7 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Ük Tedrisat Müfettişlerinden B. G Ö K A L P A R K 1 N tarafrndan türkçe gramer müfredatına gore yazılan ORTA OKULDA TÜRKÇE 1. 2, 3. Son terimlere göre gramer dersleri, okuma kitablarmdaki kelime ve ciirnleler. şair ve ediblerin hayatı. Maarif Vekilliği tarafmdan biitün okullara tercihan tavsiye edilmiştir. Her kitab 25 kurustur. İNKILÂB KİTABEVİ 18 inci yıl sayı: 6 1 8 8 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 E Ğ IŞE N 'DÜNYA .A. HAMDİ BAŞAR Cuma7 Ikinciteşrin 1941 ın bu son derece muhim eserinin mevcudu kalmamıştır. Her Turk değişen dünyadan haberdar olmalıdır. Fiatı: 80 kuruş. r EN M Ü H İ M ESERİ Yeni Gümrük Kanunu dün Millet Meclisine verildi Ankara 6 (Telefonla) Gümruk kanun lâyihası bugün Meclise verildi. 173 maddeden mürekkeb olan bu lâviha ile 11 nisan 1334 tarihli gümrük ıcanunu meriyetten kaldırılmaktadır. Lâvihanın umumî hukümleri ihtiva eden binnci kısmında gümrük kontrolunun hudud ve şürnulü, gümrük mevzuunda hükumeün tanzimi salâhiyetleri, gümruk ithal vergisi ve istisnalan barusleri, ikinci kısım Berlittde hususi bir memnuniyet ile karşılandı Alman Hariciyesinin «Times» e cevabı illı Şefin son nutku Askerî vaziyet İhtilâfin 24 üncü yıldönümünde... Yunanistanda Kıtlık tokholm'de çıkan bıi\uk bır Isveç gazetesi muhabirinin Atina hakkında bizzat mabaıunue gorerek >azdığı bir mektııbun hulâsasını Isviçre gazetclerinde tujlcrimiz ürpererek okuduk. Isveç gazetesinin muhabiri tahsisan Atinadan bahsetliği ve İsviçre gazetesi bu jazının hulâsasını (Aünada kıtUk) başlığı altında nesrejlediği halde biz jazımızı (Vunanislanda kıtlık) başlığile vermekte hiç teredriüd etmedik. Gerçi Atina bü\uk bir ıstih'âk merkezi olmak hasebile karadan ve denizden dışarı ile alâkası kesilmiş mernleketin en zaruri ihtiyac maddeleri bakunından yoksuzluğu şüphesiz en zi\ade orada hissolunur. Fakat Yunanisıan oldıun olasıya gıda maddelerinin çuğunu dışandan tedarik eden bir ınemleket olduğu için Atinadaki sefaletin derece derece biitün Yunanistanda mevcud olduğunda elbette tereddüde mahal yoktur. Nitekim nasılsa Yunan adalarınm birinden Turkiyeye getirilen ve orada şitndi ekmek diye yenilen bir maddenin acı. hikayesini geçen gün Ankarada bu maddeyi bizzat görmüş olaııların dillerinden dınlemiştik. Yunan adasının masa ürerine atılan ve oraya tıpkı bir tas sıklet ve tınnetile düşen ekmeğini herkes ilk bakışta kara renkli bir maden cevheri B&nmışlar, ve bunun imanlar tarafından yenen bir ekmek olduğu kcndilenne höylendikten sonra hmük bir hayret ve nterakla muajenesine geçerek gözlerine inanmak istememislerdir. Çünkü muajeneden sonra daht bu madde ilc bi?im bildiğimiz ekmek arasında uzaktan uzağa bile bir alâka ve munasebet buiamamışlar, hatta adına ekmek denilen bu kara ve kuru halitanın nelerden terUib edilmi; olacağmı bile anlıjamamıslardır. Buna göre kıtlığın jalnız Atinada değil, Yunanistanın diğer taraflarında da hiiküm sürduğünde artık süphe edeme>iz. iâyihaya konulan umumî hükümler Japonya Amerika ile anlaşntak flstiyor Başvekil Tojo yeni bir sefirle, Ruzvelte] mesaj yolladı Tokyo 6 (a.a.) Resmen bildırildiğıne göıe Japonyanın eski Berlin sehri Kurusu Japonyanın Vaşington sefirine yardım etmek içm 7 sonteçrmtte Amer.kaya hareket edecektir. da kara, deniz ve münakalâü, üçüncü kısımda gumruk rejımleri, ithalât rc]ımi, vergi ve resım mukellefıyetıni tehir eden haller, ithalât rejimi, posta re]imı, hudud rejimi, denizden kurtantan eşya, Berlin 6 (a.a.) D. N. B. büdıriyor: gümruklerce tasfiye edılecek eşya, gümLondrada çıkan Tımes gazetesi, Rub rüklerın çahşma zamanlan ve saıreye aid hükümler bulunmaktadır. Dordüncü cephesindeki askerî hâdiselerin mkişafı kısımda cezaî hükümler vardrr. Beşinci Turkıye için bir tehlıke olduğunu yazkısım müteferrik hükümlere tahs:s o maktadır. Tımes'ın vaziyeti böyle göstermek telunmuştur. şebbusune Berlin siyasî mahfıllerm de cıddî nazarla bakılmamaktadır. Husi'sile ki mes'ul Türk sıyasetçı'eri bu teşebbüsleıin arkasında neler gizlendiğini ve İngiliz Rus ittifakında ne gıbi menfaatler bulunduğunu uzun zamandan berj herhalde anlamış olacaklardır. Berlin, Türkiye Reisicumhuru Ismet Inö nünün Cumhuriyet bayramı mütıasebetıle memleketin siyaseti hakkında sdyleclıği nutukta tespit ettiği açık hedefte bu mütaleanm bir müeyyidesini gormektedir. İsmet İnönünün Türkiye ile büyuk devletler arasındaki müna5ebe*'ert dair yaptığı müsahedeler, dün Alman Hariciye Nezaretinde beyan olunduöur.a gore. alâka ile ve Alman Türk münasebetleri hakkmdaki sözleri de hu'usî b'r memnuniyetle kaydedilmiştir Türkive Cumhurreisinin nutkunu Alman ba<:mının belirtmiş olması iki memleket i do^tluk miınasebetie'inin na «Harb Sovyetler , Almanların, Leningradı kendiliginden Birliğini dağıtmadı, düşmeğe bırakarak Moskova muharebe daha kuvvet«İsıtıet İnönünün sini karakış gelmeden bitirmek lendirdi» müşahedelerine ve istedikleri anlaşılmaktadır «Kış geldi, Almanlar Mo$realist siyaset anlakova ve Leningradı aiaYazan: Emekli General yışına d i k k a t mıyacaktır, topraklarımızedilmeUdir» da bir tek Alman bırakmaH. Emir Erkilet ymcıya kadar dövüşeceğiz» Km 0 50 '00 200 300 Alman Rus cephesinde görülen manzara Stalinmühim bir nutuk söyledi mm+ Alman taamuzu. Rus mudafaası «Düşman 4,5 milyon kişi kaybetmiştir» OpOCKâ >~) Petpovstc • «>|VANOVO fK>rı o Kovrov Vei.k.î'iuk.. /volokoiamVk^ g^ı.n «PoloıL o Amerika Oumhttr RcisiM. Rurvılt r Atman (Arkası sahife 3. sütun 7 de) General Tojo'mın Ruıvelt'e mesajı Nevyork 6 (a a.) japonyadan memuuyetı mahsusa ile gelen Kurusu'r.un Vaşıngtona Pasıfığe aid meselelerın halli için imparator tarafından tasvib edilmiş bır formül, General Tojo'dan Euzvelt'e hitaben bir mesaj ve ihtılâfın dostane jol'arla haili jçin teklifler getirdiği soylenmektedır. İsveçli muhabir şimdiye kadar gıda maddeleri müşkülâtile karsılaşmış birçok nıemleketler gordüğünü ve (akat Atinada gordüklerinin bunlann hiçbirile kıHull'ün beyanah yas olunamıyacak kadar mütbiş ve feci Vaşington 6 (a a.) çar^amba gunü olduğunu sö\lüyor. Bilhassa kııçuk coekşamı gazetecileri kabul eden Harjcye rukiann vaziyetleri pek jürekler acısıNszın Cordell Hull A\Tupaya gelmek dır. Hastaneleri dolduran küçüklcre ihiçin yola çıkan Japon diplomatı Kurutiy&clannın yarıst kadar bile süt verilesu'nun Amerika tarafından davet edilcı'tvor. Bunun neticesi olarak o körpe nıediğini açıkça söylemiştir. vücudler kadide donmuşlerdir. On on Kazır Amerika hükumetinin Kurusubeş aylık çocukların tartısı 56 kiloju nun vazifesile hiç bir alâkası olmadıgeçememekte ve zaten bunlar ara»>tndan bir çok ölüra kurbanlan verilmektediı. ğını beyan etmiştir. Bununla beraber Gıdasızlıktan vucudleri tabiî bü\üme kendisine karşı lâzım gelen nezaket gösjolunu takib edemiyen çocuklar arasında lerüecektir. kemik hastahğına tutulanlar çoktur. Japonya Rusyayı protesto etti Tokjo 6 (a a ) Ne^redılen resmî bir İsvecli meslektaşın müsahedeleri hilhassa hastanclcrdcki çocuklar üzerinde teblığe göre, «Kchiman» nın uğradığı toplanıyor. Siz hastaneye getirilmi>en, kaza hakkında yapılan tahkikat, gemigetirilemiyen çocukların daha çok olaca nin Rus karasuları haricinde serseri bır ğını kendiniz tasavvur edebilirsiniz ve Scvyet mayinine çarptığım göstermisbu bir hakikattir. Onların hali hastane tir Bu sebeble Hariciye Nazır muavinı dekilerden hiç de farklı bir şey olmıya M. Nişi, Sovyet elçisini davet etmiş ve cağinı da tereddüdsüz kabul etmenizde kendisine bir protesto notası tevdi eylehata yokrur. Kıtlık içinde buhınan bir miştir. memleketin hastane içile dışı arasında elbette biiyük bir fark bulunamaz. Butunsa da belki bu dısarı aleyhine bir fark olur. Çünkü ne olsa hastanedir diye ernlara elbette imkânın en ileri derecesinde gıda maddesi verdirilir. AMERİKA AZMİNDEN DÖNMEDİ Ruzvelt diyor ki: «Demokrasilere yardım taahhüdümüzü yerine getireceğiz, onlara silâh vermekte devam edeceğiz» Vaşington 6 (a.a.) Beyaz Sarayda toplanan beynelmılel iş burosu konferar.sının 250 murahhasına hitab eden Reıs Ruzvelt nutkunda, ıstıkbalde hiır bir dunya mevcud olabilmesi için Bırleşık Amerika milletının taahhüde Rirışmiş olduğunu ifade ve bütün içtirraî ve iktısadî teşekkülleri memleketin bu taahüdünü yerine getiıebilmesi için yardıma davet etmiştir. Reis Ruzvelt, devam ederek, batı yarım kuresinin Almanyanın tam hak rr.iyeti altına girmesi içm yapüacak taarruzun vakit ve yerinm Alman tarife^inde daha şimdıden tespıt edilmiş olduğunu söylemiş ve demiştir ki: « Birieşik Amerika, mıllî müdafaa icin daha fazla istihsal alabılmek maksadile üç ekiple gunde sekiz saat çalışmak yahud körukörüne intizar şıklarından birini tercih mecburiyetmde kalmıştır. Son şık hiç bir zaman şımal Amcnkanın şian değıldir. Serbest çalışmak istiyen Amer ka işç'si, Hıtler'ın harbi kazandığı takuiric kendisini bekliyen akıbetin ne olacağı hskkmda hayale kapılmamoktadır. Amerika işçisi, yalnız dörtte bıri hür ve dörtte üçü kole milletlerden mürokkeb c:an bir dünyada Amerika milletinin normal hayatının temin edilerruyeceğun blldiği gibi İngilizlere Ruslara, Çinlilere sılâh vermeğe ve bunu şimdiden yapmağa mecbur olduğumuzu da bili'or.» harb tebliği 0 fr Oımıtpıyev Moskova 6 (Radyo. saat 18.20) Sovyetler Bırligı Başvekili Stalin, ihtllftlin yirmi dordüncü yıldonümü münasebetıle Moskova Sovyetinin fevkalftde içtımaında bir nutuk söyledi. Sürekll alkışlarla karşılanan Stalin hulasaten dedi ki: « Düşman, Sovyetler Birliğine ta(Arkası sahife 3. sütun 7 de) VO R0 Şı LO V 6RAD Sıvastopol topçu ateşi altına alındı Kırımda bozguna uğrıyan Rus orduları Vapurlara binecek iskele ve kaçacak vapur bulamıyorlar Nıyesçtın oR 0 mn. Sovyet harb Y tebliği » TAGANR3 MARlOPOL Q Ü * İ 5 y ROSTOV Gorlowka da tahliye edildi Londra. Moskovanın akıbetini derin endişe ile görüyor Sibiryadaki Rus kıt'aları tayyarelerle garba nakledümektedir Bolşevizme karşı müşterek mücadele Yunanistandaki kıtlığın öldürücü tetirleri yalnız kücük çocuklan yakıp kamrmuyor. Eğer orada meselâ ekmek. muhabirin dediği gibi, son günlerde nühıs başına günde 100 grama indiıilmişse büyüklerin dahi ne halde buhınacaklarını yalnız bu ekmek miktarından fctidlâl etnıek mümkündür. Ekmek icin bövle olıınca haricden getirilen diğcr 51da maddeleri icin vazitetin baska tiirlü olmıvacağı şüphesizdir. Yunanistanda iase islerinin bu sekli Bİmasında sasılacak hiçbir cihet vokrur Çünkü normal zamnnlarda dahi Yunanistan gıda maddelerinin cojıınu har'(Arkası sahife 3. sütun 4 te) Marc *al Petain göniilliilere «gelecek savaşlarının» arife' sindeki vazifelerini bildirdi Paris 6 (a.a.) Maresal Petain. bolştvizme knrşı harbeden Fransız gönüllu!eri lejyonu kumandanı albay Labonne'un tazimlerine ve yarsubaylar grupunun Brinon tarafından Almanyadan getirilen ihtiram ve bağlıhk mesajina cevaben ezcumle demiştir kı: < Bana hıtab eden sadakat mesajınız, beni hem asker, hem devlet reisı sıfâtile derin surette mütehassis etti Getecek savaşlarınız arifesinde askerî şerefimizi kurtarmak vazifesinin ki"îrnetı (Arkası sahife 3, sütun 7 de) YUNUS NADÎ Führerin umumî karargâhı 6 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığının tebliği: Bütün şark cephesinde son durumu gösterir harita Kırımda bütün cephe üzerinde mağlub Almanların, kış gelmeden almak iste ğ\ı Kırımdan başka hiç bir yerdeki haedılen düşmanm takibine muvaffakıyetle devam ediliyor. Yayla dağlarında, dikleri Moskova önlerinde 48 saattenberi reketlerden bahsetmemektedirler. Alman orduları hakikatte ne vapıyorAlman ve Rumen kıt'aları, ikıye bölünen jeniden faaliyete geçtikleri. Sovyet kııvdüşman teşkillerıni mağlub etmişler ve vederinin Kırımda, Sıvastopol, Yalta ve lar? Bunu ancak kendilerile Sovvetler Moskova 6 (a.a.) Öğle üzeri ne?Yalta ile Fıcodosia arasında, genis b^r Kfrç müstahkom limanlarına çekildik bildirirlerse bilebiliriz. Fakat Alman redılen Sovyet tebliği: cephe dahilinde, Kaıadeniz sahiline ka lfii, Donetz havzasında Stalino'mın 65 başkumandanlığının ne \apmak istediği 5 sonteşrin gecesi kıt'alanmız bütün kilcımetre simal doğusunda Gorlo\vka bir sır olduğu için bu, onun tarafından dar ilerlemişlerdir. cephelerde düşmanla çarpışmışlardır. Sıvastopolun şarkındaki dağlarda da şchrinin Almanlar tarafından alindığı ifşa edilemez. Bu sebeble bu hususta Tebliğin zeyli Loııdra membalarından haber verilmek anrak istidlâlierde hulunabiliriz. düşman mukavemeri. keza kırrtmıştır. Moskova 6 (aa.) Sovyet tebliği zeyBugün Alman orduları Leninrgad çartedir. Almanlar bermutad harb hareketAlman bava kuvvetleri bu harekîtii (Arkası sahife 3. sütrın Str) CArkası sahife 3. sütun 3 te) yardım etmiş ve Sovyetlere. Kmm su lerinin tamamile inkiiaf ctmi'; hıilıındnlarında ve Karadenızin şimal doğu ?ahili açığmda. gemi zayiatı verdırTİ^'erdır. Alman tayyareleri ceman 13.000 tonluk asker naklive gemisi batırrr>ıslpr. 4 ticaret gemi'ini hasara uğratmıslardır. Leningrad önünde. düsmanm yapt.ğı şaşırtma teşebbüsleri püskurtülmıistür Almar> bataryaları, Leningraddi ve düşmanın Fınlandiya körfezindekı sıılarında askerî ehemmıyette hedefleri dövmüşlerdır. Sokakta bir dııvar ilânı gözüme çarpt,. Sinemalardan bi burada nasıl eğleninniş; biriken milyonlar, şampanya şişe» Alman hava kuvvetlerinin Gorki sa rinde (Otel Saşer) adlı bir filinı gbstenleceği yazılı idi. O lerinden köpük halinde nasıl akıp fridermiş, onlardan din(Arkası sahife 3, sUtun 2 de) esnada boş bulunan zihnim, bu iki kelimeye takıldı. kaldı. lerdik. 191i de tabiî önırünü bitiren müesseseyi, ihtiyar ve Otel Saşer, bu da ne demek? Garb dillerinden hiç birine böyle bir otel ismini katıştıramıj ordum. İşin içinde muhak muhafazakâr patron Madam Sacher, bir müddet znrla yasatmaja çalışmış. Modern konfor en basit yerlere kadar kak bır vanlıshk vardı. Om)i2İarunın üzerinde boş bir mavna hafifliği ile kı sokulduğu halde, o, kalorifer tesisatını kurdurmuyor, sıcak pırdajan kafam, «bana mı?» demeden meseleyi >arım sa soğuk su tertibatını yaphrmıyormuş 1918 den sonraki ihııiyede hallediverdi: Filim, bir Alman filmi idi ve ismi (ılâlleıle manen ve maddeten mahvolan nıüflis bir asiızade(Hotvl Sacher) olacaktı. İlânı hazırlatanlar almanca keli ler dokiıntüsü, bn zeri zihnijetlı, gülünc ve konforsuı meji Fransız telâffıızuna gore okujiıp Zaher yerine Saşer beıhdncde beş on sene can çekistikten sonra bütün bütün ortadan sılınmış. Bız Vi>anada talebe iken başka ellere deyiverınişlerdi. Kira bilecek? Bazı adlar vardır ki, başlı başlarına bütün bir sehri, geçen otel asnn icablarına uyaıak kendıne yeni bir çeki Lülün bir memleketi ve bülün biı devri canlandırrr.ıya yc düzen vermeğe gayret ediyor, bol sermayeli büyuk oteller terler. İşte Hotel Sacher de eski Viyanayı ve eski Avrupayı arasında, sahneden çekilmek arısına kallananııjan, sesini temsil eden birkaç meshur isimden bıridir. Bir vak'tler kaybetmiş bir şantöz gibi bocalayıp duruvordu. Fakat bugün hâlâ Hotel Sacher dendiği zaman eski Vikibar Avrupa sosyelesinin toplantı yeri olan bu otelin ben ancak değismiş, zanıana u;ımış şcklini görebilmiştim. Sa yana hatırlanır. O da Hotel Sacher'in arkasından karanlık lonlaıında prenslerle arşidüklerin isünus âlemlerini, pas tarih sahifelerine karışmadı mı? tahanesinde konteslerin çay sohbetlerini, orada birer Hotel Sacher ve eski Viyanadan sonra dünkü Avrupanın hajalet pibi dola^an ihtijaı gar«onlar bize iç çekerek an da, sarsıntılar geçirerek, bir daha ddnmemek üzere ytni latırlardı. feırma ünıformah zabitler, ipek tuvaletli kızlarla iıa>at ;artlarına uymakta olduğunu iyi gdrmek için bu gibi nasıl vals oynarmış, elenmiş bir cemiyetin en güzide ferdleri hatıralar arasıra faydalı oluyor.. X. Birkaç söx Hotel Sacher Kınmda tehükeye giren Kus şehirle rinden Yalta nın ımtnmt görüttüça Kırunda sıkı çember içine alı nan Sıvastopoldan bir maozara