6 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMÂLIZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin 1 VE İKİNCİ CİLDLER Fiab : 1 inci cild 100 2 nci » 75 kuruştur. Satış yeri : Cumhuriyet Matbasıdır 18 ıncı yıl sayı: 6187 umhuriyet Teigraf Telefon: Başmuhamr: 22366. Tahrir heyetı: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 v e OKUL GRAME E L KİTA B Yazan : Peyami Maarıf Vekılliğinin 83 '9060 sayık teşrin 941 tarihli karanle but tavsiye olunmuş ve bu karar 1941 tarihli Tebliğler Dergisinin 1 sayısmda çıkmıştır. Satış İstanbui Ankara caddesi CUMHURİYET KİTABEVİ Fiatı «25> kuruştur. İSTANBUL CAĞALOĞLU . , . mektub ^^. cumhuriyet, istanbui Posta kutusu: îstanbui No. 246 P e r ş e m b e 6 Ikıncıteşrın 1 9 4 1 Millî Şefin Türk Basınına iltifatı «Türk Basmınıiî. hepimizi ilgilendiren ince meselelerini kararlara bağlamak için sayın üyelere başarılar dilerim» Alman harb tebliği Kırım harbi sona eriyor Korgeneral A» Fuad Erden Alman kuvvetleri Yayla dağlarını da aşarak Karadenize indiler Şark cephelerinde hava hâkimiyeti tamamen Almanların eline geçti Berlin 5 (a.a.) Alman teblığinde ezcumle bıldırıldığıne gore Kırımda ;leri hareket cenub ve şark istıkametlerinde devam etmektedir. Yayla dağları sl'sıles^ aşılmış ve Alman kıt'alan Karadenız sahıline inmışlerdır. ve General H. Emir Erkilet dün Almanyadan geldiler Ankarada Basın kongresine iştirak eden azalardan bir kısmı ve Hasan Rcşid Tankut reislik kürsüsünde Garib bir münakaşa Parti Genel Sekreteri Dün bir çay ziyafeti verdi Kongre bugün mesaisini bitirecek Imanj a, Amerika Cumhur Reisi Ruzvelt'in son nutkunda ileri surduğu iki ehemmiAnkara 5 (a.a) Türk Basın Bırlıgl İle benl vazifelendirdi. Bu kutlu ödevı j i isnada D. N. B. Ajansile ve rad>o ile kesin bir red ccvabı verdikten sonra umumi kongresi, reis Hasan Reşld yerine getirirken duyduğum gonence şimdi bu cevabmı diğer devletler me lankut, kongrenın bırmcı toplantısın son yoktur. Kongrenın karanna kendi yanında Türki>e>e de tebliğ ejlemiş bu da oy bırlığile aldıkları karan jenne ge tazımlenmi de katarak yuce katınıza lunuyor. Ccvabın kürei arz uzeıindeki tırerek Reısıcumhur Milli Şef İsme: sunanm. Turk Basın Birlıgi kongresi reisi bütün devletlere tebliğ olunmuş olacağı İnonune a^agıdaki telgrafı cekmıştır: Hasan Reşid Tankut Millî Şef İsmet İnönü suphesizdir. Çunkii Reis Rımelt iki Milli Şef, bu telgrala aşağıdakı ceCumhur Reisi ntadde üzerindeki isnadlanndan ikinciBugun birıncı umumi kongresini top vabı gondermışlerdır: sinde Almanyanın jeryüzündeki bütun Hasan Reşid Tankut lıvan Turk Basın Bırl'ği mılli varlığıdinleri kaldırarak yerlerine nasyonal Basın Birliği kongre reisi mızın dayancı ve mılli birliğımizin gusosjalizmi ikame etmek istediğini ve buANKARA venci Buyuk Cumhur Reisımiz İsmet nun için de elinde vesika bulunduğunu Basın kongresinin temiz duygularına İnonuns saroilmaz bağlılık ve gonul doiddia etmişti. Birinci isnad ise cenubî (Arkası sahife 3, sütun 4 te) lusu sevgi ve saygı sunmağa oy bırlığı Amerika memleketlerinin Abnan tertib ve idaresinde beş devlete irca olunacağını ve kanalile birlikte Panamanın da bu meyanda bulunduğunu gbsteren bir bartanın elde olduğundan bahsediyordu. Almanya cevabında her iki isnadm çok kaba birer uydurma olduğunu soyledikten sonra Reis Rurvelt'in ayni nutukta taarruza uğradığuıdan bahsettiği iki Amerikan muhribinin bilâkis Alman oenizaltılarına taarruz etmiş olduklarını izah ve ispat eylemektedir. İste bizim garib dediğimiz ve hakikaten öjle de gordüğumuz munakaşanın mevzulan bunlardır. Reis Ruıvelfin Papalık nezdindeki şahsî mümessili M. Taylorun geçenlerde bir aralık hususi bir vazife ile birdenbire Komaya gelip donüşündeki sır şimdi biraz anlaşıhr gibi oluyor. M. Taylor'un bilhassa avdetinde guya İtalya Kral banedanı tarafından arzu edilen «bir sulha tavassut> teklifini beraber götürdufü o zaman rivayet edilmiş olmakla beraber M. Ruzvelt'in Papadan AlmanAmerikanın eski Cumhur Reisi yayı aforoz etmesini rica ettiği de kuMr. Hoover laktan kulağa soylenmişti. Reis Ruzvelt'in böyle bir teşebbüste bütün dinOntavio 5 (a.a.) Kanada Bahriye Nalerin kaldınlmasını ve yerlerine tek din zın Mac Donald, Terre Neuve'un simal olarak nasyonal sosyalizmin ikamesini müntehası açığında iki Alman denızaltı gösteren vesikaya istinad etmiş olması gemisine hücum edıldiğıni, bunlardan ihtimali vardır. O rivayetler içinde Pabirinin belki batırıldığıru soylemiştir. panın bu aforoz teklifine muvalakat etTadil aleyhtarları memiş olduğu ve bu meyanda AlmanyaVaşington 5 (a a.) Bitaraflık kanunın şimdi asıl bütün dinlerin düsmanı nunun tadıli teküfinin bu hafta içinde •lan bolşevizmle mücadele halinde bupek az bir ekseriyetle Âyan Meclisi talunduğunu ileri sürduğü de soylenmişti. rafından kabulü beklendiği sırada, müGene şimdi hatıra geliyor ki Reis Ruzdahale aleyhtan grup yeni iltıhaklarla velt dinlerin serbestliğini yeniden tesis muhalefetı kuvvetlendirmektedır. ve ilân etmesi için Sovyetler nezdinde Bitaraflık kanununun tekrar tetkikten dostane ve ısrarlı teşebbüslerde bulungeçirilmesine muarız olan demckrat ınuş ve bunun üzerine Moskovaca son âyandan Maloney ve Bübo, Rei? RuzSovyetler esas teşkilât kanununa göre veltin talebini torpillemek maksadile inRusyada dinlerin zaten serbest bulunfiradcı grupla birleşmişlerdır. duğu ifade olunmuştu. Bir Amerikan gemisi daha batırıldı îeni dünya harbinde zaten muhtelif Hyde Park 5 (a.a) Reısicumhur ideolojilerin çarpısmakta olduğiı meyLondra 5 (a a ) Helsinkiden gelen Ruzvelt, İzlanda açıklarında «Solınos» danda iken buna bir de eski klâsik din bir telgrafa göre Finlandiyadan Sovyet isimli geminin torpıllendığini bu sabah leri kanstırmak hayli garib bir istir. Rusya ile sulh yapmasını istiyen Bvr oğrenmış, fakat hiç bir beyana^ta buAlmanyanın dümadaki bütün dinleri leşık Amerika notasma Fin hükumeti lunmamıştır. kaldırmak gibi olmıvacak bir davayı nin vereceği cevab, son defa Finlandiya Deniz Encümeni Reisi gemilerin deruhde etmiş olacağına tabiî inanıla tarafından Büyük Britanyaya verılen silâhlandınlmasını istemiyor maz. Siyasî bir zaviyeden hareket oluna cevabm ayni olacak ve hali hazırda Vaşington 5 (a.a) Âyan Meclisirak Almanyada arama Almanvadaki Sovyet Rusya ile yapmakta olduğu mu nin Deniz Kncvimeni Reisi âyandan katolikliğin nüfuzunu kırmak için bazı harebenin, 1939 tecavüzünun bir devaWalsh, bitaraflık kanununun tadili için ledbirler alınmış olduğunu biliyoruz (Arkası sahife 3, sütun 2 de) (Arkası sahife 3. sütun 6 da) Katoliklik Almanyada uzun seneler kuvvetli bir merkez fırkası halinde siyasî faaliyet ve hakimijet idame etmis bir müessesedir. Millî mahivetli yeni reiim tamamen dahilî bir is olarak bu tesirin boyunduruğunu bertaraf etmek istemis olabilir. Almanya Amerikan Cumhur Reisinin nutkuna cevabında bütün dinlerin kaldırılması için kendisine isnad olunan düsünceji red ve tekHbe bile lâyık görnıedirini beyan ile iktifa elmiş, ccnııbî Amerikayı kesip bicen hartaya gclince onıın da hiç bir aslı esası olmadığını kat'iyetle söyliyerek zımnen vesika deAnkara 5 (Telefonla) İlıtikâra karsı mücadelevi «îiddpüendiiTnek üzere nilen «;eyin ortaya konması için mevdan okiımi":tur Hitler'in kitabı olan Mein millî korunma kanununun bazı maddeleriııin tadili taUoı.tır etmis, bunun icin Kampfda sjerci Ameıikadan ve Yetıi hazırlanan lâ\ilıa Bas\ekâletin tetkikine verilmistir. Lâjiha tetkikten sonra Büdün'anın simalinden ve cenulnmian da jük Mıllet Midisine sevkedilecektir. Diğer taraftan bü\ uk şchirlerdeki Fiat Mubabis vardır. Fakat Almanvanm Avnnxa rakabe teskilâtlarının da genisletilmesi yolunda tedbirler ahnmaktadır. Mevcud YUNUS NADt memur \e kontrolorler birkaç misline cıkarılacaktır. Alman tayyareleri Sıvastopol, Yalta ev Kerç lımanlarmı bombardıman et mişlerdir. Cem'an 10 bın tonluk iki nakliye gemi. sile bir himaye gemisi baüıılmıştır. Beş ticaret gemısıle küçük bir Sovyet kruVdzöru hasara uğratılmıştır. Lıeningrad cıvarında Nevayı geçmeğe teşebbüs eden düşman derhal geri puskurtulmüştur, Bu teşebbüse iştirak eden 100 vapurdan 50 sı tahrıb edilmiş, usttarafı geri çekılmek mecburiyetınde kalmıştır. Diğer kesımlerde duşmanm zırhh silâhların himayesınde yaptığı bütun yarma teşebbusleri akim kalmıştır. Kuvvetli Alman hava teşekküllerı gündüz Gorki endüstri merkezini bombardıman etmişlerdır. «Molotof» otomobil fabrikasına büyuk çapta bombalar isabet etmiş, Volga üzerindeki tersaneler ve şimendifer hatları ağır hasara uğramı~tır. Geniş yangınlar çıkarılmıçhr. Alman tayyareleri Leningrad ve Moskovajn bombardıman etmişlerdır. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Sayın Generallerimiz. dün Yeşilköy hava meydanında karşılayıcılan arasmda Türkiyenin haricde kazandığı yüksek saygı ve itibar General Erhiletin intıbaları «Ne kadar muvaffak bir siyaset takib etmiş olduğumuzu anlamak için hududların dışında bir defa dolaşmak kâfidir» 15 ilkteşrinde, Alman başkuman danhğı ve hukumetının davetlısı olarak şark cephesine giden Harb Akademlsi Komutanı Korgeneral AIi Fuad Erdenle, «Cumhuriyet. Askerî muharriri Emekh General H. Emır Erkilet dun öğleden sonra saat iki buçukta tayyare ile Sajın General H. Emir Erkilet, Yeşilköy hava meydanında şehrimize avdet et kendisini karşılıyan arkadaşlarımıza ünübalarını anlaüyor ıklımler katettikten sonra şimdi merolemişlerdır. Pün sabah Bükreşten hareket eden ketıme donmekle duyduğum sevinc taGenerallerimiz, Yeşılköy hava meyda biî pek büyüktür. Memleketime, bahusus nında İstanbui Valisi Dr Lutfi Kırdarla, Alman Rus harbine dair okuyuculanBakırköy kaymakamı ve şahsî dostlan mı tenvire yarayacak bir çok gorgü ve bî'giler getirebildığirriden dolayı da aytarafından karşılanmışlardır. Heyete riyaset etmekte olan muhte rıca memnunum. Dolaştığımız ve görrem Korgeneral Ali Fuad Erden, intıba düğümüz yerleri ve şeyleri sarası gellarmı rica eden bir muharririmize, se iikçe yazacağım. Şimdi ancak hulâsaten yahatin heyeti umumiyesi itibarile çok şunlan söyliyebilirim: 15 ılkteşrin sabaİyi geçtiğini ve görduklerinden memnun hı. her hafta muntazam posta vapan Alman Kuriye uçaeile İstanbuldan Sofvaya olduğunu söylemiştir. Askerî muharririmiz, sayın General gitmişük. Korgeneral Ali Fuad Erdenle H. Erkilet de Yeşılkbyde kendisini kar bu uçağa bindiğimiz andan itibaren Alşılayan arkadaşlarımıza, aziz karilerine man başkumandanlığımn davetli misafiri bildirilmek üzere, intıbalarını şu suretle bulunuyorduk. hulâsa etmiştir: (Arkası sahife 3, sütun 5 te} « Türlü uzak diyarlar, kişverler ve kıyılarında Alman Yeni dünya denizaltıları Kanada bahriyesi, Terre Neuve açıklarında iki denizaltıya hiicum etti Amerikada gemilerin silâhlandırılmasına aleyhtar olan çogalıyor Amerikanın ihtarına red cevabı verecek Finlandiya Mister Hoover, Amerikanın Finlandiyaya karşı hareketini şiddetle tenkid etti Rusyada vaziyet Moskovaya karanlıktır, karşı kat'î diyor «Kafkasyaya henüz hücum! asker göndermedik» Almanlar Hindistana hü Büyük Alman taarcum ederlerse kuvvetli ruztt 48 saattenberi müstahkem hatlarımıza devam etmektedir Rus tayyareleri müte çarpacaklardır > Singapur 5 (a.a.) Hind orduları addid Alman şehirlebaçkumandanı General Archıbald Warini bombardıman etti vell bu sabah Singapurdan Hindistana hareket etmiştır. General Wavel Şark cephesinden resimler: Viazma ve Brianskta alman Sovyet esirleri, cepheye yağan ilk karlar arasında trenlerle sevkedilirken... [So ovyet S harb tebliği Bir Türk motörü Karadenizde, Midye önlerinde bir denizaltı tarafından batırıldı İhtikârla mücadele Ceza hükümlerini şiddetlencüren bir kanun hazırlandı General in beyanatı : (Arkası sahife 3, sütıın 4 te) Singapur 5 (a a.) İngilterenin Hindıstan ordusu başkumandanı General VVavell salı günü matbuata yaptığı beyaratta, Uzaksarkın Hındıstanın sağ cenahını teskü etmekte olduğunu söyliyerek, .Uzakşarkta askerî vaziyette bilhassa Bırmanyaya dokunabilecek herhangi bir değisiklık, İngilterenin doğu müdafaa bolgesinin temeltaşı olan Hindistan: Kat'î hücum başladı dnğıudan doğruya alâkadar eder,» denu^ür.» Kuybişef 5 (a a ) Lozovskı, Alman General Wavell, teferruata ^irişmek ts^rruzunun son 48 saat zarfında Moskoistememiş, fakat Uzaksarkm olduğu ka va cephesinin bütun kesimlerinde baş(Arkası sahife 3, sütun 2 de) (Arkası sahife 3, îütun 4 te) Moskova 5 (a.a.) Sovyet gece teb1ği: 4 sonteşrin günü kuvvetlerirmz bütün cephelerde duşmanla çarpışmıştır. Kırım, Mojaisk ve Kalinin kesımle ıindekı muharebeler çok şıddetb. olmuştur. Moskova civarında 3 sonteşrinde beş ve 4 sonteşrin günıi de on bir Alman tayyaresi tahrib edilmıçtir. Karadenizde batınlan Kaynakdere motörü tarafından durdurulmuş ve rrmrettebatı flika ile İğneadaya çıkarıldıktan sonra denizaltı tarafından top ateşıle batmlmıştır. Arkara 5 (a a ) Turk bandıralı 145 tomıâtoluk Kaynakdere motörü, Karadenız Boğazından çıkarak Turk sularını takıble şimale doğru gıtmekte iken İğneada ve Midye arasmda bir denizaltı