6 Haziran 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

İSTANBUL: Ankara Pasifikte seyreden bir Amerikan kruva , uçuşundan dönüşte, gemiye alınıyor TAN EV! sl No, 102 TELGRAF: TAN, İSTANBUL HAZİRAN İ TELEFON: 24310, 24318, 2431 mi, SEKİZİNCİ YIL — No, 2442 TAN GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ nün tayyaresi, keşif VEKİLİN Eski Ti zmn gelen tedbirler yor, doğru olur fikrindeyiz, YAZAN: etet Vekili Mümtaz Ök men, Büyük Millet Mecli. #indeirat ettiği nutkunda mem leketteki iaşe durumunu anlatır. ken, bugünkü darlığın ve istihsa) ile istihlâk arasında görülen mu- Wazenesizkiğin sebeplerini şu Uç boktaya toplamıştı: »— 1941 senesi hasat yılı ve- rim bakımından normalin altın . dadır. Trakyada geçen sene yaptı ğımız tahliye yüzünden, gerbi Anadoluda seylâp yüzünden, Çu- kurova, hatta orta Anadoluda kuraklık"yüzünden mahsul hayli Zarur görmüştür, 2 — Haklı bir vatan müdafası Endişesile büyük bir ordunun vücude getirilmesine lüzum gö - rülmüş, bu sebeple bir çok istih- $ıl unsurları kendı sahalardan müstehlik mevkiine geçmiştir. 3 — Harp hali, her memleket- te olduğu gibi, bizim memleketi mizde de ruhi haletler üzerinde menfi tesirlerini yapmış, bizdede bir çok unsurlar fiyatlerin yüksel mesini bekliyerek, müstehlik pa- Zarlara mümkün olduğu kadar az, normal zamanlardaki seviye- den çok dun seviyede mal arzı yoluna gitmişlerdir » Ticaret Vekili bu mütalâasını vaka ve rakamlarla tevsik için meselâ ordunun tabii zamanlarda hububat sarfiyatı 50 bin ton ise bugün 500 bin ton olduğunu, nor maal zamanlarda pirinç ihtiyacı 50 bin kilo ise bugün 500,000 kilo olduğumu izah etmiştir. Harp şart larından doğan muvazenesizliğe hava şartları ile bu sebepten husule gelen buhranı da ilâve ettiğimiz zaman memlekette ba- zı maddeler üzerinde bir azlık ve ya bir yetersizlik hissedilmesini tabii görmek lâzmm geldiğini söy demiştir, 7 - ski Ticaret Vekili Nazmi Topçuoğlu'nun gazetemiz? de çıkan iki makalesinde ileri sürdüşü mütalâa ise bunun ta - mamen zıddıdır. Eski Ticaret Vekili bu üç se. bebi de kabul etmiyor. Ona göre 1940 yılında Trakya ve Ege böl gelerinin hava şartları kazasına uğramasına rağmen memlegetimi zin buğday rekoltesi 1938 ve 1939 yıllarından fcna' değil, hatta bir 8z daha iyidir. Nazmi Topçuoğlu ordu ihtiya - emin da istihsal ile istihlâk ara. sındaki muvazeneyi bozan bir un sur olduğunu kabul etmiyor. O- ba göre ordünün kemmiyet #ti. barile artışı istihlâki arttırsa bi- İe bu hal on yıl süren bir arz ve talep muvazenesini birden altüst edecek kadar ehemiyetli olamaz. Eski Ticaret oVekiline göre, Mümtaz Ökmen'in ileri sürdüğü üçüncü sebep ise varit'. olamaz. Çünkü onun nazarımda “tüccar böyle hileye sapmaz. j 477” Devami Sa, 2 “A , 4 Vekili Nazmi Topçuoğlu, bugün görülen yor. Bu görüş farkı, bugünkü buhran halliçin kkında da iki Vekili ayri Sörün kisast Eski Ticaret Vekili Libersl, İetçidir. Bu iki sistem dünyarm her tarafında çarpışır de devletçi görüş galebe çalmıştır. Bununla berabsı hün mütalesları üzerinde dürerâk bu meseleyi biraz dal İAŞE DURUMUMUZ HAKKINDA İKİ GÖRÜŞÜ darlığı M. ZEKERİYA SERTEL 6G. Rommel B. Hakeim'e Yükleniyor Hedef,Bu Müstahkem Mevkii Alarak Tobruk'a Sarkmaktır Almanlar, Mukabil Tedbir Olarak Alınan Esirleri Aç Bırakacak Kahire, 5 (A. A) — Ortaşark İngiliz umumi karargâhunın teb- liği: İngiliz ve Hintli kolları Bir. Hakeim'deki mevzilerimize tsar ruz eden düşman kuvvetlerine arkadan hücum etmişlerdir. Bu bölgede hava kuvvetleri miz de faaliyet sartetmişler, manın pike bombardıman to: relerini tahrip etmişler ve düş « man topluluklarına mitralyöz 2- teşi açmışlardır. Cephenin başka kesimlerinde verilecek haber yok tur, G. Rommel'in Tobruk'a yürüyeceği zannediliyor Londra 5 (A. A) — Salâhiyet li İngiliz mahfillerinin mütalaası şudur: Rommel, Tobruk üzerine yürü mek fikrinden vaz geçmemiştir Fakat Bir Hakeim mevkii mütte. fiklerin elinde durdukça Alman kıtalarının böyle bir harekete gi rişmiyecekleri aşikârdır, ir Hakelm çevresini müdafaa eden İngiliz kuvvetleri Alsas general Köning'in kumandasında ki Alman taarruzuna şimdiye ka dar muvaffakiyete mukavemet etmişlerdir. Rommel Bir Hakeim de muvaffak olursa Tobruğa doğ- ru bir hamleye teşebbüs edebilir Şiddetli muharebeler Londra, $ (A. A) — Londrada selâhiyelli bir kaynakta söylenti 477 Devamı Sa, 2 Sü, 6 Çalışan Kadın Yol Vergisi Ödeyecek Ankara, 5 (TAN) — Yoj vergisi kanununun esaslarını değiştiren yeni lâyiha hazırlanmaktadır. Bu İâiyihaya göre, yol vergisi, vatan daşların kazançları göz önünde tutularak bir ar arttırılmak. tadır. Ayrıca, dan da yol vergisi alınması hak- 7 kında hükümler bulunmaktadır. Japonların | Yeni İki Taarruzu Bir Kaç Denizaltı Madagaskar "daki Diego Suarez Deniz Üssüne Hücum Eti Pasifikte "Midway,, Adası Tayyarelerle Bombardıman Edildi Tokyo, 5 (A. A) — İmparator luk umumi karargâhı, Japon de niz altılarnın 31 mayısta Diyego Suvarez deniz üssüne hücüm ede cek Gucen Elyzabeth tipinde bir arhlı ile bir kruvazörü hasara uğrattıklarını bildirmektedir. Madagaskar'da iki Japon subayı öldürüldü Londra, 5 (A. A.) — Madagas kardan alinan bir habere göre Diego Suverez'in köylerinden bi. rinde iki yabancının bulunduğu- na dair verilen haber üzerine bu raya bir İngiliz mülrezesi gön » derilmiş ve çarpışma sonunda bu yabancıların ikisi de öldürülmüş tür. Üzerlerindeki kâğıtlardan ve elbiselerinden bunlarin Japon do| banınasına mensup İki subay ol- dukları anlaşılmığtır. Midway bombalandı Vaşington, 5 (A. A.) — Bahri ye nezareti, Japöü Lüyyuzc'uzinin dünkü perşembe günü Midway adasına taarruz ettiklerini bildir mektedir. Duteh Harböur'a akın Ottawa; 5 (A: A3 — Parlameni toda bir nutuk söyliyen müdafaa nazırı Ralstor, çarşamba ulksamı Duteh Harbour Amerikan - deniz üssüne üçüncü bir akın yap na dair bir haber aldığını söyle. miştir. Cenup batı Pasifikle Melbourne, “ 5 (A,A.) — Müttefik «gâhının tebliği: Tayyı DÜNYANIN EN YUKSEK SAATİ VACHERON CONSTANTIN Türkive mimessili Z. Saatman Sultanhamam Dr. Girmek Ç Türk hava kurumu kurultayına ait tayyare postasile gelen resimler: | — Kurultay azasından bir grup. 2 — Kurultay reisliğine seçilen Abdulhalik Renda, Refik Saydam Nutkunda “Kanatlı Bir Millet Haline Yolunday 3 — Başvekil toplantıdan çıkarken IZ 9, Dedi j Encümenler Dün Seçildi Bir Heyet, Kurultayın Tazimlerini Milli Şefimize Sunacak Ankara ,5 (TAN) — Türk hava kurumunun seki kurulta ay vilâyetlerden gelen delegelerin ve kalabalık bir davetli kitlesi nın iştirakile bugün saat 10 dü Halkevinde Başvekil Doktor Re. fik Saydamın bir nutku ile açıldı. Başvekil nutkunda demiştir ki: ORDUDA TERFİLER İki Maddesi Ankara, $ (TAN) — Ordu | zabitan heyetine mahsus ter- 3 fi kanununun munddej 10 we maddesinin değistirilmesi hak kandaki lâyiha E Meclisi 4 lantısında görüşülecektir. $ lakalı encümenlerden geçen bu İayihaya göre, maddenin aaa MN Devamı Sa. 2 Si. 6 al aaasanena aaaaaamersanaaamaasansasasan. it İleri hatlarda hazbeden Fin askerleri İngiltereye Hava Akını Sunderland Gemi Tezgâhları Ağır Şekilde Bombalandı Berlin, 5 (A. A) — “Tebliğ, İngilterenin doğu sahillerinde li- man tesisleri ve Sunderland ge - mi tezgâhları tahrip ve yangın bombalarile hücuma maruz bıra. kılmıştır. Dün İngiliz hava ordu- su, hava savaşları esnasında ve Alman uçaksavar 'topçusuhun &. teşile 10 uçak kaybetmiştir. Hücumun tafsilâu Berlin, 5 (A. A) — Alman or dusu başkıumandanlığı İngiltere. nin doğu kıyısında “kâin. Sunder- land'a Alman savaş uçaklârı tara fından yapılan taarruz hakkında aşağıdaki tafsilâtı da'veriyor: Alman uçakları bulutsuz havada gece yarısından birkaç sa at sonra hedefleri üzerinde gö - ir züktükleri vakit, türlü çapta u - 475” Devamı Sa, 2 Sü 5 al İki Okyanus Donanması Amerika Deniz Komis- yonu Reisine Göre 2 Yılda Tamamlanacak Vaşington, 5 (A. A.) — Ameri kan donanmasına iki milyon ton ilâve edecek olan 500 harp gemi sinin inşası için iki milyar yetmiş beş milyon sterlingi bulan bir kredinin kabul edildiğini bildirir ken Birleşik Amerika deniz ko - misyonu reisi Vinson Amerikanın “iki akyanus,, donanmasının bü- yük bir ihtimalle 24 ay sonra ta mamlanacağım söylemiştir. Yapı lâcak gemiler arasında tekriben 500 bin tonluk tayyare kemileri 500 bin tonluk ağır ve hafif krü. vazörler, 900:bin tonluk destro- yerler-ve 800 mayin ve karakol gemisi gibi küçük tonajda gemi vardır. Haber alındığna göre bu Subaylar Heyetine Mahsus Terfi Kanununun #eeeeseseseases! ei Değiştiriliyor yeni şekli synen şöyledir: “Umum subayların terle hak kazanmaları için her rüt- bede fiilen asgari bulunacak ları müddet aşağıda gösteril- miştir: (İşbu müddeteler harp te haskomutanlığın güsterece- Zi lüzum üzerine nısfına tenzil, dör Devamı Sa. 2 Sü. 4 Finlanda Harpten Usanmış! Hitlerin Mannerheim İle Görüşmesi Bazı Tefsirlere Yol. Açtı Bu Ziyaretin Hedefi Finleri Mihvere Daha Sıkı Bağlamakmış! Londra, 5 (A. A.) — Britano- vanın diplomatik muhabiri yazı. yor: “Hitlerin Finlandayı ani ziyaretine nasıl bir sebep gösteri lirse gösterilsin; hiç şüphesiz bu, mareşal Mannerheim'a yıl dönü- münü kutlamak için yapılmış de Bildir. Hitlerin refakatinde mare şal Keitelin bulunması, bu ziyare 18 verilmek istenen manaya tama mile aykırı gelen bir olaydır. Hat lâ Hitlerin, Finlandanın mesinden cndişelendiği de söyle- nebilir. Bu ihtimal, Finlandânm Rus kuvvetleri tarafından istilâsı tak dirinde Stokholm ( hükümetinin nasıl bir durum alacağı hakkında Fin hükümetinin geçenlerde sor duğu sual ile de aydınlanmış bu lunmaktadır. Kati olen bir haki kat varsa o da, Pinlandan:n harp ten bıkmış olduğudur.,, #p Devamı Sa, 2 Sü, 5 Millet Meclisinde Ankara 5 (A,A.) — Büyük Millet Meclisi bagün dekter o Mazhar Ger. men'in releliğinde yaptığı toplantıda, köy okullarmı ve enstitülerini teşki- Iâtlandırma kanan Iâyihasımın müza keresine devam, olunmuş ve 24 üncü maddesine kadar kabul odildikten son sene 99 harp gemisi hizmete gi recektir, ra pazsrtesi toplanmak üzere içlimas nihayet . verilmiştir. ; i Rİ b al arayan sym üye al Milli Şefin Hear m i . . İzmirlilere # : iltifatları Gww İzmir, 5 (TAN) — Bir müddet | rin çektikleri ıst evvel, bâzı temaslarda bulunmak |nündedir. üzere Ankaraya gitmiş olan b Vatan havasına hakim olmanin diye reisimiz Reşat Leblebicioğlu Devamı Sa, 2 bugün dönmüştür. Belediye reisimiz, İzmirli tazim ve bağlılıklarını aziz ? Şefe ürzettiğini, Şefin “mü sis ve memnun olarak İzmir! re selâm ve muhabbetlerinin ib- ını emir buyurduklarını söyle mişlerdir Reşat Leblebicioğlu, bundan sonra İzmire ait işler fiçin vaki olan temaslarında başta Başvekil! olmak üzere bütün Vekâletlerden | üstün bir alâka ve kolaylık gör | düğünü beyar etmiştir, Cümhurreisimizle yabancı devlet reisleri arasında « Arjantin mill | mı münasebetiyle o Reisi | İsmet İnönü ile Arjantin Cümk: si Roberto Orts gör Devamı Sa, 2 İ 4 Hava kurumu reixi Şükrü mai Nİ raporunu okurken ! | v | Vapur Köprüye Yak “ge üzel, ile “alımlı » farkı belirtmek “güzel, ne olduğunu bilmemiz lâzmgelir. Bir Estelik bilginin dediği gibi “kadına güzellikten he «n. Iadığını sorarsanız hemen kendini düşünür; bir erkek ise sevgilisini hatırlar, n aklına ge- aptığı heykeller ve resimlerdir; bir filozof © ez, şaşırır, kalır!,, Güzell höorige » nazari, bir tarifi yoktur; ancak tarih | ndan tarifler yapla- bilir. Zira her çağ kendine göre bir güzelliğe sahiptir. Onun için» dir ki bir devrin güzel bulduğuna ondan sonraki devirlerin daima güzel bakması mümkün değildir. Eğer bal a İşte asıl güzel ve sanat eseri odur. Sanat eseri yaşamak Için güzel olmalıdır, hem güzel, bem “ âlimli olursa daha alâ! Meselâ Süleymaniye csmii gibi... Hayatla ve sanatta alımlı oluşun tesiri, rolü, değeri çok yüksektir. Hep güzelin alımlı olmadığına bir misal önümüzde duruyor: Ayasöf- ya camiil Ayasalya camii bir mimarlık şaheseri imiş... Anliyo- Yum ki öyledir, ulu bir yapıdır, bütün bir tarihtir; hatta, belki de bir harikadır. Fakat bizim gibi sanatın derinliğine eremiyen- ler için — hele göze pek batan kabâ kaba, sıra sıra dış payanda» larile — haylı alımsızdır. İnsan o koca binanın önünde, denize | laşırken sem , arasındaki doğru bakan ve ilerliyen bir avlu, bir set, bir taraça olmadığına şiştiğ: gibi sonradan benimsemiyerek etrafına taktığımız birbi rine uymaz minârelerden de adeta sinirlenmektedir. Bir kil nin camle çevrilemiyeceğine ve Türk gibi dünyanın en zarafetli, en güzel camilerini yapmış bir millete Sainte Sophie'nin bile eami 4 diye sevdirilemiyeceğine en parlak örnek işte bu Ayasolyadiz. Ayasofyayı cami yapmak, Fatih zamanınm elbette ki bir icabi idi; fakat Süleymaniye ve Sultanahmet camileri gibi müslüman | ruhuna daha uygun, daha aydin ve mimari kıymeti de pek bü- yük Tanrı yapıları bütün saltanat ve heybetile, zarifliği ve göz Kamaştırıcılığı ile yükseldikten sonra ötekinin nihayet bır müze sayılmasından tabii ne olabilirdi? İ Bugün, vapur Köprüye yaklaşırken üç ulu yapıya bakarak İ böyle düşündüm ve dedim ki: "Ne mutlu dedelerimize ve | bize ki istanbul fethinin beş yüzüncü yılını kutl yakın & gühlerde Ayasofyanın karşısına sanat boş İ çıkmıyoruz; Beyazıt, Süleymaniye ve Sultanahmet camiler ile, bu çehri fethe gerçekten lâyık olduğumuzu cihana isbat edi. yoruz!,, i laa