25 Mayıs 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

FAAN EVİ y #İSTANBUL: Ankara caddesi No, 102 TELGRAF: TAN, İSTANBUL TYTELEFON: 24310, 24318, 24319 SEKİZİNCİ YIL — No. 2430 ——— gaa ursasu TAN GUNLÜK SIYASI HALK GAZETESİ icaret Vekaletinin Yeni Bir Kararı Takas Limited Şirketi Tarafından Tatbik Edilmekte Olan. İthalât ve| İhracat Primleri Kaldırıldı Lordlar Kamarasında Geçen Sözler.. İngiltere hükümetinin ileri sürdü- ğü mütalâalardan anlıyoruz ki, bu harp bittikten sonra, dünya, bil- hassa silâhlar ve silâh endüstrisi bakımtndan gayet esash bir kon - trole tâbi tutulacaktır. O şekilde *ki, bir daha, herhangi bir devlet, dkısmen açıkça, kısmen de gizlice «ilâhlanarak ve bu hususta hattâ dbhir iktisadı ve mali iflâsın hudut- JTarma kadar bile gitmekten çe- Kkinmiyerek, kendi doğru sandığı, doğru bildiği ve doğru ilân ettiği şeylerin gerçekleşmesine, zor kule danmak suretiyle, kalkışamtyacak- tır. Burhan BELGE W eçen perşembe günü, Lord lar Kamarasında, Alman- yaya dair bazı kayda değer söz- ler söylenmiştir. Bu sözlerle, hü. kümet, Almanyaya, harpten son- tra yapılacak muameleyi tasrih etmiştir. Tabii, İngiltere hükü- meti, bu husustaki mütalealarını bildirirken, Almanyanıti harpten mağlüp, müttefiklerin de . . galip çıkacaklarını farzederek konuş- muştur. İngiltere —hükümetinin ileri sürdüğü mütalealardan anlryo . ruz ki, bu harp bittikten sonra, dünya, bilhassa silâhlar ve silâh endüstrisi bakımından gayet e. saslı bir kontrole tâbi tutulacak- tır. O şekilde ki, bir daha, her hangi bir devlet, kısmen açıkça kısmen de gizlice silâhlanarak ve bu hususta hattâ bir iktisadi «ve mali iflâsın hudutlarına ka- dar bile gitmekten çekinmiye- rek, kendi doğru sandığı, doğ. ru bildiği ve doğru ilân ettiği şeylerin gerçekleşmesine, zor kullanmak suretiyle, kalkışamı- yacaktır. Böyle bir kontrolün nasıl ya. pılabileceği hususunda, küçük bir ima bile yapılmamıştır. Yal- nız, bu harpten sonraki silâhla.n- ma kontrolünün “Atlantik yasa. sı,, nda (1) karar altına alındığı ve İngiltere hükümetinin bu ya- saya sonuna kadar bağlı kalaca- Bt bildirilmiştir, — ... sala Almanya hakkında, ayni Lord. Kamarası müzakerelerinde söylenen bir diğer söz de, Al - manyaya, eğer harpten sonra dürüst hareket ettiğini isbat e- derse, iktisadi bakımdan müsavi bir muamele yapılacağıdır. Yâni, dünya ham madde kaynakların. dan, diğer milletler gibi, ser - pestçe faydalanabileceğidir. * Bu iki birbirini tamamlıyan sözlerden anlıryoruz ki, müttefik- ler, daha doğrusu bunların im. zalamış bulundukları “Atlantik yasası,, hükümleri, harpten son- ra gelecek barışın ilk devresini muayyen bazı esaslara bağlan - maktadır. Bu esaslar şimdilik pek malüm olmadığına göre, bunları tahmin etmeğe kalkışmak dahi, henüz mevsimsizdir. Zaten, bunların her hangi bir ehemmiyeti olma. Bı için, önce, müeyyidelerinin gerçekleşmesi, yâni, zaferin iyi- den iyiye müttefiklere gülmeğe başlaması lâzımdır. 'Bu böyle olmakla beraber, Lordlar Kamarasında bu gibi ba- "rıcaret Vekili Mümtaz Ökmen -Hindistan Nazırının - Beyanatı Uzak Şarktaki Mağlübiyetlerin Tek Sebebi Şu: "Plânımız Donanmanın Sulhü Tekeffül Ettiği Esasına Dayanıyordu,,; ı —— l "Bunda Yanıldığımızı Hâdiseler Gösterdi,, Londra 24 (A.A.) — Hindistan Nazırt Amery, bugün Britanya İmparatorluğu milli bayramı mü nasebetiyle bütün İmparatorlu- ğa hitaben radyoda söylediği bir nutukta ezcümle Hongkong, Sin gapur ve Malezyadan bahsederek demiştir ki: “Bu güzel toprakları bir müd- det için kaybetmiş olmamız ve bu toprakların harabiye uğrayıp köleliğe düşmüş bulunmaları ne ahalisinin sadakatsizliğinden ne de idarecilerimizin salâhiyet ve- ya anlayış noksanındandır. Bu - nun sebebi, plânlarımızı İngiliz donanmasının sulhü tekeffül et- tiği faraziyesi üzerine kurmuş ol- Mamız ve bu faraziyenin hâdise- ler tarafından yalana çıkarılmış bulunmasıdır. “Ayni şey Birmanya için de varit. tir, Birmanyadaki —devlet memurları vazifelerini yaptılar, Ve halkın büyük AZE Devamı Sa, 2. Sü. 5 Avustralyada Suikastçi Bir Şebeke Meydana Çıkarıldı Sidney, 24 (A.A.) — Polis tarafm- dan yapılan bir araştırma icesind Serbest Dövizle Yapılan Ticari Mübageleler — Eskiden Olduğu Gibi Devam Edecektir Ankara, 24 (TAN) — Ticaret Vekâleti, ithalât ve ihracat prim lerinden bazılarının kaldırıldığı- na dair bugün bir tebliğ neşret. miştir. Bu tebliğle alâkalı olarak öğrendiğimize göre, ilga edilen Primler, İsviçre frangı, İsveç kurunu, dolar gibi serbest döviz- lerle yapılan ithalât ve ihracata takas limited şirketi tarafından tatbik edilen primlerdir. Bir de Merkez Bankası tarafından İngi- li zliralarına tatbik edilen prim- ler vardır ki, bunların bugün i- lân edilen Ticaret Vekâletinin kararı mevzuuna dahil olmadık- ları anlaşılmaktadır. Kaldırılan primler ihracatta yüzde 40, ithalâtta yüzde 48, A. merika ile ticarette ise ihracatta yüzde 25, ithalâtta yüzde 38 dir. İhracata verilen primler ithalât- tan alınmak suretivle temin ödi- liyordu. Bunım neticesi 100 ku. ruşluk mal ithal eden bir kimse 48 kuruşluk prim ödemekte idi, A7 Devamı Sa. 2. Sü. 1 Birmanyadaki Çin kuvvetlerinin Yeni Delhiye geldiği bildirilen Amerikalı komutanı General Stilwel b Doğu Çinde Büyük Bir Japon Taarruzu —— 100 Bin Kişilik Takviye Alan Japon Ordusu Çekiang'da İlerliyor Çinliler Ümitsizce Mukavemet Ediyor Çungking 24 (A.A.) — Büugün- kü Çin tebliği, şimdi 100,000 ki- şi kadar takviye alan Japonların dünkü cumartesi sabahı Tung- yuang - Yiwu - Pukiang istika. metinde Çekiang'ın merkezi olan Kinkwa'ya doğru siddetli hir bas ki yapmağa başladıklar'nı hildir- mektedir. Çinliler ümitsizce mu- kavemet etmektedirler. (Çek'ang eyaleti, Çini ndoğu sahilindedir.) Age Devamı Sa, 2. Sü. ? Tekirdağlı Baş Pehlivan Oldu Futbol Şampiyonasında : Beşiktaş Trâbzonu, Harbiye Göztepeyi Yendi - Şampiyonluk İçin Beşiktaş Bugün Harbiye Edirne, 24 (TAN) — Kırkpı. nar güreşlerine bugün de devam edilmiş ve yağan yağmura rağ - men parlak bir şekilde tamam - lanmıştır. “Umumi müfettişlik, vilâyet ıparti erkânı ve misafir. lerle Saraymeydanını dolduran binlerce halk baştan sonuna ka- . dar güreşleri büyük bir alâka ile takip etmişlerdir. Hayati Tekirdağlı ile 90 daki- ga süren çetin bir güreşten son. ra pes demiş Ve sekiz yıldır baş- * pehlivanlığı muhafaza eden Te- kirdağlı Hüseyin İbrahimle kar. şılaştıktan sonra yine başpehlivan olmuştur. Beden terbiyesi direk- törü Ekrem tarihi Kırkpınar gü- reşlerinin sona ermesi münase- betiyle.kısa bir hitabede buluna- rak'hükümet ve parti erkânının gösterdiği alâkaya teşekkür et. miş ve halkın bu eski Türk spo- runa olan rağbetini de şükranla kaydetmiştir. Derece alan pehli- vanlara partinin hazırladığı ku. pa ve saatler parti müfettişi Ra- gıp tarafindan verilmiştir. Baş- pehlivan Tekirdağlı halkın sevgi tezahürleri arasında uğurlanmığ tır. AÂZ7” Devamı Sa.; 2. Sü. 6 bazı vesikalar ele geçirilmiştir. vesikalara göre, Bu Avustralya devlet bazıları öldürülecek ve hislerin hera de şu geçme si her halde sebepsiz olmamak lâ- Ağ> Devamı Sa. 2. Sü. 3 (1) Amerika Cümhurreisi Roose- velt ile İngiltere Başvekili Churchill fn Atlantik görüşmelerinde karar al- fma alınmış yasa ki, diğer müttefik Gevletler buna iltihaka davet olun - Mmüştur, , ĞŞ memleketin hayati noktalarında bal- talama hareketlerine teşebbüs edile- cekti, Askeri makamlar sözde “her şeyden evvel Avustralya,, adınt ta- sıyan bir cemiyete mensup 19 erkek- le bir kadmı tevkif etmiştir. Yine bu vesikalardan anlaşıldığına göre, Be- şinci Kol mensupları Japonya, Avus- tralyayı istilâya teşebbüs ettiği tak- dirde, düşman kuvvetlerine yardımda Yunanistana Un Sevkediliyor Kahire, 24 (A.A,) — Sturborg L simli bir İsveç gemisi 1915 ton unla Cumartesi sabahr - Hayfadan Pireye hareket etmiştir. Bu unlar Yunan hal- kının yardımıma gitmektedir. Dağıt- ma, parasız ve ihtiyaçlara göre yapı- lacaktır. Beynelmilel - Kızılhaçın mu- bulunmayı tasarlıyorlardı rahhasları tevziatı- kontrol edecekler- dir, * İle Karşılaşıyor. 'a Çocuğunuzu Mektebe Gönderirken Bir de ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Alınız, Çünkü bu Ansiklopedi ona mektep klitabı kadar ve belki ondan daha ziyade lAzımdır. Fiyatı Yedi Liradır. ve d a 'TAN Yeni Bütçe Mecliste î Bugün Gör Encümenin Kabul Ett -Son İlâve üşülecek iği Miktar İle 394,316,918 Liradır Büyük Millet Meeclisi, 1942 mali yılı umumi müvazene ka- nunu projesinin müzakeresine bugün başlıyacaktır. Bütçe encü meni, hükümet projesi üzerinde ki tetkiklerini bitirmiş ve hazır- ladığı mazbata ile meclis umumi heyetine sevketmiştir. Hükümet Meclise 384,035,101 liralık bir masraf bütçesi vermiş tir. Bu miktar geçen seneye na- zaran 73,294,705 lira fazladır. Bu fazlalığın yüzde 66, 6 sı hayat pahalılığına karşı memurlara ya pılan zamlarla bazı hususi idare- ler bütçelerine yapılan yardımı karşılamak için muhtelif fasılla- ra yapılan ilâvelerden ileri gel- mektedir. Artışın yüzde 13,22 si inşaat ve nafia hizmetleriyle köy enstitülerine ve diğer bazı mües seselere verilen tahsisata, yüzde 7,86 sı tasarruf bonoları faiz ve masraflariyle İrak demiryolu faiz | ve taksiti, yüzde 8,69 u bazı kad- ro farkları, yüzde 2,47 si de muh teli fteşekküllere yaprlan yardım lar dolayisiyledir. Hükümet son- radan bu masrafa 7 milyon lira- lık bir ilâve yapmıştır. Encümen ce kahul edilen masraf bütcesi 394,316 918 liradır. YKSA Sarıyerde Bir İnfilâk Oldu İki Çocuk Öldü, Üç Kişi de « Hafifçe Yaralandı Dün sabah Sariyerde Kısır - kaya köyünde bir infilâk hâdise. si olmuş, iki çocuk ölmüş ve üç kişi yaralanmıştır. D Vaka şudur: Kısırkaya köyünden 8 yasın - da Nihat, kardeşi 7 yaşında Meh met ve komşu çocuğu 9 yaşında Orhan dün sabah deniz kenarm- da denize taş atarak oynarlarken kumların üstünde toparlak bir cisim bulmuşlardır. Çocuklar bu nunla bir müddet oynamış!lar ve sonra hep hirlikte köye dönerek ba cismi ateşin üzerine koymuş. lardır. Az sonra şiddetli bir infi- lâk vuku bulmuş ve üç çocukla odada bulunan babaları Mustafa * Kuvvetleri S t Cephe gerisinde faaliyet göst ALMAN:TEBLiĞi İllR SOVYET TEBLİĞi İ Harkof'un Kerç Harbi Cenubunda Sona_Erdi Mühim Rus ESovyeî Kıialqı:ı - İntizamla n Sovyet çet bir grup Çevrilmiştir Rostof'a Doğru Yeni Bir Alıran Taarruzunun Başladığı Söyleniyor — Mosköva 24 (A.A.) — Sovyet Çenberi Kırmak İçin Yapılan Teşebbüsler Bir Netice Vermedi Berlin 24 (A.A.) — Alman or- duları başkomutanlığının tebliği: Dün Harkof cenup çevresinde yapıldığ ıbildirilen karşılık taar- ruzlar sayesinde önemli Sovyet kuvvetleri artık tamamiyle sarıl- mış bulunmaktadır. Kendilerini saran çemberi kırmak maksadiy- le içeriden ve sarılan kuvvetleri kurtarmak için dışarıdan yapılan düşman teşebbüsleri neticesiz kalmıştrı. İlmen gölünün cenup doğu çevresinde dünkü düşman taar- ruzlarının hepsi akamete uğra - mıştır, AF&? Devamı Sa. 2. Sü. 5 ni sağlamakta olan kıtalarımız düşmanın piyade ve tank müka- — bli hücumlarını püskürtmüşler ve bazı kesimlerde taarruz sa. — vaşları yapmışlardır. . larımız düşmanın mukabil taar- — ruzlarını püskürtmüş ve düşma. — na karşı hareketler yapmıştır. j Kıtalarımız, Sovyet başkuman danlığının -emriyle Kerç yarım a- dasından çekilmişlerdir. Kıtala « A53 Devamı.Sa. 2. Sü. 4 A7 Devamı Sa, 2. Sü. T : Geçen seneki Kirkpinar güreşleri nde başa güreşen pehlivanlarımız BUGÜN N TAN'DA YAZAN: Françis de Croisset ye ederiz, Hinci Diyarında Karıs Karış.. indistan, bugünkü harbin en mühim ve en meraklı me- selelerinden biridir. Hindistanın icyüzünü öğrenmek için, okuyucularımıza yeni tefrikamızı takip etmelerini tavsi- Üçüncü Sayfamızı Çeviriniz. /'ULUNA Mırıntılar, Kırıntılar Karşısında Eski harplerdeki insan kayıbının azlığına REFİK bakınca yenileriyle kıyas ederek - lığa düşmemek elde değil. Meselâ çoçukl: Z- HAL'D da aylarca gazete sayfalarını doldurup bizi deh- K ARAY şet içinde bırakan Transval muharebelerinde iki 4 taraf sadece 9,800 ölü vermiştir. 1870 Fransa « Prusya harbinin karşılıklı kayıbı 180 bin kişidir. Halbuki birinci cihan harbi, yalnız küçük Sırbistana hemen he- men iki misli, yâni 330 bin askere mal olmuştur. Fransız ihtilâli ve Napoleon-azgınlıkları yirmi üç senede Avrupadan ancak iki milyon adam eksiltmiştir. Umumi harpte ise Almanya ile Avusturyanın zayiatı dört yılda üç milyonu bulmuştu. Harbe giren milletlerin topyekün kayıbı on bir milyona yakındır! Kırım harbi, eski savaşların en felâketlisidir: 785 bin ölü ile sona ermiştir. Acaba Rus - Japon harbinin bilânçosu nedir? Milyonlar mı? Ne gezer? Topu topu 160 bin kişi! Büyük harpte en ucuz kurtülan iki devlet beşer bin kişi ile Portekiz ve Yu- nenistandır. Bu sonuncu devlet Anadolu sergüzeştine atıilma- saydı cihan harbinden âdeta pirüpâk kurtulmuş olacaktı. Bi- — rinçi dünya felâketi sırasında yuvarlak hesap 60 bin ölü vere- — rek buyruk kesilen Amerika şimdi, her halde bu kadarcıkla kurtulamıyacak. Rusyanın ise geçen harpteki gibi iki milyonla işin içinden sıyrılamıyacağı şüphesizdir. Bu istatistikleri niçin veriyorum? Ne olsa nihayet bir yıl- dan önce harbin biteceğine inandığım şu sıralarda hem ateşe uğak kalmak, hem ordu ve politika kudretine dayanarak şerefi- ni ve durumunu korumuş olmak, hem de gittikçe soluğu tüke- ten devletlerin karşısına icap ederse dinç ve hazır çıkabilmek fırsatını: bize veren temkinli politikamızı övmek, buna hamdü- senâ etmek için! Şimdiye kadar nelerden ne hesaplı kurtul- duğumuzu göz önüne getirince bazı iktisadi aksaklıkları dile do- layarak tepesinde düşman uçakları dolaşmıyan huzurlu bir mu- mitte mırıntı kırıntı etmek nankörlükten başka bir şey değil- — dir. İnsafla, iz'anla tenkitler yapmak.- için hiç de sebep yok- » tur, demiyorum. Fakat talihimizin parlaklığına bakıp sevinçle — — birbirimizi kucaklamak için elimizdeki kozlar daha sağlam ve — daha çoktur j gece yarısı tebliği: 23 mayısta — | Harkof istikametinde mevzile'ri- — Barvenkovo istikametin — de şiddetli savaşlar olmuş, kıta- —