1 Şubat 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhunyet İstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa knsmı 24299 24290 Cronin'den Ömer Rıza ŞAHİKA Son İkinci basımı çıktı. Tanesl Wj^tf 135 kuruş. ( C İ T A D E L ) yıllann bütün dünyaca en meşhur, en mühim t&nınmış romanı Pazar I Şubat 1942 Ahmed iiKd Kitabevi Vekillerin beyanatları Maliye, Ticaret ve İktısad Vekilleri birçok meseleleri aydınlattılar alıoıık on giınlerde Bujuk Mille Meclisinden iki kanun çıkü Biri maaşlara zam kanunu diğeri evvfjki gıin geniş olçude munakaşalan davet eden Millî korunma kanununda japılan değişiküklerin ve eklerin kanunu. Her iki kanun, dünjayı kaphyan harb fateşi içinde mustesna ve mesDd bir sulh ha>atı jaşıjan memleketimirin gene butun dunyaya şamil fevkalâdeliklerdeu kendisince duyduğu tesir ve teessürlerın neticesidir. Bu harbin sulhu nasıl olmak lâzım geldiğini kendi vazijetimizin mutevazı çerçevesi içinde dahi gorebilij oruz. Hükumetimizin dirajetli ve isabctli redbirlerini teyid eden .pek güzel bir talih eseri olarak harb dışında buhınuyomz amma dünya memleketlerinin çoğu ile alâkamız kesilmiştir, bazüarile guçbelâ devam edcbilen yarımyamalak mıinasebetlerimuse tasavvur olunamıyacak zorluklar içinde cereyan edebilijor. Milletlerin hayatlannda dış mübadele işlerinin ne biiyük mevkii olduğunu iki buçuk yıllık tecrübe ile daha iyi gbnnekteyiz. Bu mübadele ya zorluklara uğrayor veya hiç yürümüyorsa bundan alâkadar memleketlerin hayatlan behemehal müteessir oluyor. Yani yalmz orada burada yokluğun zorluğu çekilinnıekle kalmıyarak mübadele eşyasının ya azlığı, ya yokluğu herhalde bir pahalıbk şeklinde kendini gösteriyor. Görülen hakikat şudur: Dünya milletlerinin işleri azamî düzgünlük içinde yurüyebilmek için bütün dünya memleketlerinin serbest ve kolay mübadeleji temin eden bir sulh hali içinde yaşamalan lâzundır. Sulh bozuldu mu, bu kar(üıklı mübadele münasebetleri bozuluj or ve onun neticesi de ferdî ve unıumî tnilli hayatlan hergün artan zorluklara uğratmak şeklinde tecelli ediyor. Nekadar teessüfe lâyık gorülürse görülsün önüne geçilemiyen ve bugün bütün dünya miUetlerini kasıp kavuran •cı olay işte budur. Bunu biz icad etmedik. Kimin veya kimlerin icad ettigini de bilmiyonıı. Belki beşerin felâketli mukadderi demek daha doğru olur. Ancak çu var ki dünya içinde bulunduğumuza göre biz de bu fena kaderin tesirlerinden elbette haric kalamazdık ve kalamamaktayız. Afetin sümulü dışında kalamamaklığımızın maddi ve manevi tesirlerini hayatunızda gormekteyiz: Bu hajat gittikçe zoralmış ve gittikçe demir leblebiye donmüştür. Eğer bizim sadece harb harici kalarak başka bir tehlike ile tehdid edilmemekliğimiz temin olunsaydı belki biraz daba az gene zorluklar çekerdik. Halbuki biz üstelik millî hudud ve hukukumuzun her fena ihtimale karşı korunması taruretile seferber bir vaziyet de ihtivar etmiş bulunuyoruı: Kimsenin zoru ile değil, kendimizin gorduğumüz lüzura ve caruretle, bilerek ve istiyerek. Bir seferberliğin bir meraleket hayatında icıa edebileceği tesiri anlamak için derecesine gore bununla o memleket hayatında en aşağı iki katlı bir masraf ve külfet husule geleceğini duşünmek kâfidir. Seferberlikte memleketin masraf bütçesi en aşağı iki kat olur ve gelirinin istihJâki de gene boj lece iki katlı bir istihlâk olııi'. Demek ki böylelikle haricî mubadelcnin zorluğuna dabilî istihlâkin fazlahğı katılır. Bundan dolayı da hayat elbette bu yüzden de bir kat daha pahalanacak ve istihlâk eşyasının azlığı berkesi yorganına gore ayak uzatmağa mecbur kılacaktır. Bunlara, böyle hallerde münakale işlerinde husulü zarurî olan zorluklan da ilâve ederseniz umu* mî hatlannda tablo şöyle böyle tamam «lur. İşte dünyayı yakan harb ateşi dısında kalmak mazhariyetile bahtiyar elan memleketimizin durumu budur. MiUî>f Dün Konservatuarıtı temsilinde bulundular Ankara 31 (Telefonla) Devlet Konservatuarı ti yatro talebesi, Cebecideki Konservatuar salonunda bu gün Antigona piyesini temsil ettiler. Millî Şefimiz Ismet Inönü, refakatlerinde Başvekil Dr. Refik Saydam ve Maarif Vekili Hasan Âli Yücel olduğu halde Konservatuarı şeref lendirerek temsilde hazır bulundular. Servet üzerinden vergi altnmtyacak Altın fiatları, şahsî menfaatler uğrunda yükseltiliyor, halkın devlet hazinesine itimadı vardır Ekmeğin karta bağlanması muvaffak olmuş, İstanbulda günde 75 bin kilo ekmek tasarruf edilmiştir Borneo'da [ J a p o n harb 1 tebügi | 1 yeni bir şehir işgal edildi 100 bin kişilik bir Japon kuvveti Singapura yürüyor Bir kaç günlük lodos fasılcdarından sonra yakamıza tekrar tekrar yapışan kar, bu sene Istanbula adeta bir şimtd memleketi manzarast verdi. Köprünün şu haline bakınız: Bir zamanlar, buram buram terliyerek üzerinde dolaştığtmız güneşli kaldırımlar, simdi ne soğuk acılara yataklık ediyor! İngiliz kuvvetleri Bir f Şiraalı AErikada harekât manyada Moulmein şehrini tahliye ettiler Libya harbi Ticaret VekiU Mttmtaz Ökmen BUyük Millet Mecllsinln evvelkl günkü eelseslnde Ticaret, Maliye ve İktısad Vekilleri de beyanatta bulunmuşlardı. Anadolu Ajansı, bu beyanatları ancak dün verebilmiştir. Vekillerin MecUsteki Eözlerinın en mUhim kısımlannı hul&sa ederek dercedıyoruz: İktısad VekUi Sırn Day Malezya Mihver lehinde harbi bittî Berline göre İngiliz kıt'alan Hindliler teslim Singapura naklolundu oluyor lar! İngiliz kıt'alarının Londrada büyük bir yeniden takviye endişe var, gazeteler şiddetli neşriyat aldıkları haber yapıyorlar verilmektedir Sıngapur 31 (a.a.) Uzakşark cumartesi tebliği şöyle demektedir: Evvelden tanzim edılen plâna göre, Johore cenubtmda hareket eden kuvvetlerimiz dün gece Sıngapur adasma çekilmişlerdir. Duşman bu hareketı ız'ac için pek az faaliyet göstermiştır. Johare şosesi muvaffakiyetie kesilmiştir. Kraliyet deniz ve hava kuvvetleri işbirl.ği yapmaktadır. Malezya muharebesi bitmiş ve S'ngapur muharebesi başlamıştır. Takrıben iki ay zarfmda kuvvetlerimlz Malezya karasmda düşmanla çarpışmışlar ve havalarda üstünlüğü temin eden, karada büyük bir hareket serbestisi bulan düşmana karşı şiddetli muharebeler vermişlerdir. Vazifemiz düşmana zayiat verdirmek ve Uzakşarkta mücadeleye de(Arkası sahife 3. sütun 7 de) ı ingiliz Amerikan tebügi Maliye VekUi Fnad Agrah zinln birincl tertibi olmak üzere geçen sonteşrinde 5 mUyon lıralık tahvil çıkarmıştık. Bu havillerin kayıd müddeti olmak üzere bir hafta Uân edllmişti. Bunlar da üç gun içinde tamamen satıldı. Bugün bu tahvıller, pnm yapmaktadır. tamamen satıldı. İkinci defa tutarı 25 milyon lirahk bono ihracı için kanun teklif ettik. Bu teklifimlz yuksek Meclisçe kabul buyuruldu. Geçenlerde bunlann saüşımn dahi haddı kanuniye yaklaîtığım ve bunun üzerıne kanuni haddl tecavüz etmemek İçin satışı tahdld mecburiyetinde kaldığımıa soyleMaliye Vekilinin beyanab Maliye Vekilı Puad AgTalı da beyana miştlnı. Bugün bu kürsüden. kalan kısmınm dahi tamamen satıldığuu büyuk tında ezcümle demlştir ki: < İlk defa 25 milyon llralık tasarruf memnuniyetle ifade edebillrlm. (Bravo bonosu çıkarmak müsaadesi alınmıştı. seslerl). Diger taraftan 941 demıryolu lstikraÇıkanlan bonolar çok kısa bir zamanda Servet üzerine verp koymak aklunızdan bile geçmemiftir Vatandaşlar aramakta ve bulamamaktadırlar. İkinci partmın çıkanlması için (Arkası Sa 3, sütun 5 te) Karakışla miicadele Şehrin yakacak ihtiyacı etrafında Valinin beyanatı Civar bölgelerden İstanbula odun ve kömür yetiştirnek için tedbirler ahnıyor Şark cephesinde harekât Malezyada Japonlann taarrnı istikametini ve Singapurun vaıiyetini gösterir harita Kursk ttzerinc yürüyen Rus kıfaları Almanlar tarafından büyük bir mağlubiyete uğratıldı Berlin, «Ruslar ümid ettikleri muvaffakıyeti kazanamamıştır» diyor Berlin 31 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğının tebliği: Doğu tephesınin birçok yerlerinde Almah, İtalyan, Rumen ve Slovak kuvvetleri düşmanın mevziî taarru^arını püskürtmüşler ve yeniden ağır zayiat verdirmişlerdir. Bundan başka hücum kıt'alan taarruza geçmiş ve Sovyet kuvvetlerine ağır darbeler indirmiştir. Bu munasebetle düşmanm 19 zırhlı arabaa ve blokhavzlan tahrib edilmiştir. Kursk'un Şıral doğu kesimmde, Tuğgeneral Breıth komutasmdaki zırhlı kuvvetlerle Abnan piyadelerinin yaptığı karşılık taarruzlar, bir çok günler devam eden muharebelerden sonra tam bir muvaffakiyetle neticelenmiştir. Birçck düşman tümenlerinden ve zırhlı araba birliklerinden mürekkeb olan ve Alman hatlarına akın yapan bir Sovyet grupu mağlub edilmiş, büyük zayıatla dpğuya doğnı atılmıştır. Tokyo 31 (a.a.) İmparatorluk umuBerlin »1 (a.a.) Alman ordulan mî karargârunm teblığınde Japon kuv başkumandanlıgının tebliği: vetlerinin Bomeo'nun garb sahvlinde Şimall Afrlkada keşıf faallyeti olkâüı Pamangkat'da karaya çıktıkları ve muştur. Cenubl Sirenaikte Alman Stüa>Tii günde Pamangkat'ın 40 kılometre kalarile savaş ve tahrib tayyare blrlıkşımali şarkisinde bulunan Sambas'i işgal lerl İngüızlerln maklnell taşıt topluluklanna hücum etmiş ve bunları dagıtettikleri kaydedılmektedır. Kuçing'den cenuba doğru giden başka mıştır. Alman hava kuvvetlerinin Malta akıt'alar &?ngau'un 22 kilometre cenubu garbisinde bulunan Leds hava meydanı dasmdakl deniz ve hava üslenne yaptıkları taarruzlar muvaffakiyetie devam nı işgal etmişlerdir. Japon tayyareleri Sumatranın garb etmektedir. Valetta devlet tezgâhlanna lnfü&k ve sahilinde kâın Pedang limanında düşmanın 6 nakhye vapurile diğer 5 gemiyi yangın bombalarıle taarruz edilmiştir. / İngiliz tebliği yakmışlar veya ciddî hasara uğratmışKahlre 31 (a.a.) Ortaşark İngiliz lar dır. tebliği: Bingazd etrafındaki vaziyette 100 bin kişilik Japon kuvveti kayda değer bir değişikllk yoktur. Yehücum ediyor dlnci Hlndll piyade tugayımız sayıca Amsterdam 31 (a a.) D. N. B : Sln(Arkası sahife 3, sütun 7 de) (Arkası sahife 3, sütnn 2 de) Son günlerde, havaların mütemadiyen karh ve soğuk gitmesi yüzünden, şchriHarb harici kalmak mutlu bir iştir, mizdeki odun ve kömür sıkıntısı büsbüfakat bu gülün aslâ öldürücü olnnyan, ün artmıştır. Şehrin mahrukat ihüyacıfakat ne de olsa kanatan dikenleri de nı temin için vilâyet, motörlere mecburî vardır ki çekmekte olduğumuz zorluk nakil mükellefiyeti tahmil etmiştir. İlk lar işte bu halin iladesidir. parti olarak İğneadadan 25 bin çeki oDurup dururken hayatlan cidden güç dun, Midyeden de 200 bin kilo mangal leşen sabit gelirli vatandaslardan me kömürü getirilmektedir. Kandıra ve Şimurlann maaşlanna yekunu 45 milyon eye de dün beş motör hareket etmiştir. lira rutan parayı keyif için zammetmiş Odun ve kömür ihtiyacını temm için değiliz. Bu yükün ağırlığını, akla karayı alınan tedbırler etrafında Veli ve Belezor seçerek o vazifeyi ifa edebilen huku dıye Reisi doktor Lutfi Kırdar dün bize mete sormalı. Diğer fedakârlıklar gibi şu izahatı vermistir: bu muazzara yekunu dahi nihayet elbet Şehrimizdeki mahrukat darlığı bu memleket ödivecektir, ve hepimizce maalesef doğrudur. Bır kısım vatar.daşgorünen ihti>acm kesinliğine gore de arın bu yuzden uğradıklan muşkülâtı elbet seve seve. Türk milleti bu şuura biliyor, yakından takib ve elımizmalik büyük kalbli bir millettir. dekı butün ımkânlardan istıfade ederek Bir de boyle istihlâk olunacak ıhtiyaç tedbirler a.makta devam edıyoruz, Mahmaddelerinin az olduğu şu zamanlarda rukat mevzuu uzerınde başlıca üç madbütün millete tahammülü kabil bir hade ile, yani kok, mangal kömürü ve odun yat şekli temin etmek, hükumete düşen ışile ayrı ayrı ehemmiyetle meşguluz, ve vazifelerin başlıcalarından oluyor. iki bunlardan her birisı hakkında vereceğim yıl bnce Millî Korunma Kanunu bu Vali ve Belediye reisi Lutfi Kırdar malumat ümıd ederim vazıyeti tenvir emaksadla konmuştu. Zaman geçtikçe decektir. liğ olmuştur. Halbuki önümüzde daha vaziyet nezaketini, ihtiyaç da zaıuretini Kok kömürleri: Üç nevi kok sarfedil kış aylan mevcuddur. Belki ihtiyac bu artirmış olduğundan hükumet ve Partinin uzun çalışmalan neticesinde Millî mektedir. Karabük, Somıkok ve gazhane sene 100 bin tonla karşılanabılecektir Korunma Kanıımına daha sanıil jeni bir kokları. Şehrin senelık ihtiyacı normal Bu mesele bilirsıniz ki, daha ziyade köçehre verilmiştir. Maksad millî miıdafaa olarak 7075 bin tondur. Geçen sene tnür havzosına aid bir iştir. fevkalâde ihtiyaçlarile halk menfaatlerinin ır.akul mayıs nihayetıne kadar 74 bintonko ahvalın ıcab ettırdığı tedbirleri hükume(Arkası Sa, 3, sutun 3 tel mür sarferlilmişti. Bu sene sarfolunan tuniz, ehemmiyetle almakta ve ihtiyac «Sovyetler ümid ettikleri muvaffakıyeti kazanamamışlardır» YUNUS NADt kömür m^ktarı simdiden 83 bin tona ba Berlin 31 (a.a.) DJ4.B.: Sovyetlerin ısrarh gayıetleri bir netice vermemektedir. Hersjan yapılan çaıpışmalarda Almanlar mevziî muvaffakiyetler kazanmakta vs muhtelif kesimlerde mukabi! taarruzlara geçmektedirler. Bu hal Al(Arkan Sa, S, sütnn 3 te) (Arkası sabife 3, sütun 4 tej. Bir Japon bataryası bir nehri geçiyor J