11 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler Salonlannı bir defa gezmekle tatmin edüirler Istanbul, Fincancılar, Rızapaşa yokuçu No. 59'61,63. Telefon: 22060 BOL ÇEŞİD ve STENİ STİL HARAÇÇI KARDEŞLER Limifed Şirkefi J 18 İI1Cİ Vll u m h u r iyet aVI : 6 1 6 3 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu: 24299 . 24290 ' YENI ILK COĞRAFYA Son tadılâtla ve fevkalâde bir nefasetle neşrolunan Abdıilkadir Sadınin bu eseri, Maftrif Vekâleti tarafından ilk mekteblerin 4 ve 5 inci sımflarına lcabTÜ olunmuştur. 4 üncü 25, 5 inci 36 kuru* Tofitan alanlara tenzilât yapılır. ISTANBUL CAĞALOĞLU ^ ^ Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kurusu: Istanbul No 246 ClHTIcirtSSİ I I BİrİflCİteSTİtl 1 9 4 1 SEMİH LÜTFİ KİTABEVİ Alman heyeti donüyor Odun meselesinde yeni bir karar Toptancılardan 15 kuruş daha kesilerek depocuların kârına ilâve edilecek Fiat Murakabe komisyonu evvelki akşam odun hakkında verdıği karara munzanı olarak şımdıye kadar toptancıdan depocuya çekısı 385 kuruştan devredılen odunun depocuya bıraktığı kâfc kâfi gelmedığınden toptancıdan 15 kuruş daha kesilmesıne ve depccu kânna ılâvesine karar vermıştır. Bu suretle toptan odun narkı 370 kuruşa indirılmış olmaktadır. Fakat, halk, odunu depolardan eve teslım gene 510 kuruşa alacaktır. Öğrendığımize gore, Vılâyet, odun tacirlenne İstanbula odunu normal seyrinde getırmelerinin munasib olacagını hatırlatacaktır. Aksl takdirde odun, İstanbula doğrudan doğruya Belediyenin mudahalesile getırılecektir. Şark cephesinden resimler: Ağır Alman tanklan bombalanan ve yanan Bus mevzileri önünde.. Türk Alman ticaret muahedesinin imzasından bir intıba: Alman heyeti imza esnasında ( 1 isaretli Von Papen, 2 isaretlisi Dr. Clodius'tür ) Havzada yeni devir ! vvelki günkü sayunızda «Komür seferberliği» baslığile ZonIguldak komür havzasının hal \c istikbaline aid mühim bir tetkik yazısı neşredildi. Istiklâl Savaşile millî devlet kurulduktan sonra daima nıüterakki bir hedefe doğnı > ürütülmesine itina olunan komür havzamız nihayet 1 İkincikânun 1941 den itibaren devlet işletmesinin kuvvetli elinde loplannıak suretile hajatının en şuurlu ve cn azinıli jeni bir devrine ka\uşmuştur. Memleketimizin bellibaslı btivük zenginliklerinden biri olan havzamızda büjuk tekâmüllerin peyderpey tahakkuku aıtcak bundan sonra merbale merhale lemin olunacaktır. Cumhuriyetin neşrettiği tetkik jazısı isin bü\ükluğü ile inkişaf İmkânlarını, mubalâğaya asla jer vermiyen çok salâhiyetli bir dille anlatıyordu. Vaziyeti hakkile goren viLJSBS**'*11 bu mütalealara ilâve olunacak tek kelime dahi yoktur. Biz sadece o ifadelerin ehemmiyetli gorduğumüz bir kaç noktasım teyid etmek istiyoruz. Dr. Clodius dün akşam Ankaradan ayrıldı Bugün şehrimize gelmekte olan Berlin Büyiik Eîçimiz de pek yakında vazifesi basma avdet edecektir Alman harb tebliği Miiessif bir hata 600 kilometre Sofya Sefirimîzin Hasıl olan manzara vefatı haberi nasıl bir genişliğindekî gedik yanlışlıkla intişar etti? derinleşiyor Şark cephesinin parçalandığı ve Sovyetler Birliği ordularmın çok tehlikeli günler Dünkü nushanıi7da Edirne muhabirim'zin bir telefon haberile Sofya elçimiz Şevki Berker'ın vefatı müessıf haberinı yazmıştık. Buyuk bir 'teessürü mucib o'an bu haber, hamdolsun asılsız jıktı. Fılvaki dun sabah ögrendık ki Edirnedeki muhabirimiz çok muessıf bir yanlışlık yapmıstır ve değerli elçi Şevki Berker Sofyada, tam sıhhatli olarak, vazifesi basmda buunmaktadır. Gazelemiz Şevki Berker'in blümü haberine ne kadar yakından ve içten müteessir ol d:se, havadisın ash çıkmamasma da o derece sevinmiştir. Bu şayanı esef yanhşlık şundan ileri gtlmiştir: Evvelki gün Sofyada başkonsolosumuz Mahmud Said Otar vefat etnıiştir. Konsolosumuzun na'şı Edirne yolile İstanbula getmleceğmden, Sofyadan Edirne vilâyetıne malumat verilraişıir. Muhabirimize «konsolos» yerine «elçi» şeklınde anİPtılan havadis bbylece dünku Cumhuriyet sutunlarında malum hatnya sebebiyet vermiştir. Askerî vaziyet Rusların çemberi yarma teşebbüsleri akim kaldı, imha hareketleri devam ediyor yaşamakta olduğunu göstermektedir Yazan: Emekli General H. Entir Erhilet Komür havzamız gibi büyuk bir servetin irili ufaklı muhtelif teşebbüsler •Knde mustaid olduğu inkişah gosteremiyeceği tecrübe ile de sabit olmuş çok açık bir hakikat olduğundan bu isin buVaziyeti tavzıh ederken gazetemizin yuk sermaye ve bujuk tesisat imkâneskı dostu ve k'vmetli dıplomat Şevki larına maiik bir de\let işletmesinde Berker'den ve ailesinden tekrar tekrar Turk Alman ticaret muahedesinin imzasından diğer bir intıba: Hariciye toplanmasındaki isabet uzerinde ısrara Vekilimîz Şukrü Saracoğlu (1) muahedcvi imzahyor. (2) Nunıan tnahal gormeyiz. Devlet işletmesi yeni Menemencioğhı, (3) Hüsrev Gerede \ dünya harbi ıçinde başlamış olduğu ve Ankara. 10 (Telefonla) Dr. Clodius'ün baskanlığındaki Alman ticaret ekseriyetle haricden tedarik olunan her türlü istihsal mal/emesi itibarile bujuk he>eti bu akspmki ekspresle şehrimizden hareket etti. Kevet azası istasvonda zorluklara maruz bulunduğu halde ilk Hariciye Vekâleti ve Alman sefareti erkânı tarafından uğurlandı. Berlin Büviik yılın jedi ayında geçen senenin ajni ay Elçimiz Hüsrev Gerede de vazifesi başına gitmek üzere ayni trenle şehrimiz' larına nispetle 146 bin ton iazlasilc den avnldı. 1.886,609 ton koraür elde edcbilmiş olması, havzada yeni devre mukadder başanlara ilk alâmet sayılmak liyakatindedir. Devlet isletmesile havzanm en ileri verim imkânlarile inkisafı, bu isi tamamile kendi eline alan Türk kabilijetinin bir şeref davasıdır. Evvelki gıin neşrettiğimiz tetkik yazısında meselcnin en ufak teferruatından en ileri tesisat ve teşkilâtına kadar bütün safhalannda ne canb ve vicdanlı bir vukufla kavranmış olduğunu hepimiz memnuniyetle ve iftiharla gördiik. Nevyorkta yeni bir hâdise Havzanm devlet isletmesile verimü ve mütekâmil bir yolda yürumesi için teknik elemanlara ve mütehassıs işçilere ihtiyac vardır. İşletmcnin her istihsal bölgesinde açtığı A ve B kurslannda nıuvaffakij et gosterenler Maden Tatbikat mektebine geçirilerek iki senelik bir tahsil devresı sonunda çavuş ve başçavuş yetişmek yoluna konuhnuşlardır. Bundan başka Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün Zonpuldakta açtığı Teknisyen Okiılu da madenlerimize teknik elemanlar verecektir. Bunlara Uâveten havzada çalışan işçilerin şimdiyc kadar olduğu gibi köylerine gidip gelme şeklile iki taraflı çalışmadan kurtarılarak devamlı surette havzada ikametlerinin teminile meslekî bağhlıklarının teyidi de devlet isletmesinin halledeceği ve şimdiden ehemmiyetle uzerinde durduğu bir mesele halinde bulunuyor. Şirndi devlet işletmesi şeklile havza hal ve istikbr.)i bakımından iki safha arzetmektedir: Biri tnevcud ve ıslah ederek yürütecek işlet(Arkası sahife 3, sütun 4 te) Mihver nüfuzundaki memleketlere gönderilecek muazzam miktarda harb malzemesi bulundu! Sovjet cephesi. tahminimiz veçhilc Wiyasma ve Brjansk imha savaşlan» İlmen golünün cenuhunda VV'alai yay nın kat'i bir ehemmiyetleri de, bunlalasından Brjansk cenubuna kadar tak nn Rusyadaki en büjük ve en son sariben 500 kilometre bir genişliktc ya(Arkası sahife 3. sütun 5 te) nhtiıs ve bunun neticesinde Timuçenko ordulan grupunun simal cenahını tcşkil eden ordıılar AViyasma ve cenub cenahındaki ordular da Brjansk dolaylartnda sarılmışlardır. Çevrilen Sovvet ordulan son iki üç gün zarfında daha çok sıkıstırılarak etraflanndaki <jemBerlin 10 (a a.) Alman ordulan j ber beiTnutad gittikçe daraltılmıstır. başkumandanlığınm tebliği: Polonya, Fransa ve Balkanlarda yapAzak denızı, Bnjansk ve Viyasma yatıklan gibi Almanlar daima düsmanı kınlarında çevrümış olan duşman kuvevvelâ uzaklardan çevirerek ve sonra da vetlerı dünku gün daha zıyade sıkıştıihata kuvvetlerinin merkeze doğru yakrılmıştır. lastırılmalarile çemberi daraltarak, niBundan başka cephenin merkezinde hayet tamamile kuşatılan düsmanı top açtığımız 500 kilometre genışlığmdekı T \ e uçak mermi ve bombalarile imha \e gedik doguya doğru derınleştırılmıştir. kalanları esir etmek usulünü ustalıkla Ehemmıyetlı bir demıryolu kavşagı otatbik etmişler ve her defasmda muvaflan Orel, 3 ılkteşnndenberi elimızdedır. fak olrauslardır. Rus seferinin bidayeLeningradın batısmda duşmanın tindenberi de ayni metodu, Biyalistok, tanklarla yaptığı çıkış teşebbüsu pusMinsk, Smolensk. Uman, Kiyef ve şimkurtulmuştur. di YYiyastna ve Brjanskta tatbik etmiş.Jloon ve Ösel adalannın işgali içln lerdir. yapılan muharebelerde şımdi tamamlanan hesablara gore 12.531 esir, 161 Rusyada Almanlann verdikleri imha top ve muteaddid tanklar alınmıştır. sa\aslan gittikçe büyümüş ve daima daAyrıca 2680 mayin de toplanmıstır. ha ehemmiyetli neticeler ahnrmştır. MeAlman hava kuvvetleri dun gece Kı selâ Kiyef savaşı ona takaddün edennm tayyare meydanlarım. cephenin lerin hepsinin en büyük ve en ehemnıimerkez ve cenub bölgelenndeki demir yetlisi olmuştu. Wiyasma ve Brjansk sayollarmı ve Leningradda bulıınan as vaslatı da şimdi bu harbde geçen sakerî tesisatı bombalamışlardır. vaşların en bü>üğü olmuşlardır. Çünkü Mühim bir iltisak noktası bugün bu iki mevkiin eivarında Sovyetlerin yipranmamıs en dinc 56 orele geçirildi Berlin iç (a.a) Askerî bir mem dusu, yani bir milyona yakm askeri Almanlar tarafından muhasara edilmiş badan D N B. ajansı bildiriyor; (Telgraflar 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3, sütun 3 te) buhınuyor. Vişi 70 Rus hrkasının çevrildiğini, Peşte Volga bölgesinin boşaltıldığını haber veriyor 1 I Sovyet harb ı ' tebliği ' Cephelerde anudane çarpışıyoruz Moskovanın tahliye edildiği haberi Stokholmden tekzib ediliyor Loıtdra, cephedeki buhranın son haddine gelmek üzere olduğunu bildiriyor Ticaret VekiK diyor ki: Sıhhat ve afivette buiundueunu derin bir memnuniyetle haber aldığıraız Sofya elçimiz Şevki Berker İngiltere Başyekili M. ÇörçU Amerikaya göre Alman zaferleri İngitiz kabiıtesînin vaziyetini sarsmış M. Ruzvelt « Denizlerin Şevki Berker hürriyetini miidafaa Ö7Ür dileriz ve baştauzun öraür ve olduğu halde cümlesine âfiyet tcmenni eyleriz. edeceğiz» diyor Nevyork borsasında kıymetler düşüyor "Iaşe ve fiat murakabe teşkilâtı daha ıslaha muhtacdır „ Ticaret Vekili Mümtaz Ökmen dün bir muharririmize şu 'beyanatta bulunmuştur. « İstanbulda Vekâlete bağlı müesseselerin mesailerini yakından tetkik ettim. Buradaki müesseselerimiz arasında daha yakın bir işbirliği temin etmek için kararlar aldık. İaşe ve Fiat Murakabe teşkilâtı takviyeve muhtacdır. Fiat Murakabe teşkilâtı ve kontrolorlerinin murakabe vazifesıni müsbet şekilde yaptıkları gorülmektedir. Bu gün Fiat Murakabe Bıirosu, başında şef olarak bulunan zat ve arkadasları mesaılerinde ciddi olarak çalışmakta ve muvaffakiyet gostetinektedirler. Kontrolorlerden, mesaisinden memnun olunmıyan bir ikisi tasfiyeve tâbi tutulmuçtur. YUNUS NADt Garbda seri bir kara taarruzuna geçilmesi isteniliyormuş Vaşington 10 (a.a.) Cumhur Reis muavıni Wallas, Bırleşik Amerıkada muteaddid antrepolarda bülunup mıhver nüfuzu altındaki meraleketlere gonderilmek üzere hazırlanan muhım miktarda harb malzemesi keşfedıldığmi ve Nevyork 10 (a a ) D\in Nevyork bunlann musadere edileceğini soylemiştir. Wallas, yalnız Nevyork limanın borsasında umumi bir açıhş kaydedil da bin kadar kamyon doldurabilecek nıiştir. Sınaî müesseselerine aid esham miktarda malzeme meydana çıkarüdığı ve tahvilâtın bü> i'k bir kısmı 12 puan nı ilâve etmıştir. kadar düşmüştür. Mali mahafil bu açıM. Ruzvelt'in mesajı lışın Rusya askerî vaz vetinde rreyT^na Vaşington 10 (a.a.) M. Ruzvelt, bi gelen vahamete aid haberlerden ileri (Yazısı 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3, sütun 6 da) geldıği kanaatındedir. Ithalâtçıların kârı Ahval sebebile biraz daha arttırılacak, onlar da ihtikâra meydan vermiyecekler tthalâtçılara kolaylıklar Bu defaki temaslarımm mühim bir kı=mını ıthalâtçı birlıkleri idare heyetlerile ve ithalâtçı tacirlerle yaptığımız müzakereler teşkıl etti. Bihyorsunuz ki hükumet ithalâtı teşvik için tüccara birçok kolavlıklar göstermekte ıdi. Tüccarın istediği akreditıf isinin kendilerini memnun edecek bir sekilde işlediği görülmuştür. Son zamanlarda ve bilhassa son haftalarda manifarura, madenî eşya gıbı esvanm ithaiâtında mühim bir ınkışaf gorülmüştür. İthalâtı daha ziyade artırmak içm menşe memleketlerden lı(Arkasa sahife 3, sütun 7 de) g .^.«a^Otl >^.^ • *~. Cepbeye sevkedilen «eni Sovvet Ticaret Vekilimiz Mümtaz Ökmen dün tacirlerle görüşürken