30 Ocak 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

VÂCHERON et DÜNYANIN EN SAATİ YÜKSEK CONSTÂNTIN C E N E V R E Z. Türkiye SAATMAN mümessili Sultanhamam umhuri .J IO i tSTANBUL CAĞALOĞLU SHVI \ 6 2 6 8 Telgraf ve mektub adresı: Cumhurivet İstanbul Posta kurusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Cronin'den Ömer Rıza KA L ) Son yıllann büthpAfftaca en meşhur, en mühim Tan^p^ş romanı İkinci hmm çıktı. Tanesi 100, W R K kuruş. Cuma 30 Ikincikânun ! 942 Ahmed HaW güven meselesi Ona itimad edilecektir, çünkü bütün kusur ve tenakuzlarına rağmen İngiliz harb makinesinin bu gün için eşi bulunmıyan baş ustası bu zattır. t> ngiltere Başvekili Mister Çörçil Amerikaya yaptığı uzun seyahatten dönüşunde şiddetli bir buhranla karşılaştı. Başvekil daha seyahatte iken Uzakdoğudaki Japon ileri hareketleri Leyecan uyandıracak mütemadi muvaffakıyetlerle İngiliz İmparatorluğunu sarsmağa başlamış ve Londrada gittikçe büyüyen asabiyetler uyandırmıştı. Singapurun tehlikeye raaruz vaziycti karşısında İngiliz efkârının uğradığı endişeler gazete sütunlarmdan Avara Kamarasına kadar taşnıış, meb'usların acı acı tenkidlerine Başvekil muavini Attlee ile Hariciye Nazırı Eden tarafından verilen cevablarla mesele kapanmamıştı. Herkes, Avaın Kamarası, bütün İngilizler ve hatta bütün dünya Başvekilin avdetini beklemeğe kovulmuştu. Buhran onun r.çacağı münakaşa ile hallolunabilecekti. İngilterede büyük bir buhran lıüküm sürmekte olduğuna şüphe yoktur. Ancak bu buhran siyasî edebiyatlann mutad hükumet buhranlan nev"inden bir buhran değildir. İngilterede tekâsüf eden buhran en geniş manasında bütün Ingiltereye ve hatta bütün iraparatorluğa eamil olan miliî bir buhrandır. Tehlikeye düşen imparatorluğun bütün İngiliz kalblerinde uyandırdığı heyecan ve endişenin buhranı. Gerçi buhranın tezahürü imparatorluğun Uzakdoğu parçalarındaki müdafaa noksanlarından şiddetle sikâyet şeklindc tezahür ediyorsa da hiç bir İngilizin Çörçil hükumetini düşürmekle buna çare bulunacağına kani olmadığı da pekâlâ ve pek açık olarak farkolunuyordu. Bilâkis bu buhrau Çörçil'i kendi yerinde daha kuvvetle tutmak ııeticesine doğru yürüyen bir buhrandı, ki onun geniş ölçüdeki millî mahiyetinin en büyük delili de budur. Mebuslar olsa olsa Çürçil'in bazı kabine arkadaşlannı beğenmediklerini i£şa edebiliyorlardı. Başvekil meclisin bu temayülünü belki dikkate alır, belki o hususta da hareket serbestliğini tamamen muhafaza ederek kendisine mutlak bir itimad isterdi. Nitekim nihayet Avam Kamarastnda üç gün devam edecek münakaşaları bizzat Başvekil açarak verdiği Izahlardan sonra hükumet reisi olarak sahsan kendisine itimad olunnıası talebinde bulundu. Mister Çörçil bu münasebetle söylediği nutukta kendisine hâs üslub ve usulü tatbik ederek vaziyetin fenalığım mazur gösterecek sözler yerine bu fenalığı yalDIZ itirafla kalmadı. belki daha epeyce bir müddet için daha da fena hâdisclerle karşılaşılacağını haber verdi. Çörçirin Uadelerinden anlaşıldığına göre şimdiye kadar olup bitmiş harblerin hiç birine benzemiyen bu yeni harbde AngloSaklon âlemile müttefikleri son muvaffakıyeti ancak zamandan bekleraek mcvki ve mecburiyetindedirler. Oraya vanlıncıya kadar bir çok müşkül safhalardan geçilecek, fırtınalar ve kasırgalar atlatılacakür. ' Meb'usların bilhassa en ciddî tehlike ile karsılaşan Singapurdan dolayı sinirlendiklerini bilen Başvekilin ifadelerinde: O bir şey mi? Bu gidişle ondan daba büyük kayıblara bile uğrıyacağız! Diyen bir eda vardı. Hakikaten vaziyetin hakiki mahiycti de bundan ibarettir, ve zaten onun içindir ki İngilteredeki bir buhran alelâdc bir hükumet buhranı olmaktan ziyade millî bir buhrandır. Bu millî buhranda her İngiliz Mister Çörçil'den evvel kendi kendine hesab vermek ve nihayet kendi çahsına itimad etmek mevkiindedir. Dünya yüzünde yalnız İngiliz İmparatorluğunu tehdid eden bir tehlike değil. belki insanlığın mukadderatını dcğistirmek istiyen muazzam bir ihtilâl. hatta ihtilâller vardır, ve çarpışma bütün dünyaya ve bütün beşeriyete şamildir. Bu satırlar yazılırken İngiliz meclisîndeki münakaşaların henüz sonu alınmış ÇÖRÇİL İTİMAD KAZANDI Başvekil diyor ki: D Millî Müdafaa için Nasuniyeti Şimalî Afrikanın Sirenaik çıkıntısı üzerinde, Bardia ve Tobruktan başlayıp Derne, Bingazi ve A?edabya'dan geçerek Trablnsa yüklenmek iizere Elageyla'ya nlaşan İngiliz ileri hareketini ve şimdi dönüş vaziyetini fotogrsflarla gösteren kroki (yukandaki resim, Bngazinin ikinci defa işgalinden bir hatıra: Hükumet sarayına İngiliı bayragı çekiliyor) «Hiç bir özür dilemiyorum. hiç bir şey vadetmiyorum!» «Fakal b ı harbi, isfediğimiz sekildfe bitireceğimize itimadım şimdi daha büyüklür» tahsis edilecek ve 20 milyonluk Ankara Hüddeiuhazine bonosu çıkarılacak mumiliği tahkikatı Ankara 29 (Telefonla) Muhtelif müdafaa hizmetleri için yeniden 60 milyon liranın tahsisine lüzum hasıl olmuştur. Buna dair lâyihada bono ihracı salâhiyetinin 25 milyon lira tezyidine dair ayrı bir madde de vardır. Filhakika memleketimizde mevcud sükun ve emniyet havasınm yarattığı umumî itimad neticesi olarak bankalara tevdiat gün geçtikçe artmakta ve bundan dolayı da bankaların hazineye tevdiatı çoğa.maktadır. 1941 malî yıh bütçe kanununun 3 üncü maddesile alınmış olan 100 milyon liralık kısa vadeli bono ihracı salâlıiyeti tamamen denecek derecede istimal edilmiş bulunduğu cihetle bankalardan kazineye yapılmakta olup çoğalmak istidadını gösteren tevdiatın hazinece kabuiüne imkân verilmek üzere bu salâhiyetin 25 milyon lira tezyidi lüzumlu görülmüştür. kaldırılan Yeniden 60 milyon lira meb'uslar derinleştiriyor MİHVER KIT'ALARI Bingazi'yi işgal ettiler Batı çölünde Çek askerleri de İngilizlerle birlikte harb ediyor Ankara 29 (Radyo Gazetesi) İngiBu maksadlarla hazırlanan kanun lâliz teblığleri haricinde gelen en son hayihası bütçe encümeninden geçerek ruzberlere göre Alm=nİtalyan kuvvetleri naraeye ahnmıştır. Lâyiharun diğer bir Bingaziyi işgal etmişlerdir. maddesile de Devlet Demiryolları ve Liİngiliz tebliği manlan İşletme umum müdürlüğü serKahire 29 (a.a.) Ortaşark İngiliz mayesinin dörtte biri nisbeündeki bono umumî karargâhının tebliği: çıkarmak salâhiyeti dörtte üç nispetine Son 24 saat zarfmda Musus bölgesinde çıkarılmaktadır. Bonolar hasılatından ki düşman küllî kuvvetleri batıya ve istimal edilmiyen kısmı itfa ve faiz batı şimale doğru kıvrılmıştır. EUerinde karşıhğı hazinece temin edilmek üzere tankları bulunan düşman kolları Binga hazine hesabı carisine yatırılacaktır. zi cenubunda ileri kuvvetlerimizle tomasa girmişlerdir. Ayni zamanda kuvvetli bir düşman teşkili Bingazinin takriben 25 kilometre cenubunda Refima1 ya varmağa muvaffak olmuştur. Musus bölgesinde her iki taraf keşif koüarı faaliyeti devam etmiş ve ikinci derecede bir çok savaşlar olmuştur. Bütün gün avcılarımız ve bomba tayyarelerimiz, kara kuvvetlerimize gcne yardımda bulunmuşlar, düşman kollarına kesif taarruzlar yapmışlar ve bu taarruzlar esnasında bir miktar arabayı tahribe ve diğer bir miktarını da hasara uğratmışlardır. Devlet Demiryolları ve Limanlan Idaresi de bono çıkaracak Bir Alman tümeninin tanksavar toplan da lâstik sallarla Dinyeper nehrinl geçerken.. r,= Şark cephesinde = GÖRDÜKLERİM 3 5 I*] f Japon harb tebUği Alman tebliği Berlin 29 (a.a.) Alman orduları Başktımandanlığının tebliği: Şimalî Afrikada, Sirenaikte şiddetli keşif faaliyeti olmuştur. Şimalî Afrika dahilinde Bingaziden Marsa Matruha kadar makineli araba kollarına, k:t'a topluluklarına ve benzin depolarına İyi neticeli hava hücumları yapılmıştır. Batı Nalezya muharebesi çok kızıştı Modern vesaitle hakiki | 1 bir harb safhası 30 ağustos günü bir Alman tümeni küçük hücumbotlar ve lâstik sallarla Dinyeper nehrini aşıp bir köprübaşı kurmuştu Yazatı: Etnekli General Ankara 29 (Telefonla) Büyük Millet Meclisince teşril masuniyetlerinin kaldınlmasına karar verilen Türk Maarif cemiyeti eski reisi ürfa meb'usu Refet Ülgen ve Tokad meb'usu Hasib Aytuna hakkındakl evrak Adüye Vekâletl tarafından Ankara Cumhurivet Müddeiumumiliğine tevdi olunmuştur. Refet Ülgene isnad edilen suç etrafındaki tahkikatm Müddeiumumilikçe derinleştirilmesine lüzum görüldüğiinden yeniden bazı şahldler dinlenilmektedir. Hasib Parlamentoda bire karşı 464 reyla Aytuna hakkında, Maarif cemiyetinin itimad kazanan M. Çörçil nutuk Ankaradaki lisesinde müdür vekili olsöylüyor duŞu sırada bazı deft«rlerde lmtlhan neticelerinl gösterir numaralarda defeiLondra 29 (a.a.) Avam Kamarasın* siklikier oldufru şekitndeki fsnadm tah da üç giüılük müzakerelere cevabea kikatı da tiçüncü sorgu hâklmligtne ve Çörçil'in söylediği nutuk, hulâsa olarak rilmistir. aşağıya nakledilmiştir: « Bütün İngiliz ve Amerikan kaynakları şimdi bir araya getirilmiş bulunuyor. Birleşik Amerikada Nelsan'un vazifesine benzer bir vazife ihdas edilmelidir. (Nelson Birleşik Amerikada harb istihsalâü konseyi başkanıdır.) İngiltereye Amerikan kıt'alannm gelmesi, Birleşik Amerikada talim görmüş ve teçhiz edilmiş büyük öîçüde kıt'aların düşmanla kabil olduğu kadar sıkı ve Ankara 29 (Radyo gazetesi) Pasiaçabuk temasa geçmeleri hususunda A» ların unla yapıhnasmın men ve patates, merikan milletinin ve Amerikan liderpirinc unları ve ezmelerinden imaline lerinin besledikleri arzuya uygundur. müsaade edilmesi üzerine bu ezmelere Amerikan kara ve hava kuvvetlerinin un da karıştırıldığı anlaşıldığından yaşimali İrlandaya gelmesi, Büyük Britanrm neşredilecek bir kararname ile huyadan Avustralyaya ve Yeni Zelandaya bubat, bakliyat, patates, ve pirinc unları takviye kıt'aları sevkini kolaylaştıracakve ezmelerinden pasta ve çörek imali tır. menolunacaktır. Kararname pazartesi pünü tatbik edileceğinden elde mevcud Rusyaya yapılan yardım mamulâtın satılmasına imkân verilmiş Rusyaya gönderdiğimiz eşyanm biı oluyor. Bu maddeler kullanılmamak şar kısmı, bizi kurtaramazdı. Fakat Birmantile kurabıye imaline müsaade edilmiş j>ada ve Malezyada çok daha büyük ha« tir. (Arkası Sa. 3, sütun 5 te) Patates ve pirinc unlarından da pasta yapılmıyacak Filipinlerde Korregidor kalesine teslim olması teklif edildi Tokyo 29 (a.a.) Malezya cephesinden bildiriliyor: Bir Japon kolu şimdi Kluang'dan Singapura giden yol ve şimendifer hattını takiben svr'atle ilerliyerek Layang'm 2 kilometre şimalinde ve Johor boğazma 50 kilomelre mesafede bulunan bir noktaya kadar gelmişlerdir. Garb sahilinde faaliyette bulunan başka Japon birlikleri Layangın 20 kilometre cenubu şarkjsinde kâin Simpangrengam'ı hücumla zaptetnıişlerdir. Japon kuvvetleri Batu Penat'ın cenubunda bulunan batakbk(Arkasi sahife 3, sütun 6 da) H. Emir Erhilet Bu sabahtan itlbaren (Yazısı 2 nci sahifede) Afrikada Çek askerleri de harbediyor Londra 29 (a.a.) Çek askerlerinin halen batı çölünde Britanya kuvvetlerinin yanında çarpısmakta oldukları bu gün Londrada ifşa edilmiştir. İngilizAmerikan tebUği Şark cephesinde la«*«iAİr>*4 harekât Havagazi muayyen ı saatlerde verüecek General Rommel terfi etti Berlin 29 (a.a.) Führer, Afrika zırhh ordusu komutanı General Rommel'i, büyük hizmetlerinin mükâfatı olarak ordu komutanhğına muadil olan kolonel general rütbesine yükseltmiştir. YUNUS NADt (\rkası sahife 3. sütnn 4 te) Singapur Cephelerde halkı tahliye muharebeler ediliyor devam ediyor Malezya sularında Kırıma çıkmak istibir deniz harbi oldu yen Rus kuvvetleri Bir Japon muhribi Tamamen imha edildi, balırıldı, İngilizlerin de esirler aiındı ve harb malbir muhribi batfı zemesi iğfinam olundu Bombay 29 (a.a.) Singapur radyosunun bildirdiğine göre, Singapur adasmuı Johor sahillerine nazır olan kıyı çevresindeki halk bir ihtiyat tedbiri olarak tahliye edilmiştir. Berlin 29 (a.a.) Alman orduları '•.'şkumandanlığının tebliği: Kırımda ve şark cephesinin cenab kesıminde kar fırtmaları yüzünden savaş faaliyeti az olmuştur. MdusıiuUB taacrnri» nma, dair resimierden: Piyade müfreıe leri bir (ehrin varojlaruuı giriyorlar. Kırımın cenub sahilinde cereyan edip Nevyork 29 (a.a.) Singapurdan Adünkü ordu tebliğinde bildirilen ve bir merikan ajanslanna bildiriliyor: düşman kuvvetleri grupunun imhasile Son alınan haberlere göre, Japonlar, biten çarpışmalarda Alman ve Rumen ayni noktaya ulaşan ana yollardan Sinkıt'alan S40 esir almışlar, 12 top, 11] gapura doğru inmektedirler. İngiliz mitralyöz ve mayin topu zaptetmişierdir kuvvetleri Malezya yarımadasının son Donetz cephesinde Alman ve Slovak noktfl«'na yakın bir yerde toplanmaktasahife 3, siitnn 3 te) (Arkası sahife 3, sütnn % de) Malezyada Japonlar ilerliyor DİKKAT! Cereyan verilmiyen saatlerde hâvagazinden istifadeye kalkışmak to]tlikelidir Havagazi tahdidatı bugünden itibaDikkaf <3mecek noktalar ren başlıyacaktır. Fakat havâgâzr verilmiyecek saatlerde Tahdid tarifesi ervelce bildirdiğimiz de cereyan tamamile kesilmiyeceğinden şekildedir. Gaz. sabahlan saat 7 den bazı kaazlara meydan vermemek için 13 e kadar ve akşamlan 19 dan 22 ye (Arkası sahife 3, sfitun 5 te). kadar verilecektir,