7 Şubat 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YAŞIYÂN ÖLÜ îazan: SAMİHA AYVERDİ Muktedir muharririmizin bu felsefî, edebî romanı intisar etti, mütaleasmı bütun karilere cidden tavsiye ederiz. Fiatı 120 cildli 150 kuruşa İstanbulda Ankara caddesınde Gavret Kütübhanesinde satılıyor. Dığer bütün eserleri mezkur kütübhanede bulunur. 18 înCI VII SâVI I 6 2 7 6 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Tel«raf ve mektub adresı: Cumhurivet .İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heveti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 DOKTORLARA Meslek hayatınıza aid en mühim eseri, ingiliz doktorlarından Cronin yazmış, Omer Rıza da tercüme etmiştir. SAHİKA isimli bu eser bir doktorun romanıdır. Tanesi 100, cildli 135 kuruştur. Cumartesî 7 Şubat 1942 Ahmed Halidfflkbevi Bizde altın meselesi diye Karadenîz bir mesele yoktur ve Marmara Olsa olsa başta Devlet olarak her tarafın kayıdsız ve şartsız iyi niyetleri, bilgili gayretlerile tanzim olunacak bir milli faaliyet meselesi vardır Devlet damgasile tedavüle sürülen kâğıdlar ise Hazineri bütün vecibelerini hiç şaşmadan günü gününe, saati saatin&ifa eden koca bir devletin itibarına istinad eder ltına halk arasında kim bilir kimler tarafından manasız olarak gittikçe artan bir kıjnıet verilmesi hâdisesine karşı Başvekıl ve Maliye Vekili kuvvetli sözler soylcdiler. Piyasadaki miktarile millî ve beynelmilel iştira ve mübadcle kudreti nıeydanda olan Türk parası esasen altınla ölçülmeğe >er vermiyen çok sağlam temellere dayanıyor. Bugün dünyanın hiç bir yerinde. mübadele vasıtası olan para artık altınla ölçülmüyor, ve altın, para vasfını hemen hemen tamanıile kaybederek demir, bakır ve emsali her hangi bir maden menzilesine inmiştir. Kendisinden en çok zijnet eşjası yapılan ve bilhassa bundan sonra daha ziyade böyle olacak olan bir maden. Bu vasfile ve bu vazifesile elbette altıııın dar bir kıymeti vardır, hatta kabul tdelim ki henuz butün bütün kalkıp gitmemiş mali bir kıymeti. Fakat hemen tebarüz ettirelim ki son günlerde bizde altına verilen kıymet, onun dunya yüründe malik olduğu kıymete bile uymamaktadır. Burada altın sun'î olarak pahalandınlmışlır. Bu ise ferdî ve unıumi milli servetin zaranna bir dalâlvttir. Hâdiseyi ve istinad ettiği şebebleji. eski Ticaret Vekili Aydın meb'usu kıymetli iktısadcı Nazmi Topçoğlu Otnhuriyet'te yazdığı iki makale ile tahlil ve teşrih etti. Diğer kıymetli bir iş ve iktısad adamımız olan Ahmed Hanıdi Basar da bu vesileden istifade ederek 6tedenberi bu mevzu üzerinde billurlaşmış fikirlerini gene Cumhuriyet sütunlarında kanaatli ve kuvvetli ifadelerle tekrarlıyor. Belki her iki iktısadcı TürkUn gorüş zaviyelerinde bazı farklar vardır. Fakat her ikisi bir esaslı noktada birleşiyorlar: Millî serveti yapan hakikî amiller yarancı faaliyetlerle bunlaruı maddî ve manevî neticeleridir. tütüncüleri Ticaret Vekâleti piyasayı açmadan evvel mahsulunu satmamalıdır Ankara 6 (a.a.J f Ticaret Vekâletinden teblig edılmi^tir: Karadeniz ve Marmara mıntakalarının bazı istihsal Smerkezlerınde tütun piyasaları açılma<Hgı halde mübayaat yapılmakta olduğuj haber ahnmaktadır. Halbuki her iki mıntakanın tütun piyasalan Ticaret VekCeti tarafından tespit edilecek tarıhle^ue açılacak ve müstahsilın menfaatleıîni koruyacak surette tanzim olunadpktır. Piyasanın Ticaret^Vekâleti tarafından açılmasından evvel Ültününü elinden çıkarmaması, müstahsfle menfaati bakımmdan tavsiye edılîr. Şimdi Japon kulli knvret leri Malezyanm Singapur karşısındaki »ahUlerlne bunektedir Şehrin yakacak ihtiyacı A Mısır Kralı Haşmetlu Farugun milletçe sevilen demokrat hayatından bir levha: Kral (soldan birinci) Catniül Ezherde, Şyeh Elmerahinin hitabesini dinliyor, (yanındakilrr sırasile tran sefiri Mahmnd Cem, eski Başvekil Huseyin Sım Paşa ve Âyan reisi Mahmud Bey HaJU Müttefiklerin Âvrupayıistilâ piânı hazır Bir Kanada generaline göre bu plânın tatbikına derhal geçilecektir Ottava 6 (a.a.) Ingilteredeki Kana. 6a kuvvetleri komutanı Tühıgeneral Mac Naughton, Ottavada bulunduğu sırada, müttehkın kuvvetlerinin Avrupa karasını istılâ için Brıtanya adalarını üs olarak kabul eden bir plân hazırlamış bulunduklarmı söylemiştir. En küçük teferrüatına kadar incelenmiş hulunan bu plânın derhal tatbikatma geçilecektir. Yeni Mısır kabinesi kurııldu Hususî mahkemelerin kurulacağı yer!er Ankara 6 (Telefonla) Adliye Vekâleti. millî korunma kanunu mevzuuna giren suçlann miktar ve mahiyeti hakkında vilâyetlerdeki teşkilfttından malumat istemiştir. Gönderilecek malumahn tetkikinden sonradır ki, kanunun mevzınına giren suçlara bakacak husus! mahkemelerin nerelerde kurulacağı tavin edilecektir. Belgrad ormanların Japon umumî taarruzu dan istifade edilecek başlamadı [ İngiliz Amerikan | I tebliği 1 İngilizMısır miinasebatı nazik bir safhada Nah«rPas«r, anlaşmaya sadakatle beraber İngiliz miidahalesine müsaade etmiyeceğini bildirdi Başvekil, Meclisi feshedecek, ve iki nszareti daha uhdesine aSacak bir mesafede bulunan Belgrad ormanından istifade edilmesi imkânlarının esaslı bir surette tetkikine başlanmıştır. Fıat Murakabe Komısyonunun son toplantıDiâer mahallerâe de mahkemelerden smda da bahis mevzuu olan bu nokta (Arkası Sa. 3, sütun 5 te) bir tanesi bu işlerle vazifelendirllecektlr Caddelerde budanacak ağac dalları da İngiliz çeteleri Malezfakir halka meccanen tevzi olunacaktır yaya akın yapmağa Odun ihtiyacmın şiddetle kendini hissettirdiği bugünlerde, şehre pek yakın teşebbüs ediyorlar Birmanyada Japon taarruzu yavaşladı, Borneoda bir şehir zapfediidi Singapur 6 (a.a.) Topçu düellosu» nun uğultusu bu günkü perşembe günü edeta mütemadî suretıe işitilmiştir. Fakat düşmamn büyük bir taarruza gesmeğe hazır olmadığı ve yahud bunu jrapmajn münasib görmediği besbellidir. Zannedildiğine göre, müttefikler topçusu, düşman top mevzilerini ve tarassud mevkilerini muvaffakiyetle bombalamıştır. Düşman topları, ingiliz ileri çevresini bombalamak suretile az çok gayrimuntazam şekilde mukabele etmişlerdir. Belgrad ormanlarından bir görünüş Budiinden itibaren Mfc •**t»"3P«(g*V. '• Şeker pancarı Ciatları 100110 para ve 3 kuruş olarak yükseltilntiştir \ Şimalı Afrikada Fransaya atılan beyannamelerde «Amerikalılar geliyor!» deniliyor Altın temeline dayanan para mefhunu, bugün yalnız Almanya gibi yeni iktısad zihniyetile yürüyen bir memlekette değil, ö'tedenberi altın temeline gımsıkı bağlı olmakla maruf olan İngilterede bile inkâr ediliyor. Neşrolunduğunu gördüğümüz bazı kuvvetli iddialara göre orada dahi artık altm sadece bir madendir. Paraya gelince o, bildiğimiz kâğıd şeklinde, millî bünyeye bağlı esrarlı bir kudretin komprime ifadesidir. Filhakika üzerine devlet damgası konuLmakla her kâğıd elbette kendiliğinden müstesna bir kıymet kazaıımış olmaz. Fakat öyle bir damğa ile adına para denilerek tedavüle sürülen kâğıdın neleri temsil ettiğini düşüneceğiz: a) Hazinesi, bütün vecibelerini hiç şaşmadan günü gününe, saati saatine ifa eden koca bir devletin itiban. b) Devlet tediyelerile hareket haliııde bulunan kıymetler (bütün bir milletin istihsal ve istihlâk yolundaki canlı hareketleri)v c) Memleketin devlet elinde ve halka aid bütün serveti. Tedavül vasıtası olan para, miktan milyarlarla ancak ölçülebilecek olan bu muazzam servete tekabül edecek savıda mıdır? Hakikî bir hesabla öyle olsa çok görülmezdi. Halbuki buna lüzum yoktur. Bilâkis tedavüle çıkarılan dovizin miktan alabildiğine çok olmamalıdır. Çtinkü maksadınıız umumî servetimizi kâğıdla ifade etmek değil, belki bu vasıta ile sadece tedavülü temin eylemektir. Binaenaleyh tedavüle çıkarılan para çok komprime edilmiş bir hacımie bu vazifeyi ifa edecek miktar ve kudrette olmalıdır. Bu hacmi Nazmi Topçoğlu iş hacmile çerçeveliyor. İşte para mefhumunun dayanacağı baş kaide. Dünyanın en dehşetli bir harbini yapan Almanya altına metelik vermediği halde çelik kıymetli bir kâğıd markla yaşıyor. Hani altını ounıyan memlcket uzun ve çetin bir harbe dayanamazdı? Almanya bunun bir efsane oldugunu isbat eylemiştir ve eylemekte bulunuyor. Haddizatında tepesinden fernağına kadar dolup taşmış büyük millî bir serveti temsil eden bu memleket, bir takım şartlara sıkı riayet sayesinde parasının kıymetini diğer altınlan bol büyük memleketlerden bile kuvvetli ve sağlam olarak muhafaza etmekle harb mey danlarındakine muvazi diğer bir zafer kazanmış oluyor. 8090 milyonluk bir halkla nteskun lengin bir meraleketle müteaddid cephelere yayılmış büyük ordular için Alnıanyada tedavülde bulunan para mecmuu 1112 milyar marktan ibarettir. Orada bir taraftan eşya fiatlan sıkı bir Vaşington 6 (a.a.) Cumhur Reısi Ruzveltın kâtibi Early, İngiliz tayyarecilerinin son zamanda işgal altındaki Fransaya 1, 417.000 beyanname atMklarını haber vermektedir. Bu beyannamelerde Birleşık Amerikanm muazzam harb programındaki inkişafa dair tafsiJât verilmekte ve Fransızlara cAmerikalılar geliyorı denilmektedir. Son dağıtı. lan beyannameler, bilhassa Amerikalıkrın son harbde ihrac hareketleri yaptıkları Britanyaya fazla miktarda atılınıştır. Bir ay evvel bütün Fransaya 2.000 tane Amerikan propaganda kâğıdı atılmıştır. harekât Kahıre 6 (a.a.) Kral Faruk, Muhammed Mahmud Halıl Beyın çok yaşlı oldugunu ıleri surerek kabineyi kurmak vazıfesınden affını istemesı uzerınedır kı, yeni hukumetın teşkılı ;şını Vefd lideri Mustafa Nahas Paşaya vermiştir. Vefd partisinin esaslı ısteğmin nıebusan meclısinin dağılması ve yeni seçım yapılması oldugu malumdur. Kral tarafmdan çagırılan öteki partıler Ingiltereye gönderilen muazzam reıslerınin bu prenslpı kabul etmış oldutanklar ğu sanılmaktadır. Ottava 6 (a.a.) General Mac NaugVefd partisi mahfillerinden bildirildi(Arkası sahife 3, sütun 4 te) gine gore, Nahas Paşa başvekıllık Vefdden başka bir partıde ıken kabul etmek istemediğı bir formülle bir millî bırlık hükumetı kurmağa çalışacaktır. Toz fırtınası içinde büyük bir muharebe Londra vaziyeti hâlâ müphem görüyor İtalyada tecil edüen devlef memurları silâh alfına çağırıldı Ankara 6 (Radyo Gazetesi) Yann (bugun) Resmî Gazetede ıntışar ederek mer ıyete gırecek olan yeni bir kararname hukümlerine gore, şeker pancarı fıatlan yukseltilmektedır. Pancar fıatlanndakı bu artma son hafta içinde şeker fiatlannda vukua gelen yükselmeden üeri gelmektedır. Kararnameye göre, şeker pancan fiatlan kilo başına 100, 110 para ve 3 kuruştur. Bu üç muhtelif fıatın hangı ekim bölgeleri ıçın muteber olacağını Türk Şeker Fabrıkalan Anonim şirketi tayin edecektir. Toprak mahsullen fiatlannda husule gelen artışlara muvazi olarak şeker pancan fiatlarının da yukseltılmcsi şeker pancan ekımi ile uğraşan bölgelerin müstahsilleri için faydalı olacaktır. Malezyadaki Avustralyalılar kurtuldular Camberra 6 (a.a.) MalezyadaM İmparatorluk Avustraîya ku\A'etlerinin (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Japon harb tebliği Singapur top ateşi altına alındı Nahas Paşanın beyanatı Sir Stadford Cripps Eski Moskova Elçisi Cripps Mühim bir vazife ile İngiliz harb kabinesine giriyor Kahıre 6 (a a.) Yeni Başvekil Nahas Paşa soyle demiştir: « Parlamento feshedilecektir. DikBerlin 6 (a.a.) Alman orduları baştatörce hukmetmiyeceğiz. Fakat serbest kumandanlığmın tebliği: ve parlamento vasıtasıle huîtumet süAfrika şimalinde Sırenaikin doğu kısreceğız.» Naiaas Paşa, muahedenin tahmil etti mında düşmamn takibine devam edilği mecburıyetlere iki partmın. menfa miştir. Alman hava teşkilleri İngiliz oraüeri daıresınde sadakat gösterecegı dugâhlarını bombalamışlardır. Tobruk civarında düşman hava alanlan makineli hakkında millete temınat vermiştir. Başvekil iki Nezareti de uhdesine tasıt toplulukları da bombardıman edilmiştir. alacak Maltada Valerta limanındaki düsmsn Kahire 6 (a.a.) Yeni Mısır Başvekilı Nahas Paşa, teşkil ettiği kabinede askerî tesislerile demirli gemilere karşı Hariciye ve Dahıliye Nazırlıklannı uh Alman hava teşkilleri tarafından yapıdesine alacaktır. Nahas Paşanın baş lan gündüz hücuraları devam etmiş ve kam bulundufu Vefd partisi Mısır par iki İngiliz denizaltı gemisi hasara uğlamentosunda zayıf nispette temsil e ratılmıştır. Bomba tayyarelerimizi hima(Arkası sahife 3, sütun 1 de) ye eden avcı filolarımız kendıleri hiç bir (Arkası Sa. 3, sütun 5 te) En şiddetli muharebeler orta kesimde cereyan ediyor 36 saat süren bomŞark cephesinde | bardımandan sonra harekât ' istihkâmlar yıkıldı Japon tebliği; Felemenk donanmasının imha edildiğini bildiriyor (Telgraflar 3 üncü sahifede) Singapur nmnmî valisi Sir Shenton Thomas Aknanlar? mukabil bir hücumla muvaffakiyetler kazandıklarını bildiriyorlar Sovyeller de Harkof ve Kurskla Alman cephssinin yarıldığını söyliiyorlar Berlin 6 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğının tebliği: Doğu cephesinde Alman kuvvetleri hava teşkillerinin ehemmiyetli desteklemesile düsman taarruzları ve muvaffakıyetli karşılık taarruzlar esnasında düşmana insan ve malzeme bakımından ağır zayiat verdirmişlerdir Kurskun şimal doğu kesiminde mevzıî bir karşılık taarruzda kar fırtmalarma rağmen birçok günler devam eden bir muharebede. düşman, içlerinde bir tümen komutanı da bulunan 294 esir bırakmıstır. Düşman zayiatı arasında, bundan başka 1450 olü olduğu gibi 6 zırhlı araba, 25 top, birçok ağır ve hafif p:yade silâhları ve diğer harb malzetneri de bulunmaktadır. . (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Yeni tefrikamız Gene ve güzide romancımız Mükerrem Kâmi bunun EN GÜZEL ESERİ Ankara 6 (Radyo Gazetesi) Haber alındığına göre İngilterenin eski Moskova büyük elçisi Sır Stadford Cripps mühim ve mes'ul bir vazife ile İngıltere Harb Kabinesine girecektir. Malum olduğu veçhile Cripps, İngiliz Kabinesinde vukua gelen son tadilât esnasında istediği vâsi salâhıyetlerin reddedılraesi dolayısile İngiltere KabinesiYUNUS NADİ ne girmes! hususunda Çörçıl taraiından .(ArkMi sahife 3 sütun 4 te). yapüan talebi kabul etmemişti. Bugün başladı Üçüncü sahifemizde takib ediniz Afrikadakl 8 inci İngiliz ordusu kumandanı General Richtic, hava kuyvetleri Başkumandanı Hava Mareşalı Conningham ile beraber harita üzerinde variyeti tetklk ediyor