15 Ocak 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ASYANIN Üstünlüğü ve Düşkünlüğü ( AVRLTANIN İKBALİ ) Içinde Osmanlı İmparatorluğunun yükseliş ve alçalışı en buyük mevki tutan bu kitab, her Turk münevverinin dikkatle okuyacağı bir eserdir. Yeni çıkmıştır. Tevzi yeri Cumhuriyet Matbaası ve Ankara caddesinde Üniversite Kıtabevidir. Fiatı 100 kuruş. 18 umhuriyet Sayi '. 6253 REB'BtA İkinci basıiAf ıktı SinemasiBi gormeden b Tanesi 50, cildli EN ÇOK ROMAN İlk günüıt ekmek tevziatı Dün akşatn Meclise verildi Bütün maaş oldukça intizamh yapıldı Halktan bir kısmının karne alamadığı anlaşılarak kendilerine ya karne, yahud karnesiz ekmek dağıtıldı Karne usulü ile Maaşlara Zam Kanunu Yeni tedbirler Dün şehrin muhtelif yerlerinde 200 tevzi yeri açıldı Karne ile ekmek tevzii işine dünden itibaren başlanmıştır. Beyannamelerde hclkın yaptığı bazı yanlışhklar ve bir kısım halkın vaktile beyanname alamaması karne tevziinin tam olarak yapılnıasına mâni olmuştur. Dün sabahtan itibaren nahiyelerde kuraıan bürolar gece geç vakte kadar çalışarak halka karne dağıtmışlardır. Bürolara müracaat eden geniş bir kalabalığın işleri elden gelen sür'atle yapılmıştır. Dün bütün kalabalığı nahiye bürolarma mür&caat edenler teşkil etmistir Fakat fırınlar son gunlere nazaran çok serbest*kalmış ve karnesi olanlar hiçbir izdihamla karsılaşmadan ekmeklerini temin ptnı:=lerdir. İ?lenmiş Türk tütünleri naklolunurken İSTANBUL CAĞALOĞLU ^ ^ L , r lı • Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 P6rŞ6mD6 1 5 IKİnCÎKânUn 1 9 4 2 AHMED HALID KlTABEVİ ve ücretli I memurlar Kanunun koyduğu zam hakkından istifade edecekler Ankara 14 (Telefonla) Memur v» müstahdemlere verilecek fevkalâde zam hakkındaki kanun lâyıhası bu gün geç vakit Meclise verildi ve encümene h a vale olundu. Bu mühim lâyihanın esas* lannı aynen bîldiriyorum: «Birinci madde Aşağıda yazılı hstilıkaklara fevkalâde hallerin devami müddetince, ayhk tutan 170 liraya kadar olanlar için vergi ve tekaüd tevkifatı çıktıktan sonraki ita miktarmnj yüzde 20 si, ve ayhk tutan 170 liradan yukarı olanlar için vergi ve tekaüd tevkifatı çıktıktan sonraki İta miktannıfl yüzde 15 i nisbetinde zam yapılmıçür: 1 3656, 3661 ve 3659 sayılı kanualarda maaşlı ve daimî ücretli memuri» (Arkası sahife 2 sühın 1 dej Dün sabah İstanbul fırınlarından birinin önünde bir manzara: Karne mukabili ekmek alınıyor Tieareti Teşvik arb bütün dunyajı kapladıktan sonra filen ona katılmış ve katılmamış menıleketlcıın hep5iııde zarurî ve gajrizanırî pek çok eşya hükumetlerin kontrohına girnıiştir ve gırijor. O halde esası serbestçe çalışmağa dajanan ticaretin teşvikinden bahsolunabılir mi, dijebiürsiniz. Evet, bahsolunabilir. Hatta en devletçi iktı^ad lejimleri bile ferdin binbir mıişkülü hallederek karşılaşılan zorluklara binbir çare bulan icad kabilij etlerinden mustağni olamaz. Esasen devletçi rcjim het Işi devlet gorecek de millet ferdleri ya hep memur olacaklar. ya atıl kalacaklar demek değildir. Devlet elindcki işlerde dahi ferdin muvaffakijetle doldııracağı bosluklar vardır. Meselâ kömür bavzamızda sütunluk ağacların teAmerika Cumhur Reisi M. Rurvelt darikini dahi kendi eline almak istiyen Devlet İşletmesi bu hakikatin çok j a tfian bir tecrübesile karsılasmıstır. Komür ocaklarının sütunlarını son zaraanlara kadar bir takım muteahhidler temin edUorlardı. De\let İşletmesi, zâhir elindcki iş su katılmamış tam de\ letçj olsun diye müteahhidleri ortadan kaldırarak sütunların tedarikini dahi bizzat kendi üzerine almak ga>retine düsmüstür. Niçin? Daha iji sütunlar bulmayı düşiindüğünden mi? Daha ucıız maledeceğini ve daha bol stoklar kuracağım hesabladığından mı? Herhalde havzada Devlet İşletmesi, sütunlaıı kendi istediği şartlarla en iyi ve en ucuz verenden satın almakla deUetçilik Vaşıngton 14 (a.a.) Panama hükumahhetinden hiç bir şey kajbetmis olmazdı. Eğ^r işletme havzanın bütün ih metınm talebi üzerine Ruzvelt, Panama tivaclarını hep kendi elile temin etme kanalımn emmyetmi, milli müdafaayı ve yarım küTrenin müdafaasını temın ği lâzim sayıyorsa o zaman yalnız süiçin Kanalın ıki ucunda buhınan bolgetunruluk değıl. sütçüluk. çiftçilik, fablerin denızden kontrolımu tesis eden bir rikacılık, kasablık ve saire gibi binbir karavname nesretmiştir. isi de beraber yapmak zanıretile karşıKanaldan geçecek gemileer bazı mualaşııdı. Bu türlü düsuncelerin devletçilik melelere tâbi tutulacaktır Her türlü sistemile alâkası yoktur. Havzada Dev itaarsizlık hapisle cezalandırılacak, gelet İşletmesi billıassa kömüre taalluk miler musadere edilebilecek ve muretteeder Devletçi kömürcülük demek, ko batı hakkında cezalar verilecektir. miirü devlet elile çıkarmak ve bunu cn Tersanelerde gece gündüz iyi sekilde yürütmek demektir, o kaçalışılacak dar. Maksadımız sistem demagojisi yapSan Francisco 14 (a a.) Garb salıimak değil. makul ve mantıkî iş görmeklindeki deniz inşaat tezgâhlannın 7 gün tir müddetle 24 saat zarfında 24 saat çaEsas bu olıınca sütun tedarikini dahi lısmalannı mümkün kılacak plâna aid fşletmeye hasretmekte bu ihtiyacm bu son teferrüatı tespit etmek üzere bugün yolla daha ucuz, daha iyi, daha bol kar San Francisco'da federal hükumet maçılan.ıbileceği gibi vazijetleri gözden kamlarile patron ve işçi mümessilleri ageçirmek lâzımdır. Tecrübe yamaıı su rasında müzakereler yapılacaktır. rette iflâs etmistir. Çünkü isletme evvelâ Dün toplanan konferans esnasında bu esasen mevsim işi olan sütunlarını za plânm tatbik mevkiine konulması esamanında stoklamaktan mahrum kalmıs sen kabul edilmistir br. Fiata gelince ocaklar müteahhidler zamanında sütunlann metre mikâbını Manisada bir katil asıldı 1012 lira arasmda alıyorlardı. İ«sletmeManisa 14 (Hususi muhabinmızdeni Bİn kendi vesaitile temin etmek istediği sütunlann maliyetini gözden gecirmel; Turgudluda bir karı kocayı bağ kulebn busustaki fayda veya zarar farkını sinde öldüren Hüseyin Gümüş, bugun göstermeğe yeter. Aldığımız malumat burada idam edilmistir. doğru ise işletmenin vardığı ınaliyet. mrtre mikâbmda 20 liradan aşağı değildir. yukarıdır. Misal olarak zikrettiğimiz bu lıâdiseyi, diin\a vazi>etinin fevkalâdeliği dolajısıle bizde dahi birçok sahalara tc$mili zarutet halıni alan devlet kontrollanna rağmen ticaretin gene teşvik olunreası lâzım geldiğini anlatmak için kaydetmiş bulunujoruz. Devletin doğıudan doğruya el ko>duğu mahdud ihtivac maddeleri haricindeki kontrolu ihükAra meydan vermiyecek ciddî fiat mıırakabelerile cereyan etmek ve devlet ilıtiyaclan için alınacak esya dahi alâkadrı tatmin edici bedellerle nuıba>aa olunrnak gerektir. Devlot kendine alacaği eşyayı değer pahalarilc ahyor. hcnüz tam teskilâtla temin olundu>ımn iddia edemiyeceğimiz murakabe ise şimYUNUS NADÎ £Arkası sahife 3, sutun 4 te) Muvakkat karne alanlar Bcyannameleri bulunamıyan bir çolt kim>elere 48 saatlik veya haftalık muvakkat karneler verilmiştir. Bu karneler daimî karnelerle tebdil edılecektir. Esasen bu muvakkat karneler, müddetı dolUıTca hOkümsüz kalacaktır. Diğer taraftan vapurlarda bulunanlara da eVmek daeıtmak üzere besinci (Arkası Sa. 3. sütun 5 te) Japon harb tebliği Amerikada Pahanga doğru yeni kararlar ilerliyoruz Malezyada Fiatlar 90 725 arasındadır, piyasada 60 alıcı vardır Amerikan kumpanyaları mal almıyor Köylü yüzde 40 İki tarafın ortaya attığı zammı kâfi iddialar bulmıyor Almanlar HarkoPun düştüğünü tekzib ediyorlar Ruslar da, Almanyanın temellari sarsılmağa basladığını, Leningrad yolunun açıidığını söyiiîyorlar Ege tütün piyasası dun ansızın açıldı Filipinlerdeki Amerikan ordusu knman, danı General Douglas Mac Arthnr "• \ Vekâletin zamma esas olacak nisbeti tasrih Panama kanalı muha Teyid edilmiyen bir etmesi bekleniyor habere göre Japonlar faza altınâ alınıyor, İzmir 14 (Telefonla) Ege bölgesingün) tersanelerde günde Sembilon şehrine de de tütün piyasası resmen yarm (bu sonra jçılacaktır. Fakat geceyarısından girdiler escilleri yapılmak şartile Akhisar, Mi24 saat çalışılacak Pasifikle Leksington tipi bir Amerikan tayyare gemisi torpillendî Tokyo 14 (a.a.) Malezya harekâü hakkındaki tebliğde deniliyor ki: 9 uncu İngıliz tümeninden artakalan kuvvetler, Pahang dağlık merKezinde kaçmağa devam etmlşlerdır. Pahang nehrının şimal kıyısmda ilerlemekle beraber garba doğru yürüyen Japon kıtaları, Ingılız kuvvetlerini takıb etmektedir. Japonlar, bu gün orta Malezyadan geçen sıradağlarm doğusunda muhım bir stratejik mevkie varmışlardır. Doğu sahıli boyunca İlerliyen dığer bir Jauon kıt'aları teşkilı, bu gün düşmanm ric'at halmde bulunduğu Pahsng nehri civarmda diğer bir önemli mevkie u!aşmıştır. as ve daha bazı kazalarda bir kısım hcılar muayyen zamanı beklemeden nubayaa anlaşmaları yapmışlardir. Tü;ün fıatları Akhisarda 125, Seydiköyde 10, Menemende 90, Gâvurköyde 120 kuuştur. Akhisar mıntakasmda mubayaa anlaşmaları fazla olmuş, bır milyon kiderhal kapatılmıştır. Alıcılarm memurları, bölgenin muhtelif mahallerine dağılmıştır. Amerikan •irmaları, sevkiyat zorlukları dolayısile )u sene piyasaya doğrudan doğruya girmerrekte, ellerinde stok bulunduğunu öylemektedirler. Maamaf h mutavassıtar vasıtasile bir miktar olsun mubalat yapacaklardır. Piyasada halen 60 alıcı vardır. İnhisarlar idaresi yarmdan itibaren günlük iatış bültenini neşre başlıyarak vazietten müstahsili haberdar edecektir. Dün şehnmizde yapılan bir içtimıda. Ticai'et Vekâletinin teklifi üzerine, tütün mubayaacıları, fıatlara yüzde kırK ?ammı kabıj'. etmislerdir. Fakat koylü, bu vlktarı kâfi görmemektedir. Çünkü yüz e 40 zam, gecen seneki satıslarm vasaisi hesaö edilerek yapümıştır. Halbuki :oylü. b'rzat geçen sene kendi sathğı iat üzeıinjen yüzde kırk zam istemekedır. Bu cihet Vekâlete bildirilmi=tir. câlettpn gelecek sarih cevab beklenmekt^dir. (Arkası sahife Moskova ve havalisi kumandanı General Zukof Filipitılerde mukavemet artıyor Ingiliz • Amerikan "i tebliği 1 Nerkez ve şimal kesimlerinde Çok şiddetli muharebeler devam ediyor Teyid edilmiyen bir haber Tokyo 14 (a a.) Domei aiansmm verdıği ve henüz teyid olunmıjan haberlere gdre Japonlar Sembıianı işgal etmislerdır. Gemas çevresinde İnGİlizlerin gerj çek)lmekte oldukları sbyleniyor. (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Almanlar Şimal Buz denizinde 5 bin tonluk bir Rus gemisini batırdılar S, sütnn 2 de) (Telgraflar 3 üncü sahifede) EGE'DE SEYLAB Gediz nehrile Nif ve Kum çayları taştı, Manisa ovasını su bastı, mal ve can küybı yoktur İzmir 14 (Telefonla) Ege bolgesınin muh'ehf mahallc:lııden gelen haberler son >ağmur'ar ve karların crimesıle tphbkeli bir seylâb vazıveünın doğmakta olduğunu göstermektedir. Dağları ve bütün araziyi kaphyan kar simdi seller Kalin, almıştır. Son dakikada Man.sadan verilsn bix habere göre Gediz nihayet taşmağa başl^mıştır Bu vazivet önceîen tahmm edıidiğmden muht^Ilf kövler habeıdar edılmiş, ona göre tertibat alınmışhr. Sellerin bastığı bölgenin şu dakıkaya kadar mal ve can kaybı yoktur Gediz, Hacırahmanlar köyü civarma dayanmış, sular şimendıfer seviyesine kadar yükselmiştir. Bu yükseliş sür'atle artmaktadır. Manisa vilâyeti nehir sahası dîhilindeki köylere jandarmalar göndermiştir. Nıf ve Kum ıcvları da tasmıştır. Stokholm 14 fa.a.) Almanlar, kış mevzılermın Ruslar tarafından 6 noktada yarıldığmı ve ancak buyuk bır sahayı müdfaa zonında kaldıklarını itıraf ediyorlar. Bu sebeble bugunku durum şöyle hulâsa edüebılir: Leningrad garnizonu Moskova demiryolunu Almanlardan kıırtarmış ve 4 aylık muhasaradan sonra jiyecek ve malzeme "dolu trenlere kavuşmuştur. Ruslar. Leningradın doğu cnubundaki Schlusselbıırg'a gelmışler ve Alnıanları burasmı boşaltmaya veya teslim olma zorunda bırakmışlardır. Mojaisk, So\Tetler tarafından gsçilmiştir. Bu kesimdeki yüz bin Alman kaVaşington 14 (a.a.) Tebliğ: çamıyacak bir vaziyete gırmiştir. HarFilipin adalan: Düşman pazartesi gü« kof da ger iahnmak tehlikesine maruznü istikşaf hareketi mahiyetınde iki dur. kuvvetli hücum yapmıştır. Bu hücum» Rusyadaki harekât nazik lara topçu ve hava kuvvetleri esaslı safhaya girmiş yardımda bulunuyorlardı. Kıt'alarımı^ Nevyork 14 (a a.) Vaşington Post her iki hücumu püskürtmüşler ve J a gazetesinin yazdığma göre, Almanlar ponlar ağır kayıblara uğramışlardır. ARusyadaki harekâtın naziklestığini ilk merikan ve Filipin kuvvetlerinin kadefa itiraf ediyorlar. Moskovadan gelen yıbları nisbeten az olmuştur. Düşman haberlerde Almanlann kütle halinde hava hareketleri kara kuvvetlerine yarteslim olduklan anlaşılıyor. Bunun için. dımdan ibaret kalmış ve istihkâmlanmıdir ki, Almanvada dahi bir buhran bu za hiç bir hücum yapılmamıştır. (Arkası sahife 3, sütnn 2 de) (Arka«=ı Sa. 3. sütun 5 te) General W a v e 11 Felemenk Hindista* nmda umumî karar^ gâhını kurdu Holanda kıt'alarl Borneoda harbe tutuştular Pasifikte harekât ywu> Japon dooanmasına mensub bir muharebt kruvazörü ion sür'atla seyrederfceç