16 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dünya muharrirlerinden tercümeler serisi: 61 PANAİT İSTRATİ AKDENİZ Türkçeye çevîren: Y A Ş A R N A B İ N A Y I R Fiatl: 50 kuruş. REMZİ KİTABEVİ 19 Jll u l | umhuriyet , . CjfCC 0400 İSTANBUL CAĞALOĞLU Teîeraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r M. ŞEVKİ YAZMAN NEHMEDCİK Baştan sona kadar dolu. Tanesi 100. hakikî AVRUPADA I bir harb kuruş. \ ; romanl. Merak, heyecan^flkk ve neş'e 10 AÖUSIOS I 942 v.. A M D HAlOfâBEVİ H E " Tam manasile birlilc kurmuş bir memlekettir!,, TÜRKI Başvekilin Amerikalı bir gazeteciye beyanatı «Bizler kendimizi yurdumuza vakfetmişizdir, bunun ne demek olduğunu bilmiyenler Türklerin ne yapmak istediğini bilemezler» Dil Kurultayı münasebetile Yabancı basın Millî Şefimizle Başvekil Milli Şefimiz tnönünün Çanve Hariciye Vekilinin kurdukları siyası kaya köşkünde Kurultay üyeekipin kudretini öyüyor lerine verdikleri çay ziyafeLondra 15 (a.a.) Times gazetesi, tinden resimler: Solda Milli Kuraan Menemencioğlunun Türkiye Şefimiz Profesör Şevket Aziz Harieiye Vekilliğine taylnini bahis mevKansu ve tbrahim Necmi Dil zuu ederek diyor ki: menle, sağda diğer üyelerle man€ Türkiyenin yeni Hariciye Vekili NuMenemencioğlu şimdiye kadar işgörüşüyorlar Ortada Başue gal ettiği muhtelif mevkilerde o kadar kilimiz Şükrü Saracoğlu pro dikkate değer bir dirayet ve maharet göstermiştir ki Türkiyenin dışında bile fesörlerle bir musahabe en muktedir diplomat şöhretini kazanmış ve aşağıdaki görüşmelerde esaslı eesnasmda hemmiyeti olan bir rol oynamıştır: (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Akdenizdeki mücadelenin neticesi 13 ağustos tarihli Alman ve Italyan resmi tebliğleri garbî Akdenizde vuku bulan hava dcniz muharebesinin ilk neticelerini bildirdikten sonra hücuma uğrrvan Ingiliz himayeli deniz kafilesinden bakivye bazı gemilerin Maltaya ulaşmağa calıştıklarını ve bunlar da takib olunmak suretile muharebe devam ttmekte olduğundan elde edilmesi beklenen yeni muvaffakıyetlerin bilâhare bildirileceğini kaydetmektc idi. 14 tarihli İtalyan tebliğinde ,bu denizlıava muharebesinin ilk safhasına ilâveten dort ticaret gemisile bir kruvazör ve bir torpidonun batmldığı ve bir saffıharb gemisine isabet kaydedildiğı bildirilmiş, ayni tarihli Alman tebliğı fazla tafsilât vermiyerek yeni başarıların kaydile iktifa etmiştir. İlk safha gerçekten Alman ve İtalyan tebliğlerinin bildirdiği sekilde olup bitmişse bu kadanle bile, zaten yeter önemli bir olay kar^ısında bulunuyorduk. Yirmiden fazla ticaret gemisi bir o kadar harb gemisinin himayesinde Cebelitarıktan Maltaya doğru gidcrlerken Alman ve İtalyan deniz ve hava kuvvetlerinin saldırısına uğramıslar ve yandan fazla kayıb vererek dağılmışlardır. Deniz hava muharebelerinde havanın tesirli tehlikesi bir kere daha tecrübe olunmuş bulunuycr. Himayeli İngiliz kafilesi kuvvetli ihtimalle Maltaya iradad goturüyordıı. Çunkü böyle bir kafilenin Maltadan sonra Akdenizin ortasına ve şarkına ilerlemesi için almağa mecbur olacağı daha birçok mesafe ve ona göre de katlamak zorunda bulunacağı gene hayli uzun bir tehlikeli saha vardı. Yakınşarkın başka herhangi bir kısmına sevkiyat yapmak için Akdeniz yerine Ümid burnundan dolaşan bioraz uzun ve fakat nispetle tehlikesiz yolun ihtijarı epeyce zamandanberi kaide haline konulmuştur. Demek ki aylardan ve aylardanberi arasız, hemen gece giindüz hava bombardımanlarına uğramakta olan ve böylelikle adeta çevrilmiş durumda bulunan küçük Malta adası son günlerde çok sıkışmış ve ona acele bir yardım yetişririlmek luzumuna kanaat getirilmiş olduğundan en kuvvetli tedbirleiin himayesine tevdi olunan bu kafilenin gönderilmesine karar verilmiştir. Alman ve İtalyan tebliğlerine göre yirmiden fazla ticaret gemisine safi harb, kruvazör. uçak ve torpido olarak bir o kadar harb gemisi katılmış ve bu kuvvetli kafilenin garbî Akdenizde şa*rka doğru yürüdüğü ağustosun 11 inci salı günü keşfolunarak İtalyan Alman hava ve deniz kuvvetlerinin hemen o güııün akşamından itibaren taarruzlarile başlıyan muharebe, anlaşılan, ertesi gün de devam etmiştir. Bu ilk safhaya aid olarak verilen neticelere göre İtalyan deniz ve hava kuvvetleri tarafındsn iki kruvazörle bir tor(Arkası sahife 3 sütun 4 te) Ankara 15 (Radyo gazetesi) Dünkü Boston radyosu uçakla memlekeümize gelen ve buradan gene hava yolile Amerikaya dönen tanmmtş bir Amenkan muharririnin NeWYork Times gazetesinde Türkiye ve Saracoğlu hakkında çıkan bir yazısının hulâsasını vermiştir. Bu muharririn yazdığına göre Başvekilimiz kendlsile konuşurken şunları söylemiştir: « Bizden çok uzak yerlerde yaşıyan insanların bu kıt'ada harbeden milletlerin durumunu ve bizim faaliyetlerimizi anlamalan ve müşküilerimizi bilmesi çok güçtiir. Yeni Türkiyedeki bizler kendimizi yurdumuza vakfetmiş bulu nuyoruz. Bunun ne demek olduğunu anlamıyanlar, bilmiyenler Türklerin ne yapmak istediğini ve Türk şerefinin ne demek olduğunu bilemezler.» Berlin biiyük elçimiz Saffet Ankan Berlin Biiyük Elçimiz Saffet Arıkan, M. Hitler'e itimadnamesini takdim etti Berlin 15 (a.a.) Hitler dün umumî karargâhında, yanında Hariciye Nazırı Von Ribbentrop bulunduğu halde Türkiyenin yeni Berlin büyük elçisi Saffet Ankanı kabul etmiştir. Yeni büyük elçi. Alman devlet reisine itimadnamesini vermiştir. Alman ileri harekâtı fasılasız devam ediyor Baku Rostof demiryoiu üzerindeki Jorjivesk şehri dfin zaptedildi Hariciye Vekılimiz Numan Menemencioğlu Almanyaya giden heyet bugün geliyor Pancarfiatını Sofya 15 (a.a.) Başvekil ve | Hariciye Nazın Filof dün Türk gazetecilerini ka bul etmiştir. Bu kabulde Bulgar matbuat müdürü Nikolayef • hazır bulunmuştur. Bulgar matbuat müdurü dün cUnion M. Filof Club» de Turk gazetecileri şerefine bir öğle yemeği vermiştir. Bu ziyafete Türkiye Elçisi Berker, Bulgar ve ecnebi gazeteciler birlikleri reisleri, Bulgar gazeteleri başmuharrirleri ve diğer şahsiyetler iştirak etmiştir. Ziyafette, matbuat müdürü Nikolayef ve Türk gazetecileri heyeti reisj Necmeddin Sadak, iki memleket arasındaki dostluk münasebetlerini belirten nutuklar söylemişlerdir. Gazeteler, Türk heyetinin Sofyadaki İkameti etrafında geniş haberler vermekte ve yazdıklan başmakalelerde Londra 15 (a.a.) Amirallık Dairesi Türk misafirleri samimiyetle selâmlınin tebliği: yarak bu gibi ziyaretlerin iki devlet Son günlerde batı ve orta Akdenizde arasındaki dostluk münasebetlerini dabir deniz muharebesi cereyan etmişür. ima daha ziyade sıkılaştıracağını belirtKuvvetlerimiz Visamiral Syfret'in ku mektedlr. mandası altrnda bulunuyordu. Malta kaHeyet evvelki gece hareket etti lesine iaşe ve takviye götürülmesini teSofya 15 (a.a.) Türkiyenin Sofya min eden bu harekât takviyenin geçmeElçisi Berker dün akşam Türk gazetesine engel olmak için düşmanın topladığı cileri şerefine bir ziyafet vermiştir. Bu çok muazzam' kuvvetlere rağmen mu ziyafette Başvekil ve Hariciye Nazırı vaffak olmuştur. Bu takviye bir miktar Filof, Başvekilin umumî kâtibi Sarafiav tayyaresini de ihtiva etmekte idi. nof. matbuat müdurü, gazeteciler birDüşman kuvvetleıi orta Akdeniz bo liği reisi, gazete başmuharrirleri ve diğazında harekât yapan denizaltılarındrin ğer şahıslar hazır bulunmuştur. çok miktarda torpil tayyaresinden, pikc Tüik misafirleri saat 23,35 te İstanbubomba tayyarelerinden, torpil atan hü la hareket etmişler ve istasyonda matcumbotlarmdan ibaret kuvvetli birlik buat ve protokol müdürlerile, gazetecilerden mürekkebdi. İçlerinde 8 ve 10 ler birliği reisi, ve bir çok gazeteciler (Arkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) tebliği Askerî vaziyet Bulgar Başvckili M. Filof, gazeteci arkadaşlarımızı kabul etti, heyet şerefine bir çok ziyafetler verildi Akdeniz harbi yükseltmek maksadile Şeker fiatlarına kiloda 15 kuruş zam yapıldı Ankara 15 (a.a.) Başvekâletten tebhğ edilmiştir: 1 1942 senesi şeker kampanyası için şeker pancarı fiatlan 4.5, 4.75 ve 5 kuruş oiarak tespit edilmiştir. 2 Pancar fiatlarınm artırılması dolayısile küp ve kristal şeker fiatlarına 18.8.1942 saıl sabahmdan itibaren kiloda 15 şer kuruş zammedilmiştir. 3 Aşağıdaki maddede yazılı hakikî ve hükmî şahısların 18.8.1942 salı günü sabahına kadar şeker satmalan veya şekeri herhangi bir surette imalâtta kullanmaları veya evvelce satmış olup da (Arkası sahife 3. süton 3 te) İngiliz Amirallığı Berlın 15 (a.a.) Alman orduları başkomutanhğımn tebliği: Kafkasya bölgesinde Alman ve müttefik kıt'aların ılerleyişi dağlarda yapılan inadcı muharebeler arasında fasılasız surette devam etmektedir. Dağlık bolgenin şimalinde Rostov Baku demiryoiu hattı üzerinde Jorjivesk şehri saptedilmiş ve 20 afır top ele geçirilmiştir. Alman hava kuvvetlerine bağlı Stuka ve tahrıb tayyareleri düşmanın mukavemetini kırmak hususunda yardımda bulunmuşlardır. Ric"at eden düşman kıt'alan ve Karadeniz sahili açıklarındaki gemiler yeni hücumlara hedef teşkil etmişlerdir. Bir torpido muhribi ve dört sahil gemisi batırılmış ve bir başka torpido muhribi de hasara uğratılmıştır. Voronej'in şimal ve şimal batısında düşman boş yere yaptıgı şaşırtma hücumlarına devam etmiş ve bu hücumlar kuvvetli hava teşkillerinin yardımüe Uzak Doğuda: püskürtülmüştür. Düşman yeniden 93 tank kaybetmişfir. Japonlar harbe gireli 7 ay oldngu hal. Viazma'mn doğusunda ve Rjev böîge de çok geniş, giiç ve onemli askerî va(Arkası sahife 3. sütnn 3 te) zifelerini sona erdirmekten henüz uzak Salomon Adalarında başlıyan harekât Yazan: Emekli General bnlunuyorlar. Onlar bu müddet zarfında Malaya ve Birmanyayı, Filipinleri, Hollanda Hindistanını ve Yeni Ginenin . | ehemmiyetli kısımlannı fethetmek gibi her biri seneler istiyen muazzam işler görmiışlerdir. Bu muvaffakiyetleri, Uzak Dogu, şimali Amerika deniz ve hava kuvvetlerini pearl Harbour'da ve İn™ giliz donanmasını da Malezyanın doga sulannda batınp ünha etmekle elde etmişlerdir. Fakat ne şimalî Amerika Birleşik devletlerinin ve ne de İngilterenin deniz ve hava kuvvetleri tamamile bitmiş degildir. Bilâkis, yeniden ' vücud bulmakta ve her gun de az veya yeni kuvvetler mevcudlara katılmaktadır. Bundan başka, Japonya, Çin mesele. sini de halledememiş bulunmaktadır. • Onun önünde koca bir dogu Rusyadan maada, bir Hindistan ve bir de Avustıalya meseleleri vardır ki, bunlar, halleri en az birer insan ömrii istiyen, büyuk davalardır. Fakat Japonya bütttn bu davalan makul ve mantıkî bir sıray»;^ koyup, diğer Mihver arkadaşlarının yar". dımile, az zamanda hal ve tesviye etmek' zaruretindedir. Japonya, Amerika ve İngiliz batı Pasifik deniz ve hava kuvvetlerini yok ederek Filipinlere asker çıkarmış, HongKong, Malezya ve HoUanda Hindistanına taarruza başlamıştı. Biz o zamanlar Japonyanın Malezyadan sonra B^rmanyaya ve ondan sonra Çine taarruz edecegini sebeblerile birlikte izah etmiştik. Kezalik Japonyanın, Birmanyadan sonra Hindistana degil, fakat milli Çin hü(Arkası sahife 2 sütnn 1 de) Müttefikler, Pasifikte yeni bir cephe açarak. Japonyanın Mançuriden Rusyaya taarruzu ihtimalini bertaraf etmeğe çalışıyorlar ] H. Emir Erkilet Mihver iddialarını mubalâalı buluyor Alman tebliği 180 bin tonluk on beş vapurla beş harb gemisinin balırıldığını bildiriyor Rus müdafaa hattmda derin bir gedik açıldı Makineli tüfeklerle mücehhez küçük bir Alman kuvveti de Kuban nehrinin cenub sahiline ayak bastı Moskova 15 (a.a.) Geceyansı neşredilen Sovyet tebliği: 14 ağustosta kıt'alarımız, Kletskaya, Kotelnikovo'nun şimai batı Mineralni. Voddzarkesk, Maykop ve Krasnodar çevreîerinde düşmanla çarpışmışlardır. man Uerleyişinin yavaşladığı sanılmakGephenin diğer kısımlannda ehemnıi tadır. yetli hıç bir değışiklik olmamıştır. Kazakıstandaki petrol kuyulan Nemlekette ihtiyaca kâfi petrol var •• \yyei harp ğ YUNUS NADÎ ( Zırhlt yerine zırhh Uçak gemisi ) Moskova 15 (a.a.) Geceyarısı neşredilen Sovyet ek tebliğinde denılıyor ki: Krasnodar çevresinde Sovyet kıt'alan sayıca üstün düşmana karşı çok şiddetli müdafaa muharebeleri yapmışlardır. Bır Ticaret Vekili Behçet Uz dün Petkesimde Alman piya4esi ve tanklan pek rol Ofisinde meşgul olmuştur. Vekil, büjiik kayıblar pahasına Rus müdfaapetrol, benzin ve diğer mayi mahrukatın ithal ve tevzi vaziyetleri üzerinde iarında derin bir gedik açmağa muvaftetkUder yapmış, petrol ve benzin kum fak olmuştur. Petrol Ofisinin devamına lüzum görülmüyor Rus müdafaa hattında yeni bir gedik açıldı Moskova 15 (a.a.) Buraya gelen haberlere gore.'Volganın doğusunda Kazakistan petrol kuyularının verımi her ay artmaktadır. Her gün yeni kuyular açılmakta ve bunlann her birinden günde 20 ton kadar petrol elde edilmektedir. Yeni makine ve usullerde eski kuyuların da verim.1 arttırılmaktadır. (Yazısı 3 iincü sahifemizde) panyalan müdürlerile de göriişmüştür. Kuban nehrî geçildi Büyük petrol şirketleıinden bazıları Moskova 15 (a.a.) Reuter ajansının Türkiyeye gelen petrol ve benzınin hususi muhabiri bildiriyor: miktan ve mevcudunun her zaman ihKrasnodar, Çerkes ve Mineralnie Votiyacı karışhyacak nisbette olduğuna ve bir sıkıntı mevzuu bahsolamıya di dolaylanndaki kaplıca bölgelerinden cağına işaret etmişlerdir. Bu bakımdan alınan haberler pek kıttır. Krasnodar Petrol Ofisinin fevkalâde sıkı tevzi re çevresinde Almanlar bir Rus mevziine jimi lüzumsuz görülmektedir. Bu me ki anî akm yapmışlardır. Bir müddet, yanda bu sıkı tevzi şekline mukabil yandan yapılan Rus taarruzu ile durdukara borsada tonlarla makine yağı, rulmağa muvaffak olan bu kuvvetler benzin vesaire satılması da ayrıca na ionradan Rus müdafaa hatlarına nüfuz zarı dikkati celbetmektedir. etmişlerdir. Gerek bugünkü tevziat şekli, gerekse Üç gündenberi Kouban nehrini geçPetrol Ofisinin devamına lüzum olvp meğe çalışan makinelitüfeklerle müolmadığı keyfiyeti bu tetkikler sonunda cehhez bir küçük Alman kuvveti cenub taayyün edecektir. kıyıya ayak basmağa muvaffak olmuşPetrol Ofisi yerine yalnız bazı mem ur. Şımdi bu kuvvetler burada Rus kuvleketlerden mayi mahruk mubayaasma vetleri tarafmdan hırpalanmaktadır. tavassut edecek bir büronun kurulması Çerkes'te ve Kaplıcalar bölgesinde Alda İhtimal dahilinde görülmektedir. Şark cephesinden resimler: Alman ordusu tarafından işgal edilen Rostov'da buyük fabrikalar önünde tahrib edilmlş. uçaksavar bataryaları