4 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAH'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan Kadın Avcısı Tarihî Musahabeler 150 Kr. 100 » 75 » CUMHURİYET MATBAASI 18 inci yıl sayı: 6185 u m h u riyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r MOftİLYA ek istiyenler BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL HARAÇÇSj^RDEŞLER Salonlarmı bir de İstanbul, Finca No. 59/61, LimifflNSirketi Salı 4 Ikinciteşrin 1941 ekle tatmın edilirler. zapaşa yokuşu illfon: 22060 Hakikaten barışın imkânı varmı? İnönünün samimî sulh temennisi insanlık ufkunda bir umud fenerinin ziyalarını neşretmcğe başlamıstır Reisicumhurumuzun nutkundaki mühim nokta Inönü gibi dikkat ve itinasile maruf bir devlet reisinin barıştan velevki bir temenni feklinde bahsetmesi için ona tahakkuk imkânı veren bir olgunluk aezmiş olması lâzımdır Ç Alman harb 1 tebliği Kursk şehri zaptedildi Kırımda mağlub edilen Rus kuvvetleri Iki grupa ayrılarak kaçmağa çahşıyor! Asker taşımak isti yen 10 gemi batırıldı ve 53 bin esir alındı Almanlar şimalde de Murmansk kapılarına dayandılar Sıvastopolun zaptındun sonra çok müşkül vaziyete duşeceği anlasılan Karadenizdeki Kızıl filodan Marat zırhhsı. Krasni Kavkaz ağır kruvazorü ve Petrovski muhribi bir arada Cso Sovyet harb ı 1 tebliği (Kırım yarımadasında vaziyetl Berlin 3 (a.a.) Abnan ordulan uısuRii karargâhınm resmî tebliği: csuz bucaksız bir ummanın Kırımda da mağlub edilen duşman ortasında tabiatin jerden ve A'man ve Rumen teşekküllerinin sıka tagokten boşanan butun çugınkib ve tazyikı altında biri Sıvastopol, lıkıarı ıçinde gunler ve gunlerle çalkadiğeri de Kerç yolu ile kaçmağa çalınJn naçar bir geminin perişan halini ve şan iki grupa ayrılmıştır. Duşman kıtonun uzerindekilerin her an olumle cialarını kaçırmak için kullanılacak gemidaüni düşununüz: Işte gittikçe azıtıp ku!ere hücum eden tayyarelenmiz topye öurmak istidadını gosteren yeni dünya Mıllî Şefımizin çalışma odalarında çekilmiş çok eüzel bir fotograflan: Bmük kun 38 bin tonilâtoluk 10 ticaret gemisi harbinde insanlığın geçirmekte olduğu kalbli Büyük İnonü dünya haritası üzerinde bir tefekkür anı Jteçiriyor batırmış ve diğer 14 gemiye de ağır haacıklı macera boj le felâketli bir manzara sar verdirmiştir. arzediyor. Geminin bazı serenleri kırılıp Diğer tayyarelerimiz Sıvastopolu, Yaldokülmuş, bir çok yelkenleri parçalant3 lımanmı ve Kerç boğazile Karadenimış, dumeninin bazı aksamı kopmus, kazin şimal doğusunda bulunan hedeflerı sırgaların elinde oyuncak, orsaboca salbombalamıştır. lanıjor, ve biribirinden ustun dalgalar Radubdaki mevzilerden birine ağır luerinde ceviz kabuğu gibi yuvarlanı.. or. çapta bombalar isabet ettirilmiştır KıKutun mürettebat olanca gayretlerile rımda yarma ve takib muharebeleri esçalışıyorlar. Kırık dümenin btitun butun nasında 53 bin 175 kişi esir edılmiş ve parçalanıp gitmemesi için canlarını diş230 tank. 218 top, bir çok zırhh tren lerine takan kahraraan geraiciler ipleıle ve çok miktarda harb malzemesı iğtlnam indikleri su kesiminde kendilerini enveva tahrıb edilmiştir. Bundan başka g nlere uçurabilecek sert ruzgâra goğiıs ileri hareketimize mfini olmak için kogererek kınğı tamire uğraşıyorlar. Dinuimu^ olan 13 binden fazla kara torğerleri direklere çıkmıslar, parçalanıtu» pılı de tahrib edilmiştir. jelkenlerden ve hurdehaş olmu? makaralardan husule gelen kargaşahğı bertattalvan kıt'alan, Donetz havzasmdaki raf etmek için akla karayı seçtirmijen muharebelerde yeni arszi kazanmıştır. zorluklarla boğusuyorlar. Ah su ceDofu cephesinin merkez kesiminde mühennemî fırtına bir dursa veya selâhim blr vilâyet merkeri. demiryolu telâki ıret sahilini gosteren bir ışık gorülse... noktası ve sanayi merkezi olan Kur'k Dunyanın yeni harb içindeki manzarazırhlı ve pivade tesekküllerüniz taraAnkara 3 (Radyo Gazetesi) Müli Londra radyosu nutkun İngüiz itti fır^'an eie geririlmiştir. sını umman ortasında fırtınaya tutulmuş bir gemiye benzettikten sonra onu sadece Şefımizin nutku dunyanın her tarafında fakına sadakat noktasını muhım bulAlmanlar M'irrr>»n?k kapılanna >eni dunya keşfine çıkan Kristof Ko denn akısler uyandırmıştır. Gazeteler muştur. Berlm rabyosu ıse TurkAlman den başka radyolar da nutkun onemı saldırnıazlık paktına verılen ehemmıyetvardılar lomb kafilesinin Okyanusta haftalarca uzerinde durmuşlardır. ten memnunıyet beyan etmiştır. Stokholm 3 (a.a.) Stokholm Tıd hacaladıktan sonra umudsuzluklar içiniıiiıgen gazetesinin harb muhabirinin oe yüzen son gunlerine de benzetebihrız. Bir hayal uğrunda enginlere açılan bildırdığine göre Alman kuvveVeri Rus bu kafile hergün ucsuz bucaksız ufukmevzilerini bombardıman eden tavyareiar karşısında kalmaktan bldurucü (Arkası sahife 3. sütun 3 te) umudsuzluklara düşmüşlerdi. Bir kara parçası görebilmek istiyakile enginlere hakmaktan yorulan gozler serablar içinde bulanıyor ve kapanıyordu. Nihayet bir gün direklerin tepesindeki gözcüler: Noskova da teyid ediyor Radyo, cenub cephesinin yarıîdığını dün sabah bildirdi Almanların Moskovaya karşı kat'î bir hücuma hazırlandığı söyleniyor Moskova 3 (a.a.) Bu sabahki Sovyet tebliği: Dün bütıin gün tekmil cepheler boytınca muharebeler devam etmiştır. Kırımda da çetin muharebeler cereyan etmiştir . Percsunkj .Perekop Aleksycvk IKarasubasar Şefin nutku Bütün dünyada iyi akisler uyandırdı "Reis İnönü, kemai ve ahhn timsalidir,, îngiliz matbuatı Tebliğe zeyfl Moskova 3 (a a.) Sovyet oğle tebliğıne ektir: Düşmana insan ve malzemeee ağır kayıblar verdırilmıştir. Dün Stalino cephesinde faaliyette bulunan bir Sovyet hava birliği büyük bir duşman motörlü Sofya ve Roma'da Kara, kara Diye bağırmıMardı. Kapkara umudsuzluklartn takatsiz düşürdüğü insanlara biıden can ve heyecan gelerek müthiş bir kaynaşma oldu, herkes gozünü silerek gbzcülerin gosterdiği tarafa tekrar tekrar bakıvorlar, ve hep bir ağızdan: Kara, kara! Diye bağırışıj orlardı. İnsanhğa ucsuz bucaksız bir felâket ve ıstırab hajatı yasatmakta olan ve en nıüthiş kasırgalardan daha kuvvetli teLondra 3 (a a.) Gazeteler CumhurSofya 3 (a.a.) Ofl: cCumhur Reisl sirierile medeniyetin altını üstüne ge reisı İnönünün nutkuna ön safta bir yer İsraet İnönü aklıselime hitab eden çok tirmckte bulunan harb musibetine bir vermışlerdir. guzel sozler soylemiştır. Reis İnönü, keson olmıyacak mı? Bu ummanda insan(Arkası sahife 3, sütıın 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 3 te) lara hayat imkânını adeta yeniden bahşedecek bir kara parçası veya ona delâlet eden bir fenerin >ol gosteren ışığı göriılmiyecek mi? Cumhur Reisimiz sayın İnönünün son Urihî nutkundaki bir cümle hiç şüphesiz mustarib insanlık tarafından çok umud ve teselli veren böyle bir ışık olarak karşılanacaktır. Memleketimiz için sıılh nimetinin biiyük kıymetile tevakkuf ettiği sert şartlar üzerinde realist bir eda Ue ısrar eden Millî Şefimiz bu büyük nimeti hodkâm bir endişe ile yalnız meroleketimiz için değil, bütün insanlık için de temenni ettiğimizi, mustarib gonüllere ferah vereceği şüphesiz şu çok selis cümle ile tebarüz ettirmişti: Millî Şefin mıtkunu memnuniyetle karsıladılar Türk siyaseti hararetle takdir ediüyor Hava postaları muvaffakiyet kazanıyor • • Amerika ile nzlaşma teşebbüsleri akim Amerika ile bozuşmak kalırsa11 •• istemiyorsa Ruslarla Ordu servisleri yıldı harbe derhal nihayet rım sür'atile harekete vermelidir geçecek bir hale getirilmektedir Vaşington hükumeli bütün Vichy 3 (a.a.) Tokyodan bıldirili Anglo Sakson donanmayor: Japon mahfıllerinde Japonya dahilinsını bir kumanda altında de elde edilen enerjık kalkınmaya ışaret edilmektedır. On beş gün ıçinde başhca toplamak istiyor endustrıler harekete getirilmiş ve buVaşington 3 (a a.) Finlandiya, Birleşik Devletlerle dostane münasebetlerini idame arzu ediyorsa So\>'etler Birliğine karşı askerî harekâta derhal nihayet vermesi lâzım geldiği, Bırleşfk Devletler hukumeti tarafından Fin hükumetine ihtar edilmiştir. (Arkası sahife 3, sütun 2 de) J a p o n y a Atnerikanın hazırlanıyor Finlandiyaya 1 ihtarı Fakat sulh için henüz Balkan devletlerinin vaktin gelmediğini istiklâline dair sözler tebarüz ettiriyorlar Bulgarları sevindirdi Basın Birliği kongresi Ankarada toplandı Reisin nutkundan ve yıllık mesai raporunun kabulünden sonra üç encümen çalışmağa başladı ; piyade kolunu dağıtmış, 200 den fazla Alman oldurmuş, ve birçok kamjon tahrib etmiştir. Dün gece Tula istıkametinde Sovyet kmta'alan asgarî 500 duşman subay vc eri öldürmüş, 40 kadar tank tahrıb etmiştir. Cenub bölgesindekı çarpışmalarAnkara 3 (Telefonla) Devlet Hava da da 2 Alman piyade taburu imha edilyolları seferlen ikincıteşrın sonuna ka miş ve İB tank, 10 top ahnmıştır. dar devam edecektir. Bilhassa bu tnev(Arkası sahife 3, sühın 2 de) imdeki seferler çok büyuk bir rağbet ;ormuş, ekserı gunlerde yolculuk için birkaç gün evvelden yer angaje etmek cab etmış ve bazı defa ıki tayvare kaldırmak mecburiyeti hasıl olmuştur. «Herkes şunu bilmelidir ki Bu cuma gunü Istanbuldan haıeket eden tayyarenın çok fena havaya rasla biz hiç bir şeyi unutmayız!» ı yolculuğu sırasındaki sevk ve idare Roma 3 (p.a.) Romada Mentana şeklı de ayrıca umumî takdiri celbet miştir. Tayyarelerin sefer esnasında r"ü muharebesinm yıldonümü tes'id edılmışemadiyen telsizle muhaberede buluna tir. Bu munasebetle bir nutuk irad eden Çin Hindiçînl hududlannda rak vaziyetlerıni ve mevkilerini bildir Duçe ezcumle demıstir ki: vazîyet « Sukutumuz ekserıya "uzun ve lâdikleri malumdur. Istanbuldan kalkan zımdır Fakat bu kimseyi aldatmama1!Sanghay 3 (a a ) Çunkinç'den biîtayyare Bolu üzerine geldiği sırada ha.'8 çok gayrimüsaid bir şekil a'.mış ve dır. Herkes şunu bilmelidir kı biz hiç irildiğine pöre General ÇanKayŞ»Tî' n bir şevi unutmayız!» (Arkası sahife 3, sütun 2 de) (Arkası sahife 3. sütun 5 te) Cuma günkü sefer de gösterilen maharet takdirlerle karşılandı So\vet Ordulan Genelkurmav Baskanlığına eetirilen Maresal Çapaşnikof Nussolini dedi ki: tıun İçin de icab eden yerlerde devlet kontrolu usulu ve Führerin prensıpleri atbık edilmiştir. Dıyet meclısınin fevkalâde bir içtimaa davet edilerek umumî efkârla tekrar temasın temin edılmesi duşünulmektedir. Prens Konoyenın idaresinde uyusuk bir vaziyette kalan «tahta vardım» cemıyetı ıslah edilmiş, umumî efkâr ve matbuat sıkı bir disıplin altına alınmıs. nihayet Japon tarihinde ilk defa olarak gorülen bır şıddetle vergiler programımn tatbikına başlanmıştır. Bütün bu tedbirlerden maksad malî faziyeti bir an evvel ıslah etmekten ibarettir. Bunlara muvazi olarak General Tojo'nun siyasetınm muvaffak olması için alınan askerî ve bahrî tedbirler gizli :utulmaktadır. General Toio tarafından akib edilen siyasetin hulâsası Vaşingtonda sulhu arayan Japon murehhaslarının vazlyetini kuvvetlendirmek, ayni zamanda uzlaşma feşebbüsleri akim kalcığı takdirde ordu servislfrini yıldırım "iir'atle harekete geçecek bir hale geırmoktir. KAHİREDE ARAB KONGRESİ İngiltereye yapılabilecek yardım tesbit edilecek Toplantıya Efganîstanla Hindistan da iştirak ediyor • Londra 3 (a a ) Ofi: Son hâdiseler, Kahirede pek yakında bütun Arab memleketlen mumessıllerinden mürekkeb bir konferansm toplanmasını mümsün kılmıştır Efganıstan ve Hindistan mümessillerını de arasına alacak olan bu konfe» ransın hedefi, Kah,jre^Kâbil ve Peşaverde tamamen temsilt^nahiyette muşterek bır cephe kurmak ve bu cephenın askerî ve dipJomatık bakımdan muttefıklere ne şekılde yardım edebileceğini kararlaşürmaktır. < Memleketimiz bir gün de dunyanın beklediği ve muhtac olduğu bansm kaynağı olabilirse bundan duyacağımız sevinc pek büyük olacaktır.. Hiç şiiphe jok ki herkes banşı bütün kalbile istemekte ve yalnız fırtınalı ummanın sonsuz ufuklarında ona imkân diisünememektedir. Fakat dunyanın beklediği ve muhtac olduğu bu barısa •id temenni İnönünün yılbası nutkunda yer bulunca birdenbire fazla ve hakikî hir ehemmivet kazanacakhr. İnonü gibi dikkat ve itinasile maruf bir Devlet Rei«ınin barıştan velev ki bir temenni s^klinde bahsetmesi için ona tahakkuk imkânı veren bir olgunluğu sezrcis oln»ası lâzımdır. Nitekim diğer sütunlanmızda görüleceği vechile ilk isareti Visi'den gelen haricî telâkki ve tefsirlerın de böyle teeelli edeceği anlasılmaktadır Hakikaten barısın inıkân; var mı? Harbin gittikçe icine daHısı kesif felâket manzarasını ummanda fırtınava ru •> •• YUNUS NADt <\ıkası Mfaife 3, sütun 4te)' Kongre riyasetine seçüen Ha«an Keşid Tankut Ar.kara 3 (a.a.) Turk Basn B rliği blrinci umumî kongresi bugün Halkevınde toplanmıştır. Merkez idare heyeti reisi Falih Rıfkı Atay murahhaslara hoş geldiniz, idare heyetiniz hepinize muvaffakiyetler dıler. dıyerek kongreyı açmıştır. Kongre reislik dıvam için yapılan seçımde reislığe Hasan Reşıd Tankut, bırınci reis vekilliğıne Selim Sarper, İkinci reis vekillığine Refik Ahmed Seveneil, kâtiblıklere de Bn. Ülker Ata'ar ile Sabahaddın Sbnmez, Ali Rıza Gürsoy ve Tahir Karaoğuz seçilmislerdir. Rıyaset divanmm boylece teşekküiünü müteakıb Hasan Reşid Tankut riyaşet kursüsüne gelerek teşekkür ettikten scnra Basın kongresinin bu defa birlik nlzamnamesini çıkaracağmı, mak=adm ba=m aılesini teskil eden efradın haklarını tavm etmek olduğunu soylemiş ve demiştir ki: « Bu kanun öyle bir zıhm'yetle ya(Arkası sahife 3, sütun 5 te) Turk HaTayollan tayyarelerinden biri bareket esnasında Almanların Liyon ve Parıs borsalarmda mumkun olduğu kadar fazla Suveyş kanah eshamj satın aldıklarını bıldiriyorlar. Süveyş kanalı sermayesınin büyük kısmının Fransızlarda olduğu söy« lenmektedir. Almanlar, Pransada Süveys kanab eshamı satın alıyorlar Londra 3 (a.a.) Kahıre çazeteleri,