurri\et fikrinin sokak kaldırımlarına kadar jayıldığı son asnlar zarfında basarması Cromnell çocuklan için sahiden ovıinulecek bir hâdisedir. Bununla beraber İngiliz İmparatorluğu, ne Roma, ne de Osmanlı İmparator. lukları gibi ucundan sahibinin kam dam. lıyan bir kılıca dayalı durmadı. Kimbilir. o saltanatın bu kadar uzun sürmesinde başhca âmil, belki de kan fedakâr. lıfmdan ziyade politika hesablarlna güvenmiş ve bu gibi hesabları başarmakta İıstad kesilnıiş olmasıdır. İngiltere, Şarkî Hind kumpasımn k u . ruluşundaııberi adım adım genişletlîgi lmparatorluğu sajesinde o hale gelnıiştir ki, bu devlete bir Avrupa devleti nazarile bakılmasını Ingilizler hakaret say. mıja baslamışlnrdır. Onlara göre Allalun sevgili kulları hep o sisli, jeşil adalaıda toplanmıştır. Thomas Morus'un daha ideal bir nizam peşinde koşmasına rağmen hakikî Utopia gene orasıdır. Manche'ı şarka dogru aştınız mı, artık baska bir dunya başlnordur. Bulutsuz ha\alarda durbüıısüz gorebileceğiniz bu dün. yajı Ingilizler Hindistan kadar uzakta farzederler. Avrupa devletleri arasmda cıkan ihtilâflar, onlarca, Hindistandaki jerli kavgalanndan farksızdır. Doğrudan doğru\a Ingiltereye donmedikçe bu gibi hallere memnun olurlar. Bilirler ki, Hindıstanda \e A\rupada patlak veren her geçirnsizlik imparatorluğun geçimine >arı\acak \e İngiliz saltanatının uzamasına hiznıet edecektir. CromweH'in öz torununa, yahud Marie Tudor'un ü\ey evlâdlaı ından birine sorarsanız, size: Dunja milletlerj bizim hizmetimizde çalışıyor. Der. Bu sozde bir kendini beğenmişlik, veya bir mubalâğa bulmak için pek dun. yadan habersiz bir insan olmak lâzımdır. Bugün, uç yüz şu kadar milyonluk Hin. distanın, sırf iç ajnlıkları yüzUnden istiklâline kavusamadığını kim inkâr ede. bilir? Bu ajnlıklar devam ettiği müddetçe, o koskoca ülkenin daha müsaid hayat şartlanna kavuşamıj acağından kımsenin şiıphesi olabilir mi?. Hindistanın haline karşıdan acıjarak baksn Avrupa millctleri de, bu giıne kadar sürup gelen kor egoisma"ları j ü . zünden, Hindistanınkine pek benzer bir rol oynadıklannı vank ki iyi goıemiyor. lar. Eursantn kurtuluşu Dün büyük tören yapılarak kutlandı Alman kıt aları Volgaya vardılar Stalingradm cenubundaki istihkâmlar da yarıldı, çetin muharebeler devam ediyor Berhn 11 (a.a.) Alman orduları müştür. Bu arada 22 tank tahrib edilmiştir. başkumandanlığının tebliği: Alman ve muttefik kıt'alarmm taarLadoga gölünün cenubunda ve Leruzu neticesinde Novorosısk ve Ter?k ningrad önunde düşmanın yenıden yapkesıminde yapılan çetın muharebelerle tığı taarruzlar akamete uğıatılmıstır. yeni arazi kazancları elde edilmıştir Bu muharebeler esnasmda Neva'yı geçStalingrad önündeki müstahkem saha mek teşebbusunde bulunan Sovyetlerin da muharebe devam etmektedir. Inadlı 25 mavnası batırılmıştır. muharebelerden sonra şehrin cenubunAlman kıt'alan Volga'ya vardılar daki istihkâmlar delinmiş ve bu maBerlin 11 (a a.) Resmen bıldırıldu halde dahi Volga nehrine varumıştır. Düsmanm bütün şa;ırtma taarruzHrı ğıne gore Alman kıt'alan. Stalingrad uaermden Volga nehrine varmışlardır. geri püskurtulmüştür, Muharebe ta^jarel^rinden mürekkeb fılolar düşman mukavemetmin kılidi olan mevzslere ve Sovyetlerin hareket mevzılerine şiddetle taarruz etmislerdir. Rjev kesiminde tarafımızdan yapılan taarruzlar mevziî muvaffakıyetlerle neticelenmiş ve düşmanın mukabü taarruzlan kanlı kayıblarla geri oüskürtul 9 Bulgaristandan bir ticaret heyeti geldi Bulgaristandan, Turkiye Bulgaristan ticarî münasebatında bir inkişaf temini Içın müzakeratta bulunınak üzere dün bir Bulgar ticaret heyeti şehrimize gelmıştir. Bulgar ticaret heyeti, dış ticaret dairesı umum müdür muavini Bozorof'un (Arkası sahife 3. sütun 4 te) M. Churchill, Londra büyük elçimiz Rauf Orbayla beraber Londradaki Türk matbuat heyeti Madagaskar adasında Ingilizler umumî bir taarruza geçtiler İB • Almanya üzerine Ağtr bir havn hücumu Taarruz eden İngiliz tayyarelerinden Dün Avam Kamarasında Mr. Churchill 31 tanesi düşürüldü tarafmdan kabul edildi. Sefirimizde Londra 11 (a.a.) Resmen bildhiîgazeteciler şerefine bir ziyafet verdi dığıne gore, İngiliz tayyareleri perçem Bursa 11 (Hususî muhabirimizden) Bursanın kurtuluş bayramı buyük merasimle kutlulandı. Şehir baştan ba;a bayraklar, dallar, çiçeklerle suslen'nış. halk caddeleri doldurmustu. Saat 9,30 da Samanpazarında toplanan Binbaşı İhsan Ağnnın kumandasındaki süvaıi birliği tarihî kurtuluş günunü yeıtiden yaşatmak için uc tertıbatı alarak (hücum dortnal) ile yalmkılıc SamanpPzan, İnonu, Ataturk, Zafer caddelerinden geçip şehri baştan b,i;a aştılar ve bu suretle Bursalılara eskı kuruılugunünü hatırlattılar. Bu harek^t sonunda her tarafta alkış ve yaşa nıdaiarı ortalığı çınlattı, konfetıler, çicekler süvarılere doğru serpıldi. Hükumet konağı yanında hücum eden süvarileıden ayrılan Teğmen Muzaffer Çankaya, bandörıun İstlklâl Marşını çalması araFinda' hükumet konağına şanlı bayrağ^mızı çekti. Bu sırada piyade kuvveHcrmi temsıl eden boluk gelıp merasim meydanında yerini aldı. Nutuklarda i sonra askerî kıt'alar, kız ve erkek talebcler, (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Volkof cerjhesinde tahrib edilen Rus mevziieri Berlin 11 (a a.) Alman orduları başkumandanlığının bildirdiğme gore, dün Volkof cephesinde Alman hiıcum, kıfaları oldukça büyük bir f<>aKyet gostermışlerdır. Kuvvetlı bir muhafaia altına alınmış olan du c man mevzılerıne giren Ahnan piyade kuvvetlsrl kaniı kayıblarla ve şiddetle kendını mudafaa eden duşmanı yok etmislerdir. Ormanlarda cereyan eden uıuharebelerde düşmanın 60 mukavemet yuvası tahrib edılmiştır. Düsman karlı kayıblara uğramış, bir çok malzemo ve ağur süâhlar Almanlaıın eline geçmiştır. Alman muharebe tayyareleri ağır v« pek ağır bombalarla duşmanm Fahra mevzilerini bombardıman etmişler va gozle gdrülür muvaffakıyetler kazarmışlardır. Bolşeviklerin iaşe nakliyatıns da bir kaç kere taarruz edılmış ve düşman ağır kajiblara uğratılmıştır. Alm?n avcılan hava muharebelerinde 6 Sovyet tayyaresı düşürmuşlerdir. Sovyet harp Adanın tamamsn işgal edileceği anlaşüıyor Vıchy 11 Ca.s.) Bir tebliğde İngiiız kuvvetlerinin Madagaskar ad3Siııın batı limanlarına karsı umumî taarruza geçmi; clduklan blldirılmektedir. Bu tebliğde, fcüyuk donanmanın batı sahillerinin büyuk limanı o'.an Majunga ıle Dİego Suarez"e taknben 200 kılometre mesafede bulunan Maraje ve Maj\ınga'nın 500 kilometre kadar cenubunda kâın Moıondava'ya ayni zamanda taarruz etmiş olduğu ilâve edılmektedir. Londra 11 (a.a.) İngıltereyi ziyare' be cuma gecesi Dusseldorf ?ehrıne etmekte olan Türk gazetecileri dün sa şiddetle taarruz etnıışîerdır. 31 tayyare bah Avam Kam=ıasındaki hususî salo üssune donmemiştir. Alman tebliği nunda M. Churchill tarafmdan kabul edılmıslerdir. Türk gazetecileri, bu ka Berlin 11 (a a.) Resmî tebliğ: İngiliz hava teşkilleri dün gece gaıbî bulden sonra bu ?ahsî temasın M. Churchill hakkmda esasen büyük olan hay AJmanyanın bazı mahallerine taırtuz etmiflerdır. Dusseldorf şehrinin ikametranlıklarını artırmış olduğunu söylemişgâh mahalleleri üzerine atılan b:r cok lerdir. yangın bombaları binalarda maddî haTurkiye büyük elçisi, Türk gczetecıfcı; sarlar husule getirmıstir. Sivil ah.H a«eıefms bir ziyafet vermı^tır. Zİyafette rasında kayıblar vardır. Şimdiye kadar hazır'bulunan ze\at arasmda İstihbara alman haberlere göre. gece av tpyyaNazırı M. Bıendan Bıacken, me?kur ne relerile hava bataryaları taarruz eden zaretın parlamento musteşaıı M. ThuTtle. tayyarelerden 31 ini düsurmü?lerdir. Londra 11 (a a ) Moskovada neşLord Camrose, Lord Kemsley, Lord RoManche, Simal denizi ve Alman körIheımere. Amcrıkanm Londva büyük e' fezi üzerınde Alman donanmasına men redilen Sovyet geceyarısı tebliği: 10 eylulde kuvvetlerimız düsmanla çisi M. Vlnart, Sir Percy Loıraine Sir sub hafif birliklerle bahriye topçuları Stalıngrad'ın batı ve cenub bdhsmda, Wyndhm DeeJs, M. Phılıp Graver ve (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Mozdok kesiminde. Novorosisk sokaklaTlmes gazetesmden M. Barıington Waıa rmda siddetle çarpi'îmışlardır. bulunuyorlardı. Dlğer cephelerde kayda değer hiç bir Türk gazetecileri, dün PortsnıutVu 7İ şey olmamıştır. \aret etmiflerdır. Orada oğle yemsğını Ankara 11 (Telefonla) İranın AnVaziyet çok buhranlı Victory adındaki Nelson'un tarıhî gemı kara büvük elçıliğine, şimdıkl Baş\ekiLondra 11 (a.a ) Stalıngrad'ın bs.r'nde ve kumandamn sofrasmda yemi= lın kardeşi Rusuhüddevle'nin tayin elerdir. Bugun Avam Kamarasında gene dildiğı haber verilmektedir. Yeı.ı elçı tısında açılan gedığin her iki tarahnda Rusîar hırpalanmaktadır. Moskova (Arkası sahife 3 sutun 6 da yakmda memleketımize gelecektir. radyosunun bu sabah bildlrdiğine göre, Ruslar burada yeni mevzılere çekilrrek mecburiyetınde kalmışlardır. Vpziyet buhranhdır, Stalingrad üzerine çöken yakın tehlike Vaziyetin çok buhranlı olduğu. muîıarebenin Sovyetlerin aleyhine döndüğü haber verilmektedir redilen Sovyet tebliğinin ekinde Stalıngrad'ın cenubu garbisinde başka bir şehrin de tahlı>e edıldiği bildınlmekte, fakat Novorosisk sokaklarında inadlı muharebelerın devam ettiği üâve oiunmaktadır. Stalingrad'm garbında Sovyet kıt'aları çetin mudafaa muharebeleri yaprr.aktadırlar Bir Sovyet birliği' üç taîrruzu geri pusküıtmüş ve 6 tank tahrib etmiştır. Başka bir kesimde otomatik tüfeklerle mücehhez Almanlar Sovyet hailîrma girmislerdır. Bunlann yuzden faz^sı oldürulmüştür. Stalingrad'ın cenubu garbisinde Almanlar büyük tank ve piyade kuvvetStalıngrad'ın garbında bir ^>hîr lerile hücum etmislerdir. Mtıkaüil tadaha tahliye edildi rrıuza geçen Sovyetler 11 tank tahrib (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Moskova 11 (a.a.) Öğleüzeıi nes Bulgaristanın haricî sîyaseti Sofya 11 (a.a.) Sobranya Meclisi dün toplanarak hükumetin siyaseti ve haucl vaziyet hakkmda Başvekil Füof tarafındsn verilen izahatı dinlemiştir. Bulgaristanın komşu memleketlerle münasebet. lerinden bahseden Fllof bilhassa TurkBulgar münasebetlerınin mükemmel olduğunu söylemiştlr. Başvekil Bulgarlstan.ile Rumanya arasında mevcud bütün meselelerin Krivda muahedesinden sonra tamamile halledilmiş olduğunu belirtmiş ve netice olarak Bulgar haricî siyasetirüa şimdiye kadar takib edilen yoldan aynlmadığını söylemistir. Iranın yeni Turkiye elçisi İngiliz Harbiye Nezaretinin tebliği Londra 11 (a.a.) Harbiye Nezaretinin neşrettiğı demeç: Diego Suarez bahrî ü?sünün isgalinden sonra, İngüiz kuvvetlerinin Mıhverin is• üfade edebilmesi mümkün olan üsleri İngiltere nedir? Atlanriğe adun atmış valinin müsaadesile işgsl edeceğini ubir Avnıpa parçası mı, joksa Avrupaya muyorduk. Fakat mesele boyle halledlbitişik oturan yabancı bir ülke mi? lemedi. Biz de askerî harekâta yenıden Coğrafya baknnından İngiltere şüphe(Arkası sahifl 3 siitun 2 de) siz Avrupanın denize indirdiği, yerinden kımıldamaz bir saldır. Fakat hakikatte bu günkü durumile İngiltere Avrupalı dcğildir. E^elâ Ingilizler, Avrupanın üs. tunde değilse bile, her halde dısında bir kuvvet olduklarını kendileri sb>lü>orlar. Sonra. Kanadadan İlmid burnuna, CebeHtarıktan Şaılgha>'a kadar her tarakta bezi olan bir si\asi teşekkiil, bütıin bu nimetierden bir lokmasını dahi tadatnıyan bir aileye karsı tabiatile yabancı g ulecek ve öyle kalacaktır. Içinde bulunduğumuz hâdiselerin inkişafı, Avrupa ile ingiltere arasındaki ya. bancılığı daha da devam ettirecek gibi gorunüjor. Birinci Cihan Harbindenberi dunyanın manzarası bir hayli değişti. 1919 da japılan \e İngiltere için ileride tehlike olabilecek milletleri bağlamak ana düsüncesile çizilen Avrupa sistemi çabuk boıuldu Üç senedenberi İngiltere çok sey kajbetü. Harbi Demokrasiler ka. yansa bile, acaSa İngiltere elinden kaçırdıklarının hepsini geri alabilecek nıi? Memlekete gelen mallar nerede? Piyasada türeyen vurguncu şebekesi5 ithalât mallarını, gelir gelmez kapışıyor ve el altından bir kaç misli fiatla satıyor! İthalâtm artması ve ithal olunan maddelerin gümruklerde bekletilmeden çekilmesi esasının kabulünden sonra piyasaya her cins ve nevıden küllıyetli miktar'da mal çıkmaktadır. Fakat bu mallar piyasada türeyen ve bir kısmı şebeke halinde çalışan, bir kısmı da şahsan hareket eden vurguncular eunde kalmaktadır. Aldığı malı hemen mağazanın kap:sında bir kaç misline satan veya bir yerde depo eden bu vurguncular yüzunden piyasada ithalât ve toptancı tacirlerinin serbest hareketlerine İTnkân kalmadığı alâkadar makamlar tarıfından gorühnüş ve bunu önliyecek tedbirlerin tesbitine başlanmışhr. Bazı büyük müessese sahibleri ve tacirler bu sekilde tıcarethanelerini açamıyacaklannı bildirmişlerdir. \ Her türlü malın kimlere ve nasıl satılacağınm esash şekilde tesbiti zarureü hasıl olmuştur. Yalnız ithalât mallan üzerinde değil, gıda maddeleri üzerinde de ayni şekilde vurgunculann hareket ettiği tesbıt (Arkaa Mhife 3 tütnn 2 de) Wilhie, Türhiyede gördüklerinden memnun NADİR NADİ (Aıkası sahife 3, suıuu 4 te) Madagaskar adasındaki Diego Suarez deniz ussunün bavadan alınmış resmi Mister Wükie Ankaradan aynUrken hava meydanında teşyie gelenlere veda ediyor (îazısı 3 üncii sahifede)
