6 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Şampiyon Spor ve at yanşlan mecmuası Ankaradaki at kosulanna istiraktnizi temin edecektir. Adies: Ankara cad. Cağaloğlu yokuşu No. 43. Cuma günü çıkıyor: 10 ' lö IdCl " umhuriyet . COCyı İSTANBUL CAĞALOĞLU • Telgraf ve mektub adresi: Cumhurivet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başrmıharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 9 MAYIS Yeni Cumartesi frününü unutmayımz! Baştanbaşa renkli sahif*yjWpre birçok güzelliklerle dolu olarak^onümüzdeki CUMARTESİ günü \Hind Ohyanusunda Madagaskartn duruntu ) Madagaskar adasına taarruz ettiler Curier körfezine çıkan kıt'alar ntukavemetle karşılaşfılar Londra 5 (a.a) Amirallık dairesile Harbiye Nazırlığının pazartesi sabahı neşrettiği bir tebliğde demhyor kı: «Müttefik milletler Madagaskardak; DiegoSuarez Fransız deniz üssüne karşı bir Japon hareketi yapılmasını onlemeğe karar verdiklerinden bu sabah ada açığına bir deniz ve kara kuvveti gelmiştir. Müttefik miiletlerın, Fransız statüsüne müdahale etmeğe niyetleri olmadığı ve arazinin Fransız olarak, Fransız imparatorluğuna dahil kalacağı Madagaskar Fransız makamlarına bildirilmiştir.» (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) Fabrikalara ihtafi t Ç&rŞ<M1Dâ 0 MâVIS 1 9 4 2 • Malı satmaktan kaçınan veya fazla para istiyenlernı fabrikaları kapatılacak Dün Ânkarada yapılan içtima Ankara 5 (Telefonla) Yapağı fiatlarile yapağımn tedarik işleri üzerinde gorüşmelerde bulunmak üzere, yünlu mensucat fabrikatorlatı İktısad Vekâleti tarafından şehrimize davet edilmiş lerdir. İlk toplantı bugun saat 15 te iktısad Vekâleti büyük salonunda yapılmıştır. Diğer taraftan. yünlü mamulleri yapan fabnkalardan bazalarının müşterilerine mal satmaktan kaçındıklan veya fatura haricı para istedıkleri yolunda şıkâyetler alınmıştır. Alâkalılara bu münasebetle gonderilen tamımde Mlllî Kprunma kanununun hukümleri hatırlatılmıştır. Alınacak tedbirler arasmda bu gıbi fabrıkaların kapatılması, vekâlet tarafından işletilmesi veya mamullerine el konulması da vardır. Nadagaskarın işgali ransanın cenubi Afrika şarkındaki Madagaskar adasına Britanya askerleri çıkanlnıış ve AngloSaksonlarca bu büjük Fransız müstemlekesinin işgaline el atılmıştır. Hâdise bizim için ve, zannederiz; hemen herkes için bir' surpriz teşkil etmiyor. 28 nisan tarihli Cumhuriyetteki yazımızda biz bu hali pek yakın bir istikbalin ihtimali olarak şoyle belirtmiştik: «... Artık bundan sonra hâdisclcrin bu yolda (>ani Fransız mustemlekelcrtne e! aCıhtıu yatunda) inkiştrflv*ruH bekliyebiliriz. Nitekim bunların pek yakın bir islikbalde me\dan alacak bir tanesi ufukta şimdiden teressum etmeğe başlamıştır: Madagaskar'ın AngloSaksonlarca tasarlaıımış işgali ihtimali.» O yazıda bunun nedcn boyle olacağını mucib scbeblerile izaha çalışmıştık. l'zakdoğııda askerî vazijetlerin malum olan şekillerde gelişmeleri neticesi olarak Japonlar Hind denizine kadar indikten sonra Müttefiklerin durumları cidden güçleşmişti. Hindistanla yapılmasına çalışılan anlaşmanın kısırlık sonuncunda karar kıldığı malumdur. Oyle olmasaydı da Hindistanla anla.şılabilinmiş oLsaydı bu bile tehlikeye düşcn Hind denizi emnijetinin kat'î oiarak elde turulmasına kifayet etmezdi. Bir aralık Japonlar Scylân adasına taarruz ettiler ve bu ada havalisindeki deniz harbi İngilizler için jeni ve acı bir muvaffakıyetsizlikle neticelendi. L'zakdoğııda AngloSaksonlar için üs Vazifesi görecek biricik Avustralya adakıt'ası Hind denizinden çok uzaktadır. Hind Okyanusunun emniyeti AııgloSaksonlar için Ortaşark vaziyeti bakımından da en havatî bir ehcmmiyeti haizdi, ve bu taraflarda ancak Madagaskar esasen hir emnijet ve belki bilâhare bir hareket üssü olabilecek tek biiyük ada idi. İkide bir Madagaskaıın Japonlar tarafından işgali ihtinıalinden bahseden Londıa ve Vaşington haberleri daha ziyade bu adanın kendileri için haiz olduğu ehcmmiyeti ve ona matuf olarak kendilerince beslenen niyeti gösteriyordu. Cenubî Afrika dominyonunun Fransa ile mUnasebetlerini kesmesi Madagaskara tevcih edilecek İngiliz Amerikan teşebbüsünün bir başlangıcı sayılabilirdi. Ve nihayet işte bu ihtimalin gerçckleşmesi diinyayı çok bekletmemiş ve evvelki gün şafakla beraber İngiliz harb ve nakliye gemileri Madagaskar'ın Diego Suarey deniz üssü öniine giderek anlasıldığına gore karaya asker de çıkarmak suretile adanın işgaline başlanmıştır. Bizce bu hareketin iyi veya kötü olduğn üzerinde mütalea yürütmeğe sebeb yoktur. Harbin çok havatî mahiyetli zaruretleri Anglo Saksonlan bu işgale sevkermiş bulunuyor. Madagaskat'ı AngloSaksonlar isgal etmeseler, iddia olunduğu gibi, Japon Asheri vaxiyet Nadagaskar işgal edildi Bununla beraber Japonların Birmanya işini bitîrip Çin meselesini yoluna koymadan Seylâna ve Madagaskar a kadar uzanmaları beklenemez Yszan: Emekli General: H. Emir Erkilet Timoçenko orduları taarruza geçti Kursk Harkof ve Taganrok kesimlerindeki bu hücumlar Menfî bir netice ve çok ağır zayiatla neticelendi Milli Şefimiz İnönü ve sayın refikalan evvelki gün, Ankara ilkbahar at yarışlannı takib ederlerken ark cephesı harekatiM Cenubi Afrika ingiliz dominyonunun Vişi hükumetine ilânı harb etmesile Japonların burasını işgal edecekleri haRkmrfa çıfcanra'n lâkırdılâr bu büyuk adanın Müttefıkler tarafından işgal edilmek istendiğini çoktan gostermiştî. Müttefiklerin Madagaskar adasını şimdi isgalden maksadlan şiiphesiz burasının Japonlar tarafından tutulmak ihtimalini onliycrek cenubî Afrikadan Kızıldenizle Hindistana ve Avustralyaya giden | yolları Müttefıkler namına temin etmektir. 1642 yılındanberi hiikmen ve 1883 tenberi de fîlen Fransız işgali altında bulunan dünyanın beşinci büyük adası Madagaskarın dört milyona yakın nüfusunun 3,5 mil>ondan fazlası müslümandır. Bu ada şimdi İngilizler tarafından isgal olunmakla harb sahalarına girmiş oldu. Bununla beraber Japonların Birmanya işini bitirip Çin meselesini yoluna koymadan Seylâna ve Madagaskara hemen uzanmalan beklenemez. Millî Şefimiz DÜB, Çankayada, Ynnanistan Büyük Elçisini kabul ettiler H. E. ERKİLET YUNUS NADt fArkası sahife 3 sütun 4 te) Japonların Çini tamamen tecrid etmeleri Fransız kumaıtdanı, için Hindistanm şimalinde Âssamın teşkil Nadagaskarın sonuna ettiği köşeyi de almaları lâzımdır kadar müdafaa edileceğini İngilizlere bildirdi İngilizler Diego Suarez üssünde karaya ''Madagaskar, Mihver çıktılar, bir Fransız tehdidine karşı işgal edilmektedir,, denizaltısile bir top (Arkası sahife 2 sütun 1 de") çeker batırıldı Laval tecavüzü protesfo Vişi 5 (a.a.) Vişi'nin salâhiyetli etti ve Fransız miidafamahfılleri Madagaskara karşı yapılan İngiliz taarruzu hakkındaki haberleri teşkil Birmanyadan teyid etmektedir. Ada umumî valisine asının bir cevab gelen haberlere göre, mütearrızlar 7 ettiğini söyledi saatlik bir ültimatom vermişler ve ada Adada harb başladı ÇinJapon harbi Amerikanıtı notası Millî Şefimiz iki devlet reisini Dünkü savaşlarda düşman 500 kişi tebrik ettiler kaybetmişür. Buna topçumuzun bilhassa tesirli olan faaliyetinden dolayı uğAnkara 5 (a.a.) Japon İmparatoadığı çok büyük kayıbları da ilâve ranun doğum yıldönümü münasebetile etmek gerektir. Cumhur Reisimizle İmparator arasmda Mareşal Timuçenko taarruza geçti, tebrik ve teşekkür telgraflan teati edilmiştir. fakat bu taarruzlar menfi Ankara 5 (a.a.) Almanlann 1 maneticeler verdi yıs millî bayramı münasebelile ReisiStokholm 5 (a.a.) Moskovadan bildirildiğine göre Mareşal Timuçenko, cumhur İsmet İnönü ile Adolf Hitler Kursk, Harkof ve Taganrog kesimle arasında tebrik ve teşekkür telgraflan Uzakjaık harbinden resimler: Bir şehirde sokak muharebeleri rinde taarruza geçmiştir. Briansk'ta da teati edilmiştir. yaparak ilerliyen Japon piyadeleri Ankara 5 (Telefonla) Dahiliye Veşiddetli muharebeler olmaktadır. Sovyetlerin kayıbları ağırdlr. Bu taarruzkilinin reisliğinde bir kaç gündür toplar menfi netice vermiştir. lantılar yapan Emniyet komisyonu ça» lışmalarını bitirmiştir. Komisyona Jan» Sovyet tebliği darma Genel Komutanı Orgeneral Rüşttt Moskova 5 (a.a.) Royter bildiriyor: Akm, Emniyet İşleri umum müdürtt Dün akşamki Sovyet tebliği: Sabri Adal, Birinci Umumî Müfettiş A« 4 mayısta klt'alarımız cephenin bazı bldin Özmen, Dördüncü Umumî Müfet» kesimlerinde taarruzî hareketlerde butiş General Abdullah Alpdoğan, Ankart» lunmuş ve mevzilerini düzeltmiştir. 3 Vali ve Belediye reisi Nevzad Tandoğan, mayısta İki Alman uçağl tahrib ediltstanbul Vali ve Belediye reisi Dr. Lutfl miştir. Biz 8 uçak kaybettik. Kırdar, İzmir Valisi Fuad Tuksal, Hatay Sıvastopoldaki Sovyetlerin Valisl Şefik Soyer, Bursa Valisi Fazl* Birmanyada bir millî Çin ordusunun hücumu tardedildi Gülec, Kars Valisi Hüdai Karataban, Kon Japonlara karşı yaptığı muharebeler Berlin 5 (a.a.) Alman orduları beş 51I süregelen Çin Japon savaşının başkumandanhğınm bildirdiğine göre 3 ya Valisi Nizameddin Ataker, Manisai devamından baska bir şey değildir. ÇinValisi Akif İyidoğan, Samsun Valisi Paik (Arkası sahife 3 sütun 2 de) liler simal, doğıı ve kısmen cenub eyaAnkara 5 (a^.) Maarif Vekilliğin Türel, Giresun Valisi Muhtar Akman. letleıile bütün deniz kıyılarını kaybetden tebliğ edilmiştir: Çankın Valisi Refik Noyan iştirak et* mekle beraber Yangtze nehrinin yukaBölge San'at okullan müstesna olmak miştir. Valiler vazifeleri başına uön* rısında Çungking şehri etrafında bir üzere, bütün okullarda derslere 27 ma mektedirler. tstanbul Valisi Lutfi Kırda? nıillî mukavemet merkezi teşkil etmişler (Arkası sahife 3 sütnn 5 te) da bu akşam buradan hareket etmiştir. ve buradan Japonlara karsı hatta onların işgali altında bulunan yerlerde bile kırılmaz bir mukavemet faalijeti devam ettirebilmislerdir. Bgrlin A fa.a,) Alman, ordular» başkomufanlığmm tebliği: Doğu cephesinde yapılan birçok taarruz hareketleri mevzilerimizi sağlamaştırmağa müsaid olmuştur. Düşmanm Ankara 5 (a.a.) Cumhur Reisi İsönemli teşkillerle yaptığı mahallî tamet İnönü Çankayadaki köşklerinde arruzlar neticesiz kalmıştır. Yunan büyük elçisj M. Rafaeli kabul Fin tebliği Helsinki 5 (a.a.) Luhi çevresinde, buyurmuşlardır. Bu mülâkatta Hariciye klt'alarımız düşmanm müteaddid hü Vekili Şükrü Saracoğlu da hazır bulunmuştur. cumlarım püskürtmüşlerdir. Emniyet komisyonu Dün çalışmalarıtıı bitirdi ve Valiler yerlerine dağıldılar Imtihan günleri Naarif Vekâleti bir tebliğ ile hazırlanatı programı bildiriyor Suikasd davası Japonlar fArkası sahife 3 sütun 7 le) Vaşington 5 (a.a.) Hariciye Nazırlığı bildiriyor: Birleşik Amerika hükumeti Madagaskar adasının Mihver devletlermden biri ezcumle Japonya tarafından işgali halinde bu adanın müttefik milletler için bir tehlike teşkil edeceğıni dun akşam Vaşıngtondaki Fransız büyuk elçisi Haye'e bıldirmisür. Böyle bir işgal Fransa ile müttefik milletlerin çok uzun zaman bağlı kaldıkları medeniyetin muhafazası uğrunda müttefık milletler tarafından yapılmakta olan mucadele için kesin ve ciddî bir tehdıd teşkil edecektir. Birleşik Amerika Cumhur Reisi Madagaskarın Britanya kuvvetleri tarafından işgal edıldiğini öğrenmiştir. Bu işgal Amerika hükumetinin tam tasvibini ve manevî muzaheretini kazanmıştır. Birleşik Amerika hükumeti Mihver {Ajrkası sahife 3 sütnn 2 de) Çine girdiler Londra; J a p o n kıt'alannın yavaş yavaş ilerlediklerini bildir^or • • • Muhakemeye bugün devam olunacak Ankara 5 (Telefonla) Ankara ağır ceza mahkemesi suikasd hâdisesinın muhakemesine yarın (bugün) 9 buçuktan İtibaren devam edecektır. Son duruşmada maznunlardan Pavlof ve Kornılof tevsii tahkıkat hakkındaki suale ancak evrakı tetkikten sonra cevab verebıleceklenni bıldirerek mühlet istemışlerdi. Araya gıren tatil günlerine rağmen gerek maznunlar, gerek Abdürrahmanın mudafı avukatı evrak ve dosyalan tetkık ederek notlar almışlardır. Pavlofla Kornilof bu faaliyetlerine bir zabıt kâtıbinın nezaretinde bu akşama kadar devam ettiler. Abdürrahmamn tahrıkçi, fesadcı, iftiracı olup olmadığı, memlekete muzır propagandalar yaptğmın görülüp gö rulmedıği ve karakteri hakkında, bulunduğu Talebe Yurdu muhitinde İstanbul zabıtası marifetile ve mahkeme kararile yapılan tahkıkatın neticesi de Ankara Cumhurivet Müddeiumumiliğine bildirUmistJA Ekmek istihkakı yarıya indirildi Vilâyetin tebliği bu vaziyetle tedbirin muvakkat olduğunu bildirmektedir Vilâyetten tebliğ edilmiştir: Bu sabahtan itibaren herkes ekmek istihkakının ellerindeki karnelere göre nısfını alacaktır. Bu vaziyet nıuvakkattir. dır. İstanbulun vaziyeti İübarile 250 evin bir birlik addedilmesi muvafık görülmüştür. İstanbulun E50 evden daha aşağı evli mahalleleri de bir birlik addolunacaktır. Her birlik, bir reis ve dört azalı bir idare* heyetile. idare olunacaktır. Fakat Vali tarafından lüzum görülürse o zaman idare heyeti Vali veya idare âmirleri tarafyıdan tayin olunacakür. İdare heyetleri teşekkül eder etmez derhal kendi idarelerindeki İkametgâh ve İçinde oturanlar için bir dağıtma defteri hazırlıyacaklardır. Defterlerin şekli hazırlanmlştır. Defterler İdare heyeti reisi tarafından muhafaza olunacaktır. Köyler, mektebler, hastaneler, sanatoryomlar nüfus miktarları ne olursa olsun birer birlik telâkki olunacaktrr. Mahallelerde kurulacak teşkilât Çinlüesin kullandığı zehirli gazları Amerikalılar göndermiş fTelearfalar 3 üncii sahlfemizde) • şark sshi'i şehirlerinden Tjnoatav'dan bif Mahallelerde yapılacak halk İstihlâk birlikleri için hazırlıklara başlanmış ve C.H.P. İstanbul teşküâtı alınan direktif üzerine harekete geçmiştir. Bu akşamdan itibaren Pani ocak merkezlerinde toplantılar yapllacaktır. Bu toplantılarda halk mümessilleri seçilecek arkadaşlar taayyün edecektir. Halk dağıtma ve istihlâk birlikleri, bulundukları sokak veya mahallenin admı alacaklardır. Bir cadde veya mahalle üzerinde bir kaç halk bİrLiğİ kurulursa bunlar numara alacaklar