6 Haziran 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
YÜRD Aylık Üniversiteliler Mecmuası Cild : 2, Sayı : 6 Çıktı. Fİkir ve San'at Buhranı mı? Dr. Yavuz Abadan Terim Konusu Üzerinde Düşünüş Blrliği Gerektir Dr. Rıza Nur ve Prof Sadi Irmak'a cevab olan bu yazıyı Prof. Dr. Zeki Zeren kaleme almıştır. Fazıl Ahmed A>kaç Bilerek mi konuşuyorsunuz? Adnan Oğüd. Tasra bayii yoktur. Fiatı: 20 Kr. Senelik abonesi: 240 Kr. Posta K. 586 İstanbul. 10 UtiCU umhuri SHVI • DOvJb c MODEL Mecmuası en ile dolu o' Bütün bayile F İ AT «0 Kanadlı bir millet haline girmek yolunda yürüyoruz r. Refik Saydam diyor ki: Hava Kurumu Kurultayını Telefon: Başmubarrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kurusu: İstanbul No. 246 İSTANBUL CAĞALOĞLU Cumartesi 6 Haziran 1942 25 Afrihada Harb feiâketine eklenen yeni bir facia Almanlar, dün öğleden itibaren esir olacak İngilizlere • yemek ve su vermiyecekler Ikinci cephe O ngilizler bu defa da Manş denizînde, işgal altındaki Fransız sahillerine, kuçuk mikyash bir iki ihrac teşebbusü j apmışlardır. Gerek İngiliz, gerek Alman tebliğleriııden anlaşıhyor ki bu ihrac teşebbüsleri de çabuk kırılmış ve Fransız kıyılarına gelenlerden kurtulabilenler bir miktar esir ve «İlâh bırakarak sür'atle kaçmışlardır. İngiliz adalarından Avrupa karasıtıa gonderilen seferî kuv\etlerin bu kadar küçukleri bile zihinlerde daima ikinci cephe meselesini canlandırıyor. Vaşingtondaki Sovjet büjuk elçisi Litvinof bu ikinci cephe lüzum ve ihtijacl üzerindeki ifade ve iddialarından hâlâ vazgeçmiş olmadığı ve bu taleb AngloSaksonlar tarafından uluorta reddedilmediği için mesele daima aktüel mahiyetini muhafaza edip gidiyor. Litvinof İstese de, isteıtıese de zaten bu ikinci cihan harbinde bri>le bir cephe bir mesele olarak esasen mevcud sajılmak lâzımdır. A\rupa harbinde her hangi bir kesin sonunca varabilmek için Avrupa karalarına hâkim Mihver kuvvctlerile Avrupa kıfası içinde boy olçü^meğe ihti>ac vardır. ve bunu elbette AngloSaksonlar biliyorlar, düşünüyorlar, ve kendilerince giınun birinde onun gerçekleştirilmesi şartlarınl yerine getirmeğe çahsıyorlar. Ancak günün birinde ifadesindeki vadenin muphemliği So\ yetlerin isine gelmediği için onlar eğer yapılacaksa ikinci cephenin behemehal harb nıevsimini jaşadığımız bu j ı l zarfında gerçekle.?tirilmesini istiyorlar. Ancak bo\lelikledir ki onların yükü hafifletilebılir. Hatta Litvinof AngloSaksonlara: Rusyaja yapacağınız silâh ve nıalzeme yardımıııdan vazgeçerek bu sîlâh ve malzemeji kendiniz kııllanınak suretile ikinci cepheyi açımz. Bu daha müessir surette faydalıdır. Demeğe kadar ileri gitmistir. Müşterek dava hesabına Rusjamn bu taleb ve ısrarlarındaki hakkı inkâr olunanıaz. Ancak ikinci bir cephe acılması hatta en şiddetli arzularla bile lıomcn yapılıverecek hlerden değildir. Bu. harbi AngloSaksonların kendi kuvvetlerile Avrupa karasına götürmeleri demektir. Eğer sartiarı tam değilse harbi Avrupa karasına götürecek bir ihrac teşebbüsü Hava endüstrisinî kurmağa hususi bir önem veriyoruz Bu teşebbüs Millî Şefimizin yakın alâkalarından kuvvet almaktadır Hava Kurumu plânör ve paraşütçü yetiştirmekte gâyretîni arttırmıştır Sağda Kurultaya başkanlık eden, Biiyiik Millet Meclisi Reisi Abdülhah'k Rinda, solda 8inci Hava Kurultajını kuvvctli bir nutnkla açan Basvekil Doktor Refık Saydam Bu karara, İngilizlerin Alman esirlerine böyle muamele edilmesi için emir vermeleri sebeb gösteriliyor • Berlin 5 (a.a.) Alman resmî tebŞimalî Afrikada İngilizlerin karşı hücumlan düşmana kayıblar verdirilmek suretile püskürtülmüştür. İngilizler hava savaşlarında 26 uçak kaybetmişlerdir. Tobruk açığında bir Alman denizaltı gemisi, tayj'arelerle ve refakat gemilerıle kuvvetli surette desteklenmiş bir düşman kafilesine hücum ederek üç gemiden ikisine torpil isabet ettirmiştir. (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Afrika muharebelerinde iki tarafın esir aldıklan İngiliz ve Alman askerleri Asherî vaziyet Libyadaki son Mihver taarruzunun izahı General Rommel. ilerilediği mevzilerde fazla tutunamaz; ya taarruza geçmek, yahud geri çekilmek mecburiyetindedir n Hava Kurumunun bir yıllık faaliyeti Milletin cemiyete temin ettiği gelir 1941 senesi içinde 4231266 lirayı buldu Ankara 5 (Telefonla) Bu gün saat 10 da Basvekil Dr. Refik Saydamın nutklle açllan 8 İnci Hava Kurultayı, kurultay başkanlığına B.M.M. Reisi Abdulhalik Fendayı, reis vekilliğine Seyhan meb'usu Hilmi t l r a n ı seçmiş ve idare heyeti intihabını müteakıb Atatürkün muvakkat kabrine çelenk konulması, Miılî Şefimizle Meraşel Fevzİ Çakmağa kurultayın saygılarının bildırilmesi karar altlna almmıştır. Ankara 5 (a a ) Basvekil doktor Refık Saydam bugun Turk Hava Kururfıu sekızıncı kurultayını aşağıdaki nutkıle açmıştır: « Kurultayın sayın üyeleri, Turk Hava Kurumunun sekızınci kurultayı. dunyamn en buhranlı gunlerınde toplanmış bulumıyor. Kurultayın uzermde çalışacağı ış, milletlerı bugun en çok duşunduren davadır. Ha\a süâhı, ınsanları yer altma sokuyor. Goklermde ustunlük gostermıyen mille'lerın çektıklcrı ıstırablar da gozönundedir. Heydrich'i İngilizler öldürtmüş ? Paraşütle inip Valiye karşı suikasdi yapanlar hâlâ bulunamadı • • Havacı ve teknisyen yetiştirme programları Vatan havasına hâkım olmamn bırün dunyaca hayat şartı olarak kabul edılmesı, Turk Hava Kurumunu da mılli mudafaamızın gerısmde, bugunun bızden istedığı tedbırler ve hamleler uzerınde bir kalkmmıya çağırmıştır. Dunkü harblerde yardımcı bır sılâh olan uçak, artık, ıkıncı dunya harbmın başlıca kuvve:i o . larak munakaşa edümektedır. Çetm savaşlar içmde, havacılığın üstüne aldığl ağır vazifeleri başarabılmesi, geniş olçüde çalışmalara ve hazırlanmalara bağlı. dır. Bunun için de, havacılığın butun tekmk ihtiyaclarmı memleket içinden tedarık etmek şarttır. Bır taraftan teknık okullarımızda havacılığın yüksek bılgıli sınıfmı hazırlarken, san'at okullanmızda da teknisyenler yetıştirmek yolundaki programımız, bu görüşten ilham almaktadır. Genel merkez heyeti raporu YUNUS NADİ (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Bundan sonra Hava Kurumu genel merkez heyetınin 2 yıllık çalışma raporuna aid İzahat kurum başkanı Şükrü Koçak tarafından verilmiştir. Raporda kaydedildığine göre kurumun geliri son İki yıl içinde büyük bir gelişme gostererek 941 yılmda 4,231,266 lirayı bulmuştur. Havacılık ve paraşütçüluk sahalarındaki çallşmalardan İyi verimler elde edilmiş, birçok genc tam paraşütçü olarak yetiştirilmiştir. Havacllık endüstıisi sahasında mühendis, teknisyen ve ustalardan mürekkeb 24 kişilık bir ihtısas heyeti bu İş üzerinde çal'şmaktadır. Bu mesai neticesi olarak Etimesud tesisinin yamnda bir fabrika kuıulmuştur. Halen 113 mühendis ve teknisyenle Tokyo 5 (a.a.) İmparatorluk umu221 isçinin vazife başmda bulunduğu bu mî karargâhı, Japon denizaltılarmm 31 fabrlkada ilk iş olarak, lisansı satın mayısta Diyegosuvarez deniz üssüne hüalınmlş olan cMagister» mekteb tayya cum ederek Queen Elizabeth tipinde bir relermin seri halinde yapılmasına baş zırhlile bir kruvazörü hasara uğrattıklanmıştır. Bundan başka yeni tip plâ larını bildirmektedir. nör ve uçaklar üzerinde çalışılmakta ve Madagaskarda iki Japon subayı ayni zamanda bir paraşüt tayyaresinin öldürüldü inşa projelerinin de hazırlanmasıns baş. Londra 5 (a.a.) Dün Madagaskarlanmıştır. Fabrika ayni zamanda hava dan allnan bir habere göre, Diegosuvaordumuzun revizyondan geçecek tayyarezin köylerinden birinde iki yabancı(Arkası sahife 3 sütnn 6 da) nın bulunduğuna dair bir haber al?n İngiliz müfrezesi hsreket etmiş ve bu yabancılarla yapılan çarpışmalard? İkisi de öldürülmüştür. Üzerlerindeki kâğıdlardan ve esvablarmdan anlaşıldığma göra buntar J a pon donanmasına mensub iki subaydılar. Japon cob denizaltıiarı Madagaskara da taarruz ettiler Çinde iki mühim şehrî işgal eden Japonlar ilerliyor Ankara 5 (Radyo gazetesi) Pragda bır suikasda uğrıyarak vefat eden Alman S. S. teşkilâtı ve Çekya Umumî Vali Muavini Heyderich'in ölumüden Alman gazeteleri Çekoslovakya Reisicumhuru Beneş'i ve İngilizleri mes'ul tutmaktadır'ar. Bu gazetelere gore suikasdı İngılızler tertıb etmişlerdir. Suikasdcılar paraşütlene indirilmiş, failler gayet gizli ve ustalıkla tertibat almıslardır. Butün bunları İngilizler hazırlamışlardır ve suıkasd o kadar iyi tertıb edilmiştir ki 10 gündenberi yapılan sıkı araştırmalara rağmen failler bulunamamıştır. Bununla beraber, Alman gazetelerine gbre, katıllerin yakalanması için Alman polis teşkilâtı mumkün olan her şeyi yapacak ve suikasdcıları behemehal yakalıyacaktır. Suikasddan sonra kurşuna dizilenlerin (Arkası sahife 2 sütun 5 te) sayısı 177 yi bulmuştur. Mayısın 26 sındanberi LJbyada, Mihver kuvvetlerinin taarruzile başlı>an büyük bir muharebe olmaktadır. Mihverin bu yeni Libja seferinden maksadı lâyıkile aıılasılanıamakta ise de aj lardanberi buraya birçok fedakârhklar mukabili bü\ük ölçüde kuvvetler jığarak şimdi çok ciddî bir muharebeye girismiş oldıığu mej dandadır. Bununla beraber onların ilk muharebe hedefi olması pek tabiî olan. ne Tobruk Mihver kuvvetlerince zaptolunabilmiş ve ne de Libjadaki türlü millet ve memleket halk ve teşekküllerinden müteşekkil 8 inci İngiliz İmparatorluk ordusu mağlub edilebilmiştir. 26 mayıs sabahı Mihver uçak filolarının klâsik bir hücumile baslı\an Mihver zırhlı tümenlerinin bü\ük ihata taarruzu 27 ve 28 mayısta inkisaflar göstererek Tobruğun doğu cenublarına kadar intikal edcbilmisti. Hatta bazı zırhlı kuvvetler Capuzzo yolu üzerinde doğuya doğru hajli ilerliyebilmişlerdi. Mihverin başlıca zırhlı kuvyetleri, bunun için El Mccili ve Gad el Ahmerden gelerek Bir Haceim (Bir Hakim) in cenubundan dolaşmışlar ve sonra şimale dönerek, anlasılan Tobruğa cenubdan hücum etmek istemişlerdir. Aşa. ğı yukarı 200 kilometre kadar tııtan bu büyük çevirme tamamile muvaffak olmuş ve Mihver zırhlı kuvvetleri cenubdan Akroma ElAdcm bölgesine kadar gclip buralara hâkim olmuşlardı. Ayni zamanda İtalyan üirhlı ve motörlü kuvvetleri Bir Haceim'i çevirip zapta çalıştılarsa da bir Hür FransJz kıfalarile diğer İngiliz ve Hindli teşekküller tarafından inadla müdafaa olunan bu mevki düşnıemiş ve bugüne kadar dahi mukavemete muvaffak oldıığu gibi Akroma ve ElAdem nıe\kileri de Mih\erin eline geçmediklerinden Bir Haceim cenubundan dolasan Alman zırhlı kuv t Yazan: Emekli General H. Emir Erhilet vetleri bu civarda düşman içinde desteksiz kalmıslardır. Bu ihtimali evvelden düşünen Libyadaki Mihver kuvvetlerinin başkumandanhğı sahil boyunca ve Bir H a ceim ile Akroma arasuıda aynca piyade ve zırhlı kuvvetleri taarruz ettirip ve buralardaki İngiliz mayin t a r (Arkası sahife 2 sütun 1 de) Sivastopol bombalar altında». Alman tayyareleri şehirde ve limanda büyük tahribat yapti ırekâtt. Millet Medisinde Ordu zabitan heyetinin terfi kanunu görüşülüyor Kalinin kesiminde Ruslar bir Alman mevzüni zapteStiler Berlin 5 (a.a.) Alman ordulan başkumandanlığının tebliği: Doğu cephesınin cenub kesiminde düşmanm hafıf hücumları puskürtülmuş, arazi kazanılmış ve ayni kesimde yapılan bır karşı hucumda esirler almmıştır. Orta ve şimal kesimlerinde düşmanın şiddetli mukavemetı, teşkillerimızin bir hucumu ile kırılmış ve kazanılan toprak da düşmandan temizlenmiştir. Alman ordusu sahil bataryası Kronştad korfezınde gemılere karşı ateş açmıştır. Alman uçakları gece günduz Sovyet hava alanlarını ve demiryollarını hucuma maruz bırakmışlardır. Amerikada harb gayreti: Tezgâhlarda mütemadiyen harb eemileri ve şilepler yapdıyoj. Ankara 5 (Telefonla) Ordu zabitan heyetıne mahsus terfi kanununun muaddel 10 uncu maddesinin değiş ırılınesme dair lâyihanın encümenlerde muza. keresi bitirılerek Meclıs ruznamesine almdı. Lâyihada umum subayların terfis hak kazanmaları için her rütbede fîlen asgarî bulunacakları müddet şoyle gösterilmistir: Asteğmen (6 py), teğmen (3 senei, üsteğmen (3 sene), yüzbaşı (6 sene), binbaşı (4 sene), yarbay (3 sene), albay (3 sene), tuğgeneral Tuğamiral (3 sene», tümgeneral tumamıral (3 sene), korMidvay üssüne Japon taarruzu general koram'.ral (3 sene), orgeneralVaşington 5 (a.a.) Bahriye Neza oramıral (3 sene). retinin tebliği: Bu müddetler harbde başkomııtanlıOrta Pasıffk bölgesinde s^aı S da (ma ğın göstereceği lüzum üzerine nısfma hallî saat) Japon tayyarelerimn Midvay tenzil edilebilir. Harb takdirnamesile adaslna taarruz ettiklerine dair bir ha taltif edılenler ve 16 ncı maddedeki kiber ahnmıstır. Midvayın gar'omda Ame demleri alanlar dahi işbu müddetleri firikan avcıları üsleri Midvayca olan de len ikmal etmek mecburiyetindedirler. niz tayyarelerinin yollarını kosmişlerÜnıversitenin muhtelif fakültelerinin dir. askerî kısımlarını muvaffakıyetle bitiJaponlar Dutch Harbour'a 3 üncü renlere teğmenlik rutbesi verilır. Bunlardan tahsıl müddeti 6 sene olan faküldefa akın ettiler Ottava 5 (a a.) Parîanıentoda bir telerden çıkanlar 1 seneyi bitirdıkten nutuk söyliyen Müdafaa Nazırı Ralston sonra ehlıyetleri tescıl edılenler üsteğgahjte. 3 sütun 2 del .(Arkası sahife 3 sütnn 3 te) Sıvastopola yapılan ağır hava akınları Bir müddottir Almanların mütemadiyen bombardıman ettikleri Sıvastopol askerî limanınnı, bir akm esnasında havadan ahnmıs resmi (X isaretli yerde, botnba isabet ettirilmi} blt gflvyet h*cb gemisi vardır) Berlin 5 (a.a.) Alman ordulan. baskumandanlığı, Alman savaş tayyarelerinden mürekktb önemli teşkillerin 4 ha7İranda Sivastopol şehrine ve limanına yaptıkları hava hücumu hakkmda afağıdaki tafsıâtı vermektedir: Alman Stuka tayyareleri çok alçaktan u ç r ı t k So\yet ucaksavar bataryalarının baraj ateşlerıni yarıp geçmislerdir. İri çapta bombalar şehrin önemli hedcflerine düçmüştür. Fazla olarak liman tesisleri ve petrol depoları hücuma uğramıştır. Bır çok sarnıc. l?r alevler içinde harab olmuştur. Şehir bütün gün kalm duman bulutları altında kalmıştır. sahife 3 sütnn 2 de).
