1 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

tfstampa KUTUSU (ST ANMACA CADOESl I 9 UnUU JİI bajl . u m h u r i yeC İSTANBUL CAĞALOĞtU TeJgraf ve msktub adresi: Cumhuriyet. İstanbtd Posta kutustı: İstanbul No. 246 TeJefon. Başmuharrır: 22366. Tahrir heyetı. 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r ÜRÜYÜ İKTISADÎ YÜRÜYÜS ; Mecmuasının I Inhisarlar fevkalâde sayısı dolaylsile 66 { 67 nci sayllarl bir arada ve 80 sahife^tarak { 15 eylulde intişar edecektir, değer saylyı şimdıden tavs* Salı I Eylul 1942 Mill 1 Şef İnonu Kahraman ordunun zafer bayramını tebrik ettiler Milletimiz «Başta teminat saydığı ordularımızın kahramanhğına. kıymetine fedakârlığına yürekten inanarak güvenmektedir» Ankara 31 (a.a.) Zafer bayramı munasebetıle Reisicumhur Mılli Şef İsmet İnönü ile Geneîkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak arasmda aşağıdaki telçraflar teati edümiştir: Maresal Fr\zi Çakmak Genolkurmay Baskanı Milletimizin Zafer bayramını ordularımıza tebrik ederim. Mılletim:.z başta teminat saydığı ordulanmızın kahramanlığına, kıymetine, fedakârlığına yürekten İnanarak güvenmektedir. Cumhuriyet hükumeti ordulanmızm iyi vasıtah bulunması için her şeyi onlara tahsis etmek azmindedir. Milletçe ve orduca beraber çalışmanın butün semereleri sulhta, harbde mıllî selâmet âbidesi şeklinde tahakkuk edeceğine eminim. Reisicumhur , İsmet İnonü Geneîkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak tarafından Reisicumhurumuza verılen cevab sureti: Yırminci yıldrinümü münasebetile İbzal buyurulan iltifatı devletleri orduya tamim edilmiştir. Cumhuriyet hükumetinin lütufkâr j'ardımlarıle bugünün isteklerjne uyş»un bir şekilde teçhiz ettırllmış giıvenılir kahraman ordumuzun tarıh bo(Arfcası «ahtfe 3 rötnn 4 tej Denizaltı harbi söh haddini buluyor Almanlar Bir haftada 181 bin tonluk 30 Muttefik gemisini daha batırdılar Berlin 31 (a a.) Resmî tebliğ: Hususî bır tebhğde bıldlrıldıği gıbî, Alman denizaltıları geçen hafta zarfında kuvvetll bir dıişman hava ve deniz mudafaasına rağmen Atlantikte, Karaıb denızınde ve batı Afrlka kıyısı açıklannda tonılâto mecmuu 181,000 i btılan 30 gemiyi batırmıslardır. Başka 5 gemi daha torpillenmiştir. Atlantikte gemi kafilelerini korumağa çalışan İngiliz denizustü vasıtalan i Almanyada kış harbine hazırlık Askerî vaziyet 1 Hitler, Alman milletine bir Alman orduları için bugün asıî hayatî beyanname neşretti hedef, ancak Sovyet ordularile, bunlarm Cephede çarpışan as etrafında gruplandıkları yerler oîabilir Nüttefiklerin ümidi, ve son harekât Yazatı: Emekli General kerlere kışlık giyeeek verilmesini isliyor Geneîkurmay Baskanımız Mareşal Fevzi Çakmak Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet İnonü ki numarah Cihan Harbi başlıyalı Bugun uçuncü yıl tamamlanmış ve dorduncu yılı baslamış bulunuyor. Artık tarihe mal olan gerideki zaman parçalarını dosyalanna yerleştirmeden önce onlara toplu bir goz atmak bu gibi yıldönümlerinde âdet olmuştur. Geçmişi nnutmamak ve harbe aid ıpuclarını kaçırmamak bakunından herkese fajdası dokunan bu âdete u>arak. bugun, gerideki üç yılın bir panoramasını burada geliniz kaba çizgilerile hep birlikte sejredelim. Geçen üç yıl içinde Almanya, ve onun arkasından sıra ile harbe karışan arkadaşlan, cidden takdire değer bir enerji sarfederek bir çok basanlar kazandılar. Polonya uç haftada jenildi, altı ajlık bir fasıladan sonra Danimarka, Norveç, Holanda, Belçika ve Fransa (ceman yekun beş devlet) çok kısa bir zamanda harb dışı edildi. Arkasından İngiltere adası şiddetli hava hucumlarile hırpalandı. Bu hareketlerin sonu gelmeden, geçen yılın ilkbaharında Yugoslavya ve Yunanistan ortadan kaldınlarak Ingıltere Balkanlardan ve Ege denizinden uzaklaştırıldı. Afrikada Rommel adını on plâna çıkaran gidiş, geliş hareketleri japıldı. Nihayet, gene geçen yılın 22 haziranında Almanya Rusyaja taarruz etti. Bir kaç ay içinde Rus topraklannı derinliğine bin kilometre aşarak Sovyetler Cumhurij etinin kahramanca ve mu\ affakıv ctli müdafaasına rağmen yuz binlerce kilometre murabbalık ekim ve endustri sahalannı ele geçirdi. Çok şiddetli geçen 19411942 kısı, Almanyayı hazırlıksız bulduğu halde, Alman ordusunu, mevzilendiği yerlerden soküp atamadı. Avrupanın iki büjük ordusu Rus steplerinde, buzlar ara* sında çarpısırken Uzakşarkta muhim hâdiseler oldu. Holanda Hindistanı denilen bir takım Pasifik adalan, Malezya, Singapur gibi büyiık deniz üsleri Demokrasi kontrolundan çıkarak Mihvere geçti. Çine yardun yolu, artık hemen hiç kalmadı. Bu sene de Mısırda ve Rusyada yeni bir hamle ile taarruza kalkan Mihver. gene muhim başanlar elde etti. Bir taraftan Mısır topraklanna girerek Suveyşi tehlıkeye sokarken. oteden Volga kıyılanna jaklaştı ve Kafkasyanın en juksek dağlarına ulaştı. Briy]flikle uç yıl içinde Mih\er stratejik ve ekonomik sajısız membalara kavuşurken, Atlantikte ve diğer denizlerde batırılan Demokrasi devletlerine aid gcmilerin sajısı da juksek nispetlere ulaştı. Bir yıldönümü D » Başvekilimiz Erziıtcanda Şükrü Saracoğlu Yeni yapılmakta olan şehre aid hazırlıkları gözden geçirdi ve evvelki gece Erzuruma hareket etti Erzincan 31 (a.a.) Başvekilimiz Sukru Saracoğlu, dun oğleden sonra da Erzıncanda kalarak muhtehf tetkiklerde bulunmuşlar ve bu mevanda zelze!e mmtakasını. Maskirt deresinde yapılmakta olan baraj inşaatım, askerî müesseseleri gezmislerdir. Yeni Erzir.can ve cıvarına elektrik ıhtıyacmı temın edecek olan şelâleyi gormuşlerdtr. Başvekilimiz, her tarafta sevgı tezahurlerlle karşılanmıştır. Halkevi bahçesmde tertlb edden çayda. Başvekihmız orada toplanan Erzincanlılarla ayn ayn görüşerek ihtıyacları hakkında malumat almışlardır. Başvekilimiz akşam komutanlık tarafından şerefine verılen ziyafette ve 30 ağustos Zafer bayramı münasebetile tertib edilen baloda bulunmuşlardır. Balonun sonuna doğru Orgeneral Orbay Başvekılimizın Erzmcanı zıyaretirin zafer bayramına tesaduf etmesinm bu ziyarebn kıyme^ini bir kat daha artırdığını, ordunun öz ve kan kardeşi ve ikı (Arkası sahife 3 siitnn 6 da) Berlin 31 (a a ) 1942 43 yılı kı? yardımı harb kurumunun açılış günü münasebetile Fuhrer aşağıdaki bildinğı neşretmiştir: «Alman milletinin halen ve atiyen mevcudiyetı İçin gırıstığı bu olum ve kalım mücadelesinın dordüncü yılı başlangıcmda, Alman mılletıni, onuncu defa olarak kış yardımı işine kendiliğinden fedakârlık etmeğe davet edıyonım Dunya kadar geniş bir sahada Jtuv Cephelerde ehemmiyetli bir şey yok! Almanlar Stalingradı zaptedemezlerse... Ordunun iaşe ve Ikmal t'roumi durum Muttefiklere ümid vernıektedır llzakdoğuda Nipon hamleleri gorfînür şekilde duraklamıstır. Çinliler mağlub edilemedikleri gibi Rus orduları da henüz a>akta durarak Ahnanlara mukabil taarruzlarda bile bulunuyorlar FiKaki Niponlar, Birmanyadan sonra, Millî Çin ordu ve hukumctini altederek, Rusyamn doğu Asya ülkelerine yürumeği duşünıryorlardı. Ayni zamanda Avııstralyayı simalden ve doğudan saran adalan ala^ak bu besinci yer parcasını lecrid etmek tasarında idiler. Şımalî Amerikanın en kuvvetli batı Pasifik deniz ve hava üssü olan Havai adalanna karşı Japonyayı korumak için Midway adalarını zaptetmek de onlar için askeri bir ihtiyacdı. Fakat bunların hiç biri henuz olmamıştır. Demek olnyor ki Japonlar, Holanda Hindistanma aid buyük ve küçuk adalarla Malczjanın, Filipinlerin ve Birnıanyanın, tabiatile çok onemli fetihlerinden, yani dort a>a >akın bir zamandaııberi, hemen hiç bir yerde esash ve kat'i bir mu\ affakıj et ka/anamadılar. Havai takımadalarımn Japon\a\a doğru uzanan serpintilcrinden en sona yakın en bü>ucei»i, Midmay'ı bir gun bir baskınla almak isliycn Japon hava ve deniz kuv\etlcri, bu adalarda üslenen simal Amerika uçaklarının taarruzuna uğrıjarak bazı zajiatla geri donraek zoruntta kaldılar. Bu esnada. Aleut adalarının boş olan jalnız bir kaçına Japonlar tarafından asker çıkanlabıldi ve buralarda uçak alanlan vucude getirildi. Avustraljajı simaldenj doğudan ve ceou b doğudan saran adalan birer birer fcaptederek Amerikanın A\ustralya ve Hindistanla olan mu\ asalasını kesmek plânı da, majısın 7 sinde başlıyarak Mercan denizi muharcbeleri adı verilcn birinci Salomon deniz ve hava muharebelerinden sonra, şimdiki ikinci Salomon deniz ve hava muharebeleıinîn Japonlar için ters gitmesinden dolayı geri kalmıştır. Japonlar Birmanyadan sonra ve buradaki muvaffakıyetlerinden bilistifade bnradan Çine taarruz etmek istedilerse de Çungking kuv\etlerinin miimaneat ve mukavemetlerinden baska çok sert tabiî (Arkası sahife 3, sütun 5 te) f v H. Entir Erhilet ıblijgi \ Stalingradm cenubunda Rus müdafaa hatlarî tekrar yarıldı Alman ordusu bu şehre 25 kîlomefre mesafede bulunuyor Berlin 31 (& a.) Alman Ordulan umumi karargâhınm teblıgı: Aşağı Kuban cenub çevresmde Alman ve Rumen kuvvetlerı devamlı bır taarruz netıcesmde duşmanı Karadenız la. yısı istıkametınde gen sTirmuşlerdır. Uçaksavar bataryaları bır Rus topçekeri. ni batırmıslardır. Stalıngradın cenubunda Alman kuvvetlen duşman hatlannı yarmışlar ve duşmana ağır kayıblar verdırmişlerdır. Bu kuvvetler şımdı Stalıngrad şehrıno 25 kilometre mesafede bulunmaktadır. Alman hava kuvvetleri tarafından Stalıngrad şehrine karşı yapılan gece akıru ları buyuk yangınlara sebebıyet vermıştir. Ayni zamanda Volgarun doğusunda bulunan demırj'olu tesislerı ve düşman. hava alanlan muvaffaki3'etle bombardı. man edılmıştır. Rjev çevresmde düşman ehemmiyetli piyade ve tank kımetlenle bır çok noktalarda taarruzlarına devam etmıştir, Yapılan anudane çarpışmalar esnasında 48 duşman tankı tahrib edilmistir. Bu tanklardan 38 ini bır hücum müf. ıezesinin topları tahrib etmıştir. Ladoğa golunun cenubunda yeni Rus taarnızlan akamete uğramıştır. (Arkası sahife 3, siitnn 3 te) Salomon adalannda Japon kuvvetlerinin t em izI enm esi devam ediyor Melbourne 31 (a a.) AvustraVadaki Muttefik umumî karargâhının hususî tebliğinde Milne Bay'da yapılîn temizleme hareketinin sur'atle ilerle(Arkasi sahife 3. sfitnn 3 te) sistemi I inhidam Abnan Devlet Reisi Herr Hitler vetlerimize mensub askerler, hayat ve sağlıklarını tehlıkeye koyarak çarpışıyorlar. Memleketlerimizin bolsevik barbarlığma, yahudi kapıtalıstlerile Anglo Saksonlara kurban olmasının önune geçmek içm Uzakdoğu mılletleri de Avrupa milletlerınin büyuk kısmı gibi sadakatle bîzim kuv\etlerimize iltihak etmişlerdır. Memlekette iç iktidan ele geçirmek uzere mucadele ettiğimiz tarıhlerdekı düşmanlanmız bugün de bir kere daha bıze karşı cephe almış bulunuyorlar Beynelmilel ve âlemşümul yahudılık, yabıız Avrupalı medenî devletleri ortadan kaldırmak ve yok etmek için değıl, ayni zamanda ve her şeyden evvel, müstakil bir mevcudiyet ifade eden her cemiyeti mahvetmek kasdile bolşevizm ve plutocratie'yi idare eylemektedir. Eğer bugun, İngiliz ve Amerika ejanları yeni bir dünya kurmak ve 3tık(Arkası sahife 3, sütun 4 te) edecekmiş Moskova 31 (a.a.) Rus öğle febîiği: 30 ağustos gecesinde cephede ehemmiyetli hiç bir değişiklik olmamıştır. Tebliğin eki Moskova 31 (a.a.) Rus tebliğine yapılan ek sunları bildiriyor: Stalıngrad'ın şimal batısında bir tank birliği bir kaç saat devam eden bir çorpısma esnasmda 12 düşman tankını, 14 topunu ve 8 mitralyöz yuvasını tahrib ve 400 den fazla Almanı imha etmışlerdir. Başka bir kesimde Alman piyade ve tanklan mevzilerimize karşı hücuma kalkmıya yeltenmişlerdir. Bu taanuz topçumuz ve tanksavar toplanmız tarafından geri atzlmıştır. Muharebeye iştirak eden 30 Alman tankından 16 sı tahrib edılmkür. (Arkası sahife 3 süton 2 6«) Ne garib tecelli! Ihtîkârı kontrola memur edilecek bir tacirin ihtikârdan suçlu olduğu meydana çıktı! Fıat murakabe teşkılâtırun lâğ\rından ve her turlu gıda maddesının satışı ser. best bırakıldıktan sonra, pıyasanın lcontrolu ve ıhtıkâra meydan verılmemesı ıçın, Tıcaret Odasında, şehnmızdekı t». cırlerden murekkeb muteaddıd komıs. yonlar t«şkıl edılmiş ve bunlar faaliyete geçmışti. Tıcaret Odası İdare Meclisi dünkıi top. lantısında pırınç ve bulgur komısyonuna uç ve peynır komisyonuna da ıki yeni aza seçılmesi hakiındakı tefclıfı muza. kere etmıştır. Bu muzakereler esnasmda. pınnç fiatlannm artınlmamasıru kontrol edecek komısyona seçılmesi teklıf eaılen Palırı Omur ısmındekı bir tucca. rın, ıhtıkâr suçundan dolayı hakkında takıbat yapılmakta olduğu anlaşılmış, ıhtıkâr curmıle maznun bir tacirin, her hangı bır kontrol işinde istıhdamı caız gorulmedığınden ısmı lısteden cıkarılmış. tır. Tıcaret Borsası harıcınde ve Bor.saya ajdettırmeden sa r ıs yaptıkjarı tespıt e. düen Lunoncular caddesınde 27 nurnara. da yağcı Gavur oğlu bıraderler, Tutur (Arkası sahife 3, sütun 4 te) • Bununla beraber butün bu muvaffakıyetîer, harbin sonıınu yakın gdstermekten henuz uzaktır. Harb basladığı zaman, bııgunku kaynaklann onda birine bile malık olmıjan Mılneıin, neticeyi ancak jılr'ırım taarıuzlarile alabileceği jazılıyordu. Vakıâ Mih\er, Fransa seferine kadar arka arkaya bir çok jıldırım ta»rruzları basardı. Fakat Fransa seferinden sonra İngiltereyi sulha zorlıyamadığı gibi Rusya seferi dc, coğu insanlaıın tahminine ajkırı olarak, bir \ıldırım taarnızu şeklinde kendini göstermedi. *** (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Dumlupınarda yapılan büyük merasimden bir intıba: Törene iştirak eden muazzam halk kalabaltğı ve garnizon kumandant General tarafından, kahraman ordu namına nutuk söylenirken