26 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

26 Birîncîteşrin 1941 CUMHURlYET Şarkî Avrupa harbi ünün en beilibaşh haberleri arasmda en fazla, goze çarparu, Harkofun sukutudar. V'anm milyon nühıslu bir şekdr, mühim bir demiryolu merkezi, son dercce taymetli bir sanayi kaynağı ve şarkî Ukraynanın hükumet makarn oian Harkofun zıyaı, Sovyetler Birliği için çok büyük ve çok acı bir kayıb teşkil etler. Harkohın sukut ettiği sırada Bvstofun da tam manasile tehlikede olduğu muhakkaktır. Moskovaya karşı yapüan hamleler de mütemadiyen şiddetini artırmakta ve iki taraf arasmda son derece kanlı muharebeler vuku bulmaktadır. Askerî vaziyetin bn mahiyeti almaa ve Almanlann bir taraftan imha harbi japarak, diğer taraftan Sovyet sanajiinin temerküz ettiği bölge ve şehirleri zaptermeğe muvaffak olmalan Sovyet muka\ emetinin hududunu ölçmek içnı yeni vesileler hazırlamıştır. Acaba Sovyetler Birliği Almanlann bütiin bn hedeflere varmalarmdan sonra da nrakavemete devara edecek mi? Şimdiki görünüşe göre bu suale müspet cevab vermek icab ediyor. Çiinkü Mareşal Budienni ile Mareşal Tlmoçenko'nun cephe gerisinde yeni ordular hazırlamakla meşgul oldukları anlaşılıyor. Bu hareket, Rusyanın katlandığı bütiin ağır kayıblara rağınen harbe devam etmek azminde olduğunu tebarüz ettiriyor. Fakat yeni ordular teşkil ve askerleri terbiye ve teçhiz etmek çok güç bir iştir. Sovyetler Birliği, bn yeni ordulan Uraldald sanayi merkezlerinin istihsalâtı ve İngiltere ile Amerikanın göndereceği yardımlarla teçhiz etmeyi, bu ordularla yeni cephe kurmayı ve bu suretle yorulan, kınlan ordularm yerini tutan taze kuvvetlerle muharebeye devam etmeyi, mürakün olursa harbi senelerce uıatmayı ummaktadır. Sovyetler Birliği mevcudiyetinin devamı da bn yeni ordular teşkili ve mukavemete devam tesebbüslerinin muvaffakiyetine istinad eder. Büyük mütefekkir Ziya Gökalp için (Bastaran 1 inci sahifedt) ve ahlâk müeyyıdelerlnln felsefeslni yapmış, milll vicdana lstikametler göstenniş o müstesna Türk dehasıdır kl, sadece mübeşşir olmakla kalmadı, mefkuresinin mücahidl de oldu. Sonra ölmez Atatürkün kurduğu yeni cemiyette, ideallerinden bir çoğunun madde ve ruh olarak tahakkuk ettıglni görmek saadetine erdi. Onun göremediklerl Ise aziz Türk ırkınm, isükbalden bekledikleridir. Büyük Ziyayı, filozof ve içtimaiyatçı, milliyetçi, öz düci, şair, muharrir, teşkilâtçı ve bütün bunlann müştereken teşkil ettiği zlrve üzerinde yükselmiş büyük bir insan olarak hUrmet ve minnetle anıyoruz. Ziya Gökalpın eserlerlnden an kadarı kltab hallnde intişar etmiştir. Merhumım son yazılan 18 sene evvel «Cumhuriyet» te çıkmıştır. Gazetemizde «Çınaralta» lsml altında neşrolunan bu seriye ald makaleler, yeni Türkiyenin ük kuruluş yılında geniş bir alaka İle takib olunmuştu. Aziz mütefekkirimizin hatırası önünde hürmetle eğilıriz. ""miMnmımmılllllllillllllllllllllllllllllliıiilllllllllllllinııııııımmı,,,,,,,, f Sovyet harb ^ Ç Alman harb 1 ' tebliâi 1 1 tebliai (Baştarafı 1 incj sahifede roslavetz kesiminde düşmanla çarpış mışlardır. Stokholra 25 (aa) Moskovanm madafaasuıa memnr oian General Jo kof, radyo ile Mr beyanname neşrederek haiktan hâkumet merkestni sonona kadar müdafaa etmesini istemiş ve Al man piştarlannm şehre 25 kilometrelik bir mesafede bnlnndnklanm söylemiştir. MoskoT» önünde kat*î muharebe başladı Londra 25 (a.a.) Bu sabah Pravda gazeteslne gelen ve Moskova radyosu tarafından mevzuu bahsedilen son telgraflara göre, Almanlar, Moskova önündeki kat'l muharebeye başlamak tadırlar. Dün mühim hiç bir degişiklik olmamışsa da bütün gün şiddetle çar pışmağa devam edümiştir. Almanlann yeni lhtiyat kuvvetler getirdıkleri anlaşılıyor. Toplar, cuma sabahı fedr vakti gürlemeğe başlamış ve Alman tanklarile piyadesinin taarruzlan, bütün gün, adeta fasılasız devam etmiştir. Maloyaroslavetz cenubunda Atnanlar, ikl yerde Sovyet kuvvetlerini gen sürmüşler, fakat yeni bir Alman ilen hareketl menedilmiş ve Oka şelırin, geçmege teşebbüs eden Almanlann bu hareketl aklm kalmıştır. Cenub ordularının vaziyeti endise verici mahiyette NevTork 25 (a.a.) Ünited Press'ln Kuiblşef'ten haber aldığına göre, Pravda gazetesi, Mareşal Timoçenko nun kumandasındaki cenub cepheslnde vaziyetin endişe verici mahiyette olduğnnu söylemektedlr. Pravda, Stallno ve Dakeyaka kesimlerinde şiddetli muharebeler cereyan ettlğlni ve her İkl tarafın agır zaylat verdiğlni ilâve etmektedir. Marefa] Voroşilof ve Budienni yeni ordular hazırltyorlar Kubişef 25 (a.a.) Timoçenko'nun cenub ordulan kumandanlığına tayi ninin ilânından sonra Lozovskl, Mareşal Budienni ile Mareşal Voroşilof'un yakında harbe iştirak edecek oian yeni ordulann teşekkülü lşlni nlhayete erdir mekte olduklannı söylemlştir. Bütiin sefaretler Kuybifef »ehrinde Kuybişef 25 (a.a.) Ünited Press: Bir kısım Sovyet hükumet dairelerinln ve kordlplomatiğin eski Samara şehrine nakli, Volga üzerlndeki bu kaleye yeni bir hayat vermiştir. Bir kaç gün evvel ancak arabalann ve kızafklann geçtiği sokaklarda ve yollarda şlmdl lüks otccnobiller işlemektedir. Kuybişef'te pek çok modern bina vardır. Doğrudan dogruya müdafaa ile alâkadar bulunmıyan Sovjet yüksek memurlan, bu binalara yerleşmişlerdir. Kuybişef'e gelmiş oian Sovyet ricalinin 1simleri bikiirılmemlştir. Fakat M. Molotofun ve Hariciye Halk Komiserinin muavinleri M. Vişinski ve M. Lozovskinin Kuybişef'te olduklan malumdur. Amerikan, İngEiz, Türk, Japon, Çin, İran, Efgan, Polonya, Bulgar, İsveç, Norveç, Çekoslovakya, Yugoslav ve Yunan diplomatik heyetleri, Kuybişef'e yerleşmlşlerdir. Molotof, Kuybişef'e gelir gelmez kordiplomatlğin relsi İran büyük elçisi Muhammed Saidi ve bundan sonra İngiltere ve Blrleşik Devletler büyük elçllerini kabul etmiştir. (Bastarab 1 inci sahifede) Moskovayı kimler müdafaa ediyor? Stokholm 25 (a^.) Moskovayı müdafaa eden kuvvetler, kısmen Timoçenko ordusunun bakiyelermden ve geUşıguzel tedarik edilmiş müdafaa vesaıtıle, ellerinden geldıği kadar vuruşan slvil ve asker, çeşid çeşıd insandan müteşekkUdir. On gun kadar kuvvetle müdafaa edilen dış kemer istihkâmlan, sadece cenub ve bata . cenub kesimlerinde, yedi noktadan yanlmıçtır. General Guderıan, Hoppener ve Reinhardt'ın zırhh birlikleri, Moskovaya giden yollar boyunca ilerlerken hava kuvvelteri Alman kıt'alarile, eskisinden daha fazla elbirligi etmektedirler. 2 0 0 Rıu hrkan imha edüdi Beriın 25 (a.a.) Askerî bir kaynaktan haber veriliyor: Sarih arastırmalar neticesinde, 22 hazirandan 30 eylule kadar 200 den fazla Rus fırkasının imha edlldiği anlaşılmıştır. Bu fırkalar ya kâmilen imha, ya esir edilmiş veya o kadar agır bir inhilâle uğramıştır ki, dağmık küçük birliklerden ibaret kalmıştır. Aynca, müteaddid Rus fırkalan, harb kabiliyetlerinin yüzde ellesinden fazlasını kaybetmişlerdir. Kırkı zırhlı olmak üzere 260 fırkanın ve daha bir çok birligın tahrib edilmis olması, Rus kıt'alan için, agır bir kı*mı esir edilen milyonlarca askerin ziyaı demektir. Donetz havzasındaki fabrikalar nasıl isgal ediHyor? Bern, 25 (a.a.) Donetz havzasının süratle ilerliyen lşgali, Alman kıt'alannı, sürprizlerle karşılaştırmıştır. Bazı mahallerde ric'at eden Sovyetler tarafmdan yapılan tahribatın tam olmaana mukabll, diğer bazı yerlerda de, tahnbat emri düşman tarafından yerine getirilmeğe vakit bulunmadan fabrikalar ve madenler İşgal edllmlştir. Hatta bazı yerlerde, Alman motflrlü birlikleri öyle süratle gelmlşlerdlr ki, içinde hftlâ çalısılmakta oian sanayi müesseselerlne girmişlerdlr. •• • Iranla ittifak: Mister Eden diin söylediği nutakta İranla İngiltere ve Sovyetler Birliği arasmda bir ittifak hazırlandığından ve bu ittüakU buradaki vaziyetin istikrara kavnşacağından bahsetti. İngiltere ve Rusyanın Iranı işgal etnıelerinin ve böylece İran istiklâlini tanımıyan bir harekette bulunmalannın istikrarsızlık amili olduğu ve bunu istikrara çevirmek icab ettiği resmi rical tarafından da kabul olunuyor demektir. Fakat bu ilüfaktan ve istikrardan nıaksad nedir? İranı, İngiliz ve Sovyet siyaseti dairesınde harekete zorlamak ve Sovyetlere hiç bir anzaya uğramadan yardun temini için hcrşeji yapmakta serbest kalmak mı? İran, bu harbde bir dava sahibi olmadığı için bitaraf kalmak ve harbin kendi topraklanna sıçramamasını istemekte idi. İngilizlerle Sovyetler aralanndaki irtibatı tesis için İran topraklarını zorla işgal ettiler ve istedikleıi yolu açarak aralannda, irtibatı viicude getirdiler. Bu bir asker! zaruret olabilir. İran da kendisine zorla tahmil olunan bu zarurete boyun eğebilir ve zanıret bertaraf olunca eski variyetine dönebittr. Fakat işgal altında bulunan İranı ittifak yapmağa da mecbur etmek, onu zorla harbe sürüklemek manasına gelebilir zannındayız. ömer Riza DOĞRUL ( Başmakaleden devam ) hazır değildir. Ve harbe girıniş bir Amerikanın ingiltereje yardımı, harbe giımemiş Amerikanın şimdi yapabildiğinden daha çok olacak değil, bilâkis daha az olacaktır. Çunku harbe girmiş bir Amerika şimdi heyulâsını nazari olarak yaşattığı tehiikelerin o zaman filijatile karşılaşmış olacağından kendi istihsalâtının çoğunu kendi millî miidafaası ihtiyaclarınm ikmaline sariedecektir. Kazla olarak kıt'adan kıt'aya muharel>e büyük mesafelerin büyük müşkülâtına maruzdur, ve nihayet Amerikanın resmen ve filen de harbe girmcsi deınek, yeni dunya haricindeki eski dünya kitUarına jalnız donanma değil, bilhassa kara ordulan göndermesi demektir. Eski Cumhur Reisi Huver bu maceranın hesabını yapmıştı: On sene lâzım ve kırk milyon tonilâtoluk nakliye gemisi.. Bunlar gozoniinde rutulursa işlcr ciddî safhalara yaklaşınca Amerikadaki çok ihtiyatlı diısıincelerin manası daha i}i jmlaşılıyor. Üstelik Uzakşarkta bir taraftan Asya kıt'asnıa bağlı, diğer taraftan Pasifikle ıigiii, alabildiğine genişlemeb iddia ve idealinde bir Japonya var ki yarından öbür giıne bir gaile olmak tehdid v e tehlikesini taşnnaktadır. Amerikanın harbe kanşması ister istemez Japoııjamn da harekete geçmesini tacil edeceğinden ve Japon müdahalesi ister istemez Amerika ile de çarpışmağa muncer olacağından bu takdirde Amerika iki cephede savasmak mecburijetile karşılaşacaktır: Alman cephesile ve Japon cephesile. Nerelerde? Artık o zaman bu suali sormağa bile yer kahmyacaktır: Dun\anm bütün denizlerinde ve bütün karalarında. Gurülüyor ki verilecek kararm arkasındaki macera çok büyüktür. Amerikan Japon müzakerelerinin bâlâ devam ettiği anlaşıhjor ve Japonyamn bu müzakerelerden müspet bir netice çıkmasıru ciddijetle istediği muhakkak bulunuyor. Fakat ufacık bir şartla: Amerika ve İngilterenin Japonyayı hiç olmazsa Çin işinde tamamen serbest hırakmalan ve bu devletlerin Çin milliyetçilerine yardımdan vazgeçmelcri sarülc. Amerika ile İngiltere Uzakşarkta mağlubiyetlerini itiraf demek olacak olan ve Çini feda etmekten daha büyük neticeler doğuracağı muhakkak bulunan bn feragat ve fedakârlığı yapamıyacaklardır. O halde anlaşmaya imkân yokrur. Zaten yeni Japon hükumeti bütün kuvvetlerini Çin üzerine teksif etmekle takib eâeceği hareket hattının mahiyetini giistcrmiş bulnnuyor. Ayni hükumetin müsaid göreceği fırsatta Siberya üzerine de yüklenmiyeceği hakkında kimsenin elinde sened ve teminat yoktur. Amerika neden hareket etmiyerek sfenksin esrarengiz vaziyetini muhafazada devam ediyor? Yukanki izahlar bu suale kâfi bir cevab teskii etse gerektir. Amerika dönetniyecek kadar ileri gittiği halde maceranın büyüklüğâ yüzünden karar vermekte de istical göstereniyor. Iste hakikat bu merkezdedir. YUNUS NADİ Amerikanın Durumu (Baştarafı l l n d sahifede) oJmak için kurulmuştur; sol yanını Afıikaya, sağ yanını Hindistana dayamıştır. Gerisinde, İngiliz hakimiyeti altında bulunan memleketlerle denizler vardır. Kızıldeniz, Hind Okyanusu, Umman denizi, Basra körfezi, bu geniş İngiliz cephesinin muvasala hatlarını teşkil eder. M. Çörçil, bir ay kadar evvel bu cephede, 750.000 İngiliz askeri bulunduğunu söylemişti. Bu 750,000 kişi Libyadan İıana kadar uzanan sahaya dağılmış huhınmaktadrr. Ordunun büyük kısmı, şüphesiz, Mısırm müdafaası için, garb çölünde toplanmıştır; mütebakisi, Filistin. Suriye, Kıbns, Irak, İrandadır. Ortaşark cephesini, İngilterenin şark grupu dediği milyonlarca nüfuslu dominyonlar ve müstemlekeler beslemekte olduğu gibi Ingiltereden ve Amerikadan da, buraya bol malzeme gelmektedir. Ortaşark grupu Süveyş kanalmın şarkında kalan memleketlerden müteşekkildır. Buradaki ingiliz orduları, Mısır, Filistin, Suriye ve Irakın, hatta İranra kaynakknndan istifade ettikleri gibi, Afrika, Hindistan Avustralya, Yeni Zelanda, kaynaklan da kısmen bu cepheyi beslemeğe tahsis ed'îmiştir. İngilizler Hindistanda bir milyonluk bir ordu vücude getirdiklerini söylüyorIar ki bu ordunun bazı blrükleri Avustralya ve Yeni Zelanda kuvvetlerinin bir kısmı gibi, Japonyaya karşı aynldıktan sonra, mütebakisi Libyadan Hindistana kadar uzanan bn cephenin icab eden kısmına gönderllmek üzere, Hind topraklannda emre amade bulunmaktadır. **» Haritamızm flıtiva ettiği İngiliz cephesini üç bölgeye ayırmak münasib olur: 1 libya Mısrr bölgesi, 2 Filistin Suriye bölgesi, 3 Irak İran Karkasya bölgesi. Yanılmıyorsak, İngiliz ordulan da, bu tasnife göre kumandanlıklara aynlmıslardır: Mısırda General Auchinleek, Suriye ve Fîlistinde General Vi'son, Irak, K&fkasya ve Hindistanda da General VVavell kumanda etmektedirîer. Ortaşarkta yeni harekât Fenerbahçe • Galatasaray Kongre mfieadeleleri takımları daima sarsmışfır sahaları Fenerbahçeliler bu culardır. Müdafileri günkü en mühim Beşiktaş maçında maçlanna dahilî vamuvaffak olamamış ziyetlerindeki anlagibi gösteren şey, şamamazlığı tamaonlann hatalı oyun. mile düzeltemeden lanndan ziyade hüçıkıyorlar. I cum hattı ileride çalımlarla oyaîandığl Oldum olası Galatasaray maçlarmın sıralarda muavînlerin Beşiktaş nısıf saFenerbahçeliler için ayrı bir ehemmi hasma kadar sokulmak suretile Beşiktaş yeti vardır. Bir Fenerli Istanbulspora lıların uzun ve aşırma vuruşları karşımağlubiyeti hazmedebillr de Galatasa sında ekseriya yapayalnız kalmaları idi, Fenerliler Beşıktaşvari pek oynamazrayla beralbere kahnağa tahammül edemez. Senelerdir devam eden ve da lar. Onun için Galatasaray hücumda iima tazeliğinı muhafaza etmiş oian an ken Fener muhacimlerinin uzun paslı anevî rekabet iki kulübün taraftarlanna mukabil hücumlarla Galatasarayın iki ve mensublarına futbol sahasındaki bü müdafiini muavinlerin yardımmdan mah yük heyecanı, yalnız aralanndaki çarpış rum bir yalnızlıkta bulmaları sık sık malara inhisar ettiren bir itiyad hasıl et vâki olmaz sanırım. Bu itibarla Galatasaray müdafaasmın miştir. Bu yüzdendir ki Fener Galatasaray maçlarında ekseriya normal kıy geçen haftaki bozuk manzarasının bugün m etler üstünde asabi tesirler hâkimdir. tekerrür edeceğini beklemek hatah olur. Herkes biliyor ki, Fenerliler iç duManevî ve maddî kıymetlerin pek girumlannda haftalardanberi rahat değil rift bir tarzda tesir icra ettiği bu maç lerdir. Kongre ve intihab mücadeleleri hakkında her cepheden uzun uzun tetbilhassa asabın mühim rol oynadığı kikler yapılabilir; her biri bakınuna göre böyle maçlar arifesınde futbolcular üs muhtelif ölçüler ortaya konabüır. Fakat tünde ekseriya derin sarsıntılar yap bunları yazmak için yerimiz kâfi değil. maktadır. Bu günkü Galatasaray oyu Bu mecburıyetle maç hakkında zihnunda Fenerbahçe oyunculanmn bu nimden geçen düzünelerce ihtirrıaller ve sarsmüların tesirlerini duyacaklannı mülâhazaların neticesıni aşağıya yazdızannederiz. Geçcn hafta İstanbulspora ğım şu tek satırla ifade edeceğim: yenilen tekimın bugün daha kuvvetli Galatasaray geçen haftaki bozuk oyuçıkafoilmesi de Fener kongresindeki va nuna rağmen benim içüı bugün Fenerden daha favoridir. ziyete bağhdır. t Bu günkü maçlann programı Görülüyor K, lşin asâb ve maneviyat Fenerbahçe stadı: cephesini Fenerin aleyhine olarak he8. 11,30 Süleymaniye . Beyoğlu, hasaba almak lâzımdır. Bu vaziyetteki Fener takımına karşı Galatasarayın nasıl kem Şazi, Sadık, Halıd. 8. 13,30 tstanbulspor Altıntuğ. hahareket edebileceğine gelince: kem Muzaffer, Reşad, Nureddin. Geçen hafta Galatasaraylılan Eeşiktaş 8. 15,30 Fenerbahçe G. Saray, haönünde takun teşkili bakımından pek kem Ahmed, şazi, Adnan. isabetli bulmadık İleri geri mekik gibi Şeref stadı: oynaması lâzım gelen sağ ve sol içler, taS. 9.30 Halic Dogu, hakem Hüsakımın golcülük hassasını zenğinleştire meddin, Müeyyed, Bahaeddin. cek tarzda çalısamıyorlardı. Belki geçen S. 11,30 Eyüb . Kurtuluş, hakem Nlhaftaki acı dersten istifade etmişlerdir had, MUeyyed, Hüsameddin. de bu hafta daha makul oynarlar. HüS. 13,30 Beykoz Taksim, hakem cum hattının içlerden başka da aksak Halid Galib, Şekib, Bahaeddin. hklan var. Buna mukabil Galatasarayın S. 15,15 Beşiktaş Vefa, hakem Tamüdafileri tavrak ve serî çıkıslı oyun nk, Selâmi, Feridun. • Yazan : I Eşref Şefik Libya Mısır bölgesi: Bu üç bölgeden birincisinde, iki taraf temas halindedirler. Şimdilık bu temas, sadece keşif kollan ve ileri karakollar arasındaki çarpışmalara inhisar etmektedir. Fakat batı çölünün cehennemî sıcağı gün geçtikçe hafiflemekte ve iki taraf da büyük muharebeler verrneğe hazırlanmaktadır. İngiliz ordusu, şark cephesindeki Alman ordulan Ruslara karşı işlerini bitirip buraya büyük kuvvet göndermeden evvel, Ijbyadaki Alman İtalyan ordusunu mağlub edip, Tunus hududuna kadar dayanmak ve böylece Mısır ve Süveyşe karşı garbdan gelen tehdidi tamamile yok etmek mecburiyetindedir. Libyada ağustosta 1012 İ'alyan tümeni 45 Alman tümeni bulunduğu ve bu kuvvetlerden 12 tümenin zrrhlı olduğu tahmin ediliyor; bunlara karşı İngilizlerin 15 piyade ve 45 zırhlı tümeni roevcud olduğu hesablanıyordu. O vakittenberi her ikl tarafın da kuvvetlerini daha ziyade arurdıklarına şüphe yoktur. Mısınn garb çölünde ve Libyada ikinciteşrin ve hirincikânun aylan harekâta başIamağa müsaid mevsimlerdir Onun İçin, burada iki taraftan birinin laarruza geçmesile yakında şiddetli muharebeler vukua geleceğini tahmin etmek yanhş o'maz. Hazırhk bakımından vaziyet, İngilizlere daha müsaid görünüyor. Papanın bir mırahhas İngilizler bir günde 77 Alheyeti Amerikaya gidiyor man tayy^esi döşiirdüler Lizbon 25 (a.a.) Papauk makamı umumî müşaviri Carlo Pacelli ile, Vatikan fen servlsleri umum müdürü Pietro Galeazzi ve Vatikan umum! valisi Adolfo Galito'dan müteşekkil Mr murahhas heyeti, bir ka; gündenberi Lizbonda bulunmakta olup, Clipper transatlantik tayyaresile Birleşik Amerikaya hareket etmişlerdir. Londra 25 (a^ı.) Dün, öğleden sonra, Fransa üzerinde 77 Alman avcı tayyaresini tahrib eden tayyarelerin, hepsl Polonyab. pilotlar tarafından kullanılan bir Spitfires grupu olduğu, Hava nezareü haberler servisi tarafından ifşa edılmektedir. Bir Spitfires hasara uğramış, fakat pilot, yaralı olmasına rağmen, tayyareyi salimen geri getirmiştir. Almanlar 3 İngiliz gemisini batırddar Berlin 25 (a.a.) Tebüğ: Alman hava kuvvetleri, ingilterenin doğu sahili açıklannda himayeli bir kafile içinde ceman 12 bin ton hacminde 3 düşman ticaret gemisini batırmıştır. 4 bin tonluk diğer bir gemi de bombalarla tahrib edilmiştir. Britanya bomba tayyareleri dün gece Almanyanın şimal batısı ve batısında bazı yerlere yangm ve infilâk bombalan atmıştır. Bazı mahallerde hafif hasar o!muştur. 6 düsman tayyaresi düşürülmüştür. Hkler, Kont Cianoyu kabul etti Führertn umumî karargfthı 25 (a.a) Hitler karargahında bugün Kont Cianoyu kabul etmiştir. Uzakşarkta vaziyet çok gerginleşti (Baştarafı 1 inci sahifede) alan Japon mahfillerinde «gayrimakul» dıye tavsif edildiğini, Domei aJ3nsı haber vermektedir. Japonlar harbe hazırlamyorlar Honolulu 25 (a.a.) Ünited Press: Tatutamaru vapurile Japonyadan memleketlerine dönmekte oian Amerikaîılara göre, Japon milleti harbe hazırlanmaktadır. Japonların aldıklan vaziyet, hiç bir hülyaya kapılmadıklannı ve harbden kaçılamıyacağını anlamış olduklarmı açıkça göstermektedir. Japonlar, hava akmlanna ve deniz hücumlarma karşı koymağa hazır bir durumdadırlar. «Japonya derhal ablukaya almmalı» Vaşington 25 (a.a.) Âyandan Pepper bugün matbuata şu beyanatta bulunmuştur: « Japonya, Birleşik Amerika tarafından derhal ablukaya alınmah ve bu suretle Japonyaya bütün fcaynaklardan gcnderilen her türlü harb malzemesi kesi^elidir.» Pepper, Japonya Sovyetler Birliği üzerinde bir tazyik İcra etmedsn evvel Birleşik Amerikanın harekete geçmesi lâzım geldiğini söylemiştir. Japon Hariciye Nezaretînin gazetesi sulh tavassutundan bahsediyor Tokyo 25 (a.a.) Ünited Press: Japonya Hariciye Nazırlığınm gazetesi olan Kmjapan Ömee and Advertiser, Japonyanın sulh işinde aracılık yapmasını bir kere daha tavsiye etmekte ve şöyle yszmaktadır: tBöyle bir sulh düşüncesine kimse itiraz edemez.» Lâyihayı âyan encümeni de kabul etti Vaşington 25 (a.a.) Reylerin tasnlfinden sonra tasrih edildiğine göre âyan encümeni Amerikan vapurlannm bütün bölgelere gidebüeceklerine dair tadilâtı 10 reye karşı 13 reyle kabul etmiştir. Yeni bir Amerikan kruvazörii denize indirildi Camden 25 (a.a.) 10 bin tonluk Clevland kruvazörü denize indirilmişrir. Kruvazör 17 milyon dolara mal olmuştur. Tekne, 1940 mayıs ayında tezgâha konmuştur. Orfî Idare komutanımız CBaş tarafı 1 inci sahifede) Sarsılmaa ihtimali olmıyan bu millî vahdet varbğının mütezayit ferağat ve fedakârlıklarla devam edeceğini yakinen anlamış olarak ve bunu umuma da ilân ederek sizlere arzı veda eder ve saygı ile hepinizi selâmlarım. 25/10 '941 Sabık Örfî İdare Komutanı Korgeneral Ali Rıza Artunkal (CUMHURİYET Sayın Korgeneral Ali Rıza Artunkal, Orfî İdare Komutaniığı esnasmda, halkımıza cidden takdir ve şükrana iâyık yüksek bir nezaket ve sefkatle muamele etmiş ve herkesin kalbini kazanmıştı. Kendisini araırıızdan kaybetmerdn teessürünü, milletin en yüksek teşekkülüne seçilmiş olması tahfif etmektedir. Yeni bizmetinde de başarılar dileriz.) ingiltere, Amerikadan aldığı petrol gemilerini iade ediyor İran İngiltere Rusya Htiffakı yapılıyor Manchester 25 (a.a.) Bugün Manchester'de bir nutuk irad eden Hariciye Nazın Eden demiştir kl: < İngilizler îranda en aşağı yüz kişl kaybetmişlerdir. İran hükumeti daha şimdiden Sovyetler Birliği ve Ingiltere Ue bir İttifak akdi teklifinl prensip itibarile kabul etmlştlr.» Hür Fransızlar Cibutiye hücum ettiler Cibuti 25 (a.a.) De Gaulle kıt'alarının Adetta'dan Curah'a inerek Senalto'yu işgal etmelerl üzerine Fransız kıt'alan mukavemete başlamışlardır. Bulgaristanda fevkalâde tedbirler (Baştarafı 1 inci sahifede) lerinin 25 ilkteşrinden itibaren seferber edilmeslne dair bir kararname neşredilnıesi üzerine Ziraat Nazın Trakyanın Ege bölgesindeki sivil işçileri seferber etmeğe karar vermiştir. Ziraat işlerine elverişli olanlar iş başına çağırılmaktadır. Bütün hayvanlar, nakil vasıtalan, ziraî malzeme musadere edilecektir. Sobranyanın yapacağı mühim içtima Sofya 25 (a.a.) Sobranya, yirmi beşinci devre içtimauu, 28 birinciteşrinde yapacaktır. Siyasî mahfillerde, bu içtimaa, büyük bir ehemmiyet verilmektedir. Filhakika halihazırdaki vaziyet dolayısile Kral tarafmdan, ilk celsede okunacak nutkun, yüksek bir ehemmiyet arzebnesi ihtimali vardır. Nutka verilecek cevab hakkmdaki müzakereler, daha şimdiden parlamenlo mahfillerini ve efkân umumiyeyi alâkadar etmekte cir. Bulgarlar 300 Italyan yarahsına bakacaklar Sofya 25 (a.a.) Salâhiyettar membalardan öğrenildiğine göre Bulgar hükumeti 300 yaralı İtalyan askerini tedavi etmeği teklif etmiştir. İtalyan hükumetinin bu teklifi kabul ettiği zannedilmektedir. ( Foto Namığın sergisi ) RADYO Bugünkü 8.30 8,33 8,45 9,00 9,15 9,30 12,30 12,33 12,45 13,00 13,30 Program Müzik (Pl.) Haberler Müzik (Pl.) Evin saati Müzik (Pl.) Kendi mesleğinde cidden üstad o!an fotoğrafçı arkadaşımız Namık Görgücün, Eminönü Halkevinde hazırladığı röportaj ve hadisat fotograflan sergisi. zatep bu teşebbüse muzaheret etmiş oian sayın Parti başkammız Reşad ATimaroğlunun güzel bir nutküe dün açılmıştır. Sergideki 952 fotograf, en kısa taıifle; hemen bütün Türk inkılâblarınm en ranh levhalarını tespit ve cemetmekte dir. Bu resimlerde 18 Cumhuriyet yılmuı mucizelerini adeta adım adım takib etFransada 3 kişi daha kurşuna mek kabildir. Yirmi yıldır, her milli dizildi bareket ve hâdiseyi adesesinde ebedileşürmek için hayaünı %e sıhhatini eîirLondra 25 (a.a.) Röyter: Vichy'nin ffemeden harcayan kıyinetli arkadası resmî ajansı, kanuna aykırı olarak siınız. eserinde muvaffak olmuştur. Kut !âh ve cepane taşıdık'arından dolayı üç ular ve tebrik ederiz. Fransızın daha dün kurşuna dizildikSergi herkese açıktır. erjni haber veriyor. ' Program Peşrevler Haberler Türküler Orkestra • 18 00 Program 18,03 Dans orkes. • Londra 25 (a.a.) Büyük Britanyarun, Birleşik Amerikadan ariyet aldığı kırk petrol gemismi iade etmesi deniz üzerindeki durumun düzeldiğmi gösteren bir alâmettlr. Filistin Suriye bölgesi: Bu petrol gemllerinden on beşi, AmeBurada, iki taraf arasında temas yokrikaya, ikinciteşrin başında, 25 tanesi, tur. Bu bölgede İngiliz kuvvetleri, şimdilik Akdenizden gelmesi ihtimaü gayet sonunda iade edilecektir. zayıi oian bir harekete karşı Süveyşi şarktan korumakta olup, Irak İran Kafkasya bölgesile Mısır boigesindeki (Baştarafı 1 inci sahifede) İngiliz kuvvetleri arasında irtibat teşkil Bombalanan İtalyan yebirleri elmektedirler. Türkiye İngi'terenin müttefiki ve bitaraf olduğu için Anado'm isRoma 25 (aa.) Tebliğ: Tobruk ceptikametinden bu bölgeye bir tehlike hesinde, topçu kuvvetleri, müstahkem geîemez, mevkii dövmüs ve ileri müfrezelerimiz mevzü hareketler yaparak bir kaç esir Irak iran Kafkasya a'mıstır. Trablusa ve Bingazlye akınlar yapılbölgesi: mıa ve tayyare karşı koyma topçusu, bir General Wavell'in kumandası altında olarak umumî sevk ve idare bakımın düsman tayyaresi düşürmüştür. Gondar harb cephesinde kıt'alarımız dan Hindistanla beraber bir kül teşkil eden bu bölgede de heniiz iki muhasrm aüşman teşkülerini püskürtmüşler vr taraf arasında bir temas yoktur. İranda bunlara, bir çok telefat verdirmişlerdir Britanya tayyareleri, dün gece. Ra ingiliz ve Sovyet kuvvetleri birbirile iîsa ve licata «Sicilya» ya bombalar eJele vermiş bulunuyorlar. Fakat, şark cephesinde harbeden Alman orduları atmışlar ve Napoliye tekrar hücum etnın cenub grupu, Rostofu, Kınmı alıp, rrişl erdir. Akdenizde torpil tayyarelerîmiz, sefer Karadenize hâkim olduktan sonra ve hatta bu hakimiyeti tesis etmeden daha halmde bulunan düsman gemilerine evvel, Kafkasyaya karşı harekete geç hücum etmişlerdir. Ağır yüklü 10 bin tikleri takdirde, bu bolgedeki İngiliz tonJuk bir gemi batınlmıs, 7 bin tonluk kuvvetleri Kafkasya müdafaasına işti diğeT bir gemi ağır hasara uğratılmıştır. rak edeceklerdir. General Wavell bu müdafaa için, İranda ve Kafkasyada tibarla Almanlar; Kafkasyaya taarruz tetkikler yapmış, Rus kumandanlarile ettikleri Tnman, İngilterenin ortaşark brüşüp anlaşmıştır. İngilizlerin gizliden cephesinin sağ cenahında İngiliz kuvvetgizliye İr&ndaki kuvvetlerini takviye nin iştirakile mühim muharebeler ederek şimdiden Kafkasya müdafaasına vukuunu beklemek gerektir. hazırlandıklarını kabul etmek lâzundır. Nitekim, Çörçil de Avam KamarasmKafkas dağlarının teşkil ettikleri tabiî daki son nutkunda, Almanlann şarka, mania, Baku petrollarının; iran, Irak OTtaşarka, Libyadan Mısıra, hatta, Cepetrollarmın ve Hindistan imparatorlu elitank boğazından geçerek şimalt Afğunun ilk müdafaa hattıdır. Alman or rika yoüle ve daha büyük kuvvetlerle dulan Kafkas dağlannı aştıklan tak Mısıra taarnız etmeleri ihtimalierini dırde, bütün bunlar tehlikeye gireceği ;özönünde bulundurmuştu. Harb, bu kış bitmezse ki biteceğine İçin, İngilizler Britanya adalan kadar, Program bu bölgeyi de müdafaaya ehemmiyet dAİr görünürde hiç bir işaret yokturelecek ilkbaharda ve yazın, Kafkasya vermek mecburiyetindedirler. 18.40 Şarkılar ^ Filvaki, Hindistanın müdefaası Hind 'ran Irak cephesinde pek mühim ha19,00 Fasıl heyeti hududlannda değil; Kafkasyada başla reketler ve muharebeler olacaktır. 19,30 Haberler Libyadan Türkistana kadar uzanan mak İcab eder. Onun içindir ki Alman 19,45 Serbest Eamaı ordusu, Kafkasyaya yüklendiği takdir İngiliz cephesinde, bu kış vukuu muh19,55 Müzik (Pl.) de, Irakta, İranda, Hindistanda bulunan temel, hatta muhakkak görünen çetin 20,15 Konuşma ücadeleye ise, sol cenahta, yani Mısırbütün İngiliz kuvvetlerinin, Kafkas Şarkılar 20,30 böJgesini müdafaa eden Kızılordunun Libya bölgesinde, şahid olacagız 21,00 Ziraat ta. yardımma koşmaları İcab edecektir. Bu ABİDİN DAVER 21,10 Şarkılar 21,35 Spor 21,45 Oda müziği 22,05 Dans Mü. (Pl.) 22,30 Haberler 22,45 Spor 23,00 Kapanış. Macaristanda idam edilenler Budapeşte 25 (a.a.) Dün akşamki Macar matbuaü, memnu silâh taşımak ve komünist propagandası yapmak suçlarile Ossijek örfî divanının aralarında üç kadın bulunan sekiz kişiyi ölüm cezasına mahkum ettiğini yazmaktadır. Ayni mahkeme komünist propagandası yapüklanndan dolayı dördü kadın olmak üzere alb yahudiyı idama mahkura etmlştir. Hükümler infaz edilmiştir. Libyada ŞARK SİNEMASINDA Balıkçmın Karısı Emsalsiz bir muvaffakiyetle devam ediyor. Şehir Tiyatrosu temsilleri Tepebaşı Dram Kısmında Bueün KÜndüz matine 15,30 da Bu aksam saat 2030 da H A M L E T 5 perde İstiklâl caddesınde Komedi kısmında Bueün ffündüz matine 15.30 da Bu aksam saat 20.30 da KİBABLIK BUDALASI 5 rterde n Bir kişi için, ivi bakımh, bir veya iki oda lâzrmdır. Sessiz olması şarttır. (A. O. Cumhurivet gazetesi) adresine vazılması. Pansiyon aranıyor Şirketi Hayriyeden : Boğaziçi vapurlarına mahsus kış tarifesi 1 sonteşrin 1941 cumartesi sabahından itibaren tatbik olunacaktır. Tarifeler gişelerde satılmaktadır. Sahib ve Başmuharriri: YUNUS NADl Umumi neşriyatt idare eden Yazı tsleri müdürü: HİKMET MÜNİF ÜLGEN Cumhuriyet Matbaasi [1914 ten Sonra \