12 Eylül 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

? N, İSTANBUL 10, 24318, 21319 GÜNLÜK r Çocuğunuzu Mektebe Gönderirken Bir de ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Alınız. Çünkü tu Ansiklopedi ona mektep kitabı kadar ve belki ondan daha ziyade lâzımdır, FİYATI (8) LİRADIR. s l Y A Sî H A L K G A z E T E S ı TAN müessesesin de ve kitapçılarda bulunur, hur uüm Ankarada Adapazarında Arifiyede Köy Enstitüsünü Ziyaret Eden Şefimiz, Demir ve Tahta Fabrikasını, Dün Gece 22 de Ankaraya Avdet Buyurdular f buraya gelmişlerdir. Geceyi $ ş : | ; v Adapazarı, 11 (A.A.) — Reisicümhur İn. önü, dün gece saat 24 de hususi trenleriyle çiren Milli Şef, saat 8 de yanlarında Vekili olduğu halde trenlerinden inerek ken. dilerini karşılamağa gelmiş olan vali, kayma. kam, komutanlarla parti, belediye ve Halke. vi reisleri, vilâyet ve kazamız iltifatta bulunmuşlar ve kendileri ile görüş- müşlerdir. 5 Reisicümhur İsmet İnönü, bundan sonra istasyonun dışını dolduran Adapazarı halkının içten tezahüratı ve alkışları arasında otomo. billerine binerek demir ve tahta fabrikasına gitmişlerdir. Milli Şef, fabrikayı ve yapılan işleri en ufak teferruatına kadar tetkik buyu, rak fabrıka mühendisinden izahat almışlar. A78 Devamı Sa, 2, Sü. 3 trenlerinde ge. Maarif memurlarına Oh“J (Şükrü Saraçoğlu - Wendell Willkie Mülâkatı / wh—dadagasılv(rar İkinci Cephe Meselesi Aydınlanmadı Görünüşe göre, İngilizler, Alman. ların Sovyet cephesinden asker çekemiyeceklerine, Sovyetlerin kı. şın mukavemet edeceklerine, hattâ taarruz kabiliyetini muhafaza et- tiklerine, Mısır cephesinde Rom- mel'in ilerliyemiyeceğine güveni « yor, ikinci cepheyi geciktirmekte bir mahzur görmüyorlar: Yoksa, ikinci cephe bir sürpriz şeklinde mi açılacaktır? Hâdisenin iç yüzü ne olursa olsun, ikinci cephenin açıl daki teahhur A 'a yalnız Sovyet ve Miısır cephelsrin. de harbetmek fırsatını verdiği gL bi harbin uzamasında da âmi! olmaktadır. h çocuğunu Gihnlerken., Bu föimlerde de BPaşvekil Şükrü Saracoğlu'nu Doğudaki tefkikleri sırasında görüyoruz. Bağsvı lâyet merkezinde kendilerini karşılamıya gelen köylülerle görüşüyor, Sağda: ilimiz, bir vi- Akçazbat kazasında bir köylü u hafta zarfmda Mr. Roose. velt, ve Mr. Churchill ko. nuştular, Mr. Roosevelt'in nut- kunda esas mnoktayı, 1943 yı- hnda Amerikan milletinden 100 milyar dolar istiyeceğini bildir. mesi teşkil etmektedir. Bu nu. tukta harp vaziyetinden uzun boylu bahsedilmediği gibi, ikin- ci cepheden de bahsedilmedi. Mr. Churchill, siyasi durumdan uzun uzun bahsetti. Fakat ikin- ci cepheye müphem bir surette temas etti. Roosevelt'in tem. muzda İngiltereye bir heyet gön- derdiğini, bu heyetin İngiliz mü. tehassısları ile birlikte çalışarak istikbalde Avrupada ve bütün dünyada yapılacak hareketler hakkında mühim kararlar verdi. ğini söyledi. Bu sözlerden ikinci bir cephenin müttefikler arasıne da prensip olarak kabul edildiği, istikbalde mutlaka açılacağı ma. nasını çıkarabiliriz. Fakât hangi istikbalde? İkinci cephenin gecikmesi, müttefik milletlerin halk kütle- leri arasında asabiyete sebep ole duğu gibi, mihver basınında ve radyolarında da şu tevillere se- bep olmaktadır. Mr. Churchilli'n nutkunun mihver radyo spikerle- ri tarafından yapılan tefsiri, ikin- ci cephenin açılamıyacağı, çünkü müttefiklerin buna muktedir ola. madkları, bu sebeple Sovyetlerle İngiltere arasında ihtilâf bulun. duğu merkezindedir. Hattâ bazi mahafilde, İngilterenin — ikinci cepheyi kasden açmadığı, Almane larla Sovyetleri birbirlerine te. pelettikten sonra parsayı topla- mak niyetinde olduğu söylen. mektedir, e a İkinci cephenin gecikmesinden doğan bu dedi kodular, hiçbir asıl ve esasa dayanmasa dahi, ef. kârı umumiyeleri zehirletmekte müessir olmaktadır. Zahire ba- kılırsa İngiltere, Amerika, Sov. yetler Birliği arasında ikinci cephe hakkında mutabakat oldu. ğuna hükmetmek icabeder. Şöy- le ki: : k * * 6 mayıs 1942 de Molotofun 2 İngiltereyi ziyaretini mü- teakip aktedilen muahede buna delil olduğu gibi, bu muahedeyi müteakip neşredilen komünike .de bunu teyid etmektedir. İngi- liz komünikesi şöyle demekte- dir: G el T ”1942 de Avrupada bir ikinci cep> henin açılmastndaki müstaceliyet Af zaruret, iki âkit devlet tar;ı(mğb niştir, Stalingrat'ta Almanlar Bir Kaç Sokağı Aldı NovorosiskBaştan Başa Alevler İçerisindedir, Fakat Şehirde Hâlâ Şiddetli Muharebeler Cereyan Etmekte Ol&duğu Bildiriliyor Londra, 11 (A.A.) — Moskova. — da neşredilen Sovyet gece yarı$ı tebliği: 10 eylülde kuvvetleri « miz düşmanla Stalingradın batı ve cenup batısında, Mozdok kesi. minde ve Novorosisk sokaklarıne da şiddetle çarpışmışlardır. Dis ğer cephelerde kayda değer hiçe bir şey olmamıştır. Stalingrat sokaklarında Moskova, 11 (A.A.) — Öğle ü« zeri neşredilen Sovyet tebliğinin ekinde Stalingradın cenubu gar- bisinde başka bir şehrin de tahli- ye edildiği bildirilmektedir. Fa. kat Novorosisk sokaklarında inat h muharebel&rin devam ettiği i- Bulgar - Başvekili Dedi ki: "Türkiye - Bulgaristan Arasında Münasebet- ler Mükemmeldir,, Sofya, 11 (A.A.) — Sobranya meclisi dün toplanarak hüküme- tin siyaseti ve harici - vaziyet hakkında Başvekil Filof, tarafın dan verilen izahatı dinlemiştir. Bulgaristanın komşu memlekete lerle münasebetlerinden bahse . den Filof, bilhassa Türk . Bul- gar münasebetlerinin mükem. mel olduğunu söylemiştir. Baş-« vekil Bulgaristan ile Romanya a. rasında mevcut bütün meselele. rin Kırayava muahedesinden son ra tamamiyle halledilmiş oldu« ğunu belirtmiş ve netice olarak Bulgar harici siyasetinin şimdiye kadar takip edilen yoldan ayrıla madığını söylemiştir. lâve olunmaktadır. Ekde kaydedildiğine görer Sta- Hngradın garbında Savyet kıta- ları çetin müdafaa muharebeleri yapmaktadırlar. Bir Sovyet bir- liği üç taarruzu geri püskürtmüş ve 6 tank tahrip etmiştir. Başka bir kesimde otomatik tüfeklerle mücehhez Almanlar Sovyet hatlarına girmişlerdir. Bunların yüzden fazlası öldürül- müştür. İ aj Mısır'da İng Taarruz Devamı Sn,. 2, ST | NECATİ ilizler Neden Etmiyor? —— Yazan: Emekli Deniz Sııba."———x YASMUT | Mr. Willkie —LHU- Mihver ordusunu Elalemeyn hattına kadar getiren ve bu hatta kırrlan bü- 4 * « ge İyük taarruzdan sonra Misir cephesin. "Türkıyenln Aı'mıı de bir buçuk ay devam eden sükünet Tarafsızlığına Hayranım,, Diyor Berut, 11 (A.A.) — United Press muhabiri: bildiriyor: An- karadan, buraya gelen Mr. Roo- sevekt'in şahsi mümessili Mr. Wandell Willkie gazeteciler top lantısnıda şu beyanatta bulün. muştur: « . “Türkiyenin tarafsızlığını mu Mâfaza edeceğine ve mihver as. rlerinin kendi topraklarından T jne müsaade etmiyeceğine ederek İtalyan — tümenini geri , attı. Ayni zamanda müttelik hava küvvet. leri Mihver muvasala yollarına ve li dan tehdit eden kasyada husule gelen 'e da M, Molotoği *«W geç ör Generâl, İssay # irfa V Türkiyenin ol, Mister Zimli ve sarsılmaz tarafsızlığı. « Vafdır. na hayranım.”, kubulacak bir. taarruzu: İngilizleri müş p'ı yirmi gün evvel önce İngilizler - ta. rafından bozuldu, İngiliz ordusu cep. henin merkezinde bir İtalyan tümeni. nin tutmakta olduğu mevzie- taarruz man'arına karşı şiddetli taarruza geç. tiler; Bu hareketler, İngiliz ordusunun ciddi bir taarruza başladığını gösteri yordu: Gerçekten, Misiri pek yakın- tehlikeyi Mısırdan uzaklaştırmak ve ayni zamanda Kaf. yenj vaziyete karşı İrakta emniyetle tedbir alabil. mek için önce Mareşal Rommel ordu- sunun mağlüp edilmesi lâzımdı. Çün. kü tehlike, şimalden tam İrak” hudu- duna dayandığı -zaman “Rommelin - vu; kül bir vaziyete sokabilir, orta şarkta bir cephede temerküz — etmesi lâzım gelen kuvvet ve enerjiyi iki cepheye ayırmak mecburiyeti doğabilirdi, Bu sebepten, şimaldeki tehlike henüz u- zakta iken önce Maresal Rommel teh. likesini bertaraf etmek askeri mantık icabı idi. Fakat buna rnğmen merkez de başlıryan bu İng taarruzu devam etmedi, Bir ikl g k mühareheden sonra bülün cephede tekrar sükünet tcessüs etti. Bir hafta sonra bu sükünet, Mih- ver, kuvvetleri Mihver kuvvefleri bilhassa İngiliz cep- hesinin Kattara bataklığına dayandığı hoktaya doğru i'erlemiye başladılar. Merkeze yakın iki kol “da şimal isti- kametine' doğru harekete giriştiler: T- ki üç gün hafif çarpişmalar devam etti. Cephenin hiç bir tatrafında bün. dan evvelki taarruzda olduğu gibi şid. AÂz3> Devami Sa, 2, Sül tarafşndan bozuldu. detli ve kıvrcr muharebe sahneleri gö- Roosevelt'in şahst mümessili Mister Wendell Wilkie'nin Başvekil Şükrü Saracoğlu ta yazmiştik, Yukarıki resim, Mr, Willkie'yi, beraberinde Amerika Büyük Elçisi olduğu halde, Başvekâlet köş- künde Şükrü Saracoğlu ile konuşurken göstlermek tedir, Adîs:Eıdc. İngilizler 3 Limanı Zaptetti —H— Londra, Harekâtın Muvaffakıyetle Son Erdiğini Söylüyor Londra, 11 (A.A.) — Madagas. kar Adasının garp sahilindeki başlıca noktaları ele geçi İ çin adada bulunan mü vetler yeniden ask girişmişlerdir. Mr. Churct gün Avam Kamarasında beya. natta bulunarak bu hareketlerin muvaffakıyetle ve pek az kayıps larla neticelendiğini söylemiştir. Mr. Churchill, hükümetin Ma. rafından kabul edildi; Stalingrat Cenubunda Volga'ya Varıldı dagaskar'a karşı yeniden hareket! te geçmeğe niçin karar verdiğini Avam Kamarasına anlatmış ve |güdülen gayenin adanın garp sa« hilindeki başlıca noktaları elt geçirmek olduğunu söylemiştir. Başvekilin izahatıma göre, düş « man denizaltılarının buradan ha. rekete geçerek Mozambi: kana. lında İngiliz gemilerine taarruz etmesi daima mümkün olduğu İ. Şehir Civarındaki Rus Mevrzileri Devamlı Olarak Bombalanıyor - Taarruzları Kanlı Kayıplarla Püskürtüldü Berlin: 11 (A.A.) — Alman orduları Başkumandanlığının teb. liği: Alman ve müttefik kıtalarının taarruz neticesinde Novorosisk ve Terek kesiminde yapılan çetin muharebelerle yeni arazi kazanç- larr elde edilmiştir. Stalingrad önündeki müstah- kem sahada muharebe devam et. mektedir. İnatlı muharebelerden sonra şehrin cenubundaki is. tihkâmlar delinmiş ve bu mahal- de dahi Völga nehrine varılmış. tır. Düşmanın bütün şaşırtma taarruzları geri püskürtülmüştür. Muharebe tayyarelerinden mü- rekkep filolar düşman mukave. metinin kilidi olan mevzilere ve Sovyetlerin hareket mevzilerine şiddetle taarruz etmişlerdir. Rjev kesiminde tarafımızdan yapılan taarruzlar mevzii muvafe fakıyetlerle neticelenmiş ve düş. manın mukabil taarruzları kanlı kayıplarla geri püskürtülmüştür. Bu arada 22 tank tahrip edilmiş. tir. Ladoga gölünün cenubunda ve Leningrad önünde düşmanın ye- niden yaptığı taarruzlar akamete |4 uğratılmıştır.. Bu muharebeler esnasında Neva'yı geçmek teşeb- büsünde bulunan Sovyetlerin 25 mavnası batırılmıştır. ÂSE” Devamı Sa. 2, Sü. 6 Kömür İşini Tetkik İçin İktisat Vekili Bugün Şehrimize Geliyor Ankara, l1i (TAN) — İktısat Vekili Sırrı Day, bu akşamki ek- spresle İstanbula hareket etmiş- tir. Vekil, İstanbulun kömür me- selesini ve yapılan stokları tet. kik ederek şehrin bu sene - her. hangi bir şekilde sıkmtıya düş. memesi için icabeden direktifle- ri yerinde verecektir. Vekile kö- mür tevzi işleri müdürü Sadreti tin Enver de refakat etmektedir. Öğrendiğmize göre, İktısat Ves kâleti Ankaradaki memurlara, taksitle kömür verilmesini » ka> rar altına almış, icabedenlere e- mir vermiştir. Ziraat Vekili Ankarada Ankara, 11 (TAN) — -Ziraat | Vekili Raşid Hatipoğlu bu sa. ibah şehrimize dönmüştür. Japonya - S. Rusya Arasında Önemli Müzakereler Oluyor Londra, 11 (A.A.) — Şanghay» dan verilen haberlere göre, Rus. ya ile Japonya' arasında önentli müzakereler cereyan etmekte. dir. Bu müzakerelere Rusyanin teşebbüsiyle'başlandığı aynı mah 7İfillerden bildirilmektedir. çin bu lişganların işgaline teşebı büs olu ştur. Perşembe günü fecir vafiğlki Majunga, Morondava ve Nosibie'ye taarruz edilmiş ve büyük bir mukavemetle karsıla' şılmadan hafif kayıplarla bu mat haller zaptedilmiştir. Majunga şehri gündüz teslim olmuş, Mas ÂZT Devamı Sa. 2, Sü. 6 Rjev'de Sovyet Karşı Hava Akınları tİngilizlar Düsseldorf'u Bömbaladı, Rüs Tayyarelerinin de Berlin, Peşte ve Zağrep'e Hücum Ettiği Haber Veriliyor birkaç hırpalama uçuşundan Londra, 11 (A.A.) — Res. men bildirildiğine göre, İn- | gsonra İngiliz hava teşkilleri giliz tayyareleri perşembe . dün gece garbi Almanyanın cuma gecesi Düsseldorf şeh. bazı mahallerine taarruz et. rine şiddetle taarruz etmiş- | mişlerdir. Düsseldorf şehrinin i le__'d"' 31 tayyare üssüne ikametgâh olarak kullanılan * dönmemiştir. mahalleri üzerine atılan bir : Alman resmi tebliği Berlin, 11 (A.A.) — “Teh. çok yangın bombaları binalar- da maddi hasarlar husule ge- liğ” Gündüz hiçbir muvaffa. tirmiştir. Sivil Aahali ara. | kıyet elde edilemeden yapılan Â98” Devamı Sa. 2, Sü. 2 | -d Günler Geçerken YEMEK TİRYAKİLİĞİMİZ emleketimizin gıda meselesinde fazla bir REFİK telâş göze çarpıyor; fazla sızlanıyor, çır. HALİD İ pmıyor, üst perdeden bağırıyor ve acı feryatlar KARAY koparıyoruz. _YlyECek bulamamak korkusundan mı? Hayır, ağzımızın tadını bozmak ve alıştıkla- rımıza uzak kalmak istemediğimizden! Türkiye ahalisi, harpten sakınabildiği müddetçe ve hattâ harpte bile ye« ter derecede kalori alacak bir vaziyettedir; Avrupa ülkelerine benzemez. Bizde üzüm, fındık, incir, kestane, ceviz, çeşit çeşili fıstik bol bol yetişir; pekmezimiz, zeytinyağımız, tahinımız var. dır. Fakat kusurumuz —her zaman dediğim gibi— dünya gi« dişini hâlâ anlamıyarak zevkimizden fedakârlığa katlanmamak, eski âdet ve huylarımızı bırakmağa yanaşmamaktadır. Biz, şehirliler istiyoruz ki hâlâ Çerkes Tavuğu, Tatar böreği, Yo. ğgurtlu kebap, Balık dolması, Ekmek kadayıfı, Saray baklavası yiyelim; soframızdan bir şey eksilmesin; damak ve mide keyfi. mize zerre, kadar ilişilmesin. Dünya ateşine karışmamış olma- nın şımarttığı adamlarız. Sanki cihana karşı: “bakınız, demek arzusundayız, işte bir memleket ki üç yıllık harpten sonra bile jistifini bozmamıştır, yine lokantalarında yüz çeşit, evlerinde dört'türlü yemek, meyhanelerinde hadsiz hesapsız meze, gel keyfim gel, işlerimiz tıkırında gitmektedir!” Halbuki alıştığımız yemeklerin, lezzetli olmakla beraber, hem hazırlanması zor, hem masrafı çok, hem hazmı güçtür. Hiç birimiz tutup da evimize ihtiyacımız derecesinde fındık, ceviz, kuru üzüm ve incir gibi saklanması kolay, bozulması güç, yük. sek kalorili ve pratik gidalar almiyoruz. Çocuklarımızın önüne ikindi kahvaltılarında ve yemek sonlarında bunlardan koyup da yağ, et, şeker noksanını tamamlamağa yanaşmıyoruz. İki incir, üç ceviz, on fındık, dört beş kestane, bir avuç rezakinin şüpbheli yağlardan, bozuk yumurtalı pastalardan, yüz dirhem kıyma ile hazırlanmış-sup sulu kabak kalyelerinden daha faydalı ve bes- leyici olduğunu aklımıza sokmuyoruz live'ine zeytinyağı geze dirilmiş vitaminli havuç rendelerine, nohut, mercimek, bakla ezmelerine alışmıyoruz. İlle, bildiğimiz usulde soğanlı et, camla bur cumbur sebze ve mahlüt yağda pilâv... Telâş ve pahalilik bu âdet değiştirm.emekten, zamana icaplarına uymamaktan, idrâksiz. cesine tiryakiliğe bağlılığımızdan ileri gelmektedir. Mutbak sis. teminde bir inkilâp yapmak iradesini göstermek şu netameli yıl, larda iktısadi bir icap ve milli bir ödevdir. Amma diyebilirsiniz ki: “— Peki, sen bu iradeyi gösterdin, o inkilâbb yaptın mı?” Siz, söyleyene değil, söylenene ve söy letene bakınız” Şurası muhakkak ki bana “ele verir talkını ken. r di yuütar salkimı” diyemezsiniz,