28 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
HAVACILIK TEKNİĞİ Muelhfı: Tayyare ve Makine Yüksek Mühendisi SALÂHADDİN BELER Havacılık teknığmin ilk ve esas bılgisini ] öğreten bu çok değer i eser çıkmıştır 1KBAL KİTABHANESİNDE » 1 lira fiatla satılmaktadır. 18 inci yıl sayı: 6209 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgiaf ve mektub adresı: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyetı: 24298. İdare ve Matbaa kısnu 24299 24290 RenkM Renksiz KLİŞELER PAKAR Klise ateryesinde sür'atle yapılır. Istanbul. Cağaloğlu yokusu No. 35 Telefon: 22361 Cuma28 Ikincitesrin 1941 Universite talebesi için kurulacak yurdlar Fikri Tuzerin beyanatı açılıncıya kadar 275 talebeye ayda yirmişer lira yardımda bulunulacak Afıikada Alman motosikletii askerleri ilcrliyor Dağıtılan fişler, sadece fırınlara un miktarının İstanbuldaki yeni yurd tevziatını tesbit içindir İstanbulda nüfus miktarının. ajrı a j n mahallelere gore tesbiti için, evlere verilmek" uzere hazırlanan fisler Üskudar. Kadıkov. Besiktas, Sarıjer ve Bejkoz kazalannda dün tevzi edilmistir. Bu fisler sırasiie diğer kazalardaki e\lere de verilecektir. Eminonü. Fatih ve Beyoğlu kaymakamlıklarına da ihti\aca kâfı gelecek miktarda fis gonderilmistir. Ancak bu flsleıin dağıü'ması halk arasında bazı luzumsuz endise ve telâşa vol açmıstır. Lâkırdı ağudan Ekmek vesika ite verilecek değildir ağza dolasarak büyüdükçe büvümüs ve nihayef ekmeğin >akında vesika usulune tâbi rutulacağına kadar varmıstır. Dun kendisine muracaatte bulunduğumua resmi ve tam salâhiyetli bir jahsivet bize bu rivavetlerin kativjen asılsız olduğunu temin etmistir. Dağıtılan fislerle elde edilecek gave ekmeği vesikava bağlamak değil, muhtelif semtlerdeki fırınlara ne kadar un vermek cihetinin (Arkası sahife 3, sutun 4 te) Afrika Mücadelesi Afrika harbi Nihver bildiriyor akikatte bu Akdeniz, Atlantik, belki de zamanla Kızıldeniz ve Hind denizi mücadelesidir. Libyada cerejan etmekte olan muharebelerin uzak hedeflcri bu söjlediğimiz denizlerde toplandığı gibi Ingilterenin Mısırdan Irana. Hindistana kadar uzanan Ortaşark ordu teşkillerilc Amerikanın garbî Afrikaya atlatııak ısti>en yavılma istekleri de hep ajni detiılerde hakimiyet maksadına davanmaktadır Son zamanlarda tekaude sevkedilen General Weygand'ın vazbcti de ayni maksadla propaganda mevzuu yapılmışür. Maruf Fransız Generalinin tekaüd olması belki en tabii ve en masum bırşevdir. Şimdi 73 veya 74 yaşında olmak )ânm gelen Wevgand hakikaten tek«.üdhığit kenıüsi istemiş veja Fransız ask«"rliğince bu tekaüdlük tabiî ve kammî alelâde bır iş olarak tahakkuk etmis bulunabilir. Herhalde Generalin Fransu Berlın 27 (a a.) Alm&n tebliğl: müstemlekelerini ne Alraanlara, ne de Şımalî Afıikada çarpışmalar şiddetle Demokrasilere peşkeş çekecek bir adam devam ediyor. olmadığı muhakkaktır. Kendisinın MaBmgazı sahilleri açığında bir Alman reşal Peten hukumetine ve husuMİe denızaltı gemlsı Jorvıs smıfı bır tngılız Devlet Reisi ihtiyar askerin şahsiiıa sa torpıto muhrıbını batırmıştır, mimî bağhlığı tekaüdluğıi vesilesile şittalyan lebligi malî Afrikadaki Fransız ordulan subay İ! ve erlerine gonderdiği veda jazılarında, Roma 2 (a.a.) Italyan ordu m u n.umî karargâhının 543 numaraır teblıEarahat ve katiyetle gdrulmüstur. Buna Ankara 27 (Telefonla) Üniversitede açılacak talebe yurdu için Maarif Vekıli Hasan Âlı Yücelle birhkte tetkik'erde bulunarak şehrimize avdet etmış olan Cumhunyet Halk Partisi Genel Sekreteri doktor Fikri Tuzer bu hususta alınan yeni kararlara dair suallenme cevaben gazetemıze şu beyanatta bulunmuştur: « Bılirsiniz ki C. H. P. nin İstan^ ulda bırı erkek dığerı kız talebeye mahsus olmck uzere ikı yurdu mevcuddur. Bu yurdlara ucretle talebe kabul cdıld'ğı giLı her turlu ihtıyaclan Partı tarafmdan temin edılen talebe de alınır. Erkek ta'ebe yurdunda bugun 350, kız vurdunda da 150 talebe himaye gorrnektedir Yuksek tah=;ilde bulunan genclenmizin çokluğuna ve bunlar arasında yarJına muhtac olanların muhim bır yekun tut^nasına mukabil, mevcud yurdlarımızın bu ihtiyacın genişhğile mütenasib oltnadığmı gbzbnunde tutan Partı bu kere bazı yeni tedbirler almağa karar verm^tır, şovle ki: Universite talim taburunun bukırMu(Arkası sahife 3, sütun 2 de) = Şark cephesinde = GÖRDÜKLERİM 11 Alman harb tebliği Çarpışmalar devam ediyor Zırhlı birlikler Sidi Omeri geri aldılar Bir Alman denizalfısı bir İngiliz lorpidosunu batırdı Moskova'nın dış Ziyaretimizden üç gün evvel zaptolunmuş mudafaa çemberi bulunan şehirde meskenlerin yüzde mühim noktalardan 80 85 i tamamile sağlam bir halde idi ' yarıldı Yazan: Emekli General Odesanın manzarası H. Emir Erkilet Bir sürpriz bekleniyor Ortaşarkta İngiliz Ordulan Baskumandani General Auchileck Ingilizler bildiriyor İzmir limanında bir yanyın Kükürt yüklü Plâtin vapurunda büyük hasar oldu İzmir 27 (Telefonla) Sadıkzadelere aid 5800 ton hacminde Plâtin vapurunda llmanımızda jangın çıkrnıştır. İtfaiye vaııgını «ondurmeğe çahsmıstır. Yangımn sebebi kükürt bosaltan amelenin artığı bir sigaradan ve yahııd kazanın kendiliğinden kızması netiresinde 3 nıımaralı ambardaki kuMirtlerin ateş aldıjı 7annolunmaktadır. Gemi İskendenıntlnr' iki gün evvel Iimanımi7a gelmisti. İrinHe İstanbul ve İVmir icin 3"îfi3 ton «ııd liostik, kükürt, çinko gibi mallar vardı. Limanda mcvaddı müstaile bulundujnı halde tedhirler alınmamıstır. Gemideki mallar İs Bankası ve Avram Asi namlarına Eti Bank ve Jozef Kazoni laraflarından jııkletilmisti. Gemi Sadıkzadcler tarafından Denizyolları İda"sine 200 bin lirava kiıalanmıstı. Müddeiumumî jarın kaptan ve tayfalann ifade«ini alaraktır. Gemideki vanffinın önlenmesi ancak geç vakit kabil olmustur. Alman askerleri henüz girmekte bulunduklan bir şehirde ilk keşif amcliyelerini yapıj orlar Odesaya, Rumenlerin eline düştüğünun uçuncu gunu giriyorduk. Bu duçr.nce bendo hususî bır merak ve heyecan uyandırıyordu. Yeni zaptolunan bır şebri henüz dumanları tuterken gör•nek bir mesele idi Ben 25 yıl evvel Bukreşi de Turk ve Alman kıt'alan arafından zaptedıldiğının ertesı günü goımuştum. Mareşal Antonesko, Odesanın duşluğü 16 ükteşrın oğleden sonra bızi kabulunae, Odesanm alevler içinde olduğunu soylemişti. B:z ise Odesaya yaklaştığımız halde ne oyle gokyüzune yukselen büyuk yangın ale\lerı ve ne de havayı karartan yangm dumanları göremıj orduk Belki yangınlar sonmüştu ve bız bunların ancak enkazını gorecektık. Şehre batı cihetınden gırdık. Henüz oyie büvük yangma uğramıs evler göremıyorduk. Zaten methaldeki taVtımatı müteakıb caddeyi kesen ilk barikadla karsılasmıştık. Fakat bu barıkadm yani sokak siperinin govdesinde arabalarm geçpbilecekleri ka^lar bir gedik açı'mış ve temizlenmişti, Bu siperi yapmak için Ruslar genis çaplarda çelık su borvları kullanmıslar ve bunlan genişlıklerine olarak üstüste kovmakla sokak 3'perir.i kuvvetlendirerek sağlam çerçevekmislerdi. Bu borulardan maada, siper esas itibarile içi kum dolu torbalarla vücude Retırilmiş bulunujordu. Sıper 3 metre kadar yuksek ve ıkı metre kadar kahn ve genıştı. Ustunden ateş edılebi ıjordu Sıperın kalmlığı içinde askerler ıçıtı sığınak da yapımlıştı. Elhasıl böyle bır 6İper, mudafaa edılse zaptı güç bır şeydır. Fakat bunlar ya hiç veya sncak pek az mudafaa edilmiştı. Çunkü ne siperde ve ne de yanlarda sağlam duıan evlerde yakından \aiku bulmuş bir muharebe izleri görü'muyordu. Bu ilk siperi biraz geçtıkten sonra caddeyi kesen bir ikinci sipere daha rasladık; bu da oteki gıbıydı. Ancak hurnın onunde bıraz muharebe olduşuna delâlet etmek üzere ıkı tarafındakı evlerin duvarlarında tufek veya makmelitüfek kursun izleri vardı. Yakın bazı evlerin camları da kırılmıştı. Bu siperde dahi geçecek yer açılmıştı. Sağ ve solda bir suru a+ oluleri sokaklarm kenarıarı<"da yatıyorlardı. Bunlar, zannederim gotürülemedikler nden dolayı vurulup bırakılan Sovyet beygirleri idi. Ha'ka 6İd olduğu anlaşılan iki ölü tabutunun yanyana yüklendıği bir at arabasının vnnımızdan geçtiğmi gbrduk. Bol<=evik mezarlarında haç memnudu. Mezarın üstüne bır taş kovup olünun ismını üsCArkası sahife 3, sütun 5 te) Berlin 27 (a.a ) Alman resmî tebliği. cephenin merkez ve şimal kesımlerınde yeni muvarrakiyetler elde edildı&ini haber vermektedır. Sovyetlerin Rpstof şımalinde ve bu şehir cıvarlannda yaptıkları mukabil taarruz'ar, hissedilir zayiatla püskur tülmüştur. LenmeTad kesiminde düşmanm cıkı? tesebbusleri akim kalnıstır. Elîm bir sürprize mtizar ediliyor rağraen VVejgand'ın tekaüde sevVı Alman tazvikile vuku bulmıış bir hâ "is" gibi gosterilmekten baslanarak hâlâ Londra ve Vasingtonda bir kere kendılerince bu şekle sokulan bu hâdise uzetinde bin dereden su getirilerek islrndiği gorülüyor. Tâ Generalin cenubî Fıansada mahpus tutulduğuna ve5a go>. hapsi aitına alınmış bulunduğuna varıncıya kadar. Biraz efsaneye benziyen bir şekilde fl'eygand'ın şahsile bu kadar fazla mcşgul olmaktan ne çıkar. diyeceksiniz. Bİ7ce efsanevî hikâvclerle Generalin şahM etrafında toplanan meşguliyetin hedefi hatta Peten hukumetine hucum elmek bıle değildir. Bizce bu masallaıda Peten hukumeti bile ikinci plândadır. GeneraLn şahsı üzerinde teksif olunan propaganda ile sadece Afrikadaki Fıansız mustemlekelerine el atmak gayesi güdülüyor. Afrikadaki Fransız müstemlekeleri tehlikede gösterilmek ve guya Alman taleb ve tazjikile Weygandın tekaüde sevki Afrika Fransız müstemlekelerini tehdid eden tehlikelerin önünrü ve sonuncu alâmetlerinden birinı *eşkil ediyor denilmek isteniliyor. Bu mukaddcmenin gotüreceği neticeye nazaran Demokrasiler: Mıhver kuvvetleri Marmarıkte Tobruğun cenub doğu bolgesınde ve Sollum cephesinde İngılız kuvve'leune karşı sıkı b*r elbirlıği hahnde anudane mucadeleve devam edıyorlar. Sollum cephpsınde Savona tiimeni du c manın sılahlı arabalarınm hücumlarını kırdığı sırada Alman ve ltalyan (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Kit'alarımız Tobruğa vardı Birelhamid ve Sidi Rezek işgal olundu Almanlar, şark cephesinden ysni kuvvetler getiriyorlar Londra 27 (a a ) Ortaşark İngüiz kuvvetleri umumi karargâhının teblığı 25 26 sonteşnn gecesı İngılız tank teşkülermın yardımıle harekât yapan Yenl Zelânda kuvvetleri Sıdı Rezegı tekrar almışlar ve kuvvetlı bır muka\emeti kırarak Bırelhamıdi işgal etmişlerdır. Dun bütun gun bu bolgede şiddetli muharebeler olmuş ve yardımcı kuvvetler Tobruk'u dun İşgal eden İngiliz fcuvvetlerile Eddud'da birleşebilmişlerdır. Bu arada İngılız zırhlı ve (Arkası Sa. 3, sütun 5 te) r Roma 27 (a a ) Stefani: Moskova radyosu, hukumet merkezi etrafında bilhassa cenub kesimirde vaziyetin son derece nazik bir safhaya eirdıŞir.ı ve elim bir sürprize mtizar edıleb 'eceğini bugün sbvlemiştir. Son gelen haberlere gdre, Moskova bölgesınde çarpışmalar bol kara rağmen artan bir şiddette devam etmek*edir. (Arkası sahife 3. sürun 3 te) i Sovyet harb tebliği MOLOTOF'UN BİR NOTASI Rus Hariciye Komiseri, Alman zulmünden şikâyel ediyor Fakat oğlu babasını tekzib edecekmiş.. Telgraflan üçiincü sahifemizde bulacaksınız Moskova için yapılan harb Almanlar, Wenew şehrini de muhasara şehrini zapt ve Tula ettiler Moskova 27 (a a ) Sovyet öğle tebj.ğmde denilıyor ki: 26 sonteşnn gecesi kit'alarımız bütun cephelerde duşmanla çarpışmıslardır. O halde Almanlardan evvel biz davranalım! Demek istiyorlar, ve taraflanndan bu folda vuku bulabilecek hareketleri şimdiden mazur göstermek için zemin hanı lıv orlar. Işin propaganda tarafile hakikalini biıibirinden avırd etmek için bizce şunu Boylemek kâfidir: Eğer General Weygand tekaüd olmayıp da Afrikadaki Fransız kıt'alarının basında bulunmakla devam etsejdi ve bu esnada Fransız müstemleke imparatorluğunun heıhangi bir parçası taarruza uğıasaydı muteartjzlar Demokrasiler bile olsalar karsılarında bu Fransız Generalini keııdilerine karşı Fransız menfaat ve şerefini lereddudsüz mudafaa eden bir ınukdbeleye atılmış gorurlerdi. Buna goıe General Wejgand'm Visi hükumeiinden iarklı bir noktai nazar ihtilâfından dolayı memuriyetinden ve faaliyetinden geıi ( aiınmış olduğuna inanmak ciddcn çok güçtür. Mesele ne Wejgand'ın, ne şuDun bunun şahıslaıında değildir. MakBad Afrika mucadclesinde zemin ve 7atnan kazanmaktan ibarettir. Mademki Akdeniz için, Atlantik inn. Kmldeniz ve Hind denizi için mucadelc edılhor Afrikanın karası iki muhariu taraf için de ehemmi\etlidir. İn^iKerc ve Amcrika Afrika karasının kend'len lcin haiz olduğıı ehemmijeti merhab. kor kadı derecesine uluorta sovlenmeıek dolpmbaclı yollardan yürumeâi sivasete daha muvafık bııhı\orlar. ElWınden Y U N U S NADİ (AVası sahife 3, sütun 4 te) Et fiatlarına zam! Fiat Murakabe Komisyonu dün beş saat süren bir içtimadan sonra bu neticeye vardı Fıat Murakabe komisyonu, dun Valı ve Beledıye Re.si Lutfı Kırdarın rıyaseti alunda devamlı şekılde beş saat süıen bır toplantı vaparak koyun eti narkım tetkık etmiş, fakat kat'î bır karar verilememiştir Saat 14 te başlıyan ıctır^aa, evvelâ Kasablar Cemiyetı umumî kîtibı Ömer Koç kabul edilmiş ve umumî kâtıb, et gonderen mıntakalardaki \azıvet ve fıatlardan ba^lıyarak iki saate yakın • zahat vermiştir. Bu izahattan sonra Fıat Murakabe burosu şefı Muhsin Baç Bjro tarafından yapılan tetkikat uze.ın.le izahat vermiştir. Nihayet toptnncı kasablar namına muallım Ihsan kom:svona girmistir. Verilen izahattan sonra knmisyon namına matbuat mümessıllerme şu malumat verilmiştir: «Ot fiaOannda, nakliye ücretlerinde ve bazı masraflarda bir miktar fiat yukselmesi olduğu tespit edilmistir. Komi' von. henıiz kat'î kararını vermem.ş o' makla beraber et fiatlarının on kurjş ka dar yükseltilmesi üıtimal dahilindedir.» «Nihaî muhartbe Moskova önünde yapılmaktadır» Moskova 27 (a a.) .Ofi» Moskova onunde gittıkçe ciddileşen vaziyet karşısında basmakalesinde halkı sonund k a dar müdafaaya teşvık eden Pravda gazetesi şöyle yazmaktadır: «Geriye doğru bır tek adım atı'.mamalıdır. Harbin nihai muharebesi Moskova onunde yapılmaktadır.» Alman kıt'alan Moskova dış cephesi(Arkası sahife 3. sürun 2 HP> Dün Valinin rijasetinde toplanan Fiat Murakabe Komisyonu Şark cephesinden resimler: Çalılıklar arasına setredilmiş bir Sovyet tank defi topa i? ba$mda
