22 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Karaküyde Bebek tramvaylan durağmda Yeni açılan 31 numaralı S A R A Y LOKANTASI'na Muhterem halkımız büyük rağbet ve toveccüh göstermektedir. Temiz yağlar, taze balıklar, nefis yemekîer, mutedil fiatlar, iyi bir servis... 18 inci yıl sayı: 6203 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 ClM13rt6SI 2 2 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasnu 24299 24290 Ankara 21 (a.a.) Yüksek tahsil müesseselerinin son iki sömestrinde bulunan talebeye gösterilmekte olan «İnkılâb tarihi dersleri> nin unvanı «İnkılâb tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti rejimi dersi» olarak tespit edilmiştir. Bu ders 1941 1942 ders yılından itibaren son iki sömestr talebesine haftada iki ders olarak okutulacaktır. İnkılâb tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti rejimi dersinde okutulacak bahislerin müiredatı da Maarif Vekilliğince (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Ş E T H S A D İ İ Ş t B A Z t GÜLİSTAN Üstad Kilisli Rıfat t a r a S j B nakledilen ve üç ayda mevcudu r^Hnerr bu eserin tam tercümesi ikinci Tanesi 50, cildli 1941 AHMED HALID Inkılâb dersleri Amerika • Fransa aha doğrusu AngloSaksonlar karşısında Fransa. Bir zamana kadar bu nıemleketi çok sevdiği iddia olunan Amerika bugüulerde Fransayı tekrar tazyika başlamıstır. Reis Ruzvelt Mareşal Peten npzdine kendisinln çok yakınlarından Anıiral Leahy'yi biiyiik elçi olarak gönderoüği zaman Amerikanıu Fransa ile İngiltere arasında bir birleşme hattı teşkil etmek istediği söylenınişti. O tarihlerde Mareşal Peten dahi Amerikanın dostluğuna biiyiik eheınmiyet vermekte idi. Böylelikle İngiliz tuvruzlarından kurtulacağını ümid ederek iisttarafmda Almanyaya karşı da mütareke hükümlerine sımsıkı sarı'makla Fransa gcmisini selâmet sahiline götürebileceğini hesablıyordu. Bütün yüksek mekteblerin son sömestrlerinde okutulacak Yeıtice Yeni bir hanunla "Inktlab Tarihi Araşttrma Enstitüsü» de huruîuyor Karadenizdejenijr tecafflz adlı Türk vapuru Burgazdan İstanbula gelirken batmldı Hükumet tahkikat yaptyor Geminin mürettebatından yalnız birinci ve ikinci kaptanlar kurtuldu Ankara 21 (a.a.) tstanbul limanına bağh 550 tonluk Yenice vapurunun Burgazdan îstanbula geIirken Vasilikos açıklarında torpillenerek battığı haber alınmıştır. Bu babda tahkikata tevessül edilmiştir. Gemide hamule yoktu. Geminin yalnız birinci ve ikinci kaptanlannın kurtularak Burgaza iltica ettikleri öğrenilmiştir. Mareşalm bu hesabı yanhş çıkmıştır. Çünkü Fransa karşısında Amerika bir tmthabbet anıili değil, bir tehdid aled olmuştur. İkide bir Fransaya Pasifik denizindekilerinden başlanarak bütün müstemlekelerinden mahrum edileceği Ihtar olunmaktadır. Fransanm Martinik adasına naklclmiş olduğu altınlan ise Amerikanın sıkı göz hapsi altındadır. Amerikanıu ilk fırsatla bu altmlara ve Bür Fransızlar kumandanı General De Gaulle Pasifikteki Fransız müstemlekelerine el koymak istediği gizli kapaklı bir şey değildir. Şahsan Marcşalın bütün samimî arzularına rağraen Fransayı AngloSaksonlardan her gün biraz daha uzaklaştıran sebebler işte onlardan daha ziyade hasmane olarak gördüğü bu türlü tmıamelelerdir. Mütarekenin ferdasında İngiliz donanmasının Fransız donanmasına inılirdiği darbcler gerailerle birlikte Fransız kalblerini de yaralamıştı. Mareşal kalbine taş basarak yavaş yavaş bu yaraların tesirlerini gidermek istiyordu. Kaç defa İngiltereye karşı müsellâh bir ihtilâfa asla girişmiyeceğini açık ve kesin söyledi. Fakat o her ne yaptıysa yalnız sabık müttefikinin değil, Amerikanın dahi samimî muhabbetini kazanmaktan dairaa uzak kaldı. Amerikadan aç biilâç mütareke Fransasının işgal haricindeki kısmı için ilk zamanlarda gönderilmekte olan ayda birkaç gemi buğday Ingiliz taleb ve raümanaatile kesildi. Dakara taarruz olundu. Kendi müsiemlekelerile Fransa arasuıda işliyen ticaret gemileri zaptolundu ve olunmaktadır. Hâlâ Fransaya adeta bir düşman memleket muamelesi yapılıyor ve kısnıen İngilteredeki General dö Gol takımı bu husumete vaziyeti tamamile örtemiyen hafif bir perde teşkil ediyor. Öy'.e anlaşılıyor ki AngloSaksonlar Fransız müstemlekelerinin büyük kısmım ele geçinnek gayesini kendi plânlarına it j hal etmişlerdir. Son tazyikler belki de bu düşüncelerin tahakkukuna doğru atılmış adınılar kabilindendir. Pasifikteki Fransız adalarile Afrika sarbındaki Dakar ilk hedeflerdir. M. FiloFun yeni nutku «Gayentize ancak mihver zaferile erişebiliriz» «Vazifemiz bu zaferi kolaylaştırmak için elimizden geleni yapmaktır.» l Garb çöliinde harekâta Afrika harbi İngiliz tebliği *J ,.....k eden ingiliz hafif zırhlı alaylan = Sark cephesinde = Sofya 21 (a a.) Bulgar ajansı bildiri yor : Ba^vekil Pllof, dün mecliste söylediği nutukta Bulgaristanın dış ve iç siyasetinden de bahsetmiş tir. M. Filof, Bulgaristanın coğrafi, siyasi ve iktısadî durumu itibarile Avrupa camiasına baflı olduğunu ve bu camia dışında nıuntazam bir surette yaşamasma ve gelişmesine imkân olmadığım kaydettikten sonra DobruAnkara 21 (Radyo Gazetesi) Ame canın, hemen bütün Makedonyanm ve rikan radyolarma göre, General Wey(Arkası sahife 3, sütun 3 te) gand, Almanların tazyikı neticesinde Vişi hükumeti tarafından tekaüde sevkedilmiştir. Bu münasebetle Vaşington htikumei.ir.in Vişi ile münasebatı kesmeyi ve General de Gaulle'ü tanımayı düşiindüğü haber veriliyor. İngiltere ile, işgal altında bulunınıyan Fransız topraklarını da düşman toprağı addedeceğini i'ân etmiştir. Bu karar neticeLondra 21 (a.a.) Vaşingtondaki Tisinde Fransaya karşı abluka daha sıkı mes muhabirinden: bir şekil alacaktır. Amerika da miinaPlariciye Nazırı Cordell Hull'in Amiral Bu vaziyetleri görmemezlik edcmiye sebatını kestiğine göre, Vişi bundan son Nomura ve Kurusu ile yaptığı uzun bir ceği aşikâr olan Vişi hükumeti kendi ra dcğrudan doğruya Almanyanın ku görüşme esnasında, Birleşik Amerikamüstemleke imparatorluğıınu müdafaa cağma atılacaktır. Şimdiye kadar Al nın, doğu Asyada statükonun muhafaetmek için kendiliğinden raümkün olan nıanFransız işbirüğine en büyük engeli zasını âmir olacak basit bir kabulü dertedbirlere başvTirmakla beraber bu hu Italya teşkil ediyordu.Şimalî Afnkada piş eden herhangi bir anlaşmakla iktifa gusta hiç şüphesiz Almanyanın da taz başlayan yeni harb dolayısile İtalya, edemiyeceğini ısrarla izah ettiği sanılyiklerine maruz bulunuyor. Bilhassa Fransa hokkmdaki istediklerintlen vaz maktadır. Afrikadaki Fransız müstemleke im geçmek mecburiyetinde kalacaktır. Her Diğer taraftan. Büyük Okyanus böl • paratorluğu pek ehemmiyetli stratejik haide bueünlerde gerek siyasî, gerek as gesindeki bütün Asyalı ve batıh mil ve ekonomik kıymetleri haiz olduğu için kerî alanlrrda mühim hâdiseler cereyan letierin iştirak edeceği nihaî bir anlaşAngloSaksonlarm buralara matuf emel ecîecektir. maya esas olabilecek bir proâramı Birlelerine karşı Almanyanın da lâkayd kaMümessiller Meclîsine bir takrir şik Amerikanın, nazan dikkate alrr.sğ lamıyacağına şüphe yoktur. Zaten mühazır olduğu da anlaşılmıştır. veriliyor tareke hükiimlerinde Fransız müstemEu nihaî anlaşmanm en lüzumlu unVaşington 21 (a.a.) De Gaull? teşleke imparatorhıgunun idare ve mükilât komitesinin Birleşik Amerika tara surlan, Japonyanın Mihver münasebedafaası Fransaya bırakılmıştı. BinaenCArkası sahife 3. sütun 7 de) ^Arkası sahife 3. sütun aleyh Fransa kendi malikâncleri üzerin Weygand'ın azlinden sonra Amerika, Vişi ile münasebatını kesip Grl. De Gaulle'ü tanımak niyetinde... Almanlar pek çok zırhlı araba ve 94 tayyare kaybettiler Alman tebliği Mukabil taarruzumuz devant etmektedir • diyor Kahire 21 (a.a.) Bu akşamki tebliğ: Libya muharebesi perşembe günü öğleden sonra ciddileşmiştir. Zırh lı kuvvetlerimiz 20 sonteşrinde Siii Rezek civarmda harbe iştirak etmiçlerdir. Almanlar, 70 tank ve 33 zırhlı otomobil kaybettikten sorıra yüzlerce esir bırakarak çekrmiçlerdir. (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Muharebenin Benderden cenub cephesine ciddileştiğini Bir Osmanlı kalesinin beklediği Dinyesteri Rostof şehri tamamen geçerek eski tarihlerimizin Deşti Kıpçak bildiriyor çevrildi 8 dediği Ukraynaya dakîl olduk Yazaıt: Emekli General •>s GÖRPÜKLERİM Alman harb tebliği H. Emir Erkilet Tula ve Kalinindekî tazyık da çok arttı Reufer'e göre Almanlar Fransız Afrikasını da kontrol niyetinde imişler Bükreşten Buzau'a kadar yolumuz pek mükemmel ve tozsuz asfalttı. Buradan itibaren şose başladı. Odesanın düşmüş olması dolavısile» kasabada evler ve dükkânlar Rumen Alman Italyan bayTaklarile süslenmişti. Sovyetlere karşı Japonyadan Sovyet harb tebliği Amerika neler istiyov? AİRtanyadan bir ticaret heyeti geldi Moskova önündeki muharebe Almanlar Mojaisk'te bir gedik açtılar muharebe başladığı zaman Buzau ucuş alanı Rumanyanın baş hava üssü olmuştu. Buzau'dan itibaren Almanyadan gelen ve Macaristan Ruır.anyadan geçerek Berlin 21 (a.a.) Alman ordulan cenubî Ukraynaya giden Almanların birkaç kilometrelLk W 3 menzil yolu başkumandanlığının tebliği: Donetz havzasında ve cephenin mernu takib ettit. Bunun bozuk yerlerinde meşhur Alman mühendis ve nazırı kez kesiminde cereyan eden muharebeTot teşkilâtı çahşıyordu. Bazı köyîüler ler esnasında yeni ilerlemeler kaydedilbizi Nazivâri selâmladılar. Bunlarm Ru miştir. Leningrad önünde düşma.ıın çıkış manyada yaşıyan ve Siebenbürg'lü çobanlar, Banat ve Satmar'h Schwablar teşebbüsleri Alman müdafaasımn topdan ibaret olan takriben 800.000 ka larile akirrı bırakılmıştır. dsr Alman ahaliden olmaları muhte Tula ve Kalininde tazyik fevkalâd« meldi. Almancayı unutmamışlar ve Al Vişi 21 (a.a.) Sovyet Rusyada raumanhklarmı muhafaza etmekle beraber harebe bilhassa Moskova ve Donetj daima iyi Rumen köylüsü ve en iyi mmtakalarında pek büyük bir şiddet Rumen askeri kalmışlardır. Bu sebeble kesbetmiştir. Moskova cephesinde AlRumen ordusunda birçok almanca bf.en man tazyikı Tulada ve Kalininde feverlere tesadüf olunur. Almanya İle Ru kalâde artmaktadır. Moskovadan veri» f Arkası «alıifc 3. sütun 5 te) (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Almanlar merkezde yeni ilerlemeler kaydeîtiler Rus radyosu, Almanların bir çevirme Heyet Reisi Doktor hareketi yapmak Rumph, dün müteistediklerini haber addid temaslarda veriyor bulundu Moskova 21 (a.a.) Sovyet gece tebliği: 20 sontsşrin günü kuvvetlerimiz bütün cephelerde düşmanla çarpışmışlardır. Muharebeler bilhassa Don nehri üze (Arkası sahife 3. sütun 2 de) deki haklarından başka onlann sıkı mnhafazasma aid vazifelerle de mükellef bulıınuyor. Harb talihile mütareke akdetmek ıstırannda kalmış olan Fransa niçin AngloSaksonlardan her gün artan bir husumetle karşılaşıyor? Bunun sebebini son günlerdeki tazyik ve tehdidlerdc de görebiliriz: Fransa Almanyaya temayiil ctmekle, onunla işbirliği yapmağa gittnekle itham olunııyör. Fakat Fransayı mütemadî husumetkâr hareketlerile her gün biraz daha Almanyanın kucaj»ına pfanlar bizzat AngloSaksonlar değil ınidir? Binnefis İnsnltere ve AmeriUadan gördüğü düşmanca muameieler karşısında Fransanm Almanva ile işbiı yapmağa gitmesinde şaşılacak ne vardı' Fransız müstemleke imoaratorhığu AngloSakson ittihîHmm tehf'id'eHne Merhum Ziya Günün bıraktığı miras Müteveffa doktorun akraba ve taallukatı, vasiyetnamenin iptalini taleb ediyorlar Merkezi Berlinde bulunan ve bütün Alman tacirlerini toplıyan resmî mahiyetteki Alman ithalât, ihracat ve toptana tacirleri birliği umumî reisi doktor Rumph, beraberinde birliğin bazı elemanları olduğu halde memleketinıize gelmiştir. <Arkası sahife 3. sütun S le) Besarabyada Runıenlerin yaptıkları bunket'lerden birisinin uzaktan görünüşü Yunan halkına yapüacak yardım • • Birkac söz Neo Sante Vichy'den gelen Fransız fazetelerinin son sahifelerinde reklâmını gördüğümüz bu nesne, yeni bulunmuş bir sinir ilâcı değildir. NeoSante, mideyi türlü türlü yiyeceklerle doldurmaya lüzunı kalmaksızın vücudü besliyen ve kuvveîlendiren bir müıtahzardır. Vrichy gazetelerinin İlân sahifelerini kap'ıyan bü> iik puntolu yazılarda şu teminatı okuyoruz: Bir küçük kahve kaşığı dolıısu NeoSante'de. uzviyete lüzumlu olan başlıca jıdalar komprime halinde toplannuştır. Bugün NeoSante'siz sıhhat olan'az. Onu kul'anınız, çocuklarınıza da veriniz. Bir kahve kaşığı NeoSante, bir öğün yemeğe bedeldir. Fransız gazetelerinde mühim bir yer kaplıyan şu reklâma göz gezdirirken, sulh senelerinin Jules Veme'vâri kelıanetlerini hatırlamamak kabil mi? Daha dün denecek kadar yakın bir geçmişte: « Bir gün gelecek. medeniyet o derece ilerliyecek ki, insanlar, viicudlerini beslemek için uzun uzun sofra başına geçmeğe. bir takım etler ve sebzelerle midclerini şişirmeğe niecbur kalmıyacakiar. Ev kadınları. bu akşam ne pişirsek diye düşiinmiyecekler İlim her şeyi halledecek. Günde birkaç defa aezımıza atacağımız haplar. vücud denen makineyi yirmi dört saat işletmeğe yetecek!» Deniyordu. Ve biz bu kehanete karşı «Hadi canım, saçma!» demesek bile, o günlerden henüz çok uzakta bulunduğumuzu zannediyorduk. Fskat bakmız. ihtiyac yüzünden insan zekâsı ne müthiş sedleri aşıyor ve ne büyük imkânsızlıklan yeniyor. Geçen kıştanberi Fransayı kasıp kavuran açlık. Fransız kimyanlarını harekete getirdi. Ço'plükleri eşeliyerek tavuk kemikleıini ısıran veya sebze kabuklarını yalıyan soluk benizli insanlara derınan aradılar. Sabah akşam haslanmış lâhna yenıpkten avurdları çöken, dizleri titriyen çocukları kurtarmak lâzımdı. Bu ihtiyac, âlinıleri bir kaşığın içine bir ö^ünlük kalori ve viiamin kudretini sığdırmaya mecbur edecek kRdar şiddetliydi. NeoSante, bu?ün her halde başiıbaşma her şey değildir. Fakat bir defa artık comprime haplarla beslenme yolu açılmıyasÖrsün. Yarın SuperSante diye daha müessir bir rıüstahzar bulıınur ve lokantaiarile, aşçı'arı ve garsonlarile, tahak, çatal ve bıçıklarile, türlü türlü yemekleri'.e geçim dünyasının temel direği olan şu boğaz meselesi de tarihe karışıverir. Olınıyan şey olnıadıktan sonra, bu da neden olmasm? N. YUNUS NADÎ (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Memleketimizden beşer kiloluk paket ler gönderilebüecek Hava Kurumuna 7500 lira veren vatansever Ankara 21 (a.a.) Izmir manifatura tüccarı Ahmed Tatari, Türk Hava Kurumuna 7500 lira teberru etmiş ve bu parayı kurum veznesine teslim etmiştir. Bu sevkiyata Kızılay Gemiyeli vasıfa olacaktır Türkiye Kızılay Cemiveti, Yunanistanda akrabaları bulunan Türk tebaasının. Yunanistara göndereceği paketleri yerlerine sevketmeğe vasıta olmayı ktrarlaştırmıştır. Gönderilecek paketler aşağıdaki şartlar dahilinde kabul ve Merhum Ziya Günün akraba ve taallukatı kız, kadın, erkek sevkedilecektir: bütün varisler dünkü duruşmada (Tazısı 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3, sütun 2 de)