23 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AYLIK ÜNİVERSİTELILER MECMUASI Cild: 2, Sayı: 5 çıktı. İlk Talebe Birlikleri nasıl kuruldu? Zenginler aeredesiniz? • Hakikî jüri Türk efkân umumiyesidir! Fiab: 15 Kr. İst. Posta K. 568. YURD umhuri I 8 İMCİ Vll SâVI I 6 3 5 1 * J Reşad GECChSİ BÜYÜK Fiatı )MAN 100 A Ş A H Eg rmş Nuri'nin tSTANBUL CAĞALOĞLÜ Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet tstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Millî Hâkimiyet Bayramı Kutlu Olsun yni zamanda Millî Hâkimiyet bayramı olan 23 nisanla çocuk haftasına da girijoruz. Geçen lınumi Harbin galibijet ve mağlubıjetini alabildiğine alejhimizde kullanarak millî Turk valanını dahi • şupheye ve tehlikeye düşurenlere karşı butun milletin ayaklanmasile azası seçilen ve memleketin mukadderatını kendi ellerine alan ilk Turkije Bujuk .Millet Meclisi Ankarada ilk toplantısını 1920 jılı msanuıın 23 uııdc j yapmıştı, Osmanlı Imparatorluğu enkanndan yeni bir Türkiye çıkaran bu milü hareket tarihe Turk milletinin jeniden doğması şeklinde bir harika olduğu gibi ajni millî idare Millî Hâkimiyet ba.\ramı olan ajni tarihi bilahare her yıl bir hafta surecek bir çocuk bajramı olarak da kabul ve ilân etmekle memlekette çocuk doğum ve korumuna vatanın hurrijet ve istiklâlile boy olçuşen bir paje verdiğıni gostermiştir. Yıllar ve jıllardır memleket bugun Millî Hakimi} et ba\ ramile birlikte çocuk bayramını da kutlulujor, ve gun geçtikçe çocuğa ve en doğru ifadesile dogum ve koruma verdiği ehcmmiyeti artırarak yüriiyor. Telefon: Başmuhamr: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa tosmı 24299 24290 Perşembe 23 Nisan 1942 SEMİH LÛTFİflÖTABEVİ A büyiîk meselemiz Doğum ve Korum Güzel ve kuvvetli vatan demek, feyizli ve kudretli millet demek, bol nüfuslu vatan, bol nüfuslu millet demektir. Pariste 3 gün kapatıldı Britanya ve Irlanda adalarında garba taarruz için hazırlanan Amerikan birliklerine mensub deniz silâhendazları talim yapıyorlar eğlence yerleri Yakm zafer ve inkılâb tarihimizden heyecanh bir hatıra: Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Mnstafa Kemal, 23 nisan 1920 pünıi, Millet Meclisini acarak tarihî nutkunu »öylüyor Memleket ve milletçe bu mevzuda alınan tedbirler sürekli surette çoğalıp gitmekte olmakla beraber geçirdiğimiz çok değil, >irmi kusur jıllık kısa müddet zarfında memleketin çaresine bakılacak islerinin çokluğu yuzunden henüz baş meselelerimizin başında olan çocuk doğum ve korumu meselemizin istediği butun ihtimamın gosterilmiş olduğunu, ne yazık ki, henuz so> liyebilecek halde bulunmujonız. Bu yolda gostcrcceğimiz yiAsek ve kat'î anlayışların istediği himmet ve gayretler henuz pek çok olarak duıujor ve bizi bekliyor. Dediğimiz gibi çok değil, yirmi yıl kadar suren çok kısa bir ara ile işte bu defa bütün dünya yuvarlağının altını üstüne getiren daha sumullü } eni bir cihan harbi gelip çattı. Onun dışında kalabilmek için bütün memleket ve ntilletçe seferber vaziyette bulunuyor ve yalnız ateşi eksik tam bir harbin bütün sertIiklerini \e zorluklannı çekijoruz. Çoeuklarumz \atan koruyucusu olarak silâh elde vazife basındadırlar. Hukumct serbadlerin ve gerilerinin ihtiyaclanna karşı koymak için geceyi gündüze katarak çalışıyor, ve millet bu eşi görülmemiş buhranı muvaffakıyetle atlatmak için zaruri sıkıntıları hiçe sayarak Millî Şcü etrahnda yekpare bir kaja hejbeti arzeden muazzam birliğile kendi üstüne duşen odevleri basanyor ve her ihtimale karşı fedakârhkların en ilerilerini japmağa hazır bulunuyor. Memleket bu kadar bihük kaygılar içinde hasrüneşir olurken bir de çocuk doğum ve korumlarile nasıl lâyık olduğu şekilde meşgul olsun diye düşunecekler bulunabilir. Bizce, bu düşüncenin tam tersine, çocuk doğum ve korumunun büyuk ehemmi> etini hepimize en tesirli sulette anlatacak olağanüstü bir zaman geçiriyoruz. Biraz dikkat edersek şimdi ber zamandan daha iyi gorürüz ki guzel ve kuvvetli vatan demek, feyizli ve kudretli millet demek, bol nüfuslu vatan ve bol nufuslu millet demektir. Ancak o sajede kendisine kasının altında gözün var denilemij ecek kudretli millet ve gene ancak o sajede semtine yan gozle bakılarrm acak kuvvetli vatan. Bir Alman askerinin oldurulmesı uzerıne şiddetli tedbirler alınıyor Bir miklar Yahudi ve komiinist kurşuna dizildi, suikasd failleri meydana çıkarılmazsa bazı şahıslar daha idam edilecek Paris 22 (a.a.) Gazeteler büyük Pa. ris kumandanlığınm aşağıdakı teblığınl neşretmektedırler: «Alman otdusu mensublanna karşı yapılan bir çok suikasdler ve biihassa 20 nısan gecesi bir Alman askerinin alçakça katledılmesi halka vazıyetin vahametini anlatacak tedbirler almmasmı icab ettırmektedir. Bundan ötüni yeni tedbirler almak hakkım baki kalmak şartıle şu emri verıyorum Bütün tıyatrolar, sinemalar, müzikholler, kabareler ve saır eğlence mahalleri 21 den 24 nlsana kadar kapalı kalacaktır. Lokantalarda musıki dınlemek de yasaktır. Bu müddet içinde saat 23 ten sonra sokakta dolasmak yasaktır.» (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Çocuk Bayramı Hasan Ali Yücelin güzel bir nutkile dün başladı Millî Şefimiz İnönü bngün Çankayada knçnklerin göndereceği bir heyeti kabnl edecekler Ankara 22 (Telefonla) 21 inci Çocuk bavramı ve haftası bu aksam Maarlf Vekili Hasan Âli Yücelin 19,40 U radyoda verdiği bir nutukla açıldı. Askeri vaıiyet Yeni taarruz arif esinde AvruDanm batısını müdafaa f Yazan: Emekli General H. Emir Erkiiet BULONYA CİVARINDA İngilizler yeni bir baskın yaptılar Kısa bir miisademeden sonra İngiliz kıt'aları geri çekildi Maarif Vekilinin hitabesi Maarif Vekili Hasan Âlı Yücel nutkunda, ana baba olan,, muallimlık eden velhasıl çocuk terbiyesile uzaktan yakından alâkadar olan herkesin herşeyden evvel çocuğun ne olması lâzım geldiğini düşünerek ona gore terbiye ver melde mükellef olduğunu anlatmıştır. Hasan Âli Yücel bu bahis üzerindeki düşüncelerini şöyle hulâsa etmiştir: « Türk çocuğu e\\'elâ bilgili obnalıdır. Çünkü asrımız bılgi asrıdır. Ve her İşi ancak bilgi sayesinde başarabiliriz, Onun sayesinde sıhhatimizi korur, yaşaylş seviyemizi yükseltir ve millî varhğımızı sağlamlarız.> Çocuk Esirgeme Kurumunun şefkat dolu kucağında hayat ve sıhhat Maarif Vekili bu nokta üzerinde blrkazanan binlerce yavrudan üç ikiz... çok misaller getirdikten sonra ikind noktaya temas etti: « Bilgili olan bir çocuk bilglsini Türk mille'tinin istifadesine hasretmezse, yahud bilgisinı yabancüara hâdim kılarsa, bilgisinin varllğile yokluğu bir olur. O halde, bilgili olan Türk çocuğu derin ve sarsılmaz bir inancla bilgisini milletine ve milletinin istifadesine hasredecek derecede milletin« I İşte 21 inci çocuk haftası ve çocuk bay ve Turklüğe bağlı olmahdır.» ramı geldi. Etrafımızı çeviren ateşler Sevgih Atatürkümüzün «En büyük deryası ortasmdaki dünya cenneti olan mürşid ilimdir» demesi bunu söylemek vatammızda bize sakin sakin çocuk da İçindır. Millî Şefimiz İnönünun «Müspet varr.ızı düşünmek fırsatını veren Cumhu ilimleri öğrenlniz ve oğretiniz» demesi riyete ve onun büyük başlarına olan bu düşünce ıledir. Bununla milletimizi minnet borcumuzu İfade İçüı elimizde yanlış düşünce ve hurafelerden kurtaragüzel bir fırsat var: biliriz. Hiç bir devirde, Türkiye, CumhuGozlerimizi, bütün dikkatimizle, bü riyet devri kadar bu bakımdan çalışkan tün kuvvetımizle çocuklara ve çocuk ve başarıh olmamıştır. Okuma yazma luğa çevirmek... bilmemeği on beş sene içinde yeneceğiz. «Çocuk» meselesinin eheramiyetini Cumhuriyet maarifimizde hummalı fa(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) (Arkası sahife 3 sütun 5 te) Yazısı ikinci sahifemizdedir Donetz kesiminde Alman ve Rumen kıt'aları bazı müstahkem mevkileri ele geçirdiler Kerç yarım adasındaki Rus asker topluluklarına pike tayvareleri miiessir akınlar yaptı Kendimizle hesablaşma Çocuk Esirgeme Kurumundan neler istiyoruz, ne verdik? Londra 22 (a.a.) Bir İngiliz keşif kolunun Fransa sahillerinde Bulonya civarına bir taarruz. yaptığı ve sahil müBugün silâh elde vazife başında olan dafaa hatlarının içine kadar girdikten çocuklarımız dün besikleri dolduran küiki saat sonra çekildiği haber verilmekçüklerdi. Demek ki içleri çocuk dolu betedir. sikler vatan serhadlerine kurulmus kaleRöyter ajansı kayıbların hafif olduğulerdir. Hakikatin bu şekilde olduğu gibi nu blldiriyor. Hıç bir İngiliz gemisi haBerlin 22 (a.a) Alman orduları sara uğramamıştu. Bir Alman balıkçı gdrülüsü bize çocuk mesclesinin en Garbdaki Alman orduları baskumandan. başlı bir millî müdafaa işi olduğunu çok başkumandanlığının tebliği: gemisi hasar görmüş diğer bir balıkçı lığına ta>in edildiği bildirilen Donetz havzasında, Alman ve Rumen kolay ve çok kesin anlatmağa jeter. Bir (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Maresal Rundstedt millet bu adı taşıjacak bir varlık sayıla kıt'aları muvaffakıyetli hücum hareketleri neticeslnde düşmanın kuvvetlî bilmek için kendi evlâdlarının gücü ile olarak tahkim edılmiş ve mayinlenmif kendini koruyacak halde olmahdır. Zamanla millî müdafaamn kazandığı bazı dayanak noktalarını ele geçirmiştekâmül merhalelerini biliyorsunuz: İca ler ve bir miktar esir almışlardır. Doğu cephesinin orta ve şimal kebında yalnız memleketin sınırlan değil, ayni zamanda srnır gerileri olan bütün simlerinde mevziî müteaddid düşman memleket insan bolluğu ile dolup taşma taarruzları püskürtülmüştür. Alman teşbdır. Her millet ferdinin vatan müdafaa killerinin bir taarruzu neticesinde orsında vazifesi vardir artık: Ajni ehem manlarda kurulan ve inadla müdafaa mîyetle suıırlarda, cephelerde ve cephe edılen dıişman mevzlleri yarılmış ve 13 gerileri olan bütün memleket toprakla topla oldukça ehemmiyetli esir almnnda. Tarlalarında çalışan, fabrikalann mıştır. Alman savaş ve pike tayyare teşkilYUNUS NADÎ leri düşmanın cephe gerilerinde demir(Arkası sataife 3 sutun 4 te) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Ankara 22 (Telefonla) Tıcaret Vekâleti memleketin her tarafında sadeyağ flatlarmı tespit ve vılâyetlere tebllğ etLondra 22 (a.a.) İngiltere tarihınmıştir. Bu tebliğe gore, en çok yüzde 3 de ük defadlr ki İngiliz gencliğı Lonasidlı halıs Urfa muadıli erıtilmiş sade dradaki Halkevinde yarın yapılacak olan yağlar 160 kuruş, en çok yüzde 7 asidli Turk çocukları törenine iştirak edecekbırlnci Dıyarbakır muadili eritılmış sa tir. deyağlar 155 kuruş. en çok yüzde 8 asidli İngiliz erkek ve kız izcilerle genclik ve yüzde 7 ayranlı birinci Trabzon mu kulübleri torende temsıl olunacaklardır. adıli eritılmemiş sadeyağlar 130 kuruş Turkıye buyuk elçısi Rauf Orbaym oratur. Vasıfları daha aşağı olan nevilerden da bulunarak çocuklara bir söylevde buve menşeden olan yağlara mutad fiat lunması muhlemeldir. farklarile mahallerinde azamî fiatlar tesHalkevine İngiliz Haberler Nazırhğıpıt olunacaktır. nın hediye ettiğı sinema makınesi ilk Bu fiatlar Urfa, Diyarbakır, Mardin, defa olarak çocuk günunde kullanllaElâzığ, G. Anteb, Maraş, Kars, Erzurum, cak ve Türkiyedeki çocuk. spor ve okul Trabzon, Konya ve Aksaray şehirlerınde hayatma aid fılmlerle Türkiyeyi ilgilentoplayıcı ve toptancı kârlan da dahil ol dlren ve «Newsreel Company» tarafınmak üzere süzülmuş sadeyağ satıcının dan verilen İngiliz haber fllmleri gösmağazasında teslim bir kılosunun kapsız terilecektir. olarak toptan fiatlarıdır. Turklyenin Londra başkonsolosunun Dığer ıstıhsal bolgelermde ve istihsali oğlu ve Halkevi kâtıbi Faruk Akcer ile kendi istihlâkine yeten vılâyetlerde ma ticaret müşavirinin kın Güzin Ozbekhallî toptancı azamî fiatlan yukarıdakı kan, gösterilecek filmler hakkmda lzahesas vasıfları ve fiatları geçmemek üzere larda bulunacaklardır. Çocuklara bir de Şark cephesinde taarruz haztrUklan; Almanlar, Dinyeper üzerindeki büyük köprüleri tamir ediyorlaı (Arkası sahife 3 sütun 2 de) 1 (Arkası sahife 3, sutun 3 te) Halkevinde Londra Sadeyağ ve yapağı azamî fiatları tesbit edildi İngiliz genderi, Türk çocuklarımn törenine iştirak edecekler Millî Şefin resmi şeref yerine konuldu Londra Elçimizin söylevde bulunması muhtemel • Urfa yağına toptan 160 kurıış fiat kondn, Nerinos yapağıları için prim verilecek Bugün şehrimizde yapılacak tören Bu gün 23 nisan millî hâkimiyet ve çocuk bayramıdlr. Bu münasebetle, yur. dumuzun her tarafında olduğu gibi şehrimizde yapılan hazrılıkalr da bitmiş, dünden itıbaren mektebler, daireler ve caddeler süslenmiş ve limanda bulunan nakil vasıtalan bayraklarla donatılmıştır, Bayram bu gün fevkalâde bir törenle kutlanacaktır. Vilâyet namlna biri Taksim, diğeri Beyazıdda ıki büyuk toren yapılacaktır. Beyazıd meydanındaki törene saat 10,30 da İstıklâl marsıle başlanacaktır. Bundan sonra Parti Yoksul Çocukları Koruma Kurumu adıııa Umumî Meclis azasmdan Haiid Yaşaroğlu, Çocuk Esirgeme Kurumu Reisi Dr. Fethı Erden ve iki talebe bırer söylev vereceklerdir. Taksimde yapılacak törene saat 10,30 da İstiklâl marşlle başlanacaktır. Burada Partl namlna Beyoğlu Halkevi Reisi Ekrem Tur, Çocuk Esirgeme Kurumu namma da Beyoğlu şubesi reisi Çevad Emecen bber soylev verecekler, ayrıca tstiklâl lisesi ilk kısmının 23 nisan müiki talebe de mukabelede bulunacaktır. nasebetile dün verdiği müsamereden bir Diğer taraftan bütun kazalarda da intıba: Küçuk Neja<I ve Acar (Arkası saiıife 3 sütun 5 te). Başkntnn danslarj