2 Mart 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

/ > İLK OKUL OSRETMENLERİNE Çocuklarınız için bekledığiniz Birinci, ikinci, üçüncü, dörduncü, besinci sınıf dergileri hükumetçe kanunu temin edildiğinden bu hafta içinde çıkıyor. Bekleyiniz. Sıpariş veri: ÜLKÜ Kitab Yurdu Ankara caddesı: No. 72 18 inci yılsayı: 6299 u m h u r iyet tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Pazartesi 2 Mart S942 Matbaası bugünden itibaren yeni eleman ve teknisyenlerle Linotip ve otomatik makinelerinde HER TÜRLÜ MATBAA İŞLERİNİ EN TEMİZ VE EN ZARİF BİR ŞEKİLDE YAPAR. Tabı isleriniz için bir defa Matbaasına müracaat Adres: Cağaloğlu yokuşu £^İ40 Tel: 22895 U L K U •• •• Millî Şefimizin yanan fakülteye büyük alâkası Hükumet, binanın bu sene yeniden yapılacağını bildirdi Üniversitede derslere bugün başlanıyor, yangının sebebi hetıüz anlaşılamadı Yeni varidat membaları Hükumetin hazırladığı lâyiha Millet Meclisine veriliyor • Ankara 1 (Telefonla) Yeni varidat membalarına dair lâyihamn yakında Meclise verıleceği anlaşılmaktadır. Yeni membalardan elde edilecek varidatm bir kısmı Millî Müdafaaya ayrılan fevkalâde tahsisata karsılık tutulmuştur. Meclis, malum olduğu üzere aym 16 sında toplanacaktır. Maadin nizamnamesine ek lâyiha ile bazı ölüm tezkereleri Meclisin o günkü ruznamesindedir. Felemenk Hindistanı ve mutteıiklerin kat'î muharebeleri vermekte oldukları Cava adasını ve civannı gosterir harita Çmttefikler\ \ tebliği J Askerî vaziyet Cava adasında kanlı muharebeler Japonlar, çetin savaşlardan sonra adamn ortasında Boebang'ı aldılar Avrupa kıyılarına ihrac teşebbüsleri Yazan: Emekli General >. H. Emiı* Erhilet \ Kömür havzasmda (aaliyet artatken amanın zorluklanna kışın şiddeti de katılarak bir ara|lık duraklıjan komür istihsal faaliyctimiz bir ajdanberi tckrar eski ahengine doğru terakki eden çalısmalarına koyulmuş bulunuyor. İstihsal fasılasının hangi şartlar altuıda vuku bulmuş olduğu vaktinde bu sütunlarda etrafile izah edilmişti. Hâdisenin başhca sebebi nıaden direklerinin tükenmiş ve yenilerinin de getirtilememis olmasından ileri gelmisti. Nihayet çaresi bulunmaz bir derd değildi amma memlcketin hayatı kömür istihsaline o kadar bağlanmıstı ki boyle bir derdin başgosterebilmiş olması pek hakh olarak bü>ük bir telâs ve asabiyet uyandırmaktan hâli kalamazdı ve kalmadı. Komiirün bizim memleketimiz için dahi ne büyük ehemmiyetli hayati bir madde oldu&unu bu suretle istisnasız bütün devlet tesekkülleri gibi bütün millet de tam manasile anlamıs bulundu. Geçirilen fasıla ile cekilen muvakkat sıkıntının hepimiye bir us pahası olacağını umud etmek lâıımdır. Bizzat Başvekilimizin de gosterdiği j a kuı alâka ile komür istihsal fasılası bir a> bile sürmedi, ve Havzada bu müddet fcoş geçirilmijerek ocaklann tamir ve ıslahile uğraşıldı. Nihayet kışin bütün şiddetine rağmen her taraltan yetiştirümesine çalışılan direkler geldi, ve şubat iptidasından itibaren jeniden başhjan istihsal faaliyeti gittikçe jükselerek şimdi günde 7500 tona vardı. Direk tedariki gittikçe daha ziyade emniyet altına giren bir seyir takib etmekte olduğu için istihsal, içinde bulunduğumuz mart ayının on beşine doğru normal haddini. jani gunde 9000 tonu bulacaktır. Şimdi komür istihsali işlerinıiz tekrar joluna girmiş olduğu için vazijeti tamamlayıcı raalumata da dajanarakbir daha gozden geçirebiliriz. Direksizlik yuzünden istihsal faalijeti durduğu 7aman Havzanuı harman yerlerinde 150.000 ton stok komür vardı, ve bir taraftan mevsimin şiddeti, diğer yandau deniz taşıt vasıtalanmızın intizamsızlığı juzünden Havzada yığılan bu büyük stoktan dolayı adeta kömür koyacak yer de kalmamısh. O kadar ki taşınılatnnan bu komür yığınlannın yer yer kızıp >anmak tehlikeleri bile gosterdiği endişe ile görühnekte idi. Işte Havzada istihsal bu şartlar içinde dıırmuş ve yukanda dediğimiz gibi işletme idaresi bu vazijet karşısmda istihsali tııuvakkaten tevkif etmek mecburivetirın \erdiği fırsattan da istifade ederck ocaklann ıslah» işlerile enikunu uğraşınağa imkân bulmustıır. İşin meıunun olunacak tarafı, istihsal faalijctinin durdurulması esnasında elde bu tamir ve ıslah işlerini görmeğe yetecek nıaılcn direği bulunmus olmasıdır. Şu halde Madende bu fasıla boşuna geçirilım\eıel; lıersey gene bir program altında yürütulmüş demektir. ve orada işleri idare eden ehliyetli elemanlardan da ancak bu beklenirdi. Evvelki gece Hepimizin tüylerimizi ürperten pek muvakkat bir istihsal fasilası geçirdik. Bu vesile ile kömür istih&alinin memleket için en hayatî ehemmiyette bir mesele olduğunu da öğrenmiş bulunuyoruz. Filhakika madenlerde galerilerin daima iyi ve mükemmel bir halde tutulmaları ehemmiyetçe istihsal faaliyetinden asla geri kalmı>an ve hatta ondan üstun tutulmak lâzım gelen bir iştir. Çünkü intizamh, devamh ve tehlikeden tamamen âri. kat'î emni\etli istihsalin baş •sartı budur. Komür yalnız toprak kazüıp takib olunacak damarlarından çıkanlı yanan Fen Fakültesinİn dün sabahki manzarası Üniversite Rektörü Cemil Bilsel, dün bir muharririmize müessif yangın hakkında beyanatta bulunmus ve demiatir ki: c Yıllarca irfan merkezimiz olmuş olan Zeyneb Hanım konağında toplıyabjldığimiz kitablar, aletler ve koleksiyonlarm yanmış olmasından, Üniversite, çok müteessirdir. Sabahın saat birinde kendisile konuştuğum Maarif Vekilımiz Hasan Âli Yucel, Cumhur Reisimizin yakın ilgilerini ve Cumhuriyet hükumetinin binayı bu yıl yapmak kararını rnüjdelemişlerdir. Sömestr derslerine, hundan aldığımız kuvvetle başhyoruz. Turk milleti ve onun başında bulunan Millî Şefimiz sağ olsun. Üniversitenin bütün faküheleri yaz somestr derslerine yarın normal siatlerde baslıyacaklardır. Edebiyat fakültesı Eeşiktaşa taşınmıştır. Bu fakültenin (Arkası Sa. 3, sütun 5 te) Hâlâ devam eden deniz ve hava harblerinde Japonlarm 20 den fazla nakliyesi battı Londra 1 (a.a.) Japonlar Cava edasında Bantam, Rambang lımanlarıle Indramayu korfezıne asker çıkarmışlardır. antam, Cava adasının garbında, Sumatra adasının tamam karşısında ve Sumatra ile Cava arasındaki boğaz uzerindedır. Rambang ve Indramayu, Batavya ue Surabaya arasındadır. Fransaya inen paraşütçüler Âlman istasyonunu tahrib ve garnizonu esir ederek çekildiler Londra 1 (a a.) Müşterek hareketler umumî karargâhı paraşutçulerin 27 şubat gecesi yaptıkları akın hakkında şu tafsılâtl verıyor: Bahriyenın, ordunun ve hava kuvvetlerinin aym derecede onemlı ve tesanüdlu roller oynadıkları akın, Havre uı 20 kilometre kadar simalınde Brunoval'de kâın dınleme ve haber verme merkezındeki onemli bırlik üzerine icra edilmiştir. Albay Sır Nıgel Norman kumandasındaki İngılız hava kuvvetleri taşıt ve bomba tayyarelermden murekkeb bir teşkil yarbay Piokaro tarafından idare edilerek hücuma geçmiştir. Kumandan Prost emrindeki bir paraşütçü müfrezesı parlak bir ay ışığında ve hafif pus ortasında düsmanın yaklaşırken alçaktar. uçan tayyareler üzerine teksıf ettiği tayyare karşıkoyma topçusunun ateşme ragmen hedefe uzak olmıyan bir noktada yere inmistir. Avcı tayyareleri şaşırtma hareketleri yapmıslardır. Karadakı hareketler plân mucıbince ve düsmanın kuvvetli mukavemetine rağmen icra • • dilmiştir. Alman müdafilerin bütün gayretlerine rağmen dınleme tesısi tamamen tahrib edilmiştir. . Paraşütçüler. düsamana, ağır kayıblar verdirmişlerdir. Bunlar, vazifelerinı bitirdikten sonra düşman gamızonundan hayatta kalan Alman askerlerini esir etm'şler ve beraberlerine alarak hafif deniı kuvvetlerimizin himaye ateşt altında Brunoval sahiline doğru ilerlemişlerdir Bu hafif deniz kuvvetleri. kara hareketleri esna^mda sahile yaklaşmıs bulunuyorlardı ve fırkateyn kaptan Cock'un kumandası altmda idiler. Sahildeki Alman müdafileri geriden parasütçülerin ve deniz cihetinden ihrac gemilerinln silâhendazlarla Galles kıfalarından mürekkeb efradı tarafından hücuma uğnyarak zaptedilmişlerdir. Tayyareler ve filova mensub bütün gemiler avcı servisimize mensub tayyarelerin refakatinde ânzasız üslerine dönmlKerdir. Japonlarm cenubî Fasifik filosu kumandanı Amiral Seiichi N'iimi Kırımdaki Amerikan donanmaKokkömürü muharebeler sının Wake adasına (Arkası sahife 3 sfitan 4 te) YUNUS NADt (Şark cephesı ujMarekutt. Cava açıgında 2 kruvazör daha batırıldı yaptığı taarruz akim kaldı ıpon tebliği. Deniz muharebesinde iki tarafın zayiatı Bandoeng 1 (a.a.) Son 24 saat zarfında Cava açıgında 15 Japon taşıtı batırılmış ve>a tutuşturulmuş, 6 sı da cıddî hasara uğratılmıştır. Japonlar, 5Û kadar taşıtı hımaye gemlleri refakatınde goturmeğe muvaffak olmuşlardır. Caveva çıkan Japon askerler.nın sayısı 4 tumen tahmin edilmektedlr. Şımdi anlaşıldığma gore, Japonlar, Mogami ağır kruvazorünü kaybetmişlerdır. 2 kruvazorlerı ciddî hasara uğramış, 3 muhriblerı istııâdan evvelki deniz muharebesi esnasındn tutuşturulmuştur. Muttefıkler, :ki kruvazör kaybetmişlerdir. Bir muhrıbleri batmıştır. Bu gemilerin her uçü de Fele menklilere aiddir. Japonlara hücum eden Amerikan kuvvetleri bir ağır kruvazor ve 5 torpido idi. Fransanın işgal altındaki şimal kıyı. larında harb faaliyeti. Fransanın mağlubiyetindenberi ehemmivetli harb limanlarile uçuş istasyonlarının İnşilizler tarafından arada sırada havadan borabardıman edilmelerine inhisar etmişri. Bununla beraber Almanlar, 1941 haziraa ajında Rusyaya harb açtıktan sonra Ingilizlerin Rusyaya >ardımı bahis mevzuu olnnca. gene İngiliz basımnda, Fransız kıyılarına bü\uk askerî kuvvetler çıkaıılması ileri surulmeğe baslamıştı. Gerçek harb baslıyalıberi Buvük Britanyada kara orduları vücude getirmek yolunda büj uk gayretler gosterilmiştir. Donkerk hezimetinden sonra, Binük Britanyanm îstilâsj bahis mevzuu olunca da, büjük bir anavatan mudafaa ordu ve teşkilâtı vücude getirmek artık bir zaruret halini almıstır. Bu sebeble o zamandanberi. İngilterede milyonlardaa mürekkeb buyük ordular teskil edildiğini ve bunların herşeylerinin tamamlandığını işitir dururuz. Almanlar, Ruslara taarruza başladıkları zaman \e muharebelerin devamı es« nasında bu müteaddid milyon İngiliz askerinden bir milyonunu olsun şimali Fransa kıyılarına çıkarmak kabil olsay* dı boyle bir teşebbus. Alman başkumandanlıgını ciddî mukabil tedbirlcre Bevkeder, bu da Kus\a harbi üzerinde şüphesiz muessir olurdu. Fakat bu teşebbüs için İngilterenin kendi topraklan dısına sevkedebileceği bir milyonluk jani 6070 tümenlik bir hareket orduFuna malik olması bu büyük orduyu deoizaşırı sahillere taşıyacak bir denis t a . şıt filosile bu filoyu himaye edebilecek kâfi bir hava ve deniz muharebc filosu olması iktıza ederdi. İngilterenin Fransa sahillerine kuv\ etli bir ordu çıkarması anavatanı tehlikeye düsürmek şoyle dursun bilâkis bu Büyük Britanyanm ileriden müdafaası demek olacağı için mahzurlu olamazdu Elverir ki İngilizlerin denizaşın grindetebilecekleri 6070 tümenlik noksansıs bir hareUet orduları ve bunu nakil ve himaye edebilecek kudrette taşıt ve ınuharebe deniz ve hava kuvvetleri bulunsun. İngilteıenin bu derece lüzumlu ve faydalı bir tesebbüsü yapamaması ancak buna maddî imkânlar bulamamasmdan 'leri gelebilir. Onun simdi. Büyük Britanyayı müdafaaya elverişli kara ve ha« va kuvvetlerine malik olduğu muhakkak ise de bunlardan denizaşın böyle büyük bir hareket ordusu ayınp çıkarabileceği süphelidir. Bahusus bu orduyu Fransaya nakletmek ve aleddevam kuvvetlendirip beslemek ve tamamlamak için lüzumlu olan çok büyük öiçüde rasıt ve mııhare(Arkası sahife 2 sütun 2 de) sevkiyatı artırılıyor Şimdiye kadar İstanbul a 91 bin ton kömür verildi, daha d a gönderiliyor Rttslar 4000 den fazla maktul verdiler, 66 tank kaybettiler Kalinin kesiminde ise Sovyet birlikleri birçok meskun mahalleri işgal ettiler (Telgraflar 3 üncü "sahifede) Cavada şiddetli muharebeler oluyor Bandoeng 1 (a.a.) Royter muhabirinden: Muttefıkler bütün kuvvetlerile jstilâya mukavemet etmektedir. Bütün gün ve tütun gece müttefik tayyareleri kendi üslerile Japon köprübaslarj arasında mütemadiyen rnekık dokumuşlar ve benzm ve bomba alarak tekrar düşmana hücuma geçmişlerdir. Japonlarm birçok asker taşıyan mavnaları tahrib edilmiş ve kıyıya ulaşmak için denizde yüzen düşman askerleri müttefik av tayyareleri tarafından biçilmişlerdir. Ankara 1 (Telefonla) İstanbul ve İzmir gıbı inerkezlerde görulen kömür sıkmtısmı glderecek tedbirlerin alınmasma devam edilıyor. Yelkencı vapuru (Arkası sahife 3, sütnn 4 te) Tokyo 1 (a.a.) İmparatorluk ıımumî karargâhmın teblığinde. bu sabah Cava' açıgında yeni bir deniz muharebesi yapıldığı haber verilmektedir. Bir Amerikan, bir Avustralya kruvazörü batmıştır. Surabaya sularmda daha evvel yapılan bir çarpışma esnasında düşmanın 3 kruvazörü, 2 torpido muhribi batmış, 4 kruvazör ciddî hasara uğıamıştır. Adalarda müttefik zayiata Tokyo 1 (a.a.) Umumî karargâhın tebiğinde 25 şubata kadar cereyan eden müddet zarfmdaki hareketlere dair ve alınan esirlerle ganimetler hakkmda aşağıdaki tafsilât veriliyor: Bırmanya cephesinde alınan esirler 2398 kişidir. Alınan ganimetler 18 tank, 88 top, 151 mitralyöz, 1005 tüfek, 557 otomobil ve takriben yarım milyon tüfek mermisidir. Felemenk Hindistanı cephesinde 610 tank, 23 top. 500 şimendifer vagonu ığtinam edılmiş, 400 esir alınmıştır. Timor adasmda esir edilen Avustralyalılar 1500 kişiden fazladır. Amboine adasında alınan esirler, 2300 dur. Cava denizi kesiminde 218 düşman tayyaresi düşürülmüş veya yerde tahrıb ediltrıiştir. Bismark adalarında 697 esir plmmışfır. Hava kuvvetlerinin Japonlara indirdiği darbeler Batavya 1 (a.a.) Holanda tebliği: Dün gece Cavada Batam, İndrarraya, Drebank'ta Japon kuvvetleri karaya çıkmıştır. Müttefik deniz kuvvetlerile hava kuvvetleri Cavaya hücum eden düşman kuvvetlerine ve nakliye gemilerine karşı durmuslardır. Bu çarpış(Arkası Sa. 3, sütnn 3 te) f Yardımsevenler Gemiyetinin elişi sergisî ı Amerikan donanmasının Wake adasına taarruzu akim kaldı Valimizin refikası Sarıyer Yardımsevenler Cemiyetinin kendi mubitinde açüğı işevinde vücude getirilen kıymetli eserlerden mürekkeb bir sergı dun Sarıyer Halkevi salonunda valimizin refıkaları tarafından kısa bir hıtabs ile açılmıstır. Sergid? teşhir edılen işler arasmda bilhassa krep oamor uzerine işlenmiş ve itina üe dikılmiş goblen bluzlarla eskj Türk nakış san'atını ıhya eden çay takmları ve tül ortuler fevkalâde takdıre mazhaı olmuştur. Xardımsevenlex Cemiyeü Sarıyer şusergiyi acıyor besi, açtığı işevinde muhitin kadıniarı ve genc kızlan, kendılerine verilen isleri yapmaktadırlar. Bunların satış hasılatı cemiyete irad kaydedılmektedir. Semtin muhtac halkından 30 aileye, evlerinde hazırlayıp teslım etmek üzere iş dağıtılmıştır. Bundan başka vaziyetleri müsaid olan kadmlarımız da ayni hizmeti fahrî olarak yapmaktadırlar Şimdiye kadar 2500 lıra kıyme'mde muhtelıf elişlerı vücude getirilmiştir. Sergi, bu kıymetli eserlerin satışa arzedümesi rnunasebetile tertib edilmiştir. Tokyo 1 (a.a.) Miako Şimbun gazetesinde Amiral Higure, Amerikalılaıın Wake adasına karşı yaptıkları son taLik maçlarınm en sıkı oyunlarmdan arruz teşebbüsleri hakkmda diyor ki: birı olacağı umulan dünkü Beşiktaş «Amerikalıların Wake'yi tekrar ele Fener maçı zevksiz ve her bakımdan gecirmek hususundaki bütün ümıdleri bombos bir müsabaka oldu. Takımlar çocukça ve boş şeylerdır. Gerçi Wake, da tahmin ettiğimiz kadrclarla çıkmadıbir harb limanı değildir. Fakat idea lar. Esasen dünkü oyunda iki taraf da takım oyunu gösteremedi. Futbolcular bir hava üssüdür.» Higure, düsmanın her halde denizden ayrı ayrı didiştiler, kosuştular. Fakat topun sevkinde ve rakıble mücadelede çete muharebesine devam edeceğini, fabir sistem, hattâ bir maksad dahi takat Pasifik denizine artık Japonlarm kib edemedıler. Boyle bir oyundan bir tamamen hâkim bulunduğunu ve düşgolle galib çıkan Beşiktaşın maçmı man donanması küllî kuvvetinin tahri(Arkası sahife 3, sütun 7 de) bındenberi bu hâkimiyetin Japonyanın eline gestiğini söylemi$}ır. Beşiktaş Fenerbahçeyi 1 0 yendi Beşiktaş muhacunleri, Fener kalesine gol atmağa uğrasıyorlar