25 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ZÎYA Büytik Türk Mütefekkiri Yeni çıkan kitablan: GÖKALP'm ALTIN IŞIK 50 Kr. KIZIL ELMA 75 n YENİ HAYAT 40 n İKBAL KİTABEVİ 19 uncuyılsayı: 6383 umh riyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmııharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu 24299 24290 D0N4UŞ0T Şaheserlerin Çeviren: H A 25 tabloyu ha' ım tercüme. ROĞLU kuruş. Pazartesi 25 Mayıs 1942 Hilmi vi i Çin ordusu sıkışmağa başladı Afilli Çin ordusile beraber Japonlara karsı harb eden Çjn komünist ordusuna mensub müfrezeler Ticaret Vekâletinin bir tebliği İngUterenin Hindistan Nazın M. Amery Kaldırılan primler 4 Denizaltıların faaliycti Şarkî Çin eyaletlerinde başlıyan Japon taarruzu inkişaf ediyor Birmanya yolu üzerindeki Yiwu şehri Japonlarm eline düştü auçuk ihtiyacının mühim kısmını, dünyanm diğer memleketleri gibi Hind Okyanusu memleketlerinden tedarik eden Amerikanın sun'î lâstik imali yolunda çalışmağa mecbur kalmış olduğunu niha>et vele\ki biraz şaşarak anlartf Çungking 24 (a.a.) Bugünkü Çin amma benzin istihlâklfrinin bu petrol tebliği, şimdi 100,000 kişi kadar takviye diyarında dahi tahdide tâbi tutulmasına alan Japonlarm dünkü cumartesi sakolay kolay akıl erdiremeyiz. Binnefis bahı Tungyuang Yiwu Pukiang İsşimalî Amerikada bol petrol istihsal tikametinde Chekiang'ın merkezı olan oMnduğu gifc bu büyuk Cumhuriyete Kinkwa'ya doğru şiddetli bir baskı yapkomşu bazı küçük ve orta Amerikan mağa başladıklarını bildirmektedir. Cumhuriyetleri de petrol istihsali itibaÇinliler ümidsizce mukavemet etmekrile zengindirler, ve bu petrollann heptedirler. si başta Birleşik De\letler olarakKinkwa ve diğer sivil merkezlere dejalnız Demokrasilerin emrine amadedir vamlı olarak taarruz eden uçaklar taHal bojle iken Amerika niçin petrol ve rafından himaye görmelerine rağmen müştaklarını tahdid eden bir sıkıntı haAvustralya ordusu kumandanlanndan Japon kuvvetleri ileri hareketlerini çok yatına katlanmak zorunda kalıyor? pahalı ödemektedirler. General Blawy Bu sııalin cevabı şudur: Çünkü petChekiang Kiangsi demiryolu üzerol nakleden sarnıçlı gemilerden bir kısrinde bulunan Yiwu şehri cuma gunü mı Mihver denizaltıları tarafından badüşman eline düşmüştür. Düşman 20 tırılnıış ve diğer naklije gemileri aramavıstanberi Shan eyaletleri cenubunsında sarnıçlı vasıtalan en yağlı av teda bazı terakkiler kaydetmiştir. lâkki eden bu dcnizaltı silâhlarının tehMerkezî Çinde Hankow batlsında, 1000 likeli faalijeti neticcsinde bu yoldaki kadar Japon askeri cuma günü Yangtse Amerikan kajıbları tevali etmek hasenehri üzerinde Chiangohakao'y* taarbile Amerika gerek kendi memlekeruz etmişlerse de, Çinliler düşman İleri tindeki, gerek komşularındaki petrolu hareketlerini durdurmuşlardır. suradan şuraya nakletmekte gittikçe büFukien eyaletinde Japon harb gemileyüyen zorluklara uğramıstır. Buyuk ri, sahil boyunca müteaddid adalara amikjasta petrol ve benzin ancak sarnıçlı kınlar yapmışlardır. Min ırmağı ağzı gemilerle naklolunur, jahud Piplajn açığmda Şuansking adasındaki Çin denilen dcmir borulardan akıtılır. Pip(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) laynların petrol sevkindcki vazifcleri çok mühim olmakla beraber «ihayet mahduddur. Demir borularla petrol nihayet bir kaç yiız veya bir kaç bin kilometrelik iki nokta arasında akıtılabilir. Bu yollardaki petrol ve müştaklarıNevyork 24 (a.a.) Yabancı bir radnı münteha noktalanndan başka taraflara gotürnıek ve memleket dahiline yo tarafından yayılan ve Avustralya İzlandaya çıkarıldığına dağıtmak için gene denizde ve karada kuvvetlerinin ifliyen diğer vasıtalara ihtijac vardır. daır olan haberleri teyid eder mahiyette Bu vasıtaların en ehemmijetlileri ise burada hiç bir malumat yokıur. Maabir defasında on, on beş bin, hatta daha mafıh, Avustralya kraliyet hava kuvvetfazla miktarda petrolu kaldıran sarnıçlı lerınden bir kısmının bır müddettenberi (Arkası sahife 2 sütun 2 de) gemilerdir. Denizaltılann faali>et ve savletlerile bu sarnıçlı gemilerden bir çoğu batırılınca petrol dijarı olan Amerika dahi kendi âlenıinde benzini tahdid etmek zorunda kalnııştır. Uzakşarktaki hezimetlerin asıl sebebi Amery'nin dikkate lâyık bir nutku «Bütün plânlar İngiliz donanmasının sulhu tekeffül ettiği faraziyesine göre kurulmuştu» "Hadiseler bu faraziyeyiyalan çıkarmıştır,, Serbest dövizle yapılan mübadeleye aid primler 25 mayısta kalktı, diğerleri de yeni bir şekle bağlandı Ankara 24 (a.a.) Ticaret Vekâletinden: ı Ticar! mübadelelerde ithalâttan prba alınarak ihracata prim verilmesi yolundaki tatbikatın dünya harbinden doğan bugünkü iktısadî şartlara uydıırulması lüzumlu görülerek aşağıdaki karar alınmıştır: 1 Serbest dövizle yapılan ticar) mübadele, hlrmet ve muamelelere Takas Limited şirketi tarafından tatbik olunan primler, mahdud tasfiye mu« amelelerine inhisar etmekte olan ahdl takaslara gene Takas Limitedce tatbifc edilen primler aşağıda yazılı şekiller dairesinde kaldırılmışür. 2 A Drracattan, ticarî hizmet v» muamelelerden mütevellid serbest dövizlere Takas Limited şirketince prim tediyesine 25 mayıs 1942 tarihinden itibaren nihayet verilecektir. Ancak mükteseb hakların muhafazası maksadile bahis mevzuu serbest dövizlere, ihracat için alınmış «lup 25 mayıs 1942 tarihinde meriyette bulunan ihracat lisanslarma müsteniden ve yalnız meriyet müddeti içinde yapüacak ihracata mutad prim verilecektir. Keza ihracı memnu olmıyan madde(Arkası sahife 2 süron 1 de) Civannda şiddetli muharebeler devam eden Harkof şehrinden bir manzara Alman h<§m fSoyyet harp U'/A Avustralya kuvvetleri İzlanda'da Sidneyde, devlet şeHerini öldürmek istiyen bir şebeke meydana çıkarıldı Kırkpınar gttreşleri dün sona erdi Denizlerin altında \e üstünde. karalarda ve havalarda tamamen makincleşen modern harbin muharrik kııvveti petrol olduğu düsünülürse diğer ticarct gemileri arasında bilhassa sarnıçlı gemilere saldıran Mihver denizaltılarının şi gun ara ile duşen bu bol ve sürekli yagmalî Amerikaya karsı muharebede en murların' mezruat üzerındeki tesiri ancanalacak noktaja hücum etmiş ve et latılamıyacak derecede büyüktür. mekte oldııklan kolaylıkla ve biıtün *î» "V * ehemmijctile anlasılır. Bu deni/allı faOrhaneli (Hususî) Beklenmekte aliyetine kar<ı AngloSaksonların ve olan yağmur; üç gündenberi ynğmakbilhassa Amerikanın bulduğu çarelerin tadır. Bursanın bir çiftçi bölşesi olaen ehemmiyetlisi batınlanların yerlerine rak tanınan Orhaneli, Adırnas ve Gökkonacak yeni gemiler yapmaktır, ve çedag halkı bu bereketli yağmurdan Amerika bu ise dörtelle sarılmış bulun çok memnun kalmışlardır. Bilhassa samaktadır. Amerika haberleri jeni gemi rarmağa yüz tutan bu^'day, arpa ve yapılarınin nerede ise günde bir gemi çavdar bitkisi ile havanın kurak gitmeçıkarmak derecesine gotürüleceğini \e sıle geç kalınan yerler için susam ve pek az zaman fasılalarile bu miktarın nohud ekimine çok elverişli bir toprak günde iki ve hatta üç gemiye çıkarılaca tavı meydana getirmiştir. Köylümüz ğını temin ediyorlar. Buna mukabil tarafından geniş mikyasta buğday, çavMihver tarafı da batırıcı denizaltı si dar, patates, mısır ekilmi? bulunduğunlâhlarını alabildiğine çoğaltmak ve git dan bu seneki mahsulün geçen sene Tekirdağlı gene baş Trakyaya çok faydalı pehlivan oldu, fakat badetna bu müsabayağmur düştü Edırne 24 (Hususî muhabirünizden) kalara girmiyeceğini Edirne ve Trakyanın oir çok yerlerine söyledi bugun de bereketlı yağmurlar yağdı. Beş Londra 24 (a.a.) Hindistan Nazın Amery, bugün Britanya İmparatorluğu millî bayramı münasebetile bütün imparatorluğa hitaben radyoda soyledıği bir nutukta ezcümle HongKong, Sinapur ve Malezyadan bahsederek demiştir ki: « Bu güzel foprtdclan bir müddet için kaybetmiş olmamız ve bu toprakarın harabiye uğrayıp kolelıŞe düşmüş bulunmaları ne ahalisinin sadakatsiziğinden, ne de idarecılerimizin salâhıet veya anlayış noksanmdandır. Bunun sebebi plânlarımızı Ingiliz donanmasının sulhu tekeffül ettiği faraziyesi üzerine kurmuş olmamız ve bu faraziyenin hâdiseler tarafından yalana çıkarılmış bulunmasıdır. Ayni şey Birmanya için de variddir. Birmanyadaki Moskova 24 (a.a.) Sov'yet geceyanBerlin 24 (a.a.) Alman orduları devlet memurlan vazifelerini yaptılar. başkumandanhğmın tebliği: sı tebliği: Ve halkın büyük ekseriyeti İngiltereDün Harkof cenub çevresinde yapıl23 mayısta Harkof istikametinde meve sadık kaldı. Fakat istilâ karşısmda dığı bildirilen karşılık taarruzlar saye zilerini sağlamakta olan kıt'ajarımız acze düştü. Cripss, Hindistanın müs sinde öneml; Sovyet kuvvetleri artık düşmanın piyade ve tank mukabil hü:akbel hürriyetı hususundaki maksad amamile sanlmış bulunmaktadır. Ken cumlannı püskürtmüşler ve bazı kesimarımızın hiç şüphe götürmez samimi dilerini saran çemberi kırmak maksa lerde taarruz savaşları yapmışlardır. ^etini ispat için Hindistana gitti. Tek dile içeriden ve sarılan kuvvetleri kurİzyum Banenkovo istikametinde şidifimizin reddedilmiş olması Hindista tarmak için dışarıdan yapılan düşman detli savaşlar olmuş, kıfalarımız düşnın Büyük Britanya İmparatorluğunu teeşbbüsleri neticesiz kalmıştır. manın mukabil taarruzlarını püskürt:eşkil eden milletler bir!i*i içinde hür İlmen gölünün cenub doğu çevresin müş ve düşmana karşı hareketler yapve müsavi bir uzuv sıfatils şerefli mevmıştır. üini alması hususundaki azmimizi a de dünkü düşman taarruzlarınm hepsi Kıfalarımız, Sovyet başkumandanakamete uğramıstır. sltmaz.» Doğu cephesi gerisinde Macar kıt'a hğmın emrile Kerç yanmadasından çearı kuvvetle silâhlanmış bir bolşevik klimişlerdir. Kıfaların teçhizatı tahliye (Arkası sahife 3 sütun 3 te) etesini, günlerce süren bir çarpışmadan sonra tahrib etmişler ve bir çok harb malzemesi ele geçirmişlerdir. AVTCI alaylarından birmde tabur komutanı olan Yüzbaşı Graeve Kerç yarımadasındaki çarpışmalarda bilhasfa cesaretle temayüz etmiştir. H a r k o f ta Kıfalarımız çevrilen Rus Kerç'ten kuvvetleri çekildiler Muhasara çemberini Tahliye. tam bir yarmak için beyhude intizam icinde yere uğraşıyorlar yapıldı Macar kıl'aları da kuvLondra, Almanların Rostof vetli bir Rus çefesini istikametinde de laarruza geçtiklerini bildiriyor imha ettiler MEKSİKADA GALEYAN Medis, içtimaa davet edildi • Mîtinglerde toplanan yüz binlerce kişi, Mihvere harb açılmasım istiyor Meksiko 24 (a.a.) Bir denizaltı gemisi tarafından öldürülen denizcilerin cenaze merasiminde hazır bulunmak üzere Meksikoda muazzam bir halk kütlesi toplanmış ve bağırarak Mihvere karşı harb ilân edilmesini istemişlerdir. Meksika işçileri federasyonu tarafından tertıb edilen bu gösteride 100 000 den fazla ınsan hazır bulunmuştur. (Arkası sahife 3 sütnn 5 te) I AFRİKADA Hava faaliyeti yeniden arttı Armanlara göre Mavi tümen tspanyaya döndü Madrid 24 (a.a.) D. N. B.: Doğu cephesinde kış savaşlanna iştirak eden İspanyol Mavi tümeni gönüllülerinden 1300 kişi, iki hususî trenle bugün İspanyol Fransız hududuna gelmişlerdir. İspanyol, Alman ve İtalyan renklerile donanan iki tren, bundan sonra İrun ve Hendaye arasmdaki beynel(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Kahire 24 (a.a.) İngiliz tebliği: Keşif kollan arasında müsademeler devam etmiştir. Berlin 24 (a.a.) Alman tebliği: Şimali Afrikada Ingüiz otomobil topluluklan Elmekili cenub doğusunda Türkiye Başpehlivanı Tekirdaglı Hüseyin topçu ateşi altma alınmıştır. Alman (Arkası sahife 3 sütnn 4 te) Edirne 24 (Hususî muhabirimizden) Üç gün evvel başlıyan Kırkpınar güreşleri her dakika artan bir heyecanla bu gün de devam etmiş ve saat 17 buçukta sona ermiştir. Bu munasebetle Sarayiçi güreş sahasında TJmumî Müfettiş vekili, Vali, Trakya ve İstanbul Parti müfettişlerile kadın, erkek bmlerce seyirci hazar bulunmuşlardır. Güreşler bilhassa öğleden sonra o kadar heyecanh bir safhaya girmiştir ki, Tekirdağlı ile Hayati güreşırken yağan şiddetli yağmura rağmen bir telj seyirci yerinden kıpırdamamış ve güreşler yağmur altında da devam etmiştır. Neticede tekrar birinci sayılan Tekirdağlı, sekiz senedenberi başpehlivan olduğu Kırkpmar güreşlerine bundan sonra girmiyeceğini, büyük varlık gösteren Hayatinin başpehlivanlığa lâyık olduğunu söylemiştir. (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Emekli harb malullerinin kongresi Dünkü toplantıda yeni idare heyeti seçildi ve bütün emeklilerin cemiyete aza olması temennisi ortaya atıldı Emekli Harb Malulleri Cemiyeti senelik kongresi dün öğleden sonra Veznecilerde cemiyet merkez binaslnda akdedilmiştir. Bu seneki kongrede, olen cemiyet mensublarınm refikaları da hszır bulunmuştur. Kongre riyasetine emekli albay Nihad, azalıklara emekli yarbay Azmi, emekli binbaşı Ziya, Dr. yüzbaşı Mehmed ve Sadeddin seçildikten sonra senelik faaliyet raporu okunmuştur. Bu rapora göre 298 azaya 685 liralık para yardımı vapılmış, emeklilerin çocuklarına kitab verilmiş, cemiyet azalarından ölenlerin cenazesi kaldlrılmış, hususi mekteblerde okuyan cemiyet mensublannın çocuklarına yüzde kırka kadar tenzilât yaptırılmış, maaşa bağlanma işinde birçok azalara kolayhklar gösterilmiştir. YUNUS NADİ (Arkası sahlfe 3 sütun 4 te) lere nazaran bir kaç misli olacağı tahmin edilmektedir. Ankarada yapılan futbol müsabakaları Bsşiktaş Trabzonu 40, de İzntiri 5 1 mağlub ettiler ^ Rusyaya malzeme sevkiyati j Ulker < Fırtınası İlk maçta karşılaşan Aııkara Harbiyegücü ve Trabzon takımlan bir arada (Yazısı 3 iincü sahifemizdedir') Rapor, ekseriyetle kabul olunmuş, eski Emniyet Müdürü emekli yarbay Şerif söz alarak ezcümle şunları söylemiştir: « İstanbulda oturan emeklilerin sayısı binlercedir. Böyle olduğu halde cemiyete kaydedilmemeleri çok yanlıştlr. Orduda ruhan blrleşmiş olan bizleria bu İçtimaî sahada da birleşmemiz çok yerinde olacaktır.» Yarbay Şerıf, şimdiye kadar cemivete kaydolmamış arkadaşlarm da bir an evvel kaydolmalarını temenni ederek sözlerini bitirmiştir. Amerika ve İngiltereden. Şimal Buz denizi üzerinden gylaımda alınmış olan resımlerimiz, bu denizlerde, buzkıranBundan sonra senelik bilânço ve bütçe Murmansk'a yapılan malzeme nakliyatuım kıştan ve buz ların açtıkları bir nevi şoseye benzer. yollardan İlerliyen okunmuş, seçilen murakjblar tarafmdan lardan başka Alman deniz hava kuvvetleri tarafından her tarafı buz tutmus Ingiliz harb gemilerile şılepleri gös tetkik edilerek muvafık görülmüş ve da zorluklara uğratılpıakta olduğu muhakkaktır. Kışın son termektedir. CArkası sahife 2 sütun 1 de)